Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఉదాన-అట్ఠకథా • Udāna-aṭṭhakathā |
౧౦. చూళపన్థకసుత్తవణ్ణనా
10. Cūḷapanthakasuttavaṇṇanā
౫౦. దసమే చూళపన్థకోతి మహాపన్థకత్థేరస్స కనిట్ఠభాతికత్తా పన్థే జాతత్తా చ దహరకాలే లద్ధవోహారేన అపరభాగేపి అయమాయస్మా ‘‘చూళపన్థకో’’త్వేవ పఞ్ఞాయిత్థ. గుణవిసేసేహి పన ఛళభిఞ్ఞో పభిన్నపటిసమ్భిదో ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం భిక్ఖూనం మనోమయం కాయం అభినిమ్మినన్తానం యదిదం చూళపన్థకో, చేతోవివట్టకుసలానం యదిదం చూళపన్థకో’’తి ద్వీసు (అ॰ ని॰ ౧.౧౯౯) ఠానేసు భగవతా ఏతదగ్గే ఠపితో అసీతియా మహాసావకేసు అబ్భన్తరో.
50. Dasame cūḷapanthakoti mahāpanthakattherassa kaniṭṭhabhātikattā panthe jātattā ca daharakāle laddhavohārena aparabhāgepi ayamāyasmā ‘‘cūḷapanthako’’tveva paññāyittha. Guṇavisesehi pana chaḷabhiñño pabhinnapaṭisambhido ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ yadidaṃ cūḷapanthako, cetovivaṭṭakusalānaṃ yadidaṃ cūḷapanthako’’ti dvīsu (a. ni. 1.199) ṭhānesu bhagavatā etadagge ṭhapito asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro.
సో ఏకదివసం పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతప్పటిక్కన్తో అత్తనో దివాట్ఠానే దివావిహారం నిసిన్నో సమాపత్తీహి దివసభాగం వీతినామేత్వా సాయన్హసమయం ఉపాసకేసు ధమ్మస్సవనత్థం అనాగతేసు ఏవ విహారమజ్ఝం పవిసిత్వా భగవతి గన్ధకుటియం నిసిన్నే ‘‘అకాలో తావ భగవతో ఉపట్ఠానం ఉపసఙ్కమితు’’న్తి గన్ధకుటిపముఖే ఏకమన్తం నిసీది పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా. తేన వుత్తం – ‘‘తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా చూళపన్థకో భగవతో అవిదూరే నిసిన్నో హోతి పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా ఉజుం కాయం పణిధాయ పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా’’తి. సో హి తదా కాలపరిచ్ఛేదం కత్వా సమాపత్తిం సమాపజ్జిత్వా నిసీది.
So ekadivasaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto attano divāṭṭhāne divāvihāraṃ nisinno samāpattīhi divasabhāgaṃ vītināmetvā sāyanhasamayaṃ upāsakesu dhammassavanatthaṃ anāgatesu eva vihāramajjhaṃ pavisitvā bhagavati gandhakuṭiyaṃ nisinne ‘‘akālo tāva bhagavato upaṭṭhānaṃ upasaṅkamitu’’nti gandhakuṭipamukhe ekamantaṃ nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena āyasmā cūḷapanthako bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti. So hi tadā kālaparicchedaṃ katvā samāpattiṃ samāpajjitvā nisīdi.
ఏతమత్థం విదిత్వాతి ఏతం ఆయస్మతో చూళపన్థకస్స కాయచిత్తానం సమ్మాపణిహితభావసఙ్ఖాతం అత్థం జానిత్వా. ఇమం ఉదానన్తి అఞ్ఞోపి యో పస్సద్ధకాయో సబ్బిరియాపథేసు ఉపట్ఠితస్సతి సమాహితో, తస్స భిక్ఖునో అనుపాదా పరినిబ్బానపరియోసానస్స విసేసాధిగమస్స తత్థ పాతుభావవిభావనం ఇమం ఉదానం ఉదానేసి.
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato cūḷapanthakassa kāyacittānaṃ sammāpaṇihitabhāvasaṅkhātaṃ atthaṃ jānitvā. Imaṃ udānanti aññopi yo passaddhakāyo sabbiriyāpathesu upaṭṭhitassati samāhito, tassa bhikkhuno anupādā parinibbānapariyosānassa visesādhigamassa tattha pātubhāvavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
తత్థ ఠితేన కాయేనాతి కాయద్వారికస్స అసంవరస్స పహానేన అకరణేన సమ్మా ఠపితేన చోపనకాయేన, తథా చక్ఖాదీనం ఇన్ద్రియానం నిబ్బిసేవనభావకరణేన సుట్ఠు ఠపితేన పఞ్చద్వారికకాయేన, సంయతహత్థపాదతాయ హత్థకుక్కుచ్చాదీనం అభావతో అపరిఫన్దనేన ఠితేన కరజకాయేన చాతి సఙ్ఖేపతో సబ్బేనపి కాయేన నిబ్బికారతాసఙ్ఖాతేన నిచ్చలభావేన ఠితేన. ఏతేనస్స సీలపారిసుద్ధి దస్సితా. ఇత్థమ్భూతలక్ఖణే చ ఇదం కరణవచనం. ఠితేన చేతసాతి చిత్తస్స ఠితిపరిదీపనేన సమాధిసమ్పదం దస్సేతి. సమాధి హి చిత్తస్స ‘ఠితీ’తి వుచ్చతి. తస్మా సమథవసేన విపస్సనావసేనేవ వా ఏకగ్గతాయ సతి చిత్తం ఆరమ్మణే ఏకోదిభావూపగమనేన ఠితం నామ హోతి, న అఞ్ఞథా. ఇదఞ్చ యథావుత్తకాయచిత్తానం ఠపనం సమాదహనం సబ్బస్మిం కాలే సబ్బేసు చ ఇరియాపథేసు ఇచ్ఛితబ్బన్తి దస్సేన్తో ఆహ – ‘‘తిట్ఠం నిసిన్నో ఉద వా సయానో’’తి . తత్థ వా-సద్దో అనియమత్థో. తేన తిట్ఠన్తో వా నిసిన్నో వా సయానో వా తదఞ్ఞిరియాపథో వాతి అయమత్థో దీపితో హోతీతి చఙ్కమనస్సాపి ఇధ సఙ్గహో వేదితబ్బో.
Tattha ṭhitena kāyenāti kāyadvārikassa asaṃvarassa pahānena akaraṇena sammā ṭhapitena copanakāyena, tathā cakkhādīnaṃ indriyānaṃ nibbisevanabhāvakaraṇena suṭṭhu ṭhapitena pañcadvārikakāyena, saṃyatahatthapādatāya hatthakukkuccādīnaṃ abhāvato apariphandanena ṭhitena karajakāyena cāti saṅkhepato sabbenapi kāyena nibbikāratāsaṅkhātena niccalabhāvena ṭhitena. Etenassa sīlapārisuddhi dassitā. Itthambhūtalakkhaṇe ca idaṃ karaṇavacanaṃ. Ṭhitena cetasāti cittassa ṭhitiparidīpanena samādhisampadaṃ dasseti. Samādhi hi cittassa ‘ṭhitī’ti vuccati. Tasmā samathavasena vipassanāvaseneva vā ekaggatāya sati cittaṃ ārammaṇe ekodibhāvūpagamanena ṭhitaṃ nāma hoti, na aññathā. Idañca yathāvuttakāyacittānaṃ ṭhapanaṃ samādahanaṃ sabbasmiṃ kāle sabbesu ca iriyāpathesu icchitabbanti dassento āha – ‘‘tiṭṭhaṃ nisinno uda vā sayāno’’ti . Tattha vā-saddo aniyamattho. Tena tiṭṭhanto vā nisinno vā sayāno vā tadaññiriyāpatho vāti ayamattho dīpito hotīti caṅkamanassāpi idha saṅgaho veditabbo.
ఏతం సతిం భిక్ఖు అధిట్ఠహానోతి యాయ పగేవ పరిసుద్ధసమాచారో కాయచిత్తదుట్ఠుల్లభావూపసమనేన కాయం చిత్తఞ్చ అసారద్ధం కత్వా పటిలద్ధాయ అనవజ్జసుఖాధిట్ఠాయ కాయచిత్తపస్సద్ధివసేన చిత్తం లహుం ముదుం కమ్మఞ్ఞఞ్చ కత్వా సమ్మా ఠపేన్తో సమాదహన్తో కమ్మట్ఠానం పరిబ్రూహేతి మత్థకఞ్చ పాపేతి, తం ఏవ కమ్మట్ఠానానుయోగస్స ఆదిమజ్ఝపరియోసానేసు బహూపకారం సతిం భిక్ఖు అధిట్ఠహానో సీలవిసోధనం ఆదిం కత్వా యావ విసేసాధిగమా తత్థ తత్థ అధిట్ఠహన్తోతి అత్థో. లభేథ పుబ్బాపరియం విసేసన్తి సో ఏవం సతిఆరక్ఖేన చేతసా కమ్మట్ఠానం ఉపరూపరి వడ్ఢేన్తో బ్రూహేన్తో ఫాతిం కరోన్తో పుబ్బాపరియం పుబ్బాపరియవన్తం పుబ్బాపరభాగేన పవత్తం ఉళారుళారతరాదిభేదవిసేసం లభేయ్య.
Etaṃsatiṃ bhikkhu adhiṭṭhahānoti yāya pageva parisuddhasamācāro kāyacittaduṭṭhullabhāvūpasamanena kāyaṃ cittañca asāraddhaṃ katvā paṭiladdhāya anavajjasukhādhiṭṭhāya kāyacittapassaddhivasena cittaṃ lahuṃ muduṃ kammaññañca katvā sammā ṭhapento samādahanto kammaṭṭhānaṃ paribrūheti matthakañca pāpeti, taṃ eva kammaṭṭhānānuyogassa ādimajjhapariyosānesu bahūpakāraṃ satiṃ bhikkhu adhiṭṭhahāno sīlavisodhanaṃ ādiṃ katvā yāva visesādhigamā tattha tattha adhiṭṭhahantoti attho. Labhetha pubbāpariyaṃ visesanti so evaṃ satiārakkhena cetasā kammaṭṭhānaṃ uparūpari vaḍḍhento brūhento phātiṃ karonto pubbāpariyaṃ pubbāpariyavantaṃ pubbāparabhāgena pavattaṃ uḷāruḷāratarādibhedavisesaṃ labheyya.
తత్థ దువిధో పుబ్బాపరియవిసేసో సమథవసేన విపస్సనావసేన చాతి. తేసు సమథవసేన తావ నిమిత్తుప్పత్తితో పట్ఠాయ యావ నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనవసీభావో, తావ పవత్తో భావనావిసేసో పుబ్బాపరియవిసేసో. విపస్సనావసేన పన రూపముఖేన అభినివిసన్తస్స రూపధమ్మపరిగ్గహతో, ఇతరస్స నామధమ్మపరిగ్గహతో పట్ఠాయ యావ అరహత్తాధిగమో, తావ పవత్తో భావనావిసేసో పుబ్బాపరియవిసేసో. అయమేవ చ ఇధాధిప్పేతో.
Tattha duvidho pubbāpariyaviseso samathavasena vipassanāvasena cāti. Tesu samathavasena tāva nimittuppattito paṭṭhāya yāva nevasaññānāsaññāyatanavasībhāvo, tāva pavatto bhāvanāviseso pubbāpariyaviseso. Vipassanāvasena pana rūpamukhena abhinivisantassa rūpadhammapariggahato, itarassa nāmadhammapariggahato paṭṭhāya yāva arahattādhigamo, tāva pavatto bhāvanāviseso pubbāpariyaviseso. Ayameva ca idhādhippeto.
లద్ధాన పుబ్బాపరియం విసేసన్తి పుబ్బాపరియవిసేసం ఉక్కంసపారమిప్పత్తం అరహత్తం లభిత్వా. అదస్సనం మచ్చురాజస్స గచ్ఛేతి జీవితుపచ్ఛేదవసేన సబ్బేసం సత్తానం అభిభవనతో మచ్చురాజసఙ్ఖాతస్స మరణస్స విసయభూతం భవత్తయం సమతిక్కన్తత్తా అదస్సనం అగోచరం గచ్ఛేయ్య. ఇమస్మిం వగ్గే యం అవుత్తం, తం హేట్ఠా వుత్తనయమేవాతి.
Laddhāna pubbāpariyaṃ visesanti pubbāpariyavisesaṃ ukkaṃsapāramippattaṃ arahattaṃ labhitvā. Adassanaṃ maccurājassa gaccheti jīvitupacchedavasena sabbesaṃ sattānaṃ abhibhavanato maccurājasaṅkhātassa maraṇassa visayabhūtaṃ bhavattayaṃ samatikkantattā adassanaṃ agocaraṃ gaccheyya. Imasmiṃ vagge yaṃ avuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayamevāti.
దసమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
నిట్ఠితా చ మహావగ్గవణ్ణనా.
Niṭṭhitā ca mahāvaggavaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఉదానపాళి • Udānapāḷi / ౧౦. చూళపన్థకసుత్తం • 10. Cūḷapanthakasuttaṃ