| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. චූළනිකාසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā
81. දසමෙ අරුණවතිසුත්‌තන්‌තඅට්‌ඨුප්‌පත්‌තියන්‌ති ‘‘භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, රාජා අහොසි අරුණවා නාම. රඤ්‌ඤො ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, අරුණවතො අරුණවතී නාම රාජධානී අහොසි. අරුණවතිං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, රාජධානිං සිඛී භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො උපනිස්‌සාය විහාසි. සිඛිස්‌ස ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස අභිභූසම්‌භවං නාම සාවකයුගං අහොසි අග්‌ගං භද්‌දයුගං. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, සිඛී භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො අභිභුං භික්‌ඛුං ආමන්‌තෙසී’’තිආදිනා බ්‍රහ්‌මසංයුත්‌තෙ (සං. නි. 1.185) ආගතස්‌ස අරුණවතිසුත්‌තන්‌තස්‌ස අට්‌ඨුප්‌පත්‌තියං. අතිප්‌පගොති අතිවිය පගො, අතිවිය පාතොති අත්‌ථො, න තාව කුලෙසු භත්‌තං නිට්‌ඨාතීති වුත්‌තං හොති.
81. Dasame aruṇavatisuttantaaṭṭhuppattiyanti ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā ahosi aruṇavā nāma. Rañño kho pana, bhikkhave, aruṇavato aruṇavatī nāma rājadhānī ahosi. Aruṇavatiṃ kho pana, bhikkhave, rājadhāniṃ sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho upanissāya vihāsi. Sikhissa kho pana, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa abhibhūsambhavaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi aggaṃ bhaddayugaṃ. Atha kho, bhikkhave, sikhī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho abhibhuṃ bhikkhuṃ āmantesī’’tiādinā brahmasaṃyutte (saṃ. ni. 1.185) āgatassa aruṇavatisuttantassa aṭṭhuppattiyaṃ. Atippagoti ativiya pago, ativiya pātoti attho, na tāva kulesu bhattaṃ niṭṭhātīti vuttaṃ hoti.
උජ්‌ඣායන්‌තීති අවඣායන්‌ති, හෙට්‌ඨා කත්‌වා චින්‌තෙන්‌ති, ලාමකතො චින්‌තෙන්‌ති. අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිකුබ්‌බනං කත්‌වාති ‘‘පකතිවණ්‌ණං විජහිත්‌වා නාගවණ්‌ණං වා දස්‌සෙති, සුපණ්‌ණවණ්‌ණං වා දස්‌සෙතී’’තිආදිනා (පටි. ම. 3.13) නයෙන ආගතං අනෙකප්‌පකාරං ඉද්‌ධිවිකුබ්‌බනං කත්‌වා. සහස්‌සිලොකධාතුන්‌ති චක්‌කවාළසහස්‌සං. ගාථාද්‌වයං අභාසීති ථෙරො කිර ‘‘කථං දෙසිතා ඛො ධම්‌මදෙසනා සබ්‌බෙසං පියා මනාපා’’ති චින්‌තෙත්‌වා ‘‘සබ්‌බෙපි පාසණ්‌ඩා සබ්‌බෙ දෙවමනුස්‌සා අත්‌තනො අත්‌තනො සමයෙ පුරිසකාරං වණ්‌ණයන්‌ති, වීරියස්‌ස අවණ්‌ණවාදී නාම නත්‌ථි, වීරියප්‌පටිසංයුත්‌තං කත්‌වා දෙසෙස්‌සාමි. එවමස්‌ස ධම්‌මදෙසනා සබ්‌බෙසං පියා භවිස්‌සති මනාපා’’ති ඤත්‌වා තීසු පිටකෙසු විචිනිත්‌වා ‘‘ආරම්‌භථ නික්‌කමථා’’ති (සං. නි. 1.186) ඉදං ගාථාද්‌වයං අභාසි.
Ujjhāyantīti avajhāyanti, heṭṭhā katvā cintenti, lāmakato cintenti. Anekavihitaṃ iddhivikubbanaṃ katvāti ‘‘pakativaṇṇaṃ vijahitvā nāgavaṇṇaṃ vā dasseti, supaṇṇavaṇṇaṃ vā dassetī’’tiādinā (paṭi. ma. 3.13) nayena āgataṃ anekappakāraṃ iddhivikubbanaṃ katvā. Sahassilokadhātunti cakkavāḷasahassaṃ. Gāthādvayaṃ abhāsīti thero kira ‘‘kathaṃ desitā kho dhammadesanā sabbesaṃ piyā manāpā’’ti cintetvā ‘‘sabbepi pāsaṇḍā sabbe devamanussā attano attano samaye purisakāraṃ vaṇṇayanti, vīriyassa avaṇṇavādī nāma natthi, vīriyappaṭisaṃyuttaṃ katvā desessāmi. Evamassa dhammadesanā sabbesaṃ piyā bhavissati manāpā’’ti ñatvā tīsu piṭakesu vicinitvā ‘‘ārambhatha nikkamathā’’ti (saṃ. ni. 1.186) idaṃ gāthādvayaṃ abhāsi.
කිං ආලොකො අයන්‌ති කස්‌ස නු ඛො අයං ආලොකොති. විචිනන්‌තානන්‌ති චින්‌තෙන්‌තානං. සබ්‌බෙති ලොකධාතුයං සබ්‌බෙ දෙවා ච මනුස්‌සා ච. ඔසටාය පරිසායාති ධම්‌මස්‌සවනත්‌ථං සමොසටාය පරිමිතපරිච්‌ඡින්‌නාය පරිසාය. අත්‌ථොපි නෙසං පාකටො අහොසීති න කෙවලං තෙ සද්‌දමෙව අස්‌සොසුං, අථ ඛො අත්‌ථොපි තෙසං පකතිසවනූපචාරෙ විය පාකටො අහොසි. තෙන සහස්‌සං ලොකධාතුං විඤ්‌ඤාපෙතීති අධිප්‌පායො.
Kiṃ āloko ayanti kassa nu kho ayaṃ ālokoti. Vicinantānanti cintentānaṃ. Sabbeti lokadhātuyaṃ sabbe devā ca manussā ca. Osaṭāya parisāyāti dhammassavanatthaṃ samosaṭāya parimitaparicchinnāya parisāya. Atthopi nesaṃ pākaṭo ahosīti na kevalaṃ te saddameva assosuṃ, atha kho atthopi tesaṃ pakatisavanūpacāre viya pākaṭo ahosi. Tena sahassaṃ lokadhātuṃ viññāpetīti adhippāyo.
පරිහරන්‌තීති සිනෙරුං දක්‌ඛිණතො කත්‌වා පරිවත්‌තෙන්‌ති. විරොචමානාති අත්‌තනො ජුතියා දිබ්‌බමානා, සොභමානා වා. තාව සහස්‌සධා ලොකොති යත්‌තකො චන්‌දිමසූරියෙහි ඔභාසියමානො ලොකධාතුසඞ්‌ඛාතො එකෙකො ලොකො, තත්‌තකෙන පමාණෙන සහස්‌සධා ලොකො, ඉමිනා චක්‌කවාළෙන සද්‌ධිං චක්‌කවාළසහස්‌සන්‌ති අත්‌ථො. කස්‌මා පනෙසා ආනීතාති එසා චූළනිකා ලොකධාතු කස්‌මා භගවතා ආනීතා, දෙසිතාති අත්‌ථො. මජ්‌ඣිමිකාය ලොකධාතුයා පරිච්‌ඡෙදදස්‌සනත්‌ථන්‌ති ද්‌විසහස්‌සිලොකධාතුයා පරිමාණදස්‌සනත්‌ථං.
Pariharantīti sineruṃ dakkhiṇato katvā parivattenti. Virocamānāti attano jutiyā dibbamānā, sobhamānā vā. Tāva sahassadhā lokoti yattako candimasūriyehi obhāsiyamāno lokadhātusaṅkhāto ekeko loko, tattakena pamāṇena sahassadhā loko, iminā cakkavāḷena saddhiṃ cakkavāḷasahassanti attho. Kasmā panesā ānītāti esā cūḷanikā lokadhātu kasmā bhagavatā ānītā, desitāti attho. Majjhimikāya lokadhātuyā paricchedadassanatthanti dvisahassilokadhātuyā parimāṇadassanatthaṃ.
සහස්‌සිලොකධාතුයා සහස්‌සී ද්‌විසහස්‌සිලොකධාතු, සා චක්‌කවාළගණනාය දසසතසහස්‌සචක්‌කවාළපරිමාණා. තෙනාහ ‘‘සහස්‌සචක්‌කවාළානි සහස්‌සභාගෙන ගණෙත්‌වා’’තිආදි. කම්‌පනදෙවතූපසඞ්‌කමනාදිනා ජාතචක්‌කවාළෙන සහ යොගක්‌ඛෙමං ඨානං ජාතික්‌ඛෙත්‌තං. තත්‌තකාය එව ජාතික්‌ඛෙත්‌තභාවො ධම්‌මතාවසෙනෙව වෙදිතබ්‌බො, ‘‘පරිග්‌ගහවසෙනා’’ති කෙචි. සබ්‌බෙසම්‌පි බුද්‌ධානං එවං ජාතික්‌ඛෙත්‌තං තන්‌නිවාසීනංයෙව ච දෙවතානං ධම්‌මාභිසමයොති වදන්‌ති. පටිසන්‌ධිග්‌ගහණාදීනං සත්‌තන්‌නංයෙව ගහණං නිදස්‌සනමත්‌තං මහාභිනීහාරාදිකාලෙපි තස්‌ස පකම්‌පනස්‌ස ලබ්‌භනතො.
Sahassilokadhātuyā sahassī dvisahassilokadhātu, sā cakkavāḷagaṇanāya dasasatasahassacakkavāḷaparimāṇā. Tenāha ‘‘sahassacakkavāḷāni sahassabhāgena gaṇetvā’’tiādi. Kampanadevatūpasaṅkamanādinā jātacakkavāḷena saha yogakkhemaṃ ṭhānaṃ jātikkhettaṃ. Tattakāya eva jātikkhettabhāvo dhammatāvaseneva veditabbo, ‘‘pariggahavasenā’’ti keci. Sabbesampi buddhānaṃ evaṃ jātikkhettaṃ tannivāsīnaṃyeva ca devatānaṃ dhammābhisamayoti vadanti. Paṭisandhiggahaṇādīnaṃ sattannaṃyeva gahaṇaṃ nidassanamattaṃ mahābhinīhārādikālepi tassa pakampanassa labbhanato.
සහස්‌සං සහස්‌සධා කත්‌වා ගණිතං මජ්‌ඣිමිකන්‌තිආදිනා මජ්‌ඣිමිකාය ලොකධාතුයා සහස්‌සං තිසහස්‌සිලොකධාතු, සායෙව ච මහාසහස්‌සිලොකධාතූති දස්‌සෙති. සරසෙනෙව ආණාපවත්‌තනං ආණාක්‌ඛෙත්‌තං, යං එකජ්‌ඣං සංවට්‌ටති විවට්‌ටති ච. ආණා ඵරතීති තන්‌නිවාසිදෙවතානං සිරසා සම්‌පටිච්‌ඡනෙන වත්‌තති, තඤ්‌ච ඛො කෙවලං බුද්‌ධානුභාවෙනෙව, අධිප්‌පායවසෙන ච පන ‘‘යාවතා පන ආකඞ්‌ඛෙය්‍යා’’ති (අ. නි. 3.81) වචනතො බුද්‌ධානං අවිසයො නාම නත්‌ථි, විසයක්‌ඛෙත්‌තස්‌ස පමාණපරිච්‌ඡෙදො නාම නත්‌ථි. විසමොති සූරියුග්‌ගමනාදීනං විසමභාවතො විසමො. තෙනෙවාහ ‘‘එකස්‌මිං ඨානෙ සූරියො උග්‌ගතො හොතී’’තිආදි. සෙසමෙත්‌ථ සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Sahassaṃ sahassadhā katvā gaṇitaṃ majjhimikantiādinā majjhimikāya lokadhātuyā sahassaṃ tisahassilokadhātu, sāyeva ca mahāsahassilokadhātūti dasseti. Saraseneva āṇāpavattanaṃ āṇākkhettaṃ, yaṃ ekajjhaṃ saṃvaṭṭati vivaṭṭati ca. Āṇā pharatīti tannivāsidevatānaṃ sirasā sampaṭicchanena vattati, tañca kho kevalaṃ buddhānubhāveneva, adhippāyavasena ca pana ‘‘yāvatā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) vacanato buddhānaṃ avisayo nāma natthi, visayakkhettassa pamāṇaparicchedo nāma natthi. Visamoti sūriyuggamanādīnaṃ visamabhāvato visamo. Tenevāha ‘‘ekasmiṃ ṭhāne sūriyo uggato hotī’’tiādi. Sesamettha suviññeyyameva.
චූළනිකාසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cūḷanikāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ආනන්‌දවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ānandavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 10. චූළනිකාසුත්‌තං • 10. Cūḷanikāsuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 10. චූළනිකාසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Cūḷanikāsuttavaṇṇanā
