| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
១០. ចូឡនិកាសុត្តវណ្ណនា
10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā
៨១. ទសមេ អរុណវតិសុត្តន្តអដ្ឋុប្បត្តិយន្តិ ‘‘ភូតបុព្ពំ, ភិក្ខវេ, រាជា អហោសិ អរុណវា នាម។ រញ្ញោ ខោ បន, ភិក្ខវេ, អរុណវតោ អរុណវតី នាម រាជធានី អហោសិ។ អរុណវតិំ ខោ បន, ភិក្ខវេ, រាជធានិំ សិខី ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ឧបនិស្សាយ វិហាសិ។ សិខិស្ស ខោ បន, ភិក្ខវេ, ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស អភិភូសម្ភវំ នាម សាវកយុគំ អហោសិ អគ្គំ ភទ្ទយុគំ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, សិខី ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ អភិភុំ ភិក្ខុំ អាមន្តេសី’’តិអាទិនា ព្រហ្មសំយុត្តេ (សំ. និ. ១.១៨៥) អាគតស្ស អរុណវតិសុត្តន្តស្ស អដ្ឋុប្បត្តិយំ។ អតិប្បគោតិ អតិវិយ បគោ, អតិវិយ បាតោតិ អត្ថោ, ន តាវ កុលេសុ ភត្តំ និដ្ឋាតីតិ វុត្តំ ហោតិ។
81. Dasame aruṇavatisuttantaaṭṭhuppattiyanti ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā ahosi aruṇavā nāma. Rañño kho pana, bhikkhave, aruṇavato aruṇavatī nāma rājadhānī ahosi. Aruṇavatiṃ kho pana, bhikkhave, rājadhāniṃ sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho upanissāya vihāsi. Sikhissa kho pana, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa abhibhūsambhavaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesī’’tiādinā brahmasaṃyutte (saṃ. ni. 1.185) āgatassa aruṇavatisuttantassa aṭṭhuppattiyaṃ. Atippagoti ativiya pago, ativiya pātoti attho, na tāva kulesu bhattaṃ niṭṭhātīti vuttaṃ hoti.
ឧជ្ឈាយន្តីតិ អវឈាយន្តិ, ហេដ្ឋា កត្វា ចិន្តេន្តិ, លាមកតោ ចិន្តេន្តិ។ អនេកវិហិតំ ឥទ្ធិវិកុព្ពនំ កត្វាតិ ‘‘បកតិវណ្ណំ វិជហិត្វា នាគវណ្ណំ វា ទស្សេតិ, សុបណ្ណវណ្ណំ វា ទស្សេតី’’តិអាទិនា (បដិ. ម. ៣.១៣) នយេន អាគតំ អនេកប្បការំ ឥទ្ធិវិកុព្ពនំ កត្វា។ សហស្សិលោកធាតុន្តិ ចក្កវាឡសហស្សំ។ គាថាទ្វយំ អភាសីតិ ថេរោ កិរ ‘‘កថំ ទេសិតា ខោ ធម្មទេសនា សព្ពេសំ បិយា មនាបា’’តិ ចិន្តេត្វា ‘‘សព្ពេបិ បាសណ្ឌា សព្ពេ ទេវមនុស្សា អត្តនោ អត្តនោ សមយេ បុរិសការំ វណ្ណយន្តិ, វីរិយស្ស អវណ្ណវាទី នាម នត្ថិ, វីរិយប្បដិសំយុត្តំ កត្វា ទេសេស្សាមិ។ ឯវមស្ស ធម្មទេសនា សព្ពេសំ បិយា ភវិស្សតិ មនាបា’’តិ ញត្វា តីសុ បិដកេសុ វិចិនិត្វា ‘‘អារម្ភថ និក្កមថា’’តិ (សំ. និ. ១.១៨៦) ឥទំ គាថាទ្វយំ អភាសិ។
Ujjhāyantīti avajhāyanti, heṭṭhā katvā cintenti, lāmakato cintenti. Anekavihitaṃ iddhivikubbanaṃ katvāti ‘‘pakativaṇṇaṃ vijahitvā nāgavaṇṇaṃ vā dasseti, supaṇṇavaṇṇaṃ vā dassetī’’tiādinā (paṭi. ma. 3.13) nayena āgataṃ anekappakāraṃ iddhivikubbanaṃ katvā. Sahassilokadhātunti cakkavāḷasahassaṃ. Gāthādvayaṃ abhāsīti thero kira ‘‘kathaṃ desitā kho dhammadesanā sabbesaṃ piyā manāpā’’ti cintetvā ‘‘sabbepi pāsaṇḍā sabbe devamanussā attano attano samaye purisakāraṃ vaṇṇayanti, vīriyassa avaṇṇavādī nāma natthi, vīriyappaṭisaṃyuttaṃ katvā desessāmi. Evamassa dhammadesanā sabbesaṃ piyā bhavissati manāpā’’ti ñatvā tīsu piṭakesu vicinitvā ‘‘ārambhatha nikkamathā’’ti (saṃ. ni. 1.186) idaṃ gāthādvayaṃ abhāsi.
កិំ អាលោកោ អយន្តិ កស្ស នុ ខោ អយំ អាលោកោតិ។ វិចិនន្តានន្តិ ចិន្តេន្តានំ។ សព្ពេតិ លោកធាតុយំ សព្ពេ ទេវា ច មនុស្សា ច។ ឱសដាយ បរិសាយាតិ ធម្មស្សវនត្ថំ សមោសដាយ បរិមិតបរិច្ឆិន្នាយ បរិសាយ។ អត្ថោបិ នេសំ បាកដោ អហោសីតិ ន កេវលំ តេ សទ្ទមេវ អស្សោសុំ, អថ ខោ អត្ថោបិ តេសំ បកតិសវនូបចារេ វិយ បាកដោ អហោសិ។ តេន សហស្សំ លោកធាតុំ វិញ្ញាបេតីតិ អធិប្បាយោ។
Kiṃ āloko ayanti kassa nu kho ayaṃ ālokoti. Vicinantānanti cintentānaṃ. Sabbeti lokadhātuyaṃ sabbe devā ca manussā ca. Osaṭāya parisāyāti dhammassavanatthaṃ samosaṭāya parimitaparicchinnāya parisāya. Atthopi nesaṃ pākaṭo ahosīti na kevalaṃ te saddameva assosuṃ, atha kho atthopi tesaṃ pakatisavanūpacāre viya pākaṭo ahosi. Tena sahassaṃ lokadhātuṃ viññāpetīti adhippāyo.
បរិហរន្តីតិ សិនេរុំ ទក្ខិណតោ កត្វា បរិវត្តេន្តិ។ វិរោចមានាតិ អត្តនោ ជុតិយា ទិព្ពមានា, សោភមានា វា។ តាវ សហស្សធា លោកោតិ យត្តកោ ចន្ទិមសូរិយេហិ ឱភាសិយមានោ លោកធាតុសង្ខាតោ ឯកេកោ លោកោ, តត្តកេន បមាណេន សហស្សធា លោកោ, ឥមិនា ចក្កវាឡេន សទ្ធិំ ចក្កវាឡសហស្សន្តិ អត្ថោ។ កស្មា បនេសា អានីតាតិ ឯសា ចូឡនិកា លោកធាតុ កស្មា ភគវតា អានីតា, ទេសិតាតិ អត្ថោ។ មជ្ឈិមិកាយ លោកធាតុយា បរិច្ឆេទទស្សនត្ថន្តិ ទ្វិសហស្សិលោកធាតុយា បរិមាណទស្សនត្ថំ។
Pariharantīti sineruṃ dakkhiṇato katvā parivattenti. Virocamānāti attano jutiyā dibbamānā, sobhamānā vā. Tāva sahassadhā lokoti yattako candimasūriyehi obhāsiyamāno lokadhātusaṅkhāto ekeko loko, tattakena pamāṇena sahassadhā loko, iminā cakkavāḷena saddhiṃ cakkavāḷasahassanti attho. Kasmā panesā ānītāti esā cūḷanikā lokadhātu kasmā bhagavatā ānītā, desitāti attho. Majjhimikāya lokadhātuyā paricchedadassanatthanti dvisahassilokadhātuyā parimāṇadassanatthaṃ.
សហស្សិលោកធាតុយា សហស្សី ទ្វិសហស្សិលោកធាតុ, សា ចក្កវាឡគណនាយ ទសសតសហស្សចក្កវាឡបរិមាណា។ តេនាហ ‘‘សហស្សចក្កវាឡានិ សហស្សភាគេន គណេត្វា’’តិអាទិ។ កម្បនទេវតូបសង្កមនាទិនា ជាតចក្កវាឡេន សហ យោគក្ខេមំ ឋានំ ជាតិក្ខេត្តំ។ តត្តកាយ ឯវ ជាតិក្ខេត្តភាវោ ធម្មតាវសេនេវ វេទិតព្ពោ, ‘‘បរិគ្គហវសេនា’’តិ កេចិ។ សព្ពេសម្បិ ពុទ្ធានំ ឯវំ ជាតិក្ខេត្តំ តន្និវាសីនំយេវ ច ទេវតានំ ធម្មាភិសមយោតិ វទន្តិ។ បដិសន្ធិគ្គហណាទីនំ សត្តន្នំយេវ គហណំ និទស្សនមត្តំ មហាភិនីហារាទិកាលេបិ តស្ស បកម្បនស្ស លព្ភនតោ។
Sahassilokadhātuyā sahassī dvisahassilokadhātu, sā cakkavāḷagaṇanāya dasasatasahassacakkavāḷaparimāṇā. Tenāha ‘‘sahassacakkavāḷāni sahassabhāgena gaṇetvā’’tiādi. Kampanadevatūpasaṅkamanādinā jātacakkavāḷena saha yogakkhemaṃ ṭhānaṃ jātikkhettaṃ. Tattakāya eva jātikkhettabhāvo dhammatāvaseneva veditabbo, ‘‘pariggahavasenā’’ti keci. Sabbesampi buddhānaṃ evaṃ jātikkhettaṃ tannivāsīnaṃyeva ca devatānaṃ dhammābhisamayoti vadanti. Paṭisandhiggahaṇādīnaṃ sattannaṃyeva gahaṇaṃ nidassanamattaṃ mahābhinīhārādikālepi tassa pakampanassa labbhanato.
សហស្សំ សហស្សធា កត្វា គណិតំ មជ្ឈិមិកន្តិអាទិនា មជ្ឈិមិកាយ លោកធាតុយា សហស្សំ តិសហស្សិលោកធាតុ, សាយេវ ច មហាសហស្សិលោកធាតូតិ ទស្សេតិ។ សរសេនេវ អាណាបវត្តនំ អាណាក្ខេត្តំ, យំ ឯកជ្ឈំ សំវដ្ដតិ វិវដ្ដតិ ច។ អាណា ផរតីតិ តន្និវាសិទេវតានំ សិរសា សម្បដិច្ឆនេន វត្តតិ, តញ្ច ខោ កេវលំ ពុទ្ធានុភាវេនេវ, អធិប្បាយវសេន ច បន ‘‘យាវតា បន អាកង្ខេយ្យា’’តិ (អ. និ. ៣.៨១) វចនតោ ពុទ្ធានំ អវិសយោ នាម នត្ថិ, វិសយក្ខេត្តស្ស បមាណបរិច្ឆេទោ នាម នត្ថិ។ វិសមោតិ សូរិយុគ្គមនាទីនំ វិសមភាវតោ វិសមោ។ តេនេវាហ ‘‘ឯកស្មិំ ឋានេ សូរិយោ ឧគ្គតោ ហោតី’’តិអាទិ។ សេសមេត្ថ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Sahassaṃ sahassadhā katvā gaṇitaṃ majjhimikantiādinā majjhimikāya lokadhātuyā sahassaṃ tisahassilokadhātu, sāyeva ca mahāsahassilokadhātūti dasseti. Saraseneva āṇāpavattanaṃ āṇākkhettaṃ, yaṃ ekajjhaṃ saṃvaṭṭati vivaṭṭati ca. Āṇā pharatīti tannivāsidevatānaṃ sirasā sampaṭicchanena vattati, tañca kho kevalaṃ buddhānubhāveneva, adhippāyavasena ca pana ‘‘yāvatā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) vacanato buddhānaṃ avisayo nāma natthi, visayakkhettassa pamāṇaparicchedo nāma natthi. Visamoti sūriyuggamanādīnaṃ visamabhāvato visamo. Tenevāha ‘‘ekasmiṃ ṭhāne sūriyo uggato hotī’’tiādi. Sesamettha suviññeyyameva.
ចូឡនិកាសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Cūḷanikāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
អានន្ទវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ānandavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១០. ចូឡនិកាសុត្តំ • 10. Cūḷanikāsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ចូឡនិកាសុត្តវណ្ណនា • 10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā
