Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಪದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Apadāna-aṭṭhakathā

    ೪. ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ

    4. Cūḷapanthakattheraapadānavaṇṇanā

    ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪದಾನಂ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಯದೇತ್ಥ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಅಟ್ಠಕನಿಪಾತೇ ಮಹಾಪನ್ಥಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ (ಥೇರಗಾ॰ ೫೧೦ ಆದಯೋ) ವುತ್ತಮೇವ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಮಹಾಪನ್ಥಕತ್ಥೇರೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ಸಕ್ಕಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುಖೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತು’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಅಯ್ಯಕಂ ಧನಸೇಟ್ಠಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಸಚೇ, ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ , ಅನುಜಾನಾಥ, ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಪಬ್ಬಾಜೇಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ। ಥೇರೋ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಸೋ ದಸಸು ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಭಾತು ಸನ್ತಿಕೇ –

    Padumuttaronāma jinotiādikaṃ āyasmato cūḷapanthakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle yadettha aṭṭhuppattivasena vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakanipāte mahāpanthakavatthusmiṃ (theragā. 510 ādayo) vuttameva. Ayaṃ pana viseso – mahāpanthakatthero arahattaṃ patvā phalasamāpattisukhena vītināmento cintesi – ‘‘kathaṃ nu kho sakkā cūḷapanthakampi imasmiṃ sukhe patiṭṭhāpetu’’nti. So attano ayyakaṃ dhanaseṭṭhiṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘sace, mahāseṭṭhi , anujānātha, ahaṃ cūḷapanthakaṃ pabbājeyya’’nti. ‘‘Pabbājetha, bhante’’ti. Thero taṃ pabbājesi. So dasasu sīlesu patiṭṭhito bhātu santike –

    ‘‘ಪದುಮಂ ಯಥಾ ಕೋಕನದಂ ಸುಗನ್ಧಂ, ಪಾತೋ ಸಿಯಾ ಫುಲ್ಲಮವೀತಗನ್ಧಂ।

    ‘‘Padumaṃ yathā kokanadaṃ sugandhaṃ, pāto siyā phullamavītagandhaṃ;

    ಅಙ್ಗೀರಸಂ ಪಸ್ಸ ವಿರೋಚಮಾನಂ, ತಪನ್ತಮಾದಿಚ್ಚಮಿವನ್ತಲಿಕ್ಖೇ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೨೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೯೫) –

    Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ, tapantamādiccamivantalikkhe’’ti. (saṃ. ni. 1.123; a. ni. 5.195) –

    ಗಾಥಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಉಗ್ಗಹೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಹದಯೇ ನ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಥ ನಂ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ, ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕ, ತ್ವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಅಭಬ್ಬೋ, ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಏಕಂ ಗಾಥಮ್ಪಿ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಸಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಕಿಚ್ಚಂ ಪನ ತ್ವಂ ಕಥಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇಸ್ಸಸಿ, ನಿಕ್ಖಮ ಇತೋ’’ತಿ ಸೋ ಥೇರೇನ ಪಣಾಮಿಕೋ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಸಮೀಪೇ ರೋದಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ।

    Gāthaṃ uggaṇhanto catūhi māsehi uggahetuṃ nāsakkhi, gahitampi hadaye na tiṭṭhati. Atha naṃ mahāpanthako, ‘‘cūḷapanthaka, tvaṃ imasmiṃ sāsane abhabbo, catūhi māsehi ekaṃ gāthampi gahetuṃ na sakkosi, pabbajitakiccaṃ pana tvaṃ kathaṃ matthakaṃ pāpessasi, nikkhama ito’’ti so therena paṇāmiko dvārakoṭṭhakasamīpe rodamāno aṭṭhāsi.

    ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಸತ್ಥಾ ಜೀವಕಮ್ಬವನೇ ವಿಹರತಿ। ಅಥ ಜೀವಕೋ ಪುರಿಸಂ ಪೇಸೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ, ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ಥಾರಂ ನಿಮನ್ತೇಹೀ’’ತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಪನ್ಥಕೋ ಭತ್ತುದ್ದೇಸಕೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಪಟಿಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕ್ಖೇದಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಮಯಾ ಕತೇನ ಉಪಾಯೇನ ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರಟ್ಠಾನೇ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಪನ್ಥಕ, ರೋದಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಭಾತಾ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಣಾಮೇತೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಪನ್ಥಕ, ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿ, ಮಮ ಸಾಸನೇ ತುಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಏಹಿ ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘ರಜೋಹರಣಂ, ರಜೋಹರಣ’ನ್ತಿ ಮನಸಿ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಇದ್ಧಿಯಾ ಸುದ್ಧಂ ಚೋಳಕ್ಖಣ್ಡಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಸತ್ಥಾರಾ ದಿನ್ನಂ ಚೋಳಕ್ಖಣ್ಡಂ ‘‘ರಜೋಹರಣಂ, ರಜೋಹರಣ’’ನ್ತಿ ಹತ್ಥೇನ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಕಿಲಿಟ್ಠಧಾತುಕಂ ಜಾತಂ, ಪುನ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಉಕ್ಖಲಿಪರಿಪುಞ್ಛನಸದಿಸಂ ಜಾತಂ। ಸೋ ಞಾಣಪರಿಪಾಕತ್ತಾ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇದಂ ಚೋಳಕ್ಖಣ್ಡಂ ಪಕತಿಯಾ ಪರಿಸುದ್ಧಂ, ಇಮಂ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕಸರೀರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಜಾತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ಯಥಾಪೇತಂ, ಏವಂ ಚಿತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ ಖಯವಯಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ನಿಮಿತ್ತೇ ಝಾನಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಝಾನಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಅರಹತ್ತಪತ್ತಸ್ಸೇವಸ್ಸ ತೇಪಿಟಕಂ ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾ ಚ ಆಗಮಿಂಸು।

    Tena ca samayena satthā jīvakambavane viharati. Atha jīvako purisaṃ pesesi – ‘‘gaccha, pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ satthāraṃ nimantehī’’ti. Tena ca samayena āyasmā mahāpanthako bhattuddesako hoti. So ‘‘pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ bhikkhaṃ paṭicchathā’’ti vutto ‘‘cūḷapanthakaṃ ṭhapetvā sesānaṃ paṭicchāmī’’ti āha. Taṃ sutvā cūḷapanthako bhiyyosomattāya domanassappatto ahosi. Satthā tassa cittakkhedaṃ ñatvā ‘‘cūḷapanthako mayā katena upāyena bujjhissatī’’ti tassa avidūraṭṭhāne attānaṃ dassetvā ‘‘kiṃ, panthaka, rodasī’’ti pucchi. ‘‘Bhātā maṃ, bhante, paṇāmetī’’ti āha. ‘‘Panthaka, mā cintayi, mama sāsane tuyhaṃ pabbajjā, ehi imaṃ gahetvā ‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’nti manasi karohī’’ti iddhiyā suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ abhisaṅkharitvā adāsi. So satthārā dinnaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti hatthena parimajjanto nisīdi. Tassa taṃ parimajjantassa kiliṭṭhadhātukaṃ jātaṃ, puna parimajjantassa ukkhaliparipuñchanasadisaṃ jātaṃ. So ñāṇaparipākattā evaṃ cintesi – ‘‘idaṃ coḷakkhaṇḍaṃ pakatiyā parisuddhaṃ, imaṃ upādiṇṇakasarīraṃ nissāya kiliṭṭhaṃ aññathā jātaṃ, tasmā aniccaṃ yathāpetaṃ, evaṃ cittampī’’ti khayavayaṃ paṭṭhapetvā tasmiṃyeva nimitte jhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Arahattapattassevassa tepiṭakaṃ pañcābhiññā ca āgamiṃsu.

    ಸತ್ಥಾ ಏಕೂನೇಹಿ ಪಞ್ಚಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಜೀವಕಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛಿತತ್ತಾ ಏವ ನ ಗತೋ। ಜೀವಕೋ ಯಾಗುಂ ದಾತುಂ ಆರಭಿ। ಸತ್ಥಾ ಹತ್ಥೇನ ಪತ್ತಂ ಪಿದಹಿ। ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ನ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ವಿಹಾರೇ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ಥಿ, ಜೀವಕಾ’’ತಿ। ಸೋ ಪುರಿಸಂ ಪೇಸೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ, ಭಣೇ, ವಿಹಾರೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಅಯ್ಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಹೀ’’ತಿ। ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರೋಪಿ ರೂಪೇನ ಕಿರಿಯಾಯ ಚ ಏಕಮ್ಪಿ ಏಕೇನ ಅಸದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಂ ನಿಮ್ಮಿನಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ಸೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಬಹುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಜೀವಕಸ್ಸ ಕಥೇಸಿ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಾ ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಬಹುತರೋ, ಪಕ್ಕೋಸಿತಬ್ಬಂ ಅಯ್ಯಂ ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ। ಜೀವಕೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕೋ ನಾಮೋ, ಭನ್ತೇ, ವಿಹಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ? ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ನಾಮ, ಜೀವಕಾ’’ತಿ। ‘‘ಗಚ್ಛ, ಭಣೇ, ‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ನಾಮ ಕತರೋ’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಂ ಆನೇಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ನಾಮ ಕತರೋ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ, ಅಹಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ’’ತಿ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ ಪುನಾಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಜೀವಕಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ ಜೀವಕೋ ಪಟಿವಿದ್ಧಸಚ್ಚತ್ತಾ ‘‘ಇದ್ಧಿಮಾ ಮಞ್ಞೇ, ಅಯ್ಯೋ’’ತಿ ನಯತೋ ಞತ್ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಭಣೇ, ಪಠಮಂ ಕಥೇನ್ತಂ ಅಯ್ಯಮೇವ ‘ತುಮ್ಹೇ ಸತ್ಥಾ ಪಕ್ಕೋಸತೀ’ತಿ ವತ್ವಾ ಚೀವರಕಣ್ಣೇ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ತಾವದೇವ ನಿಮ್ಮಿತಭಿಕ್ಖೂ ಅನ್ತರಧಾಯಿಂಸು। ಸೋ ಥೇರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ।

    Satthā ekūnehi pañcabhikkhusatehi saddhiṃ gantvā jīvakassa nivesane paññatte āsane nisīdi. Cūḷapanthako pana attano bhikkhāya appaṭicchitattā eva na gato. Jīvako yāguṃ dātuṃ ārabhi. Satthā hatthena pattaṃ pidahi. ‘‘Kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti vutte ‘‘vihāre eko bhikkhu atthi, jīvakā’’ti. So purisaṃ pesesi – ‘‘gaccha, bhaṇe, vihāre nisinnaṃ ayyaṃ gahetvā ehī’’ti. Cūḷapanthakattheropi rūpena kiriyāya ca ekampi ekena asadisaṃ bhikkhusahassaṃ nimminitvā nisīdi. So puriso vihāre bhikkhūnaṃ bahubhāvaṃ disvā gantvā jīvakassa kathesi – ‘‘imasmā bhikkhusaṅghā vihāre bhikkhusaṅgho bahutaro, pakkositabbaṃ ayyaṃ na jānāmī’’ti. Jīvako satthāraṃ pucchi – ‘‘ko nāmo, bhante, vihāre nisinno bhikkhū’’ti? ‘‘Cūḷapanthako nāma, jīvakā’’ti. ‘‘Gaccha, bhaṇe, ‘cūḷapanthako nāma kataro’ti pucchitvā taṃ ānehī’’ti. So vihāraṃ gantvā ‘‘cūḷapanthako nāma kataro, bhante’’ti pucchi. ‘‘Ahaṃ cūḷapanthako, ahaṃ cūḷapanthako’’ti ekappahārena bhikkhusahassampi kathesi. So punāgantvā taṃ pavattiṃ jīvakassa ārocesi jīvako paṭividdhasaccattā ‘‘iddhimā maññe, ayyo’’ti nayato ñatvā ‘‘gaccha, bhaṇe, paṭhamaṃ kathentaṃ ayyameva ‘tumhe satthā pakkosatī’ti vatvā cīvarakaṇṇe gaṇhāhī’’ti āha. So vihāraṃ gantvā tathā akāsi. Tāvadeva nimmitabhikkhū antaradhāyiṃsu. So theraṃ gahetvā agamāsi.

    ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಯಾಗುಞ್ಚ ಖಜ್ಜಕಾದಿಭೇದಞ್ಚ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿ। ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕಂ ಆಣಾಪೇಸಿ ‘‘ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ಪಭಿನ್ನಪಟಿಸಮ್ಭಿದೋ ಸಿನೇರುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಮನ್ಥೇನ್ತೋ ವಿಯ ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಸಙ್ಖೋಭೇನ್ತೋ ಸತ್ಥು ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸಿ। ದಸಬಲೇ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಗತೇ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಕಥಾ ಉದಪಾದಿ ‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧಾನಂ ಆನುಭಾವೋ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಏಕಗಾಥಂ ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಮ್ಪಿ ಲಹುಕೇನ ಖಣೇನೇವ ಏವಂ ಮಹಿದ್ಧಿಕಂ ಅಕಂಸೂ’ತಿ, ತಥಾ ಹಿ ಜೀವಕಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಗವಾ ‘ಏವಂ ಚೂಳಪನ್ಥಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಹಿತಂ, ವೀಥಿಪಟಿಪನ್ನಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ’ತಿ ಞತ್ವಾ ಯಥಾನಿಸಿನ್ನೋಯೇವ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ‘ಪನ್ಥಕ, ನೇವಾಯಂ ಪಿಲೋತಿಕಾ ಕಿಲಿಟ್ಠಾ ರಜಾನುಕಿಣ್ಣಾ, ಇತೋ ಪನ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ರಜೋ’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ –

    Satthā tasmiṃ khaṇe yāguñca khajjakādibhedañca paṭiggaṇhi. Katabhattakicco bhagavā āyasmantaṃ cūḷapanthakaṃ āṇāpesi ‘‘anumodanaṃ karohī’’ti. So pabhinnapaṭisambhido sineruṃ gahetvā mahāsamuddaṃ manthento viya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṅkhobhento satthu ajjhāsayaṃ gaṇhanto anumodanaṃ akāsi. Dasabale bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gate dhammasabhāyaṃ kathā udapādi ‘aho buddhānaṃ ānubhāvo, yatra hi nāma cattāro māse ekagāthaṃ gahetuṃ asakkontampi lahukena khaṇeneva evaṃ mahiddhikaṃ akaṃsū’ti, tathā hi jīvakassa nivesane nisinno bhagavā ‘evaṃ cūḷapanthakassa cittaṃ samāhitaṃ, vīthipaṭipannā vipassanā’ti ñatvā yathānisinnoyeva attānaṃ dassetvā, ‘panthaka, nevāyaṃ pilotikā kiliṭṭhā rajānukiṇṇā, ito pana aññopi ariyassa vinaye saṃkileso rajo’ti dassento –

    ‘‘ರಾಗೋ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ, ರಾಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ರಜೋತಿ।

    ‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ಏತಂ ರಜಂ ವಿಪ್ಪಜಹಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖವೋ, ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ॥

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā bhikkhavo, viharanti te vigatarajassa sāsane.

    ‘‘ದೋಸೋ ರಜೋ…ಪೇ॰… ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ॥

    ‘‘Doso rajo…pe… vigatarajassa sāsane.

    ‘‘ಮೋಹೋ ರಜೋ…ಪೇ॰… ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ’’ತಿ॥ (ಮಹಾನಿ॰ ೨೦೯; ಚೂಳನಿ॰ ಉದಯಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೭೪) –

    ‘‘Moho rajo…pe… vigatarajassa sāsane’’ti. (mahāni. 209; cūḷani. udayamāṇavapucchāniddesa 74) –

    ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ। ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ಸಹಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀತಿ। ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ ಸುತ್ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ವದೇಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೂಳಪನ್ಥಕೇನ ಇದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ಥರದಾಯಜ್ಜಂ ಲದ್ಧಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಪನ ಲೋಕಿಯದಾಯಜ್ಜಂ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತೇಹಿ ಯಾಚಿತೋ ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿಜಾತಕಂ (ಜಾ॰ ೧.೧.೪) ಕಥೇಸಿ। ಅಪರಭಾಗೇ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಅರಿಯಗಣಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನನ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟಕುಸಲಾನಞ್ಚ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ।

    Imā tisso gāthāyo abhāsi. Gāthāpariyosāne cūḷapanthako sahapaṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇīti. Satthā tesaṃ bhikkhūnaṃ kathāsallāpaṃ sutvā āgantvā buddhāsane nisīditvā ‘‘kiṃ vadetha, bhikkhave’’ti pucchitvā ‘‘imaṃ nāma, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhave, cūḷapanthakena idāni mayhaṃ ovāde ṭhatvā lokuttharadāyajjaṃ laddhaṃ, pubbe pana lokiyadāyajjaṃ laddha’’nti vatvā tehi yācito cūḷaseṭṭhijātakaṃ (jā. 1.1.4) kathesi. Aparabhāge naṃ satthā ariyagaṇaparivuto dhammāsane nisinno manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ bhikkhūnaṃ cetovivaṭṭakusalānañca aggaṭṭhāne ṭhapesi.

    ೩೫. ಏವಂ ಸೋ ಪತ್ತಏತದಗ್ಗಟ್ಠಾನೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ಸರಿತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸವಸೇನ ಪುಬ್ಬಚರಿತಾಪದಾನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮಪದದ್ವಯಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ಗಣಮ್ಹಾ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಸೋತಿ ಸೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಗಣಮ್ಹಾ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಮೂಹತೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ವಿಸುಂ ಭೂತೋ ವಿವೇಕಂ ಉಪಗತೋ। ತದಾ ಮಮ ತಾಪಸಕಾಲೇ ಹಿಮವನ್ತೇ ಹಿಮಾಲಯಪಬ್ಬತಸಮೀಪೇ ವಸಿ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ, ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ ವಿಹಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    35. Evaṃ so pattaetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā pītisomanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Tattha purimapadadvayaṃ vuttatthameva. Gaṇamhā vūpakaṭṭhosoti so padumuttaro nāma satthā gaṇamhā mahatā bhikkhusamūhato vūpakaṭṭho visuṃ bhūto vivekaṃ upagato. Tadā mama tāpasakāle himavante himālayapabbatasamīpe vasi vāsaṃ kappesi, catūhi iriyāpathehi vihāsīti attho.

    ೩೬. ಅಹಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ತದಾತಿ ಯದಾ ಸೋ ಭಗವಾ ಹಿಮವನ್ತಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ವಸಿ, ತದಾ ಅಹಮ್ಪಿ ಹಿಮವನ್ತಸಮೀಪೇ ಕತಅಸ್ಸಮೇ ಸಮನ್ತತೋ ಕಾಯಚಿತ್ತಪೀಳಾಸಙ್ಖಾತಾ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಸಮನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಅಸ್ಸಮೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇ ಅರಞ್ಞಾವಾಸೇ ವಸಾಮೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಚಿರಾಗತಂ ಮಹಾವೀರನ್ತಿ ಅಚಿರಂ ಆಗತಂ ಮಹಾವೀರಿಯವನ್ತಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ ಪಧಾನಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪೇಸಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಆಗತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಉಪಾಗಮಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    36.Ahampi…pe… tadāti yadā so bhagavā himavantaṃ upagantvā vasi, tadā ahampi himavantasamīpe kataassame ā samantato kāyacittapīḷāsaṅkhātā parissayā samanti etthāti assamoti laddhanāme araññāvāse vasāmīti sambandho. Acirāgataṃ mahāvīranti aciraṃ āgataṃ mahāvīriyavantaṃ lokanāyakaṃ padhānaṃ taṃ bhagavantaṃ upesinti sambandho, āgatakkhaṇeyeva upāgaminti attho.

    ೩೭. ಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾನಾತಿ ಏವಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೋ ಚ ಪದುಮುಪ್ಪಲಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಛಾದಿತಂ ಪುಪ್ಫಮಯಂ ಛತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನರಾಸಭಂ ನರಾನಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಭಗವನ್ತಂ ಛಾದೇನ್ತೋ ಉಪಗಚ್ಛಿಂ ಸಮೀಪಂ ಗತೋಸ್ಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಾಧಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತನ್ತಿ ರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯಂ ಅಹಂ ಅಕಾಸಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    37.Pupphacchattaṃ gahetvānāti evaṃ upagacchanto ca padumuppalapupphādīhi chāditaṃ pupphamayaṃ chattaṃ gahetvā narāsabhaṃ narānaṃ seṭṭhaṃ bhagavantaṃ chādento upagacchiṃ samīpaṃ gatosmīti attho. Samādhiṃ samāpajjantanti rūpāvacarasamādhijjhānaṃ samāpajjantaṃ appetvā nisinnassa antarāyaṃ ahaṃ akāsinti sambandho.

    ೩೮. ಉಭೋ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ತಂ ಸುಸಜ್ಜಿತಂ ಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತಂ ದ್ವೀಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಹಂ ಭಗವತೋ ಅದಾಸಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸೀತಿ ತಂ ಮಯಾ ದಿನ್ನಂ ಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತಂ ಪದುಮುತ್ತರೋ ಭಗವಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ, ಸಾದರಂ ಸಾದಿಯೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    38.Ubho hatthehi paggayhāti taṃ susajjitaṃ pupphacchattaṃ dvīhi hatthehi ukkhipitvā ahaṃ bhagavato adāsinti sambandho. Paṭiggahesīti taṃ mayā dinnaṃ pupphacchattaṃ padumuttaro bhagavā sampaṭicchi, sādaraṃ sādiyīti attho.

    ೪೧. ಸತಪತ್ತಛತ್ತಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಪದುಮಪುಪ್ಫೇ ಸತಸತಪತ್ತಾನಂ ವಸೇನ ಸತಪತ್ತೇಹಿ ಪದುಮಪುಪ್ಫೇಹಿ ಛಾದಿತಂ ಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತಂ ಪಕಾರೇನ ಆದರೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ತಾಪಸೋ ಮಮ ಅದಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಮಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಂ ತಾಪಸಂ ಅಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಾಕಟಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಮ ಭಾಸತೋ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುಣೋಥ ಮನಸಿ ಕರೋಥ।

    41.Satapattachattaṃ paggayhāti ekekasmiṃ padumapupphe satasatapattānaṃ vasena satapattehi padumapupphehi chāditaṃ pupphacchattaṃ pakārena ādarena gahetvā tāpaso mama adāsīti attho. Tamahaṃ kittayissāmīti taṃ tāpasaṃ ahaṃ kittayissāmi pākaṭaṃ karissāmīti attho. Mama bhāsato bhāsamānassa vacanaṃ suṇotha manasi karotha.

    ೪೨. ಪಞ್ಚವೀಸತಿಕಪ್ಪಾನೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪುಪ್ಫಚ್ಛತ್ತದಾನೇನ ಪಞ್ಚವೀಸತಿವಾರೇ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಸಕ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ದೇವರಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಚತುತ್ತಿಂಸತಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚಾತಿ ಚತುತ್ತಿಂಸತಿವಾರೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಾಜಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

    42.Pañcavīsatikappānīti iminā pupphacchattadānena pañcavīsativāre tāvatiṃsabhavane sakko hutvā devarajjaṃ karissatīti sambandho. Catuttiṃsatikkhattuñcāti catuttiṃsativāre manussaloke cakkavattī rājā bhavissati.

    ೪೩. ಯಂ ಯಂ ಯೋನಿನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಯೋನಿಆದೀಸು ಯಂ ಯಂ ಜಾತಿಂ ಸಂಸರತಿ ಗಚ್ಛತಿ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಯೋನಿಯಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಸುಞ್ಞಟ್ಠಾನೇ ಪತಿಟ್ಠನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಠಿತಂ ವಾ ಪದುಮಂ ಧಾರಯಿಸ್ಸತಿ ಉಪರಿ ಛಾದಯಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    43.Yaṃyaṃ yoninti manussayoniādīsu yaṃ yaṃ jātiṃ saṃsarati gacchati upapajjati. Tattha tattha yoniyaṃ abbhokāse suññaṭṭhāne patiṭṭhantaṃ nisinnaṃ ṭhitaṃ vā padumaṃ dhārayissati upari chādayissatīti attho.

    ೪೫. ಪಕಾಸಿತೇ ಪಾವಚನೇತಿ ತೇನ ಭಗವತೋ ಸಕಲಪಿಟಕತ್ತಯೇ ಪಕಾಸಿತೇ ದೀಪಿತೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ। ಮನೋಮಯಮ್ಹಿ ಕಾಯಮ್ಹೀತಿ ಮನೇನ ಝಾನಚಿತ್ತೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೋತಿ ಮನೋಮಯೋ, ಯಥಾ ಚಿತ್ತಂ ಪವತ್ತತಿ, ತಥಾ ಕಾಯಂ ಪವತ್ತೇತಿ ಚಿತ್ತಗತಿಕಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಮ್ಹಿ ಮನೋಮಯೇ ಕಾಯಮ್ಹಿ ಸೋ ತಾಪಸೋ ಚೂಳಪನ್ಥಕೋ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ಉತ್ತಮೋ ಅಗ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ತಾ ಚ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।

    45.Pakāsite pāvacaneti tena bhagavato sakalapiṭakattaye pakāsite dīpite manussattaṃ manussajātiṃ labhissati upapajjissati. Manomayamhi kāyamhīti manena jhānacittena nibbattoti manomayo, yathā cittaṃ pavattati, tathā kāyaṃ pavatteti cittagatikaṃ karotīti attho. Tamhi manomaye kāyamhi so tāpaso cūḷapanthako nāma hutvā uttamo aggo bhavissatīti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttattā uttānattā ca suviññeyyameva.

    ೫೨. ಸರಿಂ ಕೋಕನದಂ ಅಹನ್ತಿ ಅಹಂ ಭಗವತೋ ನಿಮ್ಮಿತಚೋಳಕಂ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತೋ ಕೋಕನದಂ ಪದುಮಂ ಸರಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕೋಕನದೇ ಪದುಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿ ಅಲ್ಲೀನೋ, ತತೋ ಅಹಂ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    52.Sariṃ kokanadaṃ ahanti ahaṃ bhagavato nimmitacoḷakaṃ parimajjanto kokanadaṃ padumaṃ sarinti attho. Tattha cittaṃ vimucci meti tasmiṃ kokanade padume mayhaṃ cittaṃ adhimucci allīno, tato ahaṃ arahattaṃ pāpuṇinti sambandho.

    ೫೩. ಅಹಂ ಮನೋಮಯೇಸು ಚಿತ್ತಗತಿಕೇಸು ಕಾಯೇಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಬ್ಬೇಸು ಪಾರಮಿಂ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಗತೋ ಪತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ।

    53. Ahaṃ manomayesu cittagatikesu kāyesu sabbattha sabbesu pāramiṃ pariyosānaṃ gato pattoti sambandho. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।

    Cūḷapanthakattheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಅಪದಾನಪಾಳಿ • Apadānapāḷi / ೪. ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಅಪದಾನಂ • 4. Cūḷapanthakattheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact