Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    10. චූළනිකාසුත්‌තවණ්‌ණනා

    10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā

    81. දසමස්‌ස දුවිධො නික්‌ඛෙපො අත්‌ථුප්‌පත්‌තිකොපි පුච්‌ඡාවසිකොපි. කතරඅත්‌ථුප්‌පත්‌තියං කස්‌ස පුච්‌ඡාය කථිතන්‌ති චෙ? අරුණවතිසුත්‌තන්‌තඅත්‌ථුප්‌පත්‌තියං (සං. නි. 1.185 ආදයො) ආනන්‌දත්‌ථෙරස්‌ස පුච්‌ඡාය කථිතං. අරුණවතිසුත්‌තන්‌තො කෙන කථිතොති? ද්‌වීහි බුද්‌ධෙහි කථිතො සිඛිනා ච භගවතා අම්‌හාකඤ්‌ච සත්‌ථාරා. ඉමස්‌මා හි කප්‌පා එකතිංසකප්‌පමත්‌ථකෙ අරුණවතිනගරෙ අරුණවතො රඤ්‌ඤො පභාවතියා නාම මහෙසියා කුච්‌ඡිස්‌මිං නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා පරිපක්‌කෙ ඤාණෙ මහාභිනික්‌ඛමනං නික්‌ඛමිත්‌වා සිඛී භගවා බොධිමණ්‌ඩෙ සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පටිවිජ්‌ඣිත්‌වා පවත්‌තිතවරධම්‌මචක්‌කො අරුණවතිං නිස්‌සාය විහරන්‌තො එකදිවසං පාතොව සරීරප්‌පටිජග්‌ගනං කත්‌වා මහාභික්‌ඛුසඞ්‌ඝපරිවාරො ‘‘අරුණවතිං පිණ්‌ඩාය පවිසිස්‌සාමී’’ති නික්‌ඛමිත්‌වා විහාරද්‌වාරකොට්‌ඨකසමීපෙ ඨිතො අභිභුං නාම අග්‌ගසාවකං ආමන්‌තෙසි – ‘‘අතිප්‌පගො ඛො, භික්‌ඛු, අරුණවතිං පිණ්‌ඩාය පවිසිතුං, යෙන අඤ්‌ඤතරො බ්‍රහ්‌මලොකො තෙනුපසඞ්‌කමිස්‌සාමා’’ති. යථාහ –

    81. Dasamassa duvidho nikkhepo atthuppattikopi pucchāvasikopi. Kataraatthuppattiyaṃ kassa pucchāya kathitanti ce? Aruṇavatisuttantaatthuppattiyaṃ (saṃ. ni. 1.185 ādayo) ānandattherassa pucchāya kathitaṃ. Aruṇavatisuttanto kena kathitoti? Dvīhi buddhehi kathito sikhinā ca bhagavatā amhākañca satthārā. Imasmā hi kappā ekatiṃsakappamatthake aruṇavatinagare aruṇavato rañño pabhāvatiyā nāma mahesiyā kucchismiṃ nibbattitvā paripakke ñāṇe mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā sikhī bhagavā bodhimaṇḍe sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā pavattitavaradhammacakko aruṇavatiṃ nissāya viharanto ekadivasaṃ pātova sarīrappaṭijagganaṃ katvā mahābhikkhusaṅghaparivāro ‘‘aruṇavatiṃ piṇḍāya pavisissāmī’’ti nikkhamitvā vihāradvārakoṭṭhakasamīpe ṭhito abhibhuṃ nāma aggasāvakaṃ āmantesi – ‘‘atippago kho, bhikkhu, aruṇavatiṃ piṇḍāya pavisituṃ, yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamissāmā’’ti. Yathāha –

    ‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, සිඛී භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අභිභුං භික්‌ඛුං ආමන්‌තෙසි – ‘ආයාම, බ්‍රාහ්‌මණ, යෙන අඤ්‌ඤතරො බ්‍රහ්‌මලොකො තෙනුපසඞ්‌කමිස්‌සාම, න තාව භත්‌තකාලො භවිස්‌සතී’ති. ‘එවං, භන්‌තෙ’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, අභිභූ භික්‌ඛු සිඛිස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස පච්‌චස්‌සොසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, සිඛී භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අභිභූ ච භික්‌ඛු යෙන අඤ්‌ඤතරො බ්‍රහ්‌මලොකො තෙනුපසඞ්‌කමිංසූ’’ති (සං. නි. 1.185).

    ‘‘Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘āyāma, brāhmaṇa, yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamissāma, na tāva bhattakālo bhavissatī’ti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, abhibhū bhikkhu sikhissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paccassosi. Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhū ca bhikkhu yena aññataro brahmaloko tenupasaṅkamiṃsū’’ti (saṃ. ni. 1.185).

    තත්‌ථ මහාබ්‍රහ්‌මා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං දිස්‌වා අත්‌තමනො පච්‌චුග්‌ගමනං කත්‌වා බ්‍රහ්‌මාසනං පඤ්‌ඤාපෙත්‌වා අදාසි, ථෙරස්‌සාපි අනුච්‌ඡවිකං ආසනං පඤ්‌ඤාපයිංසු. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ, ථෙරොපි අත්‌තනො පඤ්‌ඤත්‌තාසනෙ නිසීදි. මහාබ්‍රහ්‌මාපි දසබලං වන්‌දිත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි.

    Tattha mahābrahmā sammāsambuddhaṃ disvā attamano paccuggamanaṃ katvā brahmāsanaṃ paññāpetvā adāsi, therassāpi anucchavikaṃ āsanaṃ paññāpayiṃsu. Nisīdi bhagavā paññatte āsane, theropi attano paññattāsane nisīdi. Mahābrahmāpi dasabalaṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi.

    අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, සිඛී භගවා අභිභුං භික්‌ඛුං ආමන්‌තෙසි – ‘‘පටිභාතු තං, බ්‍රාහ්‌මණ, බ්‍රහ්‌මුනො ච බ්‍රහ්‌මපරිසාය ච බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජානඤ්‌ච ධම්‌මීකථාති. ‘එවං, භන්‌තෙ’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, අභිභූ භික්‌ඛු සිඛිස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස පටිස්‌සුණිත්‌වා බ්‍රහ්‌මුනො ච බ්‍රහ්‌මපරිසාය ච බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජානඤ්‌ච ධම්‌මිං කථං කථෙසි. ථෙරෙ ධම්‌මං කථෙන්‌තෙ බ්‍රහ්‌මගණා උජ්‌ඣායිංසු – ‘‘චිරස්‌සඤ්‌ච මයං සත්‌ථු බ්‍රහ්‌මලොකාගමනං ලභිම්‌හ, අයඤ්‌ච භික්‌ඛු ඨපෙත්‌වා සත්‌ථාරං සයං ධම්‌මකථං ආරභී’’ති.

    Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘paṭibhātu taṃ, brāhmaṇa, brahmuno ca brahmaparisāya ca brahmapārisajjānañca dhammīkathāti. ‘Evaṃ, bhante’ti kho, bhikkhave, abhibhū bhikkhu sikhissa bhagavato arahato sammāsambuddhassa paṭissuṇitvā brahmuno ca brahmaparisāya ca brahmapārisajjānañca dhammiṃ kathaṃ kathesi. There dhammaṃ kathente brahmagaṇā ujjhāyiṃsu – ‘‘cirassañca mayaṃ satthu brahmalokāgamanaṃ labhimha, ayañca bhikkhu ṭhapetvā satthāraṃ sayaṃ dhammakathaṃ ārabhī’’ti.

    සත්‌ථා තෙසං අනත්‌තමනභාවං ඤත්‌වා අභිභුං භික්‌ඛුං එතදවොච – ‘‘උජ්‌ඣායන්‌ති ඛො තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, බ්‍රහ්‌මා ච බ්‍රහ්‌මපරිසා ච බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජා ච. තෙන හි ත්‌වං – බ්‍රාහ්‌මණ, භිය්‍යොසොමත්‌තාය සංවෙජෙහී’’ති. ථෙරො සත්‌ථු වචනං සම්‌පටිච්‌ඡිත්‌වා අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිකුබ්‌බනං කත්‌වා සහස්‌සිලොකධාතුං සරෙන විඤ්‌ඤාපෙන්‌තො ‘‘ආරම්‌භථ නික්‌කමථා’’ති (සං. නි. 1.185) ගාථාද්‌වයං අභාසි. කිං පන කත්‌වා ථෙරො සහස්‌සිලොකධාතුං විඤ්‌ඤාපෙසීති? නීලකසිණං තාව සමාපජ්‌ජිත්‌වා සබ්‌බත්‌ථ අන්‌ධකාරං ඵරි, තතො ‘‘කිමිදං අන්‌ධකාර’’න්‌ති සත්‌තානං ආභොගෙ උප්‌පන්‌නෙ ආලොකං දස්‌සෙසි. ‘‘කිං ආලොකො අය’’න්‌ති විචිනන්‌තානං අත්‌තානං දස්‌සෙසි, සහස්‌සචක්‌කවාළෙ දෙවමනුස්‌සා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගණ්‌හිත්‌වා පග්‌ගණ්‌හිත්‌වා ථෙරංයෙව නමස්‌සමානා අට්‌ඨංසු. ථෙරො ‘‘මහාජනො මය්‌හං ධම්‌මං දෙසෙන්‌තස්‌ස සරං සුණාතූ’’ති ඉමා ගාථා අභාසි. සබ්‌බෙ ඔසටාය පරිසාය මජ්‌ඣෙ නිසීදිත්‌වා ධම්‌මං දෙසෙන්‌තස්‌ස විය සද්‌දං අස්‌සොසුං. අත්‌ථොපි නෙසං පාකටො අහොසි.

    Satthā tesaṃ anattamanabhāvaṃ ñatvā abhibhuṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ujjhāyanti kho te, brāhmaṇa, brahmā ca brahmaparisā ca brahmapārisajjā ca. Tena hi tvaṃ – brāhmaṇa, bhiyyosomattāya saṃvejehī’’ti. Thero satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā anekavihitaṃ iddhivikubbanaṃ katvā sahassilokadhātuṃ sarena viññāpento ‘‘ārambhatha nikkamathā’’ti (saṃ. ni. 1.185) gāthādvayaṃ abhāsi. Kiṃ pana katvā thero sahassilokadhātuṃ viññāpesīti? Nīlakasiṇaṃ tāva samāpajjitvā sabbattha andhakāraṃ phari, tato ‘‘kimidaṃ andhakāra’’nti sattānaṃ ābhoge uppanne ālokaṃ dassesi. ‘‘Kiṃ āloko aya’’nti vicinantānaṃ attānaṃ dassesi, sahassacakkavāḷe devamanussā añjaliṃ paggaṇhitvā paggaṇhitvā theraṃyeva namassamānā aṭṭhaṃsu. Thero ‘‘mahājano mayhaṃ dhammaṃ desentassa saraṃ suṇātū’’ti imā gāthā abhāsi. Sabbe osaṭāya parisāya majjhe nisīditvā dhammaṃ desentassa viya saddaṃ assosuṃ. Atthopi nesaṃ pākaṭo ahosi.

    අථ ඛො භගවා සද්‌ධිං ථෙරෙන අරුණවතිං පච්‌චාගන්‌ත්‌වා පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පුච්‌ඡි – ‘‘අස්‌සුත්‌ථ නො තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, අභිභුස්‌ස භික්‌ඛුනො බ්‍රහ්‌මලොකෙ ඨිතස්‌ස ගාථායො භාසමානස්‌සා’’ති. තෙ ‘‘ආම, භන්‌තෙ’’ති පටිජානිත්‌වා සුතභාවං ආවිකරොන්‌තා තදෙව ගාථාද්‌වයං උදාහරිංසු. සත්‌ථා ‘‘සාධු සාධූ’’ති සාධුකාරං දත්‌වා දෙසනං නිට්‌ඨපෙසි. එවං තාව ඉදං සුත්‌තං ඉතො එකතිංසකප්‌පමත්‌ථකෙ සිඛිනා භගවතා කථිතං.

    Atha kho bhagavā saddhiṃ therena aruṇavatiṃ paccāgantvā piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto bhikkhusaṅghaṃ pucchi – ‘‘assuttha no tumhe, bhikkhave, abhibhussa bhikkhuno brahmaloke ṭhitassa gāthāyo bhāsamānassā’’ti. Te ‘‘āma, bhante’’ti paṭijānitvā sutabhāvaṃ āvikarontā tadeva gāthādvayaṃ udāhariṃsu. Satthā ‘‘sādhu sādhū’’ti sādhukāraṃ datvā desanaṃ niṭṭhapesi. Evaṃ tāva idaṃ suttaṃ ito ekatiṃsakappamatthake sikhinā bhagavatā kathitaṃ.

    අම්‌හාකං පන භගවා සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තො පවත්‌තිතවරධම්‌මචක්‌කො සාවත්‌ථිං උපනිස්‌සාය ජෙතවනෙ විහරන්‌තො ජෙට්‌ඨමූලමාසපුණ්‌ණමදිවසෙ භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙත්‌වා ඉමං අරුණවතිසුත්‌තං පට්‌ඨපෙසි. ආනන්‌දත්‌ථෙරො බීජනිං ගහෙත්‌වා බීජයමානො ඨිතකොව ආදිතො පට්‌ඨාය යාව පරියොසානා එකබ්‍යඤ්‌ජනම්‌පි අහාපෙත්‌වා සකලසුත්‌තං උග්‌ගණ්‌හි. සො පුනදිවසෙ පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො දසබලස්‌ස වත්‌තං දස්‌සෙත්‌වා අත්‌තනො දිවාවිහාරට්‌ඨානං ගන්‌ත්‌වා සද්‌ධිවිහාරිකන්‌තෙවාසිකෙසු වත්‌තං දස්‌සෙත්‌වා පක්‌කන්‌තෙසු හිය්‍යො කථිතං අරුණවතිසුත්‌තං ආවජ්‌ජෙන්‌තො නිසීදි. අථස්‌ස සබ්‌බං සුත්‌තං විභූතං උපට්‌ඨාසි. සො චින්‌තෙසි – ‘‘සිඛිස්‌ස භගවතො අග්‌ගසාවකො බ්‍රහ්‌මලොකෙ ඨත්‌වා චක්‌කවාළසහස්‌සෙ අන්‌ධකාරං විධමෙත්‌වා සරීරොභාසං දස්‌සෙත්‌වා අත්‌තනො සද්‌දං සාවෙන්‌තො ධම්‌මකථං කථෙසීති හිය්‍යො සත්‌ථාරා කථිතං, සාවකස්‌ස තාව විසයො එවරූපො, දස පාරමියො පූරෙත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තො පන සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො කිත්‌තකං ඨානං සරෙන විඤ්‌ඤාපෙය්‍යා’’ති. සො එවං උප්‌පන්‌නාය විමතියා විනොදනත්‌ථං තඞ්‌ඛණෙයෙව භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා තමත්‌ථං පුච්‌ඡි. එතමත්‌ථං දස්‌සෙතුං අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දොති වුත්‌තං.

    Amhākaṃ pana bhagavā sabbaññutaṃ patto pavattitavaradhammacakko sāvatthiṃ upanissāya jetavane viharanto jeṭṭhamūlamāsapuṇṇamadivase bhikkhū āmantetvā imaṃ aruṇavatisuttaṃ paṭṭhapesi. Ānandatthero bījaniṃ gahetvā bījayamāno ṭhitakova ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā ekabyañjanampi ahāpetvā sakalasuttaṃ uggaṇhi. So punadivase piṇḍapātapaṭikkanto dasabalassa vattaṃ dassetvā attano divāvihāraṭṭhānaṃ gantvā saddhivihārikantevāsikesu vattaṃ dassetvā pakkantesu hiyyo kathitaṃ aruṇavatisuttaṃ āvajjento nisīdi. Athassa sabbaṃ suttaṃ vibhūtaṃ upaṭṭhāsi. So cintesi – ‘‘sikhissa bhagavato aggasāvako brahmaloke ṭhatvā cakkavāḷasahasse andhakāraṃ vidhametvā sarīrobhāsaṃ dassetvā attano saddaṃ sāvento dhammakathaṃ kathesīti hiyyo satthārā kathitaṃ, sāvakassa tāva visayo evarūpo, dasa pāramiyo pūretvā sabbaññutaṃ patto pana sammāsambuddho kittakaṃ ṭhānaṃ sarena viññāpeyyā’’ti. So evaṃ uppannāya vimatiyā vinodanatthaṃ taṅkhaṇeyeva bhagavantaṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ pucchi. Etamatthaṃ dassetuṃ atha kho āyasmā ānandoti vuttaṃ.

    තත්‌ථ සම්‌මුඛාති සම්‌මුඛීභූතෙන මයා එතං සුතං, න අනුස්‌සවෙන, න දූතපරම්‌පරායාති ඉමිනා අධිප්‌පායෙන එවමාහ. කීවතකං පහොති සරෙන විඤ්‌ඤාපෙතුන්‌ති කිත්‌තකං ඨානං සරීරොභාසෙන විහතන්‌ධකාරං කත්‌වා සරෙන විඤ්‌ඤාපෙතුං සක්‌කොති. සාවකො සො, ආනන්‌ද, අප්‌පමෙය්‍යා තථාගතාති ඉදං භගවා ඉමිනා අධිප්‌පායෙනාහ – ආනන්‌ද, ත්‌වං කිං වදෙසි, සො පදෙසඤාණෙ ඨිතො සාවකො. තථාගතා පන දස පාරමියො පූරෙත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පත්‌තා අප්‌පමෙය්‍යා. සො ත්‌වං නඛසිඛාය පංසුං ගහෙත්‌වා මහාපථවිපංසුනා සද්‌ධිං උපමෙන්‌තො විය කිං නාමෙතං වදෙසි. අඤ්‌ඤො හි සාවකානං විසයො, අඤ්‌ඤො බුද්‌ධානං. අඤ්‌ඤො සාවකානං ගොචරො, අඤ්‌ඤො බුද්‌ධානං. අඤ්‌ඤං සාවකානං බලං, අඤ්‌ඤං බුද්‌ධානන්‌ති. ඉති භගවා ඉමිනා අධිප්‌පායෙන අප්‌පමෙය්‍යභාවං වත්‌වා තුණ්‌හී අහොසි.

    Tattha sammukhāti sammukhībhūtena mayā etaṃ sutaṃ, na anussavena, na dūtaparamparāyāti iminā adhippāyena evamāha. Kīvatakaṃ pahoti sarena viññāpetunti kittakaṃ ṭhānaṃ sarīrobhāsena vihatandhakāraṃ katvā sarena viññāpetuṃ sakkoti. Sāvako so, ānanda, appameyyā tathāgatāti idaṃ bhagavā iminā adhippāyenāha – ānanda, tvaṃ kiṃ vadesi, so padesañāṇe ṭhito sāvako. Tathāgatā pana dasa pāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ pattā appameyyā. So tvaṃ nakhasikhāya paṃsuṃ gahetvā mahāpathavipaṃsunā saddhiṃ upamento viya kiṃ nāmetaṃ vadesi. Añño hi sāvakānaṃ visayo, añño buddhānaṃ. Añño sāvakānaṃ gocaro, añño buddhānaṃ. Aññaṃ sāvakānaṃ balaṃ, aññaṃ buddhānanti. Iti bhagavā iminā adhippāyena appameyyabhāvaṃ vatvā tuṇhī ahosi.

    ථෙරො දුතියම්‌පි පුච්‌ඡි. සත්‌ථා, ‘‘ආනන්‌ද, ත්‌වං තාළච්‌ඡිද්‌දං ගහෙත්‌වා අනන්‌තාකාසෙන උපමෙන්‌තො විය, චාතකසකුණං ගහෙත්‌වා දියඩ්‌ඪයොජනසතිකෙන සුපණ්‌ණරාජෙන උපමෙන්‌තො විය, හත්‌ථිසොණ්‌ඩාය උදකං ගහෙත්‌වා මහාගඞ්‌ගාය උපමෙන්‌තො විය, චතුරතනිකෙ ආවාටෙ උදකං ගහෙත්‌වා සත්‌තහි සරෙහි උපමෙන්‌තො විය, නාළිකොදනමත්‌තලාභිං මනුස්‌සං ගහෙත්‌වා චක්‌කවත්‌තිරඤ්‌ඤා උපමෙන්‌තො විය, පංසුපිසාචකං ගහෙත්‌වා සක්‌කෙන දෙවරඤ්‌ඤා උපමෙන්‌තො විය, ඛජ්‌ජොපනකප්‌පභං ගහෙත්‌වා සූරියප්‌පභාය උපමෙන්‌තො විය කිං නාමෙතං වදෙසීති දීපෙන්‌තො දුතියම්‌පි අප්‌පමෙය්‍යභාවමෙව වත්‌වා තුණ්‌හී අහොසි. තතො ථෙරො චින්‌තෙසි – ‘‘සත්‌ථා මයා පුච්‌ඡිතො න තාව කථෙසි, හන්‌ද නං යාවතතියං යාචිත්‌වා බුද්‌ධසීහනාදං නදාපෙස්‌සාමී’’ති. සො තතියම්‌පි යාචි. තං දස්‌සෙතුං තතියම්‌පි ඛොතිආදි වුත්‌තං. අථස්‌ස භගවා බ්‍යාකරොන්‌තො සුතා තෙ ආනන්‌දාතිආදිමාහ. ථෙරො චින්‌තෙසි – ‘‘සත්‌ථා මෙ ‘සුතා තෙ, ආනන්‌ද, සහස්‌සී චූළනිකා ලොකධාතූ’ති එත්‌තකමෙව වත්‌වා තුණ්‌හී ජාතො, ඉදානි බුද්‌ධසීහනාදං නදිස්‌සතී’’ති සො සත්‌ථාරං යාචන්‌තො එතස්‌ස භගවා කාලොතිආදිමාහ.

    Thero dutiyampi pucchi. Satthā, ‘‘ānanda, tvaṃ tāḷacchiddaṃ gahetvā anantākāsena upamento viya, cātakasakuṇaṃ gahetvā diyaḍḍhayojanasatikena supaṇṇarājena upamento viya, hatthisoṇḍāya udakaṃ gahetvā mahāgaṅgāya upamento viya, caturatanike āvāṭe udakaṃ gahetvā sattahi sarehi upamento viya, nāḷikodanamattalābhiṃ manussaṃ gahetvā cakkavattiraññā upamento viya, paṃsupisācakaṃ gahetvā sakkena devaraññā upamento viya, khajjopanakappabhaṃ gahetvā sūriyappabhāya upamento viya kiṃ nāmetaṃ vadesīti dīpento dutiyampi appameyyabhāvameva vatvā tuṇhī ahosi. Tato thero cintesi – ‘‘satthā mayā pucchito na tāva kathesi, handa naṃ yāvatatiyaṃ yācitvā buddhasīhanādaṃ nadāpessāmī’’ti. So tatiyampi yāci. Taṃ dassetuṃ tatiyampi khotiādi vuttaṃ. Athassa bhagavā byākaronto sutā te ānandātiādimāha. Thero cintesi – ‘‘satthā me ‘sutā te, ānanda, sahassī cūḷanikā lokadhātū’ti ettakameva vatvā tuṇhī jāto, idāni buddhasīhanādaṃ nadissatī’’ti so satthāraṃ yācanto etassa bhagavā kālotiādimāha.

    භගවාපිස්‌ස විත්‌ථාරකථං කථෙතුං තෙන හානන්‌දාතිආදිමාහ. තත්‌ථ යාවතාති යත්‌තකං ඨානං. චන්‌දිමසූරියාති චන්‌දිමා ච සූරියො ච. පරිහරන්‌තීති විචරන්‌ති. දිසා භන්‌තීති සබ්‌බදිසා ඔභාසන්‌ති. විරොචනාති විරොචමානා. එත්‌තාවතා එකචක්‌කවාළං පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා දස්‌සිතං හොති. ඉදානි තං සහස්‌සගුණං කත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො තාව සහස්‌සධා ලොකොති ආහ. තස්‌මිං සහස්‌සධා ලොකෙති තස්‌මිං සහස්‌සචක්‌කවාළෙ. සහස්‌සං චාතුමහාරාජිකානන්‌ති සහස්‌සං චාතුමහාරාජිකානං දෙවලොකානං. යස්‌මා පන එකෙකස්‌මිං චක්‌කවාළෙ චත්‌තාරො චත්‌තාරො මහාරාජානො , තස්‌මා චත්‌තාරි මහාරාජසහස්‌සානීති වුත්‌තං. ඉමිනා උපායෙන සබ්‌බත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. චූළනිකාති ඛුද්‌දිකා. අයං සාවකානං විසයො. කස්‌මා පනෙසා ආනීතාති? මජ්‌ඣිමිකාය ලොකධාතුයා පරිච්‌ඡෙදදස්‌සනත්‌ථං.

    Bhagavāpissa vitthārakathaṃ kathetuṃ tena hānandātiādimāha. Tattha yāvatāti yattakaṃ ṭhānaṃ. Candimasūriyāti candimā ca sūriyo ca. Pariharantīti vicaranti. Disā bhantīti sabbadisā obhāsanti. Virocanāti virocamānā. Ettāvatā ekacakkavāḷaṃ paricchinditvā dassitaṃ hoti. Idāni taṃ sahassaguṇaṃ katvā dassento tāva sahassadhā lokoti āha. Tasmiṃ sahassadhā loketi tasmiṃ sahassacakkavāḷe. Sahassaṃ cātumahārājikānanti sahassaṃ cātumahārājikānaṃ devalokānaṃ. Yasmā pana ekekasmiṃ cakkavāḷe cattāro cattāro mahārājāno , tasmā cattāri mahārājasahassānīti vuttaṃ. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Cūḷanikāti khuddikā. Ayaṃ sāvakānaṃ visayo. Kasmā panesā ānītāti? Majjhimikāya lokadhātuyā paricchedadassanatthaṃ.

    යාවතාති යත්‌තකා. තාව සහස්‌සධාති තාව සහස්‌සභාගෙන. ද්‌විසහස්‌සී මජ්‌ඣිමිකා ලොකධාතූති අයං සහස්‌සචක්‌කවාළානි සහස්‌සභාගෙන ගණෙත්‌වා දසසතසහස්‌සචක්‌කවාළපරිමාණා ද්‌විසහස්‌සී මජ්‌ඣිමිකා නාම ලොකධාතු. අයං සාවකානං අවිසයො, බුද්‌ධානමෙව විසයො. එත්‌තකෙපි හි ඨානෙ තථාගතා අන්‌ධකාරං විධමෙත්‌වා සරීරොභාසං දස්‌සෙත්‌වා සරෙන විඤ්‌ඤාපෙතුං සක්‌කොන්‌තීති දීපෙති. එත්‌තකෙන බුද්‌ධානං ජාතික්‌ඛෙත්‌තං නාම දස්‌සිතං. බොධිසත්‌තානඤ්‌හි පච්‌ඡිමභවෙ දෙවලොකතො චවිත්‌වා මාතුකුච්‌ඡියං පටිසන්‌ධිග්‌ගහණදිවසෙ ච කුච්‌ඡිතො නික්‌ඛමනදිවසෙ ච මහාභිනික්‌ඛමනදිවසෙ ච සම්‌බොධිධම්‌මචක්‌කප්‌පවත්‌තනආයුසඞ්‌ඛාරවොස්‌සජ්‌ජනපරිනිබ්‌බානදිවසෙසු ච එත්‌තකං ඨානං කම්‌පති.

    Yāvatāti yattakā. Tāva sahassadhāti tāva sahassabhāgena. Dvisahassī majjhimikā lokadhātūti ayaṃ sahassacakkavāḷāni sahassabhāgena gaṇetvā dasasatasahassacakkavāḷaparimāṇā dvisahassī majjhimikā nāma lokadhātu. Ayaṃ sāvakānaṃ avisayo, buddhānameva visayo. Ettakepi hi ṭhāne tathāgatā andhakāraṃ vidhametvā sarīrobhāsaṃ dassetvā sarena viññāpetuṃ sakkontīti dīpeti. Ettakena buddhānaṃ jātikkhettaṃ nāma dassitaṃ. Bodhisattānañhi pacchimabhave devalokato cavitvā mātukucchiyaṃ paṭisandhiggahaṇadivase ca kucchito nikkhamanadivase ca mahābhinikkhamanadivase ca sambodhidhammacakkappavattanaāyusaṅkhāravossajjanaparinibbānadivasesu ca ettakaṃ ṭhānaṃ kampati.

    තිසහස්‌සී මහාසහස්‌සීති සහස්‌සිතො පට්‌ඨාය තතියාති තිසහස්‌සී, සහස්‌සං සහස්‌සධා කත්‌වා ගණිතං මජ්‌ඣිමිකං සහස්‌සධා කත්‌වා ගණිතත්‌තා මහන්‌තෙහි සහස්‌සෙහි ගණිතාති මහාසහස්‌සී. එත්‌තාවතා කොටිසතසහස්‌සචක්‌කවාළපරිමාණො ලොකො දස්‌සිතො හොති. භගවා ආකඞ්‌ඛමානො එත්‌තකෙ ඨානෙ අන්‌ධකාරං විධමෙත්‌වා සරීරොභාසං දස්‌සෙත්‌වා සරෙන විඤ්‌ඤාපෙය්‍යාති. ගණකපුත්‌තතිස්‌සත්‌ථෙරො පන එවමාහ – ‘‘න තිසහස්‌සිමහාසහස්‌සිලොකධාතුයා එවං පරිමාණං. ඉදඤ්‌හි ආචරියානං සජ්‌ඣායමුළ්‌හකං වාචාය පරිහීනට්‌ඨානං, දසකොටිසතසහස්‌සචක්‌කවාළපරිමාණං පන ඨානං තිසහස්‌සිමහාසහස්‌සිලොකධාතු නාමා’’ති. එත්‌තාවතා හි භගවතා ආණාක්‌ඛෙත්‌තං නාම දස්‌සිතං. එතස්‌මිඤ්‌හි අන්‌තරෙ ආටානාටියපරිත්‌තඉසිගිලිපරිත්‌තධජග්‌ගපරිත්‌තබොජ්‌ඣඞ්‌ගපරිත්‌තඛන්‌ධපරිත්‌ත- මොරපරිත්‌තමෙත්‌තපරිත්‌තරතනපරිත්‌තානං ආණා ඵරති. යාවතා පන ආකඞ්‌ඛෙය්‍යාති යත්‌තකං ඨානං ඉච්‌ඡෙය්‍ය, ඉමිනා විසයක්‌ඛෙත්‌තං දස්‌සෙති. බුද්‌ධානඤ්‌හි විසයක්‌ඛෙත්‌තස්‌ස පමාණපරිච්‌ඡෙදො නාම නත්‌ථි, නත්‌ථිකභාවෙ චස්‌ස ඉමං ඔපම්‌මං ආහරන්‌ති – කොටිසතසහස්‌සචක්‌කවාළම්‌හි යාව බ්‍රහ්‌මලොකා සාසපෙහි පූරෙත්‌වා සචෙ කොචි පුරත්‌ථිමාය දිසාය එකචක්‌කවාළෙ එකං සාසපං පක්‌ඛිපන්‌තො ආගච්‌ඡෙය්‍ය, සබ්‌බෙපි තෙ සාසපා පරික්‌ඛයං ගච්‌ඡෙය්‍යුං, න ත්‌වෙව පුරත්‌ථිමාය දිසාය චක්‌කවාළානි. දක්‌ඛිණාදීසුපි එසෙව නයො. තත්‌ථ බුද්‌ධානං අවිසයො නාම නත්‌ථි.

    Tisahassī mahāsahassīti sahassito paṭṭhāya tatiyāti tisahassī, sahassaṃ sahassadhā katvā gaṇitaṃ majjhimikaṃ sahassadhā katvā gaṇitattā mahantehi sahassehi gaṇitāti mahāsahassī. Ettāvatā koṭisatasahassacakkavāḷaparimāṇo loko dassito hoti. Bhagavā ākaṅkhamāno ettake ṭhāne andhakāraṃ vidhametvā sarīrobhāsaṃ dassetvā sarena viññāpeyyāti. Gaṇakaputtatissatthero pana evamāha – ‘‘na tisahassimahāsahassilokadhātuyā evaṃ parimāṇaṃ. Idañhi ācariyānaṃ sajjhāyamuḷhakaṃ vācāya parihīnaṭṭhānaṃ, dasakoṭisatasahassacakkavāḷaparimāṇaṃ pana ṭhānaṃ tisahassimahāsahassilokadhātu nāmā’’ti. Ettāvatā hi bhagavatā āṇākkhettaṃ nāma dassitaṃ. Etasmiñhi antare āṭānāṭiyaparittaisigiliparittadhajaggaparittabojjhaṅgaparittakhandhaparitta- moraparittamettaparittaratanaparittānaṃ āṇā pharati. Yāvatā pana ākaṅkheyyāti yattakaṃ ṭhānaṃ iccheyya, iminā visayakkhettaṃ dasseti. Buddhānañhi visayakkhettassa pamāṇaparicchedo nāma natthi, natthikabhāve cassa imaṃ opammaṃ āharanti – koṭisatasahassacakkavāḷamhi yāva brahmalokā sāsapehi pūretvā sace koci puratthimāya disāya ekacakkavāḷe ekaṃ sāsapaṃ pakkhipanto āgaccheyya, sabbepi te sāsapā parikkhayaṃ gaccheyyuṃ, na tveva puratthimāya disāya cakkavāḷāni. Dakkhiṇādīsupi eseva nayo. Tattha buddhānaṃ avisayo nāma natthi.

    එවං වුත්‌තෙ ථෙරො චින්‌තෙසි – ‘‘සත්‌ථා එවමාහ – ‘ආකඞ්‌ඛමානො, ආනන්‌ද, තථාගතො තිසහස්‌සිමහාසහස්‌සිලොකධාතුං සරෙන විඤ්‌ඤාපෙය්‍ය, යාවතා පන ආකඞ්‌ඛෙය්‍යා’ති. විසමො ඛො පනායං ලොකො, අනන්‌තානි චක්‌කවාළානි, එකස්‌මිං ඨානෙ සූරියො උග්‌ගතො හොති, එකස්‌මිං ඨානෙ මජ්‌ඣෙ ඨිතො, එකස්‌මිං ඨානෙ අත්‌ථඞ්‌ගතො. එකස්‌මිං ඨානෙ පඨමයාමො හොති, එකස්‌මිං ඨානෙ මජ්‌ඣිමයාමො, එකස්‌මිං ඨානෙ පච්‌ඡිමයාමො. සත්‌තාපි කම්‌මප්‌පසුතා, ඛිඩ්‌ඩාපසුතා, ආහාරප්‌පසුතාති එවං තෙහි තෙහි කාරණෙහි වික්‌ඛිත්‌තා ච පමත්‌තා ච හොන්‌ති. කථං නු ඛො තෙ සත්‌ථා සරෙන විඤ්‌ඤාපෙය්‍යා’’ති. සො එවං චින්‌තෙත්‌වා විමතිච්‌ඡෙදනත්‌ථං තථාගතං පුච්‌ඡන්‌තො යථා කථං පනාතිආදිමාහ.

    Evaṃ vutte thero cintesi – ‘‘satthā evamāha – ‘ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato tisahassimahāsahassilokadhātuṃ sarena viññāpeyya, yāvatā pana ākaṅkheyyā’ti. Visamo kho panāyaṃ loko, anantāni cakkavāḷāni, ekasmiṃ ṭhāne sūriyo uggato hoti, ekasmiṃ ṭhāne majjhe ṭhito, ekasmiṃ ṭhāne atthaṅgato. Ekasmiṃ ṭhāne paṭhamayāmo hoti, ekasmiṃ ṭhāne majjhimayāmo, ekasmiṃ ṭhāne pacchimayāmo. Sattāpi kammappasutā, khiḍḍāpasutā, āhārappasutāti evaṃ tehi tehi kāraṇehi vikkhittā ca pamattā ca honti. Kathaṃ nu kho te satthā sarena viññāpeyyā’’ti. So evaṃ cintetvā vimaticchedanatthaṃ tathāgataṃ pucchanto yathā kathaṃ panātiādimāha.

    අථස්‌ස සත්‌ථා බ්‍යාකරොන්‌තො ඉධානන්‌ද, තථාගතොතිආදිමාහ. තත්‌ථ ඔභාසෙන ඵරෙය්‍යාති සරීරොභාසෙන ඵරෙය්‍ය. ඵරමානො පනෙස කිං කරෙය්‍යාති? යස්‌මිං ඨානෙ සූරියො පඤ්‌ඤායති, තත්‌ථ නං අත්‌තනො ආනුභාවෙන අත්‌ථං ගමෙය්‍ය. යත්‌ථ පන න පඤ්‌ඤායති, තත්‌ථ නං උට්‌ඨාපෙත්‌වා මජ්‌ඣෙ ඨපෙය්‍ය . තතො යත්‌ථ සූරියො පඤ්‌ඤායති, තත්‌ථ මනුස්‌සා ‘‘අධුනාව සූරියො පඤ්‌ඤායිත්‌ථ, සො ඉදානෙව අත්‌ථඞ්‌ගමිතො, නාගාවට්‌ටො නු ඛො අයං, භූතාවට්‌ටයක්‌ඛාවට්‌ටදෙවතාවට්‌ටානං අඤ්‌ඤතරො’’ති විත්‌තක්‌කං උප්‌පාදෙය්‍යුං. යත්‌ථ පන න පඤ්‌ඤායති, තත්‌ථ මනුස්‌සා ‘‘අධුනාව සූරියො අත්‌ථඞ්‌ගමිතො, ස්‌වායං ඉදානෙව උට්‌ඨිතො, කිං නු ඛො අයං නාගාවට්‌ටභූතාවට්‌ටයක්‌ඛාවට්‌ටදෙවතාවට්‌ටානං අඤ්‌ඤතරො’’ති විතක්‌කං උප්‌පාදෙය්‍යුං. තතො තෙසු මනුස්‌සෙසු ආලොකඤ්‌ච අන්‌ධකාරඤ්‌ච ආවජ්‌ජිත්‌වා ‘‘කිං පච්‌චයා නු ඛො ඉද’’න්‌ති පරියෙසමානෙසු සත්‌ථා නීලකසිණං සමාපජ්‌ජිත්‌වා බහලන්‌ධකාරං පත්‌ථරෙය්‍ය. කස්‌මා? තෙසං කම්‌මාදිප්‌පසුතානං සත්‌තානං සන්‌තාසජනනත්‌ථං. අථ නෙසං සන්‌තාසං ආපන්‌නභාවං ඤත්‌වා ඔදාතකසිණසමාපත්‌තිං සමාපජ්‌ජිත්‌වා පණ්‌ඩරං ඝනබුද්‌ධරස්‌මිං විස්‌සජ්‌ජෙන්‌තො චන්‌දසහස්‌සසූරියසහස්‌සඋට්‌ඨානකාලො විය එකප්‌පහාරෙනෙව සබ්‌බං එකාලොකං කරෙය්‍ය. තඤ්‌ච ඛො තිලබීජමත්‌තෙන කායප්‌පදෙසෙන ඔභාසං මුඤ්‌චන්‌තො. යො හි චක්‌කවාළපථවිං දීපකපල්‌ලකං කත්‌වා මහාසමුද්‌දෙ උදකං තෙලං කත්‌වා සිනෙරුං වට්‌ටිං කත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌මිං සිනෙරුමුද්‌ධනි ඨපෙත්‌වා ජාලෙය්‍ය, සො එකචක්‌කවාළෙයෙව ආලොකං කරෙය්‍ය. තතො පරං විදත්‌ථිම්‌පි ඔභාසෙතුං න සක්‌කුණෙය්‍ය. තථාගතො පන තිලඵලප්‌පමාණෙන සරීරප්‌පදෙසෙන ඔභාසං මුඤ්‌චිත්‌වා තිසහස්‌සිමහාසහස්‌සිලොකධාතුං එකොභාසං කරෙය්‍ය තතො වා පන භිය්‍යො. එවං මහන්‌තා හි බුද්‌ධගුණාති.

    Athassa satthā byākaronto idhānanda, tathāgatotiādimāha. Tattha obhāsena phareyyāti sarīrobhāsena phareyya. Pharamāno panesa kiṃ kareyyāti? Yasmiṃ ṭhāne sūriyo paññāyati, tattha naṃ attano ānubhāvena atthaṃ gameyya. Yattha pana na paññāyati, tattha naṃ uṭṭhāpetvā majjhe ṭhapeyya . Tato yattha sūriyo paññāyati, tattha manussā ‘‘adhunāva sūriyo paññāyittha, so idāneva atthaṅgamito, nāgāvaṭṭo nu kho ayaṃ, bhūtāvaṭṭayakkhāvaṭṭadevatāvaṭṭānaṃ aññataro’’ti vittakkaṃ uppādeyyuṃ. Yattha pana na paññāyati, tattha manussā ‘‘adhunāva sūriyo atthaṅgamito, svāyaṃ idāneva uṭṭhito, kiṃ nu kho ayaṃ nāgāvaṭṭabhūtāvaṭṭayakkhāvaṭṭadevatāvaṭṭānaṃ aññataro’’ti vitakkaṃ uppādeyyuṃ. Tato tesu manussesu ālokañca andhakārañca āvajjitvā ‘‘kiṃ paccayā nu kho ida’’nti pariyesamānesu satthā nīlakasiṇaṃ samāpajjitvā bahalandhakāraṃ patthareyya. Kasmā? Tesaṃ kammādippasutānaṃ sattānaṃ santāsajananatthaṃ. Atha nesaṃ santāsaṃ āpannabhāvaṃ ñatvā odātakasiṇasamāpattiṃ samāpajjitvā paṇḍaraṃ ghanabuddharasmiṃ vissajjento candasahassasūriyasahassauṭṭhānakālo viya ekappahāreneva sabbaṃ ekālokaṃ kareyya. Tañca kho tilabījamattena kāyappadesena obhāsaṃ muñcanto. Yo hi cakkavāḷapathaviṃ dīpakapallakaṃ katvā mahāsamudde udakaṃ telaṃ katvā sineruṃ vaṭṭiṃ katvā aññasmiṃ sinerumuddhani ṭhapetvā jāleyya, so ekacakkavāḷeyeva ālokaṃ kareyya. Tato paraṃ vidatthimpi obhāsetuṃ na sakkuṇeyya. Tathāgato pana tilaphalappamāṇena sarīrappadesena obhāsaṃ muñcitvā tisahassimahāsahassilokadhātuṃ ekobhāsaṃ kareyya tato vā pana bhiyyo. Evaṃ mahantā hi buddhaguṇāti.

    තං ආලොකං සඤ්‌ජානෙය්‍යුන්‌ති තං ආලොකං දිස්‌වා ‘‘යෙන සූරියො අත්‌ථඤ්‌චෙව ගමිතො උට්‌ඨාපිතො ච, බහලන්‌ධකාරඤ්‌ච විස්‌සට්‌ඨං, එස සො පුරිසො ඉදානි ආලොකං කත්‌වා ඨිතො, අහො අච්‌ඡරියපුරිසො’’ති අඤ්‌ජලිං පග්‌ගය්‌හ නමස්‌සමානා නිසීදෙය්‍යුං. සද්‌දමනුස්‌සාවෙය්‍යාති ධම්‌මකථාසද්‌දමනුස්‌සාවෙය්‍ය. යො හි එකං චක්‌කවාළපබ්‌බතං භෙරිං කත්‌වා මහාපථවිං භෙරිචම්‌මං කත්‌වා සිනෙරුං දණ්‌ඩං කත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌මිං සිනෙරුමත්‌ථකෙ ඨපෙත්‌වා ආකොටෙය්‍ය, සො එකචක්‌කවාළෙයෙව තං සද්‌දං සාවෙය්‍ය, පරතො විදත්‌ථිම්‌පි අතික්‌කාමෙතුං න සක්‌කුණෙය්‍ය. තථාගතො පන පල්‌ලඞ්‌කෙ වා පීඨෙ වා නිසීදිත්‌වා තිසහස්‌සිමහාසහස්‌සිලොකධාතුං සරෙන විඤ්‌ඤාපෙති, තතො වා පන භිය්‍යො, එවං මහානුභාවා තථාගතාති. ඉති භගවා ඉමිනා එත්‌තකෙන විසයක්‌ඛෙත්‌තමෙව දස්‌සෙති.

    Taṃ ālokaṃ sañjāneyyunti taṃ ālokaṃ disvā ‘‘yena sūriyo atthañceva gamito uṭṭhāpito ca, bahalandhakārañca vissaṭṭhaṃ, esa so puriso idāni ālokaṃ katvā ṭhito, aho acchariyapuriso’’ti añjaliṃ paggayha namassamānā nisīdeyyuṃ. Saddamanussāveyyāti dhammakathāsaddamanussāveyya. Yo hi ekaṃ cakkavāḷapabbataṃ bheriṃ katvā mahāpathaviṃ bhericammaṃ katvā sineruṃ daṇḍaṃ katvā aññasmiṃ sinerumatthake ṭhapetvā ākoṭeyya, so ekacakkavāḷeyeva taṃ saddaṃ sāveyya, parato vidatthimpi atikkāmetuṃ na sakkuṇeyya. Tathāgato pana pallaṅke vā pīṭhe vā nisīditvā tisahassimahāsahassilokadhātuṃ sarena viññāpeti, tato vā pana bhiyyo, evaṃ mahānubhāvā tathāgatāti. Iti bhagavā iminā ettakena visayakkhettameva dasseti.

    ඉමඤ්‌ච පන බුද්‌ධසීහනාදං සුත්‌වා ථෙරස්‌ස අබ්‌භන්‌තරෙ බලවපීති උප්‌පන්‌නා, සො පීතිවසෙන උදානං උදානෙන්‌තො ලාභා වත මෙතිආදිමාහ. තත්‌ථ යස්‌ස මෙ සත්‌ථා එවංමහිද්‌ධිකොති යස්‌ස මය්‌හං සත්‌ථා එවංමහිද්‌ධිකො, තස්‌ස මය්‌හං එවංමහිද්‌ධිකස්‌ස සත්‌ථු පටිලාභො ලාභා චෙව සුලද්‌ධඤ්‌චාති අත්‌ථො. අථ වා ය්‌වාහං එවරූපස්‌ස සත්‌ථුනො පත්‌තචීවරං ගහෙත්‌වා විචරිතුං, පාදපරිකම්‌මං පිට්‌ඨිපරිකම්‌මං කාතුං, මුඛධොවනඋදකන්‌හානොදකානි දාතුං, ගන්‌ධකුටිපරිවෙණං සම්‌මජ්‌ජිතුං, උප්‌පන්‌නාය කඞ්‌ඛාය පඤ්‌හං පුච්‌ඡිතුං, මධුරධම්‌මකථඤ්‌ච සොතුං ලභාමි, එතෙ සබ්‌බෙපි මය්‌හං ලාභා චෙව සුලද්‌ධඤ්‌චාතිපි සන්‌ධාය එවමාහ. එත්‌ථ ච භගවතො අන්‌ධකාරාලොකසද්‌දසවනසඞ්‌ඛාතානං ඉද්‌ධීනං මහන්‌තතාය මහිද්‌ධිකතා, තාසංයෙව අනුඵරණෙන මහානුභාවතා වෙදිතබ්‌බා. උදායීති ලාළුදායිත්‌ථෙරො. සො කිර පුබ්‌බෙ උපට්‌ඨාකත්‌ථෙරෙ ආඝාතං බන්‌ධිත්‌වා චරති. තස්‌මා ඉදානි ඔකාසං ලභිත්‌වා ඉමස්‌මිං බුද්‌ධසීහනාදපරියොසානෙ ජලමානං දීපසිඛං නිබ්‌බාපෙන්‌තො විය චරන්‌තස්‌ස ගොණස්‌ස තුණ්‌ඩෙ පහාරං දෙන්‌තො විය භත්‌තභරිතං පාතිං අවකුජ්‌ජන්‌තො විය ථෙරස්‌ස පසාදභඞ්‌ගං කරොන්‌තො එවමාහ.

    Imañca pana buddhasīhanādaṃ sutvā therassa abbhantare balavapīti uppannā, so pītivasena udānaṃ udānento lābhā vata metiādimāha. Tattha yassa me satthā evaṃmahiddhikoti yassa mayhaṃ satthā evaṃmahiddhiko, tassa mayhaṃ evaṃmahiddhikassa satthu paṭilābho lābhā ceva suladdhañcāti attho. Atha vā yvāhaṃ evarūpassa satthuno pattacīvaraṃ gahetvā vicarituṃ, pādaparikammaṃ piṭṭhiparikammaṃ kātuṃ, mukhadhovanaudakanhānodakāni dātuṃ, gandhakuṭipariveṇaṃ sammajjituṃ, uppannāya kaṅkhāya pañhaṃ pucchituṃ, madhuradhammakathañca sotuṃ labhāmi, ete sabbepi mayhaṃ lābhā ceva suladdhañcātipi sandhāya evamāha. Ettha ca bhagavato andhakārālokasaddasavanasaṅkhātānaṃ iddhīnaṃ mahantatāya mahiddhikatā, tāsaṃyeva anupharaṇena mahānubhāvatā veditabbā. Udāyīti lāḷudāyitthero. So kira pubbe upaṭṭhākatthere āghātaṃ bandhitvā carati. Tasmā idāni okāsaṃ labhitvā imasmiṃ buddhasīhanādapariyosāne jalamānaṃ dīpasikhaṃ nibbāpento viya carantassa goṇassa tuṇḍe pahāraṃ dento viya bhattabharitaṃ pātiṃ avakujjanto viya therassa pasādabhaṅgaṃ karonto evamāha.

    එවං වුත්‌තෙ භගවාති එවං උදායිත්‌ථෙරෙන වුත්‌තෙ භගවා යථා නාම පපාතතටෙ ඨත්‌වා පවෙධමානං පුරිසං එකමන්‌තෙ ඨිතො හිතෙසී පුරිසො ‘‘ඉතො එහි ඉතො එහී’’ති පුනප්‌පුනං වදෙය්‍ය, එවමෙවං උදායිත්‌ථෙරං තස්‌මා වචනා නිවාරෙන්‌තො මා හෙවං උදායි, මා හෙවං උදායීති ආහ. තත්‌ථ හීති නිපාතමත්‌තං, මා එවං අවචාති අත්‌ථො. මහාරජ්‌ජන්‌ති චක්‌කවත්‌තිරජ්‌ජං. නනු ච සත්‌ථා එකස්‌ස සාවකස්‌ස ධම්‌මදෙසනාය උප්‌පන්‌නපසාදස්‌ස මහානිසංසං අපරිච්‌ඡින්‌නං අකාසි, සො කස්‌මා ඉමස්‌ස බුද්‌ධසීහනාදං ආරබ්‌භ උප්‌පන්‌නස්‌ස පසාදස්‌ස ආනිසංසං පරිච්‌ඡින්‌දතීති? අරියසාවකස්‌ස එත්‌තකඅත්‌තභාවපරිමාණත්‌තා. දන්‌ධපඤ්‌ඤොපි හි සොතාපන්‌නො සත්‌තක්‌ඛත්‌තුං දෙවෙසු ච මනුස්‌සෙසු ච අත්‌තභාවං පටිලභති, තෙනස්‌ස ගතිං පරිච්‌ඡින්‌දන්‌තො එවමාහ. දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙති ඉමස්‌මිංයෙව අත්‌තභාවෙ ඨත්‌වා. පරිනිබ්‌බායිස්‌සතීති අප්‌පච්‌චයපරිනිබ්‌බානෙන පරිනිබ්‌බායිස්‌සති. ඉති නිබ්‌බානෙන කූටං ගණ්‌හන්‌තො ඉමං සීහනාදසුත්‌තං නිට්‌ඨාපෙසීති.

    Evaṃ vutte bhagavāti evaṃ udāyittherena vutte bhagavā yathā nāma papātataṭe ṭhatvā pavedhamānaṃ purisaṃ ekamante ṭhito hitesī puriso ‘‘ito ehi ito ehī’’ti punappunaṃ vadeyya, evamevaṃ udāyittheraṃ tasmā vacanā nivārento mā hevaṃ udāyi, mā hevaṃ udāyīti āha. Tattha ti nipātamattaṃ, mā evaṃ avacāti attho. Mahārajjanti cakkavattirajjaṃ. Nanu ca satthā ekassa sāvakassa dhammadesanāya uppannapasādassa mahānisaṃsaṃ aparicchinnaṃ akāsi, so kasmā imassa buddhasīhanādaṃ ārabbha uppannassa pasādassa ānisaṃsaṃ paricchindatīti? Ariyasāvakassa ettakaattabhāvaparimāṇattā. Dandhapaññopi hi sotāpanno sattakkhattuṃ devesu ca manussesu ca attabhāvaṃ paṭilabhati, tenassa gatiṃ paricchindanto evamāha. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve ṭhatvā. Parinibbāyissatīti appaccayaparinibbānena parinibbāyissati. Iti nibbānena kūṭaṃ gaṇhanto imaṃ sīhanādasuttaṃ niṭṭhāpesīti.

    ආනන්‌දවග්‌ගො තතියො.

    Ānandavaggo tatiyo.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. චූළනිකාසුත්‌තං • 10. Cūḷanikāsuttaṃ

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 10. චූළනිකාසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact