| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೧೦. ಚೂಳಪನ್ಥಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Cūḷapanthakasuttavaṇṇanā
೫೦. ದಸಮೇ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋತಿ ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಕನಿಟ್ಠಭಾತಿಕತ್ತಾ ಪನ್ಥೇ ಜಾತತ್ತಾ ಚ ದಹರಕಾಲೇ ಲದ್ಧವೋಹಾರೇನ ಅಪರಭಾಗೇಪಿ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ’’ತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಗುಣವಿಸೇಸೇಹಿ ಪನ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪಭಿನ್ನಪಟಿಸಮ್ಭಿದೋ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನನ್ತಾನಂ ಯದಿದಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ, ಚೇತೋವಿವಟ್ಟಕುಸಲಾನಂ ಯದಿದಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ದ್ವೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೯) ಠಾನೇಸು ಭಗವತಾ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಿತೋ ಅಸೀತಿಯಾ ಮಹಾಸಾವಕೇಸು ಅಬ್ಭನ್ತರೋ।
50. Dasame cūḷapanthakoti mahāpanthakattherassa kaniṭṭhabhātikattā panthe jātattā ca daharakāle laddhavohārena aparabhāgepi ayamāyasmā ‘‘cūḷapanthako’’tveva paññāyittha. Guṇavisesehi pana chaḷabhiñño pabhinnapaṭisambhido ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ yadidaṃ cūḷapanthako, cetovivaṭṭakusalānaṃ yadidaṃ cūḷapanthako’’ti dvīsu (a. ni. 1.199) ṭhānesu bhagavatā etadagge ṭhapito asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro.
ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪ್ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸಮಾಪತ್ತೀಹಿ ದಿವಸಭಾಗಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಉಪಾಸಕೇಸು ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಂ ಅನಾಗತೇಸು ಏವ ವಿಹಾರಮಜ್ಝಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭಗವತಿ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ‘‘ಅಕಾಲೋ ತಾವ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತು’’ನ್ತಿ ಗನ್ಧಕುಟಿಪಮುಖೇ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಸೋ ಹಿ ತದಾ ಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ।
So ekadivasaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto attano divāṭṭhāne divāvihāraṃ nisinno samāpattīhi divasabhāgaṃ vītināmetvā sāyanhasamayaṃ upāsakesu dhammassavanatthaṃ anāgatesu eva vihāramajjhaṃ pavisitvā bhagavati gandhakuṭiyaṃ nisinne ‘‘akālo tāva bhagavato upaṭṭhānaṃ upasaṅkamitu’’nti gandhakuṭipamukhe ekamantaṃ nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena āyasmā cūḷapanthako bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti. So hi tadā kālaparicchedaṃ katvā samāpattiṃ samāpajjitvā nisīdi.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಮಾಪಣಿಹಿತಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಜಾನಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಯೋ ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸಬ್ಬಿರಿಯಾಪಥೇಸು ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿ ಸಮಾಹಿತೋ, ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನುಪಾದಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಪರಿಯೋಸಾನಸ್ಸ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಸ್ಸ ತತ್ಥ ಪಾತುಭಾವವಿಭಾವನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato cūḷapanthakassa kāyacittānaṃ sammāpaṇihitabhāvasaṅkhātaṃ atthaṃ jānitvā. Imaṃ udānanti aññopi yo passaddhakāyo sabbiriyāpathesu upaṭṭhitassati samāhito, tassa bhikkhuno anupādā parinibbānapariyosānassa visesādhigamassa tattha pātubhāvavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಠಿತೇನ ಕಾಯೇನಾತಿ ಕಾಯದ್ವಾರಿಕಸ್ಸ ಅಸಂವರಸ್ಸ ಪಹಾನೇನ ಅಕರಣೇನ ಸಮ್ಮಾ ಠಪಿತೇನ ಚೋಪನಕಾಯೇನ, ತಥಾ ಚಕ್ಖಾದೀನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನಭಾವಕರಣೇನ ಸುಟ್ಠು ಠಪಿತೇನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕಕಾಯೇನ, ಸಂಯತಹತ್ಥಪಾದತಾಯ ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾದೀನಂ ಅಭಾವತೋ ಅಪರಿಫನ್ದನೇನ ಠಿತೇನ ಕರಜಕಾಯೇನ ಚಾತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಸಬ್ಬೇನಪಿ ಕಾಯೇನ ನಿಬ್ಬಿಕಾರತಾಸಙ್ಖಾತೇನ ನಿಚ್ಚಲಭಾವೇನ ಠಿತೇನ। ಏತೇನಸ್ಸ ಸೀಲಪಾರಿಸುದ್ಧಿ ದಸ್ಸಿತಾ। ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇ ಚ ಇದಂ ಕರಣವಚನಂ। ಠಿತೇನ ಚೇತಸಾತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಠಿತಿಪರಿದೀಪನೇನ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಮಾಧಿ ಹಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ‘ಠಿತೀ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಮಥವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನೇವ ವಾ ಏಕಗ್ಗತಾಯ ಸತಿ ಚಿತ್ತಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಏಕೋದಿಭಾವೂಪಗಮನೇನ ಠಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾ। ಇದಞ್ಚ ಯಥಾವುತ್ತಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಠಪನಂ ಸಮಾದಹನಂ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಸಬ್ಬೇಸು ಚ ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ತಿಟ್ಠಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಉದ ವಾ ಸಯಾನೋ’’ತಿ । ತತ್ಥ ವಾ-ಸದ್ದೋ ಅನಿಯಮತ್ಥೋ। ತೇನ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ವಾ ಸಯಾನೋ ವಾ ತದಞ್ಞಿರಿಯಾಪಥೋ ವಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ದೀಪಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಚಙ್ಕಮನಸ್ಸಾಪಿ ಇಧ ಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha ṭhitena kāyenāti kāyadvārikassa asaṃvarassa pahānena akaraṇena sammā ṭhapitena copanakāyena, tathā cakkhādīnaṃ indriyānaṃ nibbisevanabhāvakaraṇena suṭṭhu ṭhapitena pañcadvārikakāyena, saṃyatahatthapādatāya hatthakukkuccādīnaṃ abhāvato apariphandanena ṭhitena karajakāyena cāti saṅkhepato sabbenapi kāyena nibbikāratāsaṅkhātena niccalabhāvena ṭhitena. Etenassa sīlapārisuddhi dassitā. Itthambhūtalakkhaṇe ca idaṃ karaṇavacanaṃ. Ṭhitena cetasāti cittassa ṭhitiparidīpanena samādhisampadaṃ dasseti. Samādhi hi cittassa ‘ṭhitī’ti vuccati. Tasmā samathavasena vipassanāvaseneva vā ekaggatāya sati cittaṃ ārammaṇe ekodibhāvūpagamanena ṭhitaṃ nāma hoti, na aññathā. Idañca yathāvuttakāyacittānaṃ ṭhapanaṃ samādahanaṃ sabbasmiṃ kāle sabbesu ca iriyāpathesu icchitabbanti dassento āha – ‘‘tiṭṭhaṃ nisinno uda vā sayāno’’ti . Tattha vā-saddo aniyamattho. Tena tiṭṭhanto vā nisinno vā sayāno vā tadaññiriyāpatho vāti ayamattho dīpito hotīti caṅkamanassāpi idha saṅgaho veditabbo.
ಏತಂ ಸತಿಂ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಟ್ಠಹಾನೋತಿ ಯಾಯ ಪಗೇವ ಪರಿಸುದ್ಧಸಮಾಚಾರೋ ಕಾಯಚಿತ್ತದುಟ್ಠುಲ್ಲಭಾವೂಪಸಮನೇನ ಕಾಯಂ ಚಿತ್ತಞ್ಚ ಅಸಾರದ್ಧಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಾಯ ಅನವಜ್ಜಸುಖಾಧಿಟ್ಠಾಯ ಕಾಯಚಿತ್ತಪಸ್ಸದ್ಧಿವಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಲಹುಂ ಮುದುಂ ಕಮ್ಮಞ್ಞಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾ ಠಪೇನ್ತೋ ಸಮಾದಹನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಬ್ರೂಹೇತಿ ಮತ್ಥಕಞ್ಚ ಪಾಪೇತಿ, ತಂ ಏವ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನೇಸು ಬಹೂಪಕಾರಂ ಸತಿಂ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಟ್ಠಹಾನೋ ಸೀಲವಿಸೋಧನಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲಭೇಥ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯಂ ವಿಸೇಸನ್ತಿ ಸೋ ಏವಂ ಸತಿಆರಕ್ಖೇನ ಚೇತಸಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ಬ್ರೂಹೇನ್ತೋ ಫಾತಿಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯವನ್ತಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಭಾಗೇನ ಪವತ್ತಂ ಉಳಾರುಳಾರತರಾದಿಭೇದವಿಸೇಸಂ ಲಭೇಯ್ಯ।
Etaṃsatiṃ bhikkhu adhiṭṭhahānoti yāya pageva parisuddhasamācāro kāyacittaduṭṭhullabhāvūpasamanena kāyaṃ cittañca asāraddhaṃ katvā paṭiladdhāya anavajjasukhādhiṭṭhāya kāyacittapassaddhivasena cittaṃ lahuṃ muduṃ kammaññañca katvā sammā ṭhapento samādahanto kammaṭṭhānaṃ paribrūheti matthakañca pāpeti, taṃ eva kammaṭṭhānānuyogassa ādimajjhapariyosānesu bahūpakāraṃ satiṃ bhikkhu adhiṭṭhahāno sīlavisodhanaṃ ādiṃ katvā yāva visesādhigamā tattha tattha adhiṭṭhahantoti attho. Labhetha pubbāpariyaṃ visesanti so evaṃ satiārakkhena cetasā kammaṭṭhānaṃ uparūpari vaḍḍhento brūhento phātiṃ karonto pubbāpariyaṃ pubbāpariyavantaṃ pubbāparabhāgena pavattaṃ uḷāruḷāratarādibhedavisesaṃ labheyya.
ತತ್ಥ ದುವಿಧೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯವಿಸೇಸೋ ಸಮಥವಸೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಚಾತಿ। ತೇಸು ಸಮಥವಸೇನ ತಾವ ನಿಮಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನವಸೀಭಾವೋ, ತಾವ ಪವತ್ತೋ ಭಾವನಾವಿಸೇಸೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯವಿಸೇಸೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಪನ ರೂಪಮುಖೇನ ಅಭಿನಿವಿಸನ್ತಸ್ಸ ರೂಪಧಮ್ಮಪರಿಗ್ಗಹತೋ, ಇತರಸ್ಸ ನಾಮಧಮ್ಮಪರಿಗ್ಗಹತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಾಧಿಗಮೋ, ತಾವ ಪವತ್ತೋ ಭಾವನಾವಿಸೇಸೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯವಿಸೇಸೋ। ಅಯಮೇವ ಚ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋ।
Tattha duvidho pubbāpariyaviseso samathavasena vipassanāvasena cāti. Tesu samathavasena tāva nimittuppattito paṭṭhāya yāva nevasaññānāsaññāyatanavasībhāvo, tāva pavatto bhāvanāviseso pubbāpariyaviseso. Vipassanāvasena pana rūpamukhena abhinivisantassa rūpadhammapariggahato, itarassa nāmadhammapariggahato paṭṭhāya yāva arahattādhigamo, tāva pavatto bhāvanāviseso pubbāpariyaviseso. Ayameva ca idhādhippeto.
ಲದ್ಧಾನ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯಂ ವಿಸೇಸನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯವಿಸೇಸಂ ಉಕ್ಕಂಸಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತಂ ಅರಹತ್ತಂ ಲಭಿತ್ವಾ। ಅದಸ್ಸನಂ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಗಚ್ಛೇತಿ ಜೀವಿತುಪಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಿಭವನತೋ ಮಚ್ಚುರಾಜಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಮರಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭೂತಂ ಭವತ್ತಯಂ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತತ್ತಾ ಅದಸ್ಸನಂ ಅಗೋಚರಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಗ್ಗೇ ಯಂ ಅವುತ್ತಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ।
Laddhāna pubbāpariyaṃ visesanti pubbāpariyavisesaṃ ukkaṃsapāramippattaṃ arahattaṃ labhitvā. Adassanaṃ maccurājassa gaccheti jīvitupacchedavasena sabbesaṃ sattānaṃ abhibhavanato maccurājasaṅkhātassa maraṇassa visayabhūtaṃ bhavattayaṃ samatikkantattā adassanaṃ agocaraṃ gaccheyya. Imasmiṃ vagge yaṃ avuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayamevāti.
ದಸಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಮಹಾವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca mahāvaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೧೦. ಚೂಳಪನ್ಥಕಸುತ್ತಂ • 10. Cūḷapanthakasuttaṃ
