Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၁၀. စူဠနိကာသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā
၈၁. ဒသမသ္သ ဒုဝိဓော နိက္ခေပော အတ္ထုပ္ပတ္တိကောပိ ပုစ္ဆာဝသိကောပိ။ ကတရအတ္ထုပ္ပတ္တိယံ ကသ္သ ပုစ္ဆာယ ကထိတန္တိ စေ? အရုဏဝတိသုတ္တန္တအတ္ထုပ္ပတ္တိယံ (သံ. နိ. ၁.၁၈၅ အာဒယော) အာနန္ဒတ္ထေရသ္သ ပုစ္ဆာယ ကထိတံ။ အရုဏဝတိသုတ္တန္တော ကေန ကထိတောတိ? ဒ္ဝီဟိ ဗုဒ္ဓေဟိ ကထိတော သိခိနာ စ ဘဂဝတာ အမ္ဟာကဉ္စ သတ္ထာရာ။ ဣမသ္မာ ဟိ ကပ္ပာ ဧကတိံသကပ္ပမတ္ထကေ အရုဏဝတိနဂရေ အရုဏဝတော ရညော ပဘာဝတိယာ နာမ မဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ပရိပက္ကေ ဉာဏေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတ္ဝာ သိခီ ဘဂဝာ ဗောဓိမဏ္ဍေ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အရုဏဝတိံ နိသ္သာယ ဝိဟရန္တော ဧကဒိဝသံ ပာတောဝ သရီရပ္ပဋိဇဂ္ဂနံ ကတ္ဝာ မဟာဘိက္ခုသင္ဃပရိဝာရော ‘‘အရုဏဝတိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိသ္သာမီ’’တိ နိက္ခမိတ္ဝာ ဝိဟာရဒ္ဝာရကောဋ္ဌကသမီပေ ဌိတော အဘိဘုံ နာမ အဂ္ဂသာဝကံ အာမန္တေသိ – ‘‘အတိပ္ပဂော ခော, ဘိက္ခု, အရုဏဝတိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတုံ, ယေန အညတရော ဗ္ရဟ္မလောကော တေနုပသင္ကမိသ္သာမာ’’တိ။ ယထာဟ –
81. Dasamassa duvidho nikkhepo atthuppattikopi pucchāvasikopi. Kataraatthuppattiyaṃ kassa pucchāya kathitanti ce? Aruṇavatisuttantaatthuppattiyaṃ (saṃ. ni. 1.185 ādayo) ānandattherassa pucchāya kathitaṃ. Aruṇavatisuttanto kena kathitoti? Dvīhi buddhehi kathito sikhinā ca bhagavatā amhākañca satthārā. Imasmā hi kappā ekatiṃsakappamatthake aruṇavatinagare aruṇavato rañño pabhāvatiyā nāma mahesiyā kucchismiṃ nibbattitvā paripakke ñāṇe mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā sikhī bhagavā bodhimaṇḍe sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā pavattitavaradhammacakko aruṇavatiṃ nissāya viharanto ekadivasaṃ pātova sarīrappaṭijagganaṃ katvā mahābhikkhusaṅghaparivāro ‘‘aruṇavatiṃ piṇḍāya pavisissāmī’’ti nikkhamitvā vihāradvārakoṭṭhakasamīpe ṭhito abhibhuṃ nāma aggasāvakaṃ āmantesi – ‘‘atippago kho, bhikkhu, aruṇavatiṃ piṇḍāya pavisituṃ, yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamissāmā’’ti. Yathāha –
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, သိခီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အဘိဘုံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘အာယာမ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယေန အညတရော ဗ္ရဟ္မလောကော တေနုပသင္ကမိသ္သာမ, န တာဝ ဘတ္တကာလော ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ‘ဧဝံ, ဘန္တေ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူ ဘိက္ခု သိခိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, သိခီ ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အဘိဘူ စ ဘိက္ခု ယေန အညတရော ဗ္ရဟ္မလောကော တေနုပသင္ကမိံသူ’’တိ (သံ. နိ. ၁.၁၈၅)။
‘‘Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘āyāma, brāhmaṇa, yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamissāma, na tāva bhattakālo bhavissatī’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, abhibhū bhikkhu sikhissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paccassosi. Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhū ca bhikkhu yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamiṃsū’’ti (saṃ. ni. 1.185).
တတ္ထ မဟာဗ္ရဟ္မာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသ္ဝာ အတ္တမနော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မာသနံ ပညာပေတ္ဝာ အဒာသိ, ထေရသ္သာပိ အနုစ္ဆဝိကံ အာသနံ ပညာပယိံသု။ နိသီဒိ ဘဂဝာ ပညတ္တေ အာသနေ, ထေရောပိ အတ္တနော ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ မဟာဗ္ရဟ္မာပိ ဒသဗလံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
Tattha mahābrahmā sammāsambuddhaṃ disvā attamano paccuggamanaṃ katvā brahmāsanaṃ paññāpetvā adāsi, therassāpi anucchavikaṃ āsanaṃ paññāpayiṃsu. Nisīdi bhagavā paññatte āsane, theropi attano paññattāsane nisīdi. Mahābrahmāpi dasabalaṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi.
အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, သိခီ ဘဂဝာ အဘိဘုံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဋိဘာတု တံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဗ္ရဟ္မုနော စ ဗ္ရဟ္မပရိသာယ စ ဗ္ရဟ္မပာရိသဇ္ဇာနဉ္စ ဓမ္မီကထာတိ။ ‘ဧဝံ, ဘန္တေ’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူ ဘိက္ခု သိခိသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မုနော စ ဗ္ရဟ္မပရိသာယ စ ဗ္ရဟ္မပာရိသဇ္ဇာနဉ္စ ဓမ္မိံ ကထံ ကထေသိ။ ထေရေ ဓမ္မံ ကထေန္တေ ဗ္ရဟ္မဂဏာ ဥဇ္ဈာယိံသု – ‘‘စိရသ္သဉ္စ မယံ သတ္ထု ဗ္ရဟ္မလောကာဂမနံ လဘိမ္ဟ, အယဉ္စ ဘိက္ခု ဌပေတ္ဝာ သတ္ထာရံ သယံ ဓမ္မကထံ အာရဘီ’’တိ။
Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘paṭibhātu taṃ, brāhmaṇa, brahmuno ca brahmaparisāya ca brahmapārisajjānañca dhammīkathāti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, abhibhū bhikkhu sikhissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭissuṇitvā brahmuno ca brahmaparisāya ca brahmapārisajjānañca dhammiṃ kathaṃ kathesi. There dhammaṃ kathente brahmagaṇā ujjhāyiṃsu – ‘‘cirassañca mayaṃ satthu brahmalokāgamanaṃ labhimha, ayañca bhikkhu ṭhapetvā satthāraṃ sayaṃ dhammakathaṃ ārabhī’’ti.
သတ္ထာ တေသံ အနတ္တမနဘာဝံ ဉတ္ဝာ အဘိဘုံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဥဇ္ဈာယန္တိ ခော တေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဗ္ရဟ္မာ စ ဗ္ရဟ္မပရိသာ စ ဗ္ရဟ္မပာရိသဇ္ဇာ စ။ တေန ဟိ တ္ဝံ – ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ သံဝေဇေဟီ’’တိ။ ထေရော သတ္ထု ဝစနံ သမ္ပဋိစ္ဆိတ္ဝာ အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနံ ကတ္ဝာ သဟသ္သိလောကဓာတုံ သရေန ဝိညာပေန္တော ‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထာ’’တိ (သံ. နိ. ၁.၁၈၅) ဂာထာဒ္ဝယံ အဘာသိ။ ကိံ ပန ကတ္ဝာ ထေရော သဟသ္သိလောကဓာတုံ ဝိညာပေသီတိ? နီလကသိဏံ တာဝ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ သဗ္ဗတ္ထ အန္ဓကာရံ ဖရိ, တတော ‘‘ကိမိဒံ အန္ဓကာရ’’န္တိ သတ္တာနံ အာဘောဂေ ဥပ္ပန္နေ အာလောကံ ဒသ္သေသိ။ ‘‘ကိံ အာလောကော အယ’’န္တိ ဝိစိနန္တာနံ အတ္တာနံ ဒသ္သေသိ, သဟသ္သစက္ကဝာဠေ ဒေဝမနုသ္သာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ပဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ထေရံယေဝ နမသ္သမာနာ အဋ္ဌံသု။ ထေရော ‘‘မဟာဇနော မယ္ဟံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တသ္သ သရံ သုဏာတူ’’တိ ဣမာ ဂာထာ အဘာသိ။ သဗ္ဗေ ဩသဋာယ ပရိသာယ မဇ္ဈေ နိသီဒိတ္ဝာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တသ္သ ဝိယ သဒ္ဒံ အသ္သောသုံ။ အတ္ထောပိ နေသံ ပာကဋော အဟောသိ။
Satthā tesaṃ anattamanabhāvaṃ ñatvā abhibhuṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ujjhāyanti kho te, brāhmaṇa, brahmā ca brahmaparisā ca brahmapārisajjā ca. Tena hi tvaṃ – brāhmaṇa, bhiyyosomattāya saṃvejehī’’ti. Thero satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā anekavihitaṃ iddhivikubbanaṃ katvā sahassilokadhātuṃ sarena viññāpento ‘‘ārambhatha nikkamathā’’ti (saṃ. ni. 1.185) gāthādvayaṃ abhāsi. Kiṃ pana katvā thero sahassilokadhātuṃ viññāpesīti? Nīlakasiṇaṃ tāva samāpajjitvā sabbattha andhakāraṃ phari, tato ‘‘kimidaṃ andhakāra’’nti sattānaṃ ābhoge uppanne ālokaṃ dassesi. ‘‘Kiṃ āloko aya’’nti vicinantānaṃ attānaṃ dassesi, sahassacakkavāḷe devamanussā añjaliṃ paggaṇhitvā paggaṇhitvā theraṃyeva namassamānā aṭṭhaṃsu. Thero ‘‘mahājano mayhaṃ dhammaṃ desentassa saraṃ suṇātū’’ti imā gāthā abhāsi. Sabbe osaṭāya parisāya majjhe nisīditvā dhammaṃ desentassa viya saddaṃ assosuṃ. Atthopi nesaṃ pākaṭo ahosi.
အထ ခော ဘဂဝာ သဒ္ဓိံ ထေရေန အရုဏဝတိံ ပစ္စာဂန္တ္ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ဘိက္ခုသင္ဃံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အသ္သုတ္ထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘုသ္သ ဘိက္ခုနော ဗ္ရဟ္မလောကေ ဌိတသ္သ ဂာထာယော ဘာသမာနသ္သာ’’တိ။ တေ ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ ပဋိဇာနိတ္ဝာ သုတဘာဝံ အာဝိကရောန္တာ တဒေဝ ဂာထာဒ္ဝယံ ဥဒာဟရိံသု။ သတ္ထာ ‘‘သာဓု သာဓူ’’တိ သာဓုကာရံ ဒတ္ဝာ ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသိ။ ဧဝံ တာဝ ဣဒံ သုတ္တံ ဣတော ဧကတိံသကပ္ပမတ္ထကေ သိခိနာ ဘဂဝတာ ကထိတံ။
Atha kho bhagavā saddhiṃ therena aruṇavatiṃ paccāgantvā piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto bhikkhusaṅghaṃ pucchi – ‘‘assuttha no tumhe, bhikkhave, abhibhussa bhikkhuno brahmaloke ṭhitassa gāthāyo bhāsamānassā’’ti. Te ‘‘āma, bhante’’ti paṭijānitvā sutabhāvaṃ āvikarontā tadeva gāthādvayaṃ udāhariṃsu. Satthā ‘‘sādhu sādhū’’ti sādhukāraṃ datvā desanaṃ niṭṭhapesi. Evaṃ tāva idaṃ suttaṃ ito ekatiṃsakappamatthake sikhinā bhagavatā kathitaṃ.
အမ္ဟာကံ ပန ဘဂဝာ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော သာဝတ္ထိံ ဥပနိသ္သာယ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဇေဋ္ဌမူလမာသပုဏ္ဏမဒိဝသေ ဘိက္ခူ အာမန္တေတ္ဝာ ဣမံ အရုဏဝတိသုတ္တံ ပဋ္ဌပေသိ။ အာနန္ဒတ္ထေရော ဗီဇနိံ ဂဟေတ္ဝာ ဗီဇယမာနော ဌိတကောဝ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာ ဧကဗ္ယဉ္ဇနမ္ပိ အဟာပေတ္ဝာ သကလသုတ္တံ ဥဂ္ဂဏ္ဟိ။ သော ပုနဒိဝသေ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ဒသဗလသ္သ ဝတ္တံ ဒသ္သေတ္ဝာ အတ္တနော ဒိဝာဝိဟာရဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာ သဒ္ဓိဝိဟာရိကန္တေဝာသိကေသု ဝတ္တံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပက္ကန္တေသု ဟိယ္ယော ကထိတံ အရုဏဝတိသုတ္တံ အာဝဇ္ဇေန္တော နိသီဒိ။ အထသ္သ သဗ္ဗံ သုတ္တံ ဝိဘူတံ ဥပဋ္ဌာသိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သိခိသ္သ ဘဂဝတော အဂ္ဂသာဝကော ဗ္ရဟ္မလောကေ ဌတ္ဝာ စက္ကဝာဠသဟသ္သေ အန္ဓကာရံ ဝိဓမေတ္ဝာ သရီရောဘာသံ ဒသ္သေတ္ဝာ အတ္တနော သဒ္ဒံ သာဝေန္တော ဓမ္မကထံ ကထေသီတိ ဟိယ္ယော သတ္ထာရာ ကထိတံ, သာဝကသ္သ တာဝ ဝိသယော ဧဝရူပော, ဒသ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကိတ္တကံ ဌာနံ သရေန ဝိညာပေယ္ယာ’’တိ။ သော ဧဝံ ဥပ္ပန္နာယ ဝိမတိယာ ဝိနောဒနတ္ထံ တင္ခဏေယေဝ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တမတ္ထံ ပုစ္ဆိ။ ဧတမတ္ထံ ဒသ္သေတုံ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒောတိ ဝုတ္တံ။
Amhākaṃ pana bhagavā sabbaññutaṃ patto pavattitavaradhammacakko sāvatthiṃ upanissāya jetavane viharanto jeṭṭhamūlamāsapuṇṇamadivase bhikkhū āmantetvā imaṃ aruṇavatisuttaṃ paṭṭhapesi. Ānandatthero bījaniṃ gahetvā bījayamāno ṭhitakova ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā ekabyañjanampi ahāpetvā sakalasuttaṃ uggaṇhi. So punadivase piṇḍapātapaṭikkanto dasabalassa vattaṃ dassetvā attano divāvihāraṭṭhānaṃ gantvā saddhivihārikantevāsikesu vattaṃ dassetvā pakkantesu hiyyo kathitaṃ aruṇavatisuttaṃ āvajjento nisīdi. Athassa sabbaṃ suttaṃ vibhūtaṃ upaṭṭhāsi. So cintesi – ‘‘sikhissa bhagavato aggasāvako brahmaloke ṭhatvā cakkavāḷasahasse andhakāraṃ vidhametvā sarīrobhāsaṃ dassetvā attano saddaṃ sāvento dhammakathaṃ kathesīti hiyyo satthārā kathitaṃ, sāvakassa tāva visayo evarūpo, dasa pāramiyo pūretvā sabbaññutaṃ patto pana sammāsambuddho kittakaṃ ṭhānaṃ sarena viññāpeyyā’’ti. So evaṃ uppannāya vimatiyā vinodanatthaṃ taṅkhaṇeyeva bhagavantaṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ pucchi. Etamatthaṃ dassetuṃ atha kho āyasmā ānandoti vuttaṃ.
တတ္ထ သမ္မုခာတိ သမ္မုခီဘူတေန မယာ ဧတံ သုတံ, န အနုသ္သဝေန, န ဒူတပရမ္ပရာယာတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန ဧဝမာဟ။ ကီဝတကံ ပဟောတိ သရေန ဝိညာပေတုန္တိ ကိတ္တကံ ဌာနံ သရီရောဘာသေန ဝိဟတန္ဓကာရံ ကတ္ဝာ သရေန ဝိညာပေတုံ သက္ကောတိ။ သာဝကော သော, အာနန္ဒ, အပ္ပမေယ္ယာ တထာဂတာတိ ဣဒံ ဘဂဝာ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေနာဟ – အာနန္ဒ, တ္ဝံ ကိံ ဝဒေသိ, သော ပဒေသဉာဏေ ဌိတော သာဝကော။ တထာဂတာ ပန ဒသ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပတ္တာ အပ္ပမေယ္ယာ။ သော တ္ဝံ နခသိခာယ ပံသုံ ဂဟေတ္ဝာ မဟာပထဝိပံသုနာ သဒ္ဓိံ ဥပမေန္တော ဝိယ ကိံ နာမေတံ ဝဒေသိ။ အညော ဟိ သာဝကာနံ ဝိသယော, အညော ဗုဒ္ဓာနံ။ အညော သာဝကာနံ ဂောစရော, အညော ဗုဒ္ဓာနံ။ အညံ သာဝကာနံ ဗလံ, အညံ ဗုဒ္ဓာနန္တိ။ ဣတိ ဘဂဝာ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန အပ္ပမေယ္ယဘာဝံ ဝတ္ဝာ တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
Tattha sammukhāti sammukhībhūtena mayā etaṃ sutaṃ, na anussavena, na dūtaparamparāyāti iminā adhippāyena evamāha. Kīvatakaṃ pahoti sarena viññāpetunti kittakaṃ ṭhānaṃ sarīrobhāsena vihatandhakāraṃ katvā sarena viññāpetuṃ sakkoti. Sāvako so, ānanda, appameyyā tathāgatāti idaṃ bhagavā iminā adhippāyenāha – ānanda, tvaṃ kiṃ vadesi, so padesañāṇe ṭhito sāvako. Tathāgatā pana dasa pāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ pattā appameyyā. So tvaṃ nakhasikhāya paṃsuṃ gahetvā mahāpathavipaṃsunā saddhiṃ upamento viya kiṃ nāmetaṃ vadesi. Añño hi sāvakānaṃ visayo, añño buddhānaṃ. Añño sāvakānaṃ gocaro, añño buddhānaṃ. Aññaṃ sāvakānaṃ balaṃ, aññaṃ buddhānanti. Iti bhagavā iminā adhippāyena appameyyabhāvaṃ vatvā tuṇhī ahosi.
ထေရော ဒုတိယမ္ပိ ပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ, ‘‘အာနန္ဒ, တ္ဝံ တာဠစ္ဆိဒ္ဒံ ဂဟေတ္ဝာ အနန္တာကာသေန ဥပမေန္တော ဝိယ, စာတကသကုဏံ ဂဟေတ္ဝာ ဒိယဍ္ဎယောဇနသတိကေန သုပဏ္ဏရာဇေန ဥပမေန္တော ဝိယ, ဟတ္ထိသောဏ္ဍာယ ဥဒကံ ဂဟေတ္ဝာ မဟာဂင္ဂာယ ဥပမေန္တော ဝိယ, စတုရတနိကေ အာဝာဋေ ဥဒကံ ဂဟေတ္ဝာ သတ္တဟိ သရေဟိ ဥပမေန္တော ဝိယ, နာဠိကောဒနမတ္တလာဘိံ မနုသ္သံ ဂဟေတ္ဝာ စက္ကဝတ္တိရညာ ဥပမေန္တော ဝိယ, ပံသုပိသာစကံ ဂဟေတ္ဝာ သက္ကေန ဒေဝရညာ ဥပမေန္တော ဝိယ, ခဇ္ဇောပနကပ္ပဘံ ဂဟေတ္ဝာ သူရိယပ္ပဘာယ ဥပမေန္တော ဝိယ ကိံ နာမေတံ ဝဒေသီတိ ဒီပေန္တော ဒုတိယမ္ပိ အပ္ပမေယ္ယဘာဝမေဝ ဝတ္ဝာ တုဏ္ဟီ အဟောသိ။ တတော ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘သတ္ထာ မယာ ပုစ္ဆိတော န တာဝ ကထေသိ, ဟန္ဒ နံ ယာဝတတိယံ ယာစိတ္ဝာ ဗုဒ္ဓသီဟနာဒံ နဒာပေသ္သာမီ’’တိ။ သော တတိယမ္ပိ ယာစိ။ တံ ဒသ္သေတုံ တတိယမ္ပိ ခောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အထသ္သ ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောန္တော သုတာ တေ အာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘သတ္ထာ မေ ‘သုတာ တေ, အာနန္ဒ, သဟသ္သီ စူဠနိကာ လောကဓာတူ’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝတ္ဝာ တုဏ္ဟီ ဇာတော, ဣဒာနိ ဗုဒ္ဓသီဟနာဒံ နဒိသ္သတီ’’တိ သော သတ္ထာရံ ယာစန္တော ဧတသ္သ ဘဂဝာ ကာလောတိအာဒိမာဟ။
Thero dutiyampi pucchi. Satthā, ‘‘ānanda, tvaṃ tāḷacchiddaṃ gahetvā anantākāsena upamento viya, cātakasakuṇaṃ gahetvā diyaḍḍhayojanasatikena supaṇṇarājena upamento viya, hatthisoṇḍāya udakaṃ gahetvā mahāgaṅgāya upamento viya, caturatanike āvāṭe udakaṃ gahetvā sattahi sarehi upamento viya, nāḷikodanamattalābhiṃ manussaṃ gahetvā cakkavattiraññā upamento viya, paṃsupisācakaṃ gahetvā sakkena devaraññā upamento viya, khajjopanakappabhaṃ gahetvā sūriyappabhāya upamento viya kiṃ nāmetaṃ vadesīti dīpento dutiyampi appameyyabhāvameva vatvā tuṇhī ahosi. Tato thero cintesi – ‘‘satthā mayā pucchito na tāva kathesi, handa naṃ yāvatatiyaṃ yācitvā buddhasīhanādaṃ nadāpessāmī’’ti. So tatiyampi yāci. Taṃ dassetuṃ tatiyampi khotiādi vuttaṃ. Athassa bhagavā byākaronto sutā te ānandātiādimāha. Thero cintesi – ‘‘satthā me ‘sutā te, ānanda, sahassī cūḷanikā lokadhātū’ti ettakameva vatvā tuṇhī jāto, idāni buddhasīhanādaṃ nadissatī’’ti so satthāraṃ yācanto etassa bhagavā kālotiādimāha.
ဘဂဝာပိသ္သ ဝိတ္ထာရကထံ ကထေတုံ တေန ဟာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယာဝတာတိ ယတ္တကံ ဌာနံ။ စန္ဒိမသူရိယာတိ စန္ဒိမာ စ သူရိယော စ။ ပရိဟရန္တီတိ ဝိစရန္တိ။ ဒိသာ ဘန္တီတိ သဗ္ဗဒိသာ ဩဘာသန္တိ။ ဝိရောစနာတိ ဝိရောစမာနာ။ ဧတ္တာဝတာ ဧကစက္ကဝာဠံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဒသ္သိတံ ဟောတိ။ ဣဒာနိ တံ သဟသ္သဂုဏံ ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော တာဝ သဟသ္သဓာ လောကောတိ အာဟ။ တသ္မိံ သဟသ္သဓာ လောကေတိ တသ္မိံ သဟသ္သစက္ကဝာဠေ။ သဟသ္သံ စာတုမဟာရာဇိကာနန္တိ သဟသ္သံ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝလောကာနံ။ ယသ္မာ ပန ဧကေကသ္မိံ စက္ကဝာဠေ စတ္တာရော စတ္တာရော မဟာရာဇာနော , တသ္မာ စတ္တာရိ မဟာရာဇသဟသ္သာနီတိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ ဥပာယေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ စူဠနိကာတိ ခုဒ္ဒိကာ။ အယံ သာဝကာနံ ဝိသယော။ ကသ္မာ ပနေသာ အာနီတာတိ? မဇ္ဈိမိကာယ လောကဓာတုယာ ပရိစ္ဆေဒဒသ္သနတ္ထံ။
Bhagavāpissa vitthārakathaṃ kathetuṃ tena hānandātiādimāha. Tattha yāvatāti yattakaṃ ṭhānaṃ. Candimasūriyāti candimā ca sūriyo ca. Pariharantīti vicaranti. Disā bhantīti sabbadisā obhāsanti. Virocanāti virocamānā. Ettāvatā ekacakkavāḷaṃ paricchinditvā dassitaṃ hoti. Idāni taṃ sahassaguṇaṃ katvā dassento tāva sahassadhā lokoti āha. Tasmiṃ sahassadhā loketi tasmiṃ sahassacakkavāḷe. Sahassaṃ cātumahārājikānanti sahassaṃ cātumahārājikānaṃ devalokānaṃ. Yasmā pana ekekasmiṃ cakkavāḷe cattāro cattāro mahārājāno , tasmā cattāri mahārājasahassānīti vuttaṃ. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Cūḷanikāti khuddikā. Ayaṃ sāvakānaṃ visayo. Kasmā panesā ānītāti? Majjhimikāya lokadhātuyā paricchedadassanatthaṃ.
ယာဝတာတိ ယတ္တကာ။ တာဝ သဟသ္သဓာတိ တာဝ သဟသ္သဘာဂေန။ ဒ္ဝိသဟသ္သီ မဇ္ဈိမိကာ လောကဓာတူတိ အယံ သဟသ္သစက္ကဝာဠာနိ သဟသ္သဘာဂေန ဂဏေတ္ဝာ ဒသသတသဟသ္သစက္ကဝာဠပရိမာဏာ ဒ္ဝိသဟသ္သီ မဇ္ဈိမိကာ နာမ လောကဓာတု။ အယံ သာဝကာနံ အဝိသယော, ဗုဒ္ဓာနမေဝ ဝိသယော။ ဧတ္တကေပိ ဟိ ဌာနေ တထာဂတာ အန္ဓကာရံ ဝိဓမေတ္ဝာ သရီရောဘာသံ ဒသ္သေတ္ဝာ သရေန ဝိညာပေတုံ သက္ကောန္တီတိ ဒီပေတိ။ ဧတ္တကေန ဗုဒ္ဓာနံ ဇာတိက္ခေတ္တံ နာမ ဒသ္သိတံ။ ဗောဓိသတ္တာနဉ္ဟိ ပစ္ဆိမဘဝေ ဒေဝလောကတော စဝိတ္ဝာ မာတုကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ စ ကုစ္ဆိတော နိက္ခမနဒိဝသေ စ မဟာဘိနိက္ခမနဒိဝသေ စ သမ္ဗောဓိဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနအာယုသင္ခာရဝောသ္သဇ္ဇနပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေသု စ ဧတ္တကံ ဌာနံ ကမ္ပတိ။
Yāvatāti yattakā. Tāva sahassadhāti tāva sahassabhāgena. Dvisahassī majjhimikā lokadhātūti ayaṃ sahassacakkavāḷāni sahassabhāgena gaṇetvā dasasatasahassacakkavāḷaparimāṇā dvisahassī majjhimikā nāma lokadhātu. Ayaṃ sāvakānaṃ avisayo, buddhānameva visayo. Ettakepi hi ṭhāne tathāgatā andhakāraṃ vidhametvā sarīrobhāsaṃ dassetvā sarena viññāpetuṃ sakkontīti dīpeti. Ettakena buddhānaṃ jātikkhettaṃ nāma dassitaṃ. Bodhisattānañhi pacchimabhave devalokato cavitvā mātukucchiyaṃ paṭisandhiggahaṇadivase ca kucchito nikkhamanadivase ca mahābhinikkhamanadivase ca sambodhidhammacakkappavattanaāyusaṅkhāravossajjanaparinibbānadivasesu ca ettakaṃ ṭhānaṃ kampati.
တိသဟသ္သီ မဟာသဟသ္သီတိ သဟသ္သိတော ပဋ္ဌာယ တတိယာတိ တိသဟသ္သီ, သဟသ္သံ သဟသ္သဓာ ကတ္ဝာ ဂဏိတံ မဇ္ဈိမိကံ သဟသ္သဓာ ကတ္ဝာ ဂဏိတတ္တာ မဟန္တေဟိ သဟသ္သေဟိ ဂဏိတာတိ မဟာသဟသ္သီ။ ဧတ္တာဝတာ ကောဋိသတသဟသ္သစက္ကဝာဠပရိမာဏော လောကော ဒသ္သိတော ဟောတိ။ ဘဂဝာ အာကင္ခမာနော ဧတ္တကေ ဌာနေ အန္ဓကာရံ ဝိဓမေတ္ဝာ သရီရောဘာသံ ဒသ္သေတ္ဝာ သရေန ဝိညာပေယ္ယာတိ။ ဂဏကပုတ္တတိသ္သတ္ထေရော ပန ဧဝမာဟ – ‘‘န တိသဟသ္သိမဟာသဟသ္သိလောကဓာတုယာ ဧဝံ ပရိမာဏံ။ ဣဒဉ္ဟိ အာစရိယာနံ သဇ္ဈာယမုဠ္ဟကံ ဝာစာယ ပရိဟီနဋ္ဌာနံ, ဒသကောဋိသတသဟသ္သစက္ကဝာဠပရိမာဏံ ပန ဌာနံ တိသဟသ္သိမဟာသဟသ္သိလောကဓာတု နာမာ’’တိ။ ဧတ္တာဝတာ ဟိ ဘဂဝတာ အာဏာက္ခေတ္တံ နာမ ဒသ္သိတံ။ ဧတသ္မိဉ္ဟိ အန္တရေ အာဋာနာဋိယပရိတ္တဣသိဂိလိပရိတ္တဓဇဂ္ဂပရိတ္တဗောဇ္ဈင္ဂပရိတ္တခန္ဓပရိတ္တ- မောရပရိတ္တမေတ္တပရိတ္တရတနပရိတ္တာနံ အာဏာ ဖရတိ။ ယာဝတာ ပန အာကင္ခေယ္ယာတိ ယတ္တကံ ဌာနံ ဣစ္ဆေယ္ယ, ဣမိနာ ဝိသယက္ခေတ္တံ ဒသ္သေတိ။ ဗုဒ္ဓာနဉ္ဟိ ဝိသယက္ခေတ္တသ္သ ပမာဏပရိစ္ဆေဒော နာမ နတ္ထိ, နတ္ထိကဘာဝေ စသ္သ ဣမံ ဩပမ္မံ အာဟရန္တိ – ကောဋိသတသဟသ္သစက္ကဝာဠမ္ဟိ ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာ သာသပေဟိ ပူရေတ္ဝာ သစေ ကောစိ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကစက္ကဝာဠေ ဧကံ သာသပံ ပက္ခိပန္တော အာဂစ္ဆေယ္ယ, သဗ္ဗေပိ တေ သာသပာ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆေယ္ယုံ, န တ္ဝေဝ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ စက္ကဝာဠာနိ။ ဒက္ခိဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ဗုဒ္ဓာနံ အဝိသယော နာမ နတ္ထိ။
Tisahassī mahāsahassīti sahassito paṭṭhāya tatiyāti tisahassī, sahassaṃ sahassadhā katvā gaṇitaṃ majjhimikaṃ sahassadhā katvā gaṇitattā mahantehi sahassehi gaṇitāti mahāsahassī. Ettāvatā koṭisatasahassacakkavāḷaparimāṇo loko dassito hoti. Bhagavā ākaṅkhamāno ettake ṭhāne andhakāraṃ vidhametvā sarīrobhāsaṃ dassetvā sarena viññāpeyyāti. Gaṇakaputtatissatthero pana evamāha – ‘‘na tisahassimahāsahassilokadhātuyā evaṃ parimāṇaṃ. Idañhi ācariyānaṃ sajjhāyamuḷhakaṃ vācāya parihīnaṭṭhānaṃ, dasakoṭisatasahassacakkavāḷaparimāṇaṃ pana ṭhānaṃ tisahassimahāsahassilokadhātu nāmā’’ti. Ettāvatā hi bhagavatā āṇākkhettaṃ nāma dassitaṃ. Etasmiñhi antare āṭānāṭiyaparittaisigiliparittadhajaggaparittabojjhaṅgaparittakhandhaparitta- moraparittamettaparittaratanaparittānaṃ āṇā pharati. Yāvatā pana ākaṅkheyyāti yattakaṃ ṭhānaṃ iccheyya, iminā visayakkhettaṃ dasseti. Buddhānañhi visayakkhettassa pamāṇaparicchedo nāma natthi, natthikabhāve cassa imaṃ opammaṃ āharanti – koṭisatasahassacakkavāḷamhi yāva brahmalokā sāsapehi pūretvā sace koci puratthimāya disāya ekacakkavāḷe ekaṃ sāsapaṃ pakkhipanto āgaccheyya, sabbepi te sāsapā parikkhayaṃ gaccheyyuṃ, na tveva puratthimāya disāya cakkavāḷāni. Dakkhiṇādīsupi eseva nayo. Tattha buddhānaṃ avisayo nāma natthi.
ဧဝံ ဝုတ္တေ ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘သတ္ထာ ဧဝမာဟ – ‘အာကင္ခမာနော, အာနန္ဒ, တထာဂတော တိသဟသ္သိမဟာသဟသ္သိလောကဓာတုံ သရေန ဝိညာပေယ္ယ, ယာဝတာ ပန အာကင္ခေယ္ယာ’တိ။ ဝိသမော ခော ပနာယံ လောကော, အနန္တာနိ စက္ကဝာဠာနိ, ဧကသ္မိံ ဌာနေ သူရိယော ဥဂ္ဂတော ဟောတိ, ဧကသ္မိံ ဌာနေ မဇ္ဈေ ဌိတော, ဧကသ္မိံ ဌာနေ အတ္ထင္ဂတော။ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ပဌမယာမော ဟောတိ, ဧကသ္မိံ ဌာနေ မဇ္ဈိမယာမော, ဧကသ္မိံ ဌာနေ ပစ္ဆိမယာမော။ သတ္တာပိ ကမ္မပ္ပသုတာ, ခိဍ္ဍာပသုတာ, အာဟာရပ္ပသုတာတိ ဧဝံ တေဟိ တေဟိ ကာရဏေဟိ ဝိက္ခိတ္တာ စ ပမတ္တာ စ ဟောန္တိ။ ကထံ နု ခော တေ သတ္ထာ သရေန ဝိညာပေယ္ယာ’’တိ။ သော ဧဝံ စိန္တေတ္ဝာ ဝိမတိစ္ဆေဒနတ္ထံ တထာဂတံ ပုစ္ဆန္တော ယထာ ကထံ ပနာတိအာဒိမာဟ။
Evaṃ vutte thero cintesi – ‘‘satthā evamāha – ‘ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato tisahassimahāsahassilokadhātuṃ sarena viññāpeyya, yāvatā pana ākaṅkheyyā’ti. Visamo kho panāyaṃ loko, anantāni cakkavāḷāni, ekasmiṃ ṭhāne sūriyo uggato hoti, ekasmiṃ ṭhāne majjhe ṭhito, ekasmiṃ ṭhāne atthaṅgato. Ekasmiṃ ṭhāne paṭhamayāmo hoti, ekasmiṃ ṭhāne majjhimayāmo, ekasmiṃ ṭhāne pacchimayāmo. Sattāpi kammappasutā, khiḍḍāpasutā, āhārappasutāti evaṃ tehi tehi kāraṇehi vikkhittā ca pamattā ca honti. Kathaṃ nu kho te satthā sarena viññāpeyyā’’ti. So evaṃ cintetvā vimaticchedanatthaṃ tathāgataṃ pucchanto yathā kathaṃ panātiādimāha.
အထသ္သ သတ္ထာ ဗ္ယာကရောန္တော ဣဓာနန္ဒ, တထာဂတောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဩဘာသေန ဖရေယ္ယာတိ သရီရောဘာသေန ဖရေယ္ယ။ ဖရမာနော ပနေသ ကိံ ကရေယ္ယာတိ? ယသ္မိံ ဌာနေ သူရိယော ပညာယတိ, တတ္ထ နံ အတ္တနော အာနုဘာဝေန အတ္ထံ ဂမေယ္ယ။ ယတ္ထ ပန န ပညာယတိ, တတ္ထ နံ ဥဋ္ဌာပေတ္ဝာ မဇ္ဈေ ဌပေယ္ယ ။ တတော ယတ္ထ သူရိယော ပညာယတိ, တတ္ထ မနုသ္သာ ‘‘အဓုနာဝ သူရိယော ပညာယိတ္ထ, သော ဣဒာနေဝ အတ္ထင္ဂမိတော, နာဂာဝဋ္ဋော နု ခော အယံ, ဘူတာဝဋ္ဋယက္ခာဝဋ္ဋဒေဝတာဝဋ္ဋာနံ အညတရော’’တိ ဝိတ္တက္ကံ ဥပ္ပာဒေယ္ယုံ။ ယတ္ထ ပန န ပညာယတိ, တတ္ထ မနုသ္သာ ‘‘အဓုနာဝ သူရိယော အတ္ထင္ဂမိတော, သ္ဝာယံ ဣဒာနေဝ ဥဋ္ဌိတော, ကိံ နု ခော အယံ နာဂာဝဋ္ဋဘူတာဝဋ္ဋယက္ခာဝဋ္ဋဒေဝတာဝဋ္ဋာနံ အညတရော’’တိ ဝိတက္ကံ ဥပ္ပာဒေယ္ယုံ။ တတော တေသု မနုသ္သေသု အာလောကဉ္စ အန္ဓကာရဉ္စ အာဝဇ္ဇိတ္ဝာ ‘‘ကိံ ပစ္စယာ နု ခော ဣဒ’’န္တိ ပရိယေသမာနေသု သတ္ထာ နီလကသိဏံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ ဗဟလန္ဓကာရံ ပတ္ထရေယ္ယ။ ကသ္မာ? တေသံ ကမ္မာဒိပ္ပသုတာနံ သတ္တာနံ သန္တာသဇနနတ္ထံ။ အထ နေသံ သန္တာသံ အာပန္နဘာဝံ ဉတ္ဝာ ဩဒာတကသိဏသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ ပဏ္ဍရံ ဃနဗုဒ္ဓရသ္မိံ ဝိသ္သဇ္ဇေန္တော စန္ဒသဟသ္သသူရိယသဟသ္သဥဋ္ဌာနကာလော ဝိယ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ သဗ္ဗံ ဧကာလောကံ ကရေယ္ယ။ တဉ္စ ခော တိလဗီဇမတ္တေန ကာယပ္ပဒေသေန ဩဘာသံ မုဉ္စန္တော။ ယော ဟိ စက္ကဝာဠပထဝိံ ဒီပကပလ္လကံ ကတ္ဝာ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ တေလံ ကတ္ဝာ သိနေရုံ ဝဋ္ဋိံ ကတ္ဝာ အညသ္မိံ သိနေရုမုဒ္ဓနိ ဌပေတ္ဝာ ဇာလေယ္ယ, သော ဧကစက္ကဝာဠေယေဝ အာလောကံ ကရေယ္ယ။ တတော ပရံ ဝိဒတ္ထိမ္ပိ ဩဘာသေတုံ န သက္ကုဏေယ္ယ။ တထာဂတော ပန တိလဖလပ္ပမာဏေန သရီရပ္ပဒေသေန ဩဘာသံ မုဉ္စိတ္ဝာ တိသဟသ္သိမဟာသဟသ္သိလောကဓာတုံ ဧကောဘာသံ ကရေယ္ယ တတော ဝာ ပန ဘိယ္ယော။ ဧဝံ မဟန္တာ ဟိ ဗုဒ္ဓဂုဏာတိ။
Athassa satthā byākaronto idhānanda, tathāgatotiādimāha. Tattha obhāsena phareyyāti sarīrobhāsena phareyya. Pharamāno panesa kiṃ kareyyāti? Yasmiṃ ṭhāne sūriyo paññāyati, tattha naṃ attano ānubhāvena atthaṃ gameyya. Yattha pana na paññāyati, tattha naṃ uṭṭhāpetvā majjhe ṭhapeyya . Tato yattha sūriyo paññāyati, tattha manussā ‘‘adhunāva sūriyo paññāyittha, so idāneva atthaṅgamito, nāgāvaṭṭo nu kho ayaṃ, bhūtāvaṭṭayakkhāvaṭṭadevatāvaṭṭānaṃ aññataro’’ti vittakkaṃ uppādeyyuṃ. Yattha pana na paññāyati, tattha manussā ‘‘adhunāva sūriyo atthaṅgamito, svāyaṃ idāneva uṭṭhito, kiṃ nu kho ayaṃ nāgāvaṭṭabhūtāvaṭṭayakkhāvaṭṭadevatāvaṭṭānaṃ aññataro’’ti vitakkaṃ uppādeyyuṃ. Tato tesu manussesu ālokañca andhakārañca āvajjitvā ‘‘kiṃ paccayā nu kho ida’’nti pariyesamānesu satthā nīlakasiṇaṃ samāpajjitvā bahalandhakāraṃ patthareyya. Kasmā? Tesaṃ kammādippasutānaṃ sattānaṃ santāsajananatthaṃ. Atha nesaṃ santāsaṃ āpannabhāvaṃ ñatvā odātakasiṇasamāpattiṃ samāpajjitvā paṇḍaraṃ ghanabuddharasmiṃ vissajjento candasahassasūriyasahassauṭṭhānakālo viya ekappahāreneva sabbaṃ ekālokaṃ kareyya. Tañca kho tilabījamattena kāyappadesena obhāsaṃ muñcanto. Yo hi cakkavāḷapathaviṃ dīpakapallakaṃ katvā mahāsamudde udakaṃ telaṃ katvā sineruṃ vaṭṭiṃ katvā aññasmiṃ sinerumuddhani ṭhapetvā jāleyya, so ekacakkavāḷeyeva ālokaṃ kareyya. Tato paraṃ vidatthimpi obhāsetuṃ na sakkuṇeyya. Tathāgato pana tilaphalappamāṇena sarīrappadesena obhāsaṃ muñcitvā tisahassimahāsahassilokadhātuṃ ekobhāsaṃ kareyya tato vā pana bhiyyo. Evaṃ mahantā hi buddhaguṇāti.
တံ အာလောကံ သဉ္ဇာနေယ္ယုန္တိ တံ အာလောကံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ယေန သူရိယော အတ္ထဉ္စေဝ ဂမိတော ဥဋ္ဌာပိတော စ, ဗဟလန္ဓကာရဉ္စ ဝိသ္သဋ္ဌံ, ဧသ သော ပုရိသော ဣဒာနိ အာလောကံ ကတ္ဝာ ဌိတော, အဟော အစ္ဆရိယပုရိသော’’တိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ နမသ္သမာနာ နိသီဒေယ္ယုံ။ သဒ္ဒမနုသ္သာဝေယ္ယာတိ ဓမ္မကထာသဒ္ဒမနုသ္သာဝေယ္ယ။ ယော ဟိ ဧကံ စက္ကဝာဠပဗ္ဗတံ ဘေရိံ ကတ္ဝာ မဟာပထဝိံ ဘေရိစမ္မံ ကတ္ဝာ သိနေရုံ ဒဏ္ဍံ ကတ္ဝာ အညသ္မိံ သိနေရုမတ္ထကေ ဌပေတ္ဝာ အာကောဋေယ္ယ, သော ဧကစက္ကဝာဠေယေဝ တံ သဒ္ဒံ သာဝေယ္ယ, ပရတော ဝိဒတ္ထိမ္ပိ အတိက္ကာမေတုံ န သက္ကုဏေယ္ယ။ တထာဂတော ပန ပလ္လင္ကေ ဝာ ပီဌေ ဝာ နိသီဒိတ္ဝာ တိသဟသ္သိမဟာသဟသ္သိလောကဓာတုံ သရေန ဝိညာပေတိ, တတော ဝာ ပန ဘိယ္ယော, ဧဝံ မဟာနုဘာဝာ တထာဂတာတိ။ ဣတိ ဘဂဝာ ဣမိနာ ဧတ္တကေန ဝိသယက္ခေတ္တမေဝ ဒသ္သေတိ။
Taṃ ālokaṃ sañjāneyyunti taṃ ālokaṃ disvā ‘‘yena sūriyo atthañceva gamito uṭṭhāpito ca, bahalandhakārañca vissaṭṭhaṃ, esa so puriso idāni ālokaṃ katvā ṭhito, aho acchariyapuriso’’ti añjaliṃ paggayha namassamānā nisīdeyyuṃ. Saddamanussāveyyāti dhammakathāsaddamanussāveyya. Yo hi ekaṃ cakkavāḷapabbataṃ bheriṃ katvā mahāpathaviṃ bhericammaṃ katvā sineruṃ daṇḍaṃ katvā aññasmiṃ sinerumatthake ṭhapetvā ākoṭeyya, so ekacakkavāḷeyeva taṃ saddaṃ sāveyya, parato vidatthimpi atikkāmetuṃ na sakkuṇeyya. Tathāgato pana pallaṅke vā pīṭhe vā nisīditvā tisahassimahāsahassilokadhātuṃ sarena viññāpeti, tato vā pana bhiyyo, evaṃ mahānubhāvā tathāgatāti. Iti bhagavā iminā ettakena visayakkhettameva dasseti.
ဣမဉ္စ ပန ဗုဒ္ဓသီဟနာဒံ သုတ္ဝာ ထေရသ္သ အဗ္ဘန္တရေ ဗလဝပီတိ ဥပ္ပန္နာ, သော ပီတိဝသေန ဥဒာနံ ဥဒာနေန္တော လာဘာ ဝတ မေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယသ္သ မေ သတ္ထာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကောတိ ယသ္သ မယ္ဟံ သတ္ထာ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော, တသ္သ မယ္ဟံ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကသ္သ သတ္ထု ပဋိလာဘော လာဘာ စေဝ သုလဒ္ဓဉ္စာတိ အတ္ထော။ အထ ဝာ ယ္ဝာဟံ ဧဝရူပသ္သ သတ္ထုနော ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ဝိစရိတုံ, ပာဒပရိကမ္မံ ပိဋ္ဌိပရိကမ္မံ ကာတုံ, မုခဓောဝနဥဒကန္ဟာနောဒကာနိ ဒာတုံ, ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇိတုံ, ဥပ္ပန္နာယ ကင္ခာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုံ, မဓုရဓမ္မကထဉ္စ သောတုံ လဘာမိ, ဧတေ သဗ္ဗေပိ မယ္ဟံ လာဘာ စေဝ သုလဒ္ဓဉ္စာတိပိ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။ ဧတ္ထ စ ဘဂဝတော အန္ဓကာရာလောကသဒ္ဒသဝနသင္ခာတာနံ ဣဒ္ဓီနံ မဟန္တတာယ မဟိဒ္ဓိကတာ, တာသံယေဝ အနုဖရဏေန မဟာနုဘာဝတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥဒာယီတိ လာဠုဒာယိတ္ထေရော။ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ဥပဋ္ဌာကတ္ထေရေ အာဃာတံ ဗန္ဓိတ္ဝာ စရတိ။ တသ္မာ ဣဒာနိ ဩကာသံ လဘိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓသီဟနာဒပရိယောသာနေ ဇလမာနံ ဒီပသိခံ နိဗ္ဗာပေန္တော ဝိယ စရန္တသ္သ ဂောဏသ္သ တုဏ္ဍေ ပဟာရံ ဒေန္တော ဝိယ ဘတ္တဘရိတံ ပာတိံ အဝကုဇ္ဇန္တော ဝိယ ထေရသ္သ ပသာဒဘင္ဂံ ကရောန္တော ဧဝမာဟ။
Imañca pana buddhasīhanādaṃ sutvā therassa abbhantare balavapīti uppannā, so pītivasena udānaṃ udānento lābhā vata metiādimāha. Tattha yassa me satthā evaṃmahiddhikoti yassa mayhaṃ satthā evaṃmahiddhiko, tassa mayhaṃ evaṃmahiddhikassa satthu paṭilābho lābhā ceva suladdhañcāti attho. Atha vā yvāhaṃ evarūpassa satthuno pattacīvaraṃ gahetvā vicarituṃ, pādaparikammaṃ piṭṭhiparikammaṃ kātuṃ, mukhadhovanaudakanhānodakāni dātuṃ, gandhakuṭipariveṇaṃ sammajjituṃ, uppannāya kaṅkhāya pañhaṃ pucchituṃ, madhuradhammakathañca sotuṃ labhāmi, ete sabbepi mayhaṃ lābhā ceva suladdhañcātipi sandhāya evamāha. Ettha ca bhagavato andhakārālokasaddasavanasaṅkhātānaṃ iddhīnaṃ mahantatāya mahiddhikatā, tāsaṃyeva anupharaṇena mahānubhāvatā veditabbā. Udāyīti lāḷudāyitthero. So kira pubbe upaṭṭhākatthere āghātaṃ bandhitvā carati. Tasmā idāni okāsaṃ labhitvā imasmiṃ buddhasīhanādapariyosāne jalamānaṃ dīpasikhaṃ nibbāpento viya carantassa goṇassa tuṇḍe pahāraṃ dento viya bhattabharitaṃ pātiṃ avakujjanto viya therassa pasādabhaṅgaṃ karonto evamāha.
ဧဝံ ဝုတ္တေ ဘဂဝာတိ ဧဝံ ဥဒာယိတ္ထေရေန ဝုတ္တေ ဘဂဝာ ယထာ နာမ ပပာတတဋေ ဌတ္ဝာ ပဝေဓမာနံ ပုရိသံ ဧကမန္တေ ဌိတော ဟိတေသီ ပုရိသော ‘‘ဣတော ဧဟိ ဣတော ဧဟီ’’တိ ပုနပ္ပုနံ ဝဒေယ္ယ, ဧဝမေဝံ ဥဒာယိတ္ထေရံ တသ္မာ ဝစနာ နိဝာရေန္တော မာ ဟေဝံ ဥဒာယိ, မာ ဟေဝံ ဥဒာယီတိ အာဟ။ တတ္ထ ဟီတိ နိပာတမတ္တံ, မာ ဧဝံ အဝစာတိ အတ္ထော။ မဟာရဇ္ဇန္တိ စက္ကဝတ္တိရဇ္ဇံ။ နနု စ သတ္ထာ ဧကသ္သ သာဝကသ္သ ဓမ္မဒေသနာယ ဥပ္ပန္နပသာဒသ္သ မဟာနိသံသံ အပရိစ္ဆိန္နံ အကာသိ, သော ကသ္မာ ဣမသ္သ ဗုဒ္ဓသီဟနာဒံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နသ္သ ပသာဒသ္သ အာနိသံသံ ပရိစ္ဆိန္ဒတီတိ? အရိယသာဝကသ္သ ဧတ္တကအတ္တဘာဝပရိမာဏတ္တာ။ ဒန္ဓပညောပိ ဟိ သောတာပန္နော သတ္တက္ခတ္တုံ ဒေဝေသု စ မနုသ္သေသု စ အတ္တဘာဝံ ပဋိလဘတိ, တေနသ္သ ဂတိံ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တော ဧဝမာဟ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဌတ္ဝာ။ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတီတိ အပ္ပစ္စယပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သတိ။ ဣတိ နိဗ္ဗာနေန ကူဋံ ဂဏ္ဟန္တော ဣမံ သီဟနာဒသုတ္တံ နိဋ္ဌာပေသီတိ။
Evaṃ vutte bhagavāti evaṃ udāyittherena vutte bhagavā yathā nāma papātataṭe ṭhatvā pavedhamānaṃ purisaṃ ekamante ṭhito hitesī puriso ‘‘ito ehi ito ehī’’ti punappunaṃ vadeyya, evamevaṃ udāyittheraṃ tasmā vacanā nivārento mā hevaṃ udāyi, mā hevaṃ udāyīti āha. Tattha hīti nipātamattaṃ, mā evaṃ avacāti attho. Mahārajjanti cakkavattirajjaṃ. Nanu ca satthā ekassa sāvakassa dhammadesanāya uppannapasādassa mahānisaṃsaṃ aparicchinnaṃ akāsi, so kasmā imassa buddhasīhanādaṃ ārabbha uppannassa pasādassa ānisaṃsaṃ paricchindatīti? Ariyasāvakassa ettakaattabhāvaparimāṇattā. Dandhapaññopi hi sotāpanno sattakkhattuṃ devesu ca manussesu ca attabhāvaṃ paṭilabhati, tenassa gatiṃ paricchindanto evamāha. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve ṭhatvā. Parinibbāyissatīti appaccayaparinibbānena parinibbāyissati. Iti nibbānena kūṭaṃ gaṇhanto imaṃ sīhanādasuttaṃ niṭṭhāpesīti.
အာနန္ဒဝဂ္ဂော တတိယော။
Ānandavaggo tatiyo.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၁၀. စူဠနိကာသုတ္တံ • 10. Cūḷanikāsuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁၀. စူဠနိကာသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā