Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౪౭౭] ౪. చూళనారదజాతకవణ్ణనా
[477] 4. Cūḷanāradajātakavaṇṇanā
న తే కట్ఠాని భిన్నానీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో థుల్లకుమారికాపలోభనం ఆరబ్భ కథేసి. సావత్థివాసినో కిరేకస్స కులస్స పన్నరససోళసవస్సుద్దేసికా ధీతా అహోసి సోభగ్గప్పత్తా, న చ నం కోచి వారేసి. అథస్సా మాతా చిన్తేసి ‘‘మమ ధీతా వయప్పత్తా, న చ నం కోచి వారేతి, ఆమిసేన మచ్ఛం వియ ఏతాయ ఏకం సాకియభిక్ఖుం పలోభేత్వా ఉప్పబ్బాజేత్వా తం నిస్సాయ జీవిస్సామీ’’తి. తదా చ సావత్థివాసీ ఏకో కులపుత్తో సాసనే ఉరం దత్వా పబ్బజిత్వా ఉపసమ్పన్నకాలతో పట్ఠాయ సిక్ఖాకామతం పహాయ ఆలసియో సరీరమణ్డనమనుయుత్తో విహాసి. మహాఉపాసికా గేహే యాగుఖాదనీయభోజనీయాని సమ్పాదేత్వా ద్వారే ఠత్వా అన్తరవీథియా గచ్ఛన్తేసు భిక్ఖూసు ఏకం భిక్ఖుం రసతణ్హాయ బన్ధిత్వా గహేతుం సక్కుణేయ్యరూపం ఉపధారేన్తీ తేపిటకఆభిధమ్మికవినయధరానం మహన్తేన పరివారేన గచ్ఛన్తానం అన్తరే కఞ్చి గయ్హుపగం అదిస్వా తేసం పచ్ఛతో గచ్ఛన్తానం మధురధమ్మకథికానం అచ్ఛిన్నవలాహకసదిసానం పిణ్డపాతికానమ్పి అన్తరే కఞ్చి అదిస్వావ ఏకం యావ బహి అపఙ్గా అక్ఖీని అఞ్జేత్వా కేసే ఓసణ్హేత్వా దుకూలన్తరవాసకం నివాసేత్వా ఘటితమట్ఠం చీవరం పారుపిత్వా మణివణ్ణపత్తం ఆదాయ మనోరమం ఛత్తం ధారయమానం విస్సట్ఠిన్ద్రియం కాయదళ్హిబహులం ఆగచ్ఛన్తం దిస్వా ‘‘ఇమం సక్కా గణ్హితు’’న్తి గన్త్వా వన్దిత్వా పత్తం గహేత్వా ‘‘ఏథ , భన్తే’’తి ఘరం ఆనేత్వా నిసీదాపేత్వా యాగుఆదీహి పరివిసిత్వా కతభత్తకిచ్చం తం భిక్ఖుం ‘‘భన్తే, ఇతో పట్ఠాయ ఇధేవాగచ్ఛేయ్యాథా’’తి ఆహ. సోపి తతో పట్ఠాయ తత్థేవ గన్త్వా అపరభాగే విస్సాసికో అహోసి.
Nate kaṭṭhāni bhinnānīti idaṃ satthā jetavane viharanto thullakumārikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthivāsino kirekassa kulassa pannarasasoḷasavassuddesikā dhītā ahosi sobhaggappattā, na ca naṃ koci vāresi. Athassā mātā cintesi ‘‘mama dhītā vayappattā, na ca naṃ koci vāreti, āmisena macchaṃ viya etāya ekaṃ sākiyabhikkhuṃ palobhetvā uppabbājetvā taṃ nissāya jīvissāmī’’ti. Tadā ca sāvatthivāsī eko kulaputto sāsane uraṃ datvā pabbajitvā upasampannakālato paṭṭhāya sikkhākāmataṃ pahāya ālasiyo sarīramaṇḍanamanuyutto vihāsi. Mahāupāsikā gehe yāgukhādanīyabhojanīyāni sampādetvā dvāre ṭhatvā antaravīthiyā gacchantesu bhikkhūsu ekaṃ bhikkhuṃ rasataṇhāya bandhitvā gahetuṃ sakkuṇeyyarūpaṃ upadhārentī tepiṭakaābhidhammikavinayadharānaṃ mahantena parivārena gacchantānaṃ antare kañci gayhupagaṃ adisvā tesaṃ pacchato gacchantānaṃ madhuradhammakathikānaṃ acchinnavalāhakasadisānaṃ piṇḍapātikānampi antare kañci adisvāva ekaṃ yāva bahi apaṅgā akkhīni añjetvā kese osaṇhetvā dukūlantaravāsakaṃ nivāsetvā ghaṭitamaṭṭhaṃ cīvaraṃ pārupitvā maṇivaṇṇapattaṃ ādāya manoramaṃ chattaṃ dhārayamānaṃ vissaṭṭhindriyaṃ kāyadaḷhibahulaṃ āgacchantaṃ disvā ‘‘imaṃ sakkā gaṇhitu’’nti gantvā vanditvā pattaṃ gahetvā ‘‘etha , bhante’’ti gharaṃ ānetvā nisīdāpetvā yāguādīhi parivisitvā katabhattakiccaṃ taṃ bhikkhuṃ ‘‘bhante, ito paṭṭhāya idhevāgaccheyyāthā’’ti āha. Sopi tato paṭṭhāya tattheva gantvā aparabhāge vissāsiko ahosi.
అథేకదివసం మహాఉపాసికా తస్స సవనపథే ఠత్వా ‘‘ఇమస్మిం గేహే ఉపభోగపరిభోగమత్తా అత్థి, తథారూపో పన మే పుత్తో వా జామాతా వా గేహం విచారితుం సమత్థో నత్థీ’’తి ఆహ. సో తస్సా వచనం సుత్వా ‘‘కిమత్థం ను ఖో కథేతీ’’తి థోకం హదయే విద్ధో వియ అహోసి. సా ధీతరం ఆహ ‘‘ఇమం పలోభేత్వా తవ వసే వత్తాపేహీ’’తి. సా తతో పట్ఠాయ మణ్డితపసాధితా ఇత్థికుత్తవిలాసేహి తం పలోభేసి. థుల్లకుమారికాతి న చ థూలసరీరా దట్ఠబ్బా, థూలా వా హోతు కిసా వా, పఞ్చకామగుణికరాగేన పన థూలతాయ ‘‘థుల్లకుమారికా’’తి వుచ్చతి. సో దహరో కిలేసవసికో హుత్వా ‘‘న దానాహం బుద్ధసాసనే పతిట్ఠాతుం సక్ఖిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా ‘‘విహారం గన్త్వా పత్తచీవరం నియ్యాదేత్వా అసుకట్ఠానం నామ గమిస్సామి, తత్ర మే వత్థాని పేసేథా’’తి వత్వా విహారం గన్త్వా పత్తచీవరం నియ్యాదేత్వా ‘‘ఉక్కణ్ఠితోస్మీ’’తి ఆచరియుపజ్ఝాయే ఆహ. తే తం ఆదాయ సత్థు సన్తికం నేత్వా ‘‘అయం భిక్ఖు ఉక్కణ్ఠితో’’తి ఆరోచేసుం. సత్థా ‘‘సచ్చం కిర త్వం భిక్ఖు ఉక్కణ్ఠితోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘సచ్చం, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘కేన ఉక్కణ్ఠాపితోసీ’’తి వత్వా ‘‘థుల్లకుమారికాయ, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘భిక్ఖు పుబ్బేపేసా తవ అరఞ్ఞే వసన్తస్స బ్రహ్మచరియన్తరాయం కత్వా మహన్తం అనత్థమకాసి, పున త్వం ఏతమేవ నిస్సాయ కస్మా ఉక్కణ్ఠితోసీ’’తి వత్వా భిక్ఖూహి యాచితో అతీతం ఆహరి.
Athekadivasaṃ mahāupāsikā tassa savanapathe ṭhatvā ‘‘imasmiṃ gehe upabhogaparibhogamattā atthi, tathārūpo pana me putto vā jāmātā vā gehaṃ vicārituṃ samattho natthī’’ti āha. So tassā vacanaṃ sutvā ‘‘kimatthaṃ nu kho kathetī’’ti thokaṃ hadaye viddho viya ahosi. Sā dhītaraṃ āha ‘‘imaṃ palobhetvā tava vase vattāpehī’’ti. Sā tato paṭṭhāya maṇḍitapasādhitā itthikuttavilāsehi taṃ palobhesi. Thullakumārikāti na ca thūlasarīrā daṭṭhabbā, thūlā vā hotu kisā vā, pañcakāmaguṇikarāgena pana thūlatāya ‘‘thullakumārikā’’ti vuccati. So daharo kilesavasiko hutvā ‘‘na dānāhaṃ buddhasāsane patiṭṭhātuṃ sakkhissāmī’’ti cintetvā ‘‘vihāraṃ gantvā pattacīvaraṃ niyyādetvā asukaṭṭhānaṃ nāma gamissāmi, tatra me vatthāni pesethā’’ti vatvā vihāraṃ gantvā pattacīvaraṃ niyyādetvā ‘‘ukkaṇṭhitosmī’’ti ācariyupajjhāye āha. Te taṃ ādāya satthu santikaṃ netvā ‘‘ayaṃ bhikkhu ukkaṇṭhito’’ti ārocesuṃ. Satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kena ukkaṇṭhāpitosī’’ti vatvā ‘‘thullakumārikāya, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu pubbepesā tava araññe vasantassa brahmacariyantarāyaṃ katvā mahantaṃ anatthamakāsi, puna tvaṃ etameva nissāya kasmā ukkaṇṭhitosī’’ti vatvā bhikkhūhi yācito atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో కాసిరట్ఠే మహాభోగే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా ఉగ్గహితసిప్పో కుటుమ్బం సణ్ఠపేసి, అథస్స భరియా ఏకం పుత్తం విజాయిత్వా కాలమకాసి. సో ‘‘యథేవ మే పియభరియాయ, ఏవం మయిపి మరణం ఆగమిస్సతి, కిం మే ఘరావాసేన, పబ్బజిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా కామే పహాయ పుత్తం ఆదాయ హిమవన్తం పవిసిత్వా తేన సద్ధిం ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా ఝానాభిఞ్ఞా నిబ్బత్తేత్వా వనమూలఫలాహారో అరఞ్ఞే విహాసి. తదా పచ్చన్తవాసినో చోరా జనపదం పవిసిత్వా గామం పహరిత్వా కరమరే గహేత్వా భణ్డికం ఉక్ఖిపాపేత్వా పున పచ్చన్తం పాపయింసు. తేసం అన్తరే ఏకా అభిరూపా కుమారికా కేరాటికపఞ్ఞాయ సమన్నాగతా చిన్తేసి ‘‘ఇమే అమ్హే గహేత్వా దాసిభోగేన పరిభుఞ్జిస్సన్తి, ఏకేన ఉపాయేన పలాయితుం వట్టతీ’’తి. సా ‘‘సామి, సరీరకిచ్చం కాతుకామామ్హి, థోకం పటిక్కమిత్వా తిట్ఠథా’’తి వత్వా చోరే వఞ్చేత్వా పలాయిత్వా అరఞ్ఞం పవిసన్తీ బోధిసత్తస్స పుత్తం అస్సమే ఠపేత్వా ఫలాఫలత్థాయ గతకాలే పుబ్బణ్హసమయే తం అస్సమం పాపుణిత్వా తం తాపసకుమారం కామరతియా పలోభేత్వా సీలమస్స భిన్దిత్వా అత్తనో వసే వత్తేత్వా ‘‘కిం తే అరఞ్ఞవాసేన, ఏహి గామం గన్త్వా వసిస్సామ, తత్ర హి రూపాదయో కామగుణా సులభా’’తి ఆహ. సోపి ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా ‘‘పితా తావ మే అరఞ్ఞతో ఫలాఫలం ఆహరితుం గతో, తం దిస్వా ఉభోపి ఏకతోవ గమిస్సామా’’తి ఆహ.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kāsiraṭṭhe mahābhoge brāhmaṇakule nibbattitvā uggahitasippo kuṭumbaṃ saṇṭhapesi, athassa bhariyā ekaṃ puttaṃ vijāyitvā kālamakāsi. So ‘‘yatheva me piyabhariyāya, evaṃ mayipi maraṇaṃ āgamissati, kiṃ me gharāvāsena, pabbajissāmī’’ti cintetvā kāme pahāya puttaṃ ādāya himavantaṃ pavisitvā tena saddhiṃ isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññā nibbattetvā vanamūlaphalāhāro araññe vihāsi. Tadā paccantavāsino corā janapadaṃ pavisitvā gāmaṃ paharitvā karamare gahetvā bhaṇḍikaṃ ukkhipāpetvā puna paccantaṃ pāpayiṃsu. Tesaṃ antare ekā abhirūpā kumārikā kerāṭikapaññāya samannāgatā cintesi ‘‘ime amhe gahetvā dāsibhogena paribhuñjissanti, ekena upāyena palāyituṃ vaṭṭatī’’ti. Sā ‘‘sāmi, sarīrakiccaṃ kātukāmāmhi, thokaṃ paṭikkamitvā tiṭṭhathā’’ti vatvā core vañcetvā palāyitvā araññaṃ pavisantī bodhisattassa puttaṃ assame ṭhapetvā phalāphalatthāya gatakāle pubbaṇhasamaye taṃ assamaṃ pāpuṇitvā taṃ tāpasakumāraṃ kāmaratiyā palobhetvā sīlamassa bhinditvā attano vase vattetvā ‘‘kiṃ te araññavāsena, ehi gāmaṃ gantvā vasissāma, tatra hi rūpādayo kāmaguṇā sulabhā’’ti āha. Sopi ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā ‘‘pitā tāva me araññato phalāphalaṃ āharituṃ gato, taṃ disvā ubhopi ekatova gamissāmā’’ti āha.
సా చిన్తేసి – ‘‘అయం తరుణదారకో న కిఞ్చి జానాతి, పితరా పనస్స మహల్లకకాలే పబ్బజితేన భవితబ్బం, సో ఆగన్త్వా ‘ఇధ కిం కరోసీ’తి మం పోథేత్వా పాదే గహేత్వా కడ్ఢేత్వా అరఞ్ఞే ఖిపిస్సతి, తస్మిం అనాగతేయేవ పలాయిస్సామీ’’తి. అథ నం ‘‘అహం పురతో గచ్ఛామి, త్వం పచ్ఛా ఆగచ్ఛేయ్యాసీ’’తి వత్వా మగ్గసఞ్ఞం ఆచిక్ఖిత్వా పక్కామి. సో తస్సా గతకాలతో పట్ఠాయ ఉప్పన్నదోమనస్సో యథా పురే కిఞ్చి వత్తం అకత్వా ససీసం పారుపిత్వా అన్తోపణ్ణసాలాయ పజ్ఝాయన్తో నిపజ్జి. మహాసత్తో ఫలాఫలం ఆదాయ ఆగన్త్వా తస్సా పదవలఞ్జం దిస్వా ‘‘అయం మాతుగామస్స పదవలఞ్జో, ‘‘పుత్తస్స మమ సీలం భిన్నం భవిస్సతీ’’తి చిన్తేన్తో పణ్ణసాలం పవిసిత్వా ఫలాఫలం ఓతారేత్వా పుత్తం పుచ్ఛన్తో పఠమం గాథమాహ –
Sā cintesi – ‘‘ayaṃ taruṇadārako na kiñci jānāti, pitarā panassa mahallakakāle pabbajitena bhavitabbaṃ, so āgantvā ‘idha kiṃ karosī’ti maṃ pothetvā pāde gahetvā kaḍḍhetvā araññe khipissati, tasmiṃ anāgateyeva palāyissāmī’’ti. Atha naṃ ‘‘ahaṃ purato gacchāmi, tvaṃ pacchā āgaccheyyāsī’’ti vatvā maggasaññaṃ ācikkhitvā pakkāmi. So tassā gatakālato paṭṭhāya uppannadomanasso yathā pure kiñci vattaṃ akatvā sasīsaṃ pārupitvā antopaṇṇasālāya pajjhāyanto nipajji. Mahāsatto phalāphalaṃ ādāya āgantvā tassā padavalañjaṃ disvā ‘‘ayaṃ mātugāmassa padavalañjo, ‘‘puttassa mama sīlaṃ bhinnaṃ bhavissatī’’ti cintento paṇṇasālaṃ pavisitvā phalāphalaṃ otāretvā puttaṃ pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
౪౦.
40.
‘‘న తే కట్ఠాని భిన్నాని, న తే ఉదకమాభతం;
‘‘Na te kaṭṭhāni bhinnāni, na te udakamābhataṃ;
అగ్గీపి తే న హాపితో, కిం ను మన్దోవ ఝాయసీ’’తి.
Aggīpi te na hāpito, kiṃ nu mandova jhāyasī’’ti.
తత్థ అగ్గీపి తే న హాపితోతి అగ్గిపి తే న జాలితో. మన్దోవాతి నిప్పఞ్ఞో అన్ధబాలో వియ.
Tattha aggīpi te na hāpitoti aggipi te na jālito. Mandovāti nippañño andhabālo viya.
సో పితు కథం సుత్వా ఉట్ఠాయ పితరం వన్దిత్వా గారవేనేవ అరఞ్ఞవాసే అనుస్సాహం పవేదేన్తో గాథాద్వయమాహ –
So pitu kathaṃ sutvā uṭṭhāya pitaraṃ vanditvā gāraveneva araññavāse anussāhaṃ pavedento gāthādvayamāha –
౪౧.
41.
‘‘న ఉస్సహే వనే వత్థుం, కస్సపామన్తయామి తం;
‘‘Na ussahe vane vatthuṃ, kassapāmantayāmi taṃ;
దుక్ఖో వాసో అరఞ్ఞమ్హి, రట్ఠం ఇచ్ఛామి గన్తవే.
Dukkho vāso araññamhi, raṭṭhaṃ icchāmi gantave.
౪౨.
42.
‘‘యథా అహం ఇతో గన్త్వా, యస్మిం జనపదే వసం;
‘‘Yathā ahaṃ ito gantvā, yasmiṃ janapade vasaṃ;
ఆచారం బ్రహ్మే సిక్ఖేయ్యం, తం ధమ్మం అనుసాస మ’’న్తి.
Ācāraṃ brahme sikkheyyaṃ, taṃ dhammaṃ anusāsa ma’’nti.
తత్థ కస్సపామన్తయామి తన్తి కస్సప ఆమన్తయామి తం. గన్తవేతి గన్తుం. ఆచారన్తి యస్మిం జనపదే వసామి, తత్థ వసన్తో యథా ఆచారం జనపదచారిత్తం సిక్ఖేయ్యం జానేయ్యం, తం ధమ్మం అనుసాస ఓవదాహీతి వదతి.
Tattha kassapāmantayāmi tanti kassapa āmantayāmi taṃ. Gantaveti gantuṃ. Ācāranti yasmiṃ janapade vasāmi, tattha vasanto yathā ācāraṃ janapadacārittaṃ sikkheyyaṃ jāneyyaṃ, taṃ dhammaṃ anusāsa ovadāhīti vadati.
మహాసత్తో ‘‘సాధు, తాత, దేసచారిత్తం తే కథేస్సామీ’’తి వత్వా గాథాద్వయమాహ –
Mahāsatto ‘‘sādhu, tāta, desacārittaṃ te kathessāmī’’ti vatvā gāthādvayamāha –
౪౩.
43.
‘‘సచే అరఞ్ఞం హిత్వాన, వనమూలఫలాని చ;
‘‘Sace araññaṃ hitvāna, vanamūlaphalāni ca;
రట్ఠే రోచయసే వాసం, తం ధమ్మం నిసామేహి మే.
Raṭṭhe rocayase vāsaṃ, taṃ dhammaṃ nisāmehi me.
౪౪.
44.
‘‘విసం మా పటిసేవిత్థో, పపాతం పరివజ్జయ;
‘‘Visaṃ mā paṭisevittho, papātaṃ parivajjaya;
పఙ్కే చ మా విసీదిత్థో, యత్తో చాసీవిసే చరే’’తి.
Paṅke ca mā visīdittho, yatto cāsīvise care’’ti.
తత్థ ధమ్మన్తి సచే రట్ఠవాసం రోచేసి, తేన హి త్వం జనపదచారిత్తం ధమ్మం నిసామేహి. యత్తో చాసీవిసేతి ఆసీవిసస్స సన్తికే యత్తో పటియత్తో చరేయ్యాసి, సక్కోన్తో ఆసీవిసం పరివజ్జేయ్యాసీతి అత్థో.
Tattha dhammanti sace raṭṭhavāsaṃ rocesi, tena hi tvaṃ janapadacārittaṃ dhammaṃ nisāmehi. Yatto cāsīviseti āsīvisassa santike yatto paṭiyatto careyyāsi, sakkonto āsīvisaṃ parivajjeyyāsīti attho.
తాపసకుమారో సంఖిత్తేన భాసితస్స అత్థం అజానన్తో పుచ్ఛి –
Tāpasakumāro saṃkhittena bhāsitassa atthaṃ ajānanto pucchi –
౪౫.
45.
‘‘కిం ను విసం పపాతో వా, పఙ్కో వా బ్రహ్మచారినం;
‘‘Kiṃ nu visaṃ papāto vā, paṅko vā brahmacārinaṃ;
కం త్వం ఆసీవిసం బ్రూసి, తం మే అక్ఖాహి పుచ్ఛితో’’తి.
Kaṃ tvaṃ āsīvisaṃ brūsi, taṃ me akkhāhi pucchito’’ti.
ఇతరోపిస్స బ్యాకాసి –
Itaropissa byākāsi –
౪౬.
46.
‘‘ఆసవో తాత లోకస్మిం, సురా నామ పవుచ్చతి;
‘‘Āsavo tāta lokasmiṃ, surā nāma pavuccati;
మనుఞ్ఞో సురభీ వగ్గు, సాదు ఖుద్దరసూపమో;
Manuñño surabhī vaggu, sādu khuddarasūpamo;
విసం తదాహు అరియా సే, బ్రహ్మచరియస్స నారద.
Visaṃ tadāhu ariyā se, brahmacariyassa nārada.
౪౭.
47.
‘‘ఇత్థియో తాత లోకస్మిం, పమత్తం పమథేన్తి తా;
‘‘Itthiyo tāta lokasmiṃ, pamattaṃ pamathenti tā;
హరన్తి యువినో చిత్తం, తూలం భట్ఠంవ మాలుతో;
Haranti yuvino cittaṃ, tūlaṃ bhaṭṭhaṃva māluto;
పపాతో ఏసో అక్ఖాతో, బ్రహ్మచరియస్స నారద.
Papāto eso akkhāto, brahmacariyassa nārada.
౪౮.
48.
‘‘లాభో సిలోకో సక్కారో, పూజా పరకులేసు చ;
‘‘Lābho siloko sakkāro, pūjā parakulesu ca;
పఙ్కో ఏసో చ అక్ఖాతో, బ్రహ్మచరియస్స నారద.
Paṅko eso ca akkhāto, brahmacariyassa nārada.
౪౯.
49.
‘‘ససత్థా తాత రాజానో, ఆవసన్తి మహిం ఇమం;
‘‘Sasatthā tāta rājāno, āvasanti mahiṃ imaṃ;
తే తాదిసే మనుస్సిన్దే, మహన్తే తాత నారద.
Te tādise manussinde, mahante tāta nārada.
౫౦.
50.
‘‘ఇస్సరానం అధిపతీనం, న తేసం పాదతో చరే;
‘‘Issarānaṃ adhipatīnaṃ, na tesaṃ pādato care;
ఆసీవిసోతి అక్ఖాతో, బ్రహ్మచరియస్స నారద.
Āsīvisoti akkhāto, brahmacariyassa nārada.
౫౧.
51.
‘‘భత్తత్థో భత్తకాలే చ, యం గేహముపసఙ్కమే;
‘‘Bhattattho bhattakāle ca, yaṃ gehamupasaṅkame;
యదేత్థ కుసలం జఞ్ఞా, తత్థ ఘాసేసనం చరే.
Yadettha kusalaṃ jaññā, tattha ghāsesanaṃ care.
౫౨.
52.
‘‘పవిసిత్వా పరకులం, పానత్థం భోజనాయ వా;
‘‘Pavisitvā parakulaṃ, pānatthaṃ bhojanāya vā;
మితం ఖాదే మితం భుఞ్జే, న చ రూపే మనం కరే.
Mitaṃ khāde mitaṃ bhuñje, na ca rūpe manaṃ kare.
౫౩.
53.
‘‘గోట్ఠం మజ్జం కిరాటఞ్చ, సభా నికిరణాని చ;
‘‘Goṭṭhaṃ majjaṃ kirāṭañca, sabhā nikiraṇāni ca;
ఆరకా పరివజ్జేహి, యానీవ విసమం పథ’’న్తి.
Ārakā parivajjehi, yānīva visamaṃ patha’’nti.
తత్థ ఆసవోతి పుప్ఫాసవాది. విసం తదాహూతి తం ఆసవసఙ్ఖాతం సురం అరియా ‘‘బ్రహ్మచరియస్స విస’’న్తి వదన్తి. పమత్తన్తి ముట్ఠస్సతిం. తూలం భట్ఠంవాతి రుక్ఖా భస్సిత్వా పతితతూలం వియ. అక్ఖాతోతి బుద్ధాదీహి కథితో. సిలోకోతి కిత్తివణ్ణో. సక్కారోతి అఞ్జలికమ్మాది. పూజాతి గన్ధమాలాదీహి పూజా. పఙ్కోతి ఏస ఓసీదాపనట్ఠేన ‘‘పఙ్కో’’తి అక్ఖాతో. మహన్తేతి మహన్తభావప్పత్తే. న తేసం పాదతో చరేతి తేసం సన్తికే న చరే, రాజకులూపకో న భవేయ్యాసీతి అత్థో. రాజానో హి ఆసీవిసా వియ ముహుత్తేనేవ కుజ్ఝిత్వా అనయబ్యసనం పాపేన్తి. అపిచ అన్తేపురప్పవేసనే వుత్తాదీనవవసేనపేత్థ అత్థో వేదితబ్బో.
Tattha āsavoti pupphāsavādi. Visaṃ tadāhūti taṃ āsavasaṅkhātaṃ suraṃ ariyā ‘‘brahmacariyassa visa’’nti vadanti. Pamattanti muṭṭhassatiṃ. Tūlaṃ bhaṭṭhaṃvāti rukkhā bhassitvā patitatūlaṃ viya. Akkhātoti buddhādīhi kathito. Silokoti kittivaṇṇo. Sakkāroti añjalikammādi. Pūjāti gandhamālādīhi pūjā. Paṅkoti esa osīdāpanaṭṭhena ‘‘paṅko’’ti akkhāto. Mahanteti mahantabhāvappatte. Na tesaṃ pādato careti tesaṃ santike na care, rājakulūpako na bhaveyyāsīti attho. Rājāno hi āsīvisā viya muhutteneva kujjhitvā anayabyasanaṃ pāpenti. Apica antepurappavesane vuttādīnavavasenapettha attho veditabbo.
భత్తత్థోతి భత్తేన అత్థికో హుత్వా. యదేత్థ కుసలన్తి యం తేసు ఉపసఙ్కమితబ్బేసు గేహేసు కుసలం అనవజ్జం పఞ్చఅగోచరరహితం జానేయ్యాసి, తత్థ ఘాసేసనం చరేయ్యాసీతి అత్థో. న చ రూపే మనం కరేతి పరకులే మత్తఞ్ఞూ హుత్వా భోజనం భుఞ్జన్తోపి తత్థ ఇత్థిరూపే మనం మా కరేయ్యాసి, మా చక్ఖుం ఉమ్మీలేత్వా ఇత్థిరూపే నిమిత్తం గణ్హేయ్యాసీతి వదతి. గోట్ఠం మజ్జం కిరాటన్తి అయం పోత్థకేసు పాఠో, అట్ఠకథాయం పన ‘‘గోట్ఠం మజ్జం కిరాసఞ్చా’’తి వత్వా ‘‘గోట్ఠన్తి గున్నం ఠితట్ఠానం. మజ్జన్తి పానాగారం. కిరాసన్తి ధుత్తకేరాటికజన’’న్తి వుత్తం. సభా నికిరణాని చాతి సభాయో చ హిరఞ్ఞసువణ్ణానం నికిరణట్ఠానాని చ. ఆరకాతి ఏతాని సబ్బాని దూరతో పరివజ్జేయ్యాసి. యానీవాతి సప్పితేలయానేన గచ్ఛన్తో విసమం మగ్గం వియ.
Bhattatthoti bhattena atthiko hutvā. Yadettha kusalanti yaṃ tesu upasaṅkamitabbesu gehesu kusalaṃ anavajjaṃ pañcaagocararahitaṃ jāneyyāsi, tattha ghāsesanaṃ careyyāsīti attho. Na ca rūpe manaṃ kareti parakule mattaññū hutvā bhojanaṃ bhuñjantopi tattha itthirūpe manaṃ mā kareyyāsi, mā cakkhuṃ ummīletvā itthirūpe nimittaṃ gaṇheyyāsīti vadati. Goṭṭhaṃ majjaṃ kirāṭanti ayaṃ potthakesu pāṭho, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘goṭṭhaṃ majjaṃ kirāsañcā’’ti vatvā ‘‘goṭṭhanti gunnaṃ ṭhitaṭṭhānaṃ. Majjanti pānāgāraṃ. Kirāsanti dhuttakerāṭikajana’’nti vuttaṃ. Sabhā nikiraṇāni cāti sabhāyo ca hiraññasuvaṇṇānaṃ nikiraṇaṭṭhānāni ca. Ārakāti etāni sabbāni dūrato parivajjeyyāsi. Yānīvāti sappitelayānena gacchanto visamaṃ maggaṃ viya.
మాణవో పితు కథేన్తస్సేవ సతిం పటిలభిత్వా ‘‘తాత, అలం మే మనుస్సపథేనా’’తి ఆహ. అథస్స పితా మేత్తాదిభావనం ఆచిక్ఖి. సో తస్సోవాదే ఠత్వా న చిరస్సేవ ఝానాభిఞ్ఞా నిబ్బత్తేసి. ఉభోపి పితాపుత్తా అపరిహీనజ్ఝానా కాలం కత్వా బ్రహ్మలోకే నిబ్బత్తింసు.
Māṇavo pitu kathentasseva satiṃ paṭilabhitvā ‘‘tāta, alaṃ me manussapathenā’’ti āha. Athassa pitā mettādibhāvanaṃ ācikkhi. So tassovāde ṭhatvā na cirasseva jhānābhiññā nibbattesi. Ubhopi pitāputtā aparihīnajjhānā kālaṃ katvā brahmaloke nibbattiṃsu.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా సా కుమారికా అయం కుమారికా అహోసి, తాపసకుమారో ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు, పితా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sā kumārikā ayaṃ kumārikā ahosi, tāpasakumāro ukkaṇṭhitabhikkhu, pitā pana ahameva ahosi’’nti.
చూళనారదజాతకవణ్ణనా చతుత్థా.
Cūḷanāradajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౪౭౭. చూళనారదజాతకం • 477. Cūḷanāradajātakaṃ