Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੪. ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
4. Cūḷapanthakattheragāthāvaṇṇanā
ਦਨ੍ਧਾ ਮਯ੍ਹਂ ਗਤੀਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਯਦੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਨਿਪਾਤੇ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ (ਥੇਰਗਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ) વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਫਲਸੁਖੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਸਕ੍ਕਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਖੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਯ੍ਯਕਂ ਧਨਸੇਟ੍ਠਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਸਚੇ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਅਨੁਜਾਨਾਥ , ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਸੋ ਦਸਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਭਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ –
Dandhāmayhaṃ gatītiādikā āyasmato cūḷapanthakattherassa gāthā. Kā uppatti? Yadettha aṭṭhuppattivasena vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakanipāte mahāpanthakavatthusmiṃ (theragā. aṭṭha. 2.mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā) vuttameva. Ayaṃ pana viseso – mahāpanthakatthero arahattaṃ patvā aggaphalasukhena vītināmento cintesi – ‘‘kathaṃ nu kho sakkā cūḷapanthakampi imasmiṃ sukhe patiṭṭhapetu’’nti? So attano ayyakaṃ dhanaseṭṭhiṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘sace, mahāseṭṭhi, anujānātha , ahaṃ cūḷapanthakaṃ pabbājeyya’’nti. ‘‘Pabbājetha, bhante’’ti. Thero taṃ pabbājesi. So dasasu sīlesu patiṭṭhito bhātu santike –
‘‘ਪਦੁਮਂ ਯਥਾ ਕੋਕਨਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ, ਪਾਤੋ ਸਿਯਾ ਫੁਲ੍ਲਮવੀਤਗਨ੍ਧਂ।
‘‘Padumaṃ yathā kokanadaṃ sugandhaṃ, pāto siyā phullamavītagandhaṃ;
ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਪਸ੍ਸ વਿਰੋਚਮਾਨਂ, ਤਪਨ੍ਤਮਾਦਿਚ੍ਚਮਿવਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੨੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੫) –
Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ, tapantamādiccamivantalikkhe’’ti. (saṃ. ni. 1.123; a. ni. 5.195) –
ਗਾਥਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਗਹਿਤਗਹਿਤਂ ਪਦਂ ਹਦਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਆਹ – ‘‘ਪਨ੍ਥਕ, ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਅਭਬ੍ਬੋ, ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਏਕਗਾਥਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਕਥਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਸ੍ਸਸਿ? ਨਿਕ੍ਖਮ ਇਤੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਥੇਰੇਨ ਪਣਾਮਿਤੋ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸਮੀਪੇ ਰੋਦਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
Gāthaṃ uggaṇhanto catūhi māsehi gahetuṃ nāsakkhi, gahitagahitaṃ padaṃ hadaye na tiṭṭhati. Atha naṃ mahāpanthako āha – ‘‘panthaka, tvaṃ imasmiṃ sāsane abhabbo, catūhi māsehi ekagāthampi gahetuṃ na sakkosi. Pabbajitakiccaṃ pana tvaṃ kathaṃ matthakaṃ pāpessasi? Nikkhama ito’’ti. So therena paṇāmito dvārakoṭṭhakasamīpe rodamāno aṭṭhāsi.
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੀવਕਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਅਥ ਜੀવਕੋ ਪੁਰਿਸਂ ਪੇਸੇਸਿ, ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟਿਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਦਂ ਞਤ੍વਾ, ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਮਯਾ ਕਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਪਨ੍ਥਕ, ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਭਾਤਾ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਪਨ੍ਥਕ, ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿ, ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਏਹਿ, ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘ਰਜੋਹਰਣਂ, ਰਜੋਹਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸੁਦ੍ਧਂ ਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ‘‘ਰਜੋਹਰਣਂ, ਰਜੋਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲਿਟ੍ਠਧਾਤੁਕਂ ਜਾਤਂ, ਪੁਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਲਿਪਰਿਪੁਞ੍ਛਨਸਦਿਸਂ ਜਾਤਂ। ਸੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ਪਕਤਿਯਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਇਮਂ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਕਸਰੀਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਯਥਾਪੇਤਂ, ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਖਯવਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਝਾਨਪਾਦਕਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੨.੩੫-੫੪) –
Tena ca samayena satthā jīvakambavane viharati. Atha jīvako purisaṃ pesesi, ‘‘pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ satthāraṃ nimantehī’’ti. Tena ca samayena āyasmā mahāpanthako bhattuddesako hoti. So ‘‘pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ bhikkhaṃ paṭicchatha, bhante’’ti vutto ‘‘cūḷapanthakaṃ ṭhapetvā sesānaṃ paṭicchāmī’’ti āha. Taṃ sutvā cūḷapanthako bhiyyosomattāya domanassappatto ahosi. Satthā tassa cittakkhedaṃ ñatvā, ‘‘cūḷapanthako mayā katena upāyena bujjhissatī’’ti tassa avidūre ṭhāne attānaṃ dassetvā ‘‘kiṃ, panthaka, rodasī’’ti pucchi. ‘‘Bhātā maṃ, bhante, paṇāmetī’’ti āha. ‘‘Panthaka, mā cintayi, mama sāsane tuyhaṃ pabbajjā, ehi, imaṃ gahetvā ‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’nti manasi karohī’’ti iddhiyā suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ abhisaṅkharitvā adāsi. So satthārā dinnaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti hatthena parimajjanto nisīdi. Tassa taṃ parimajjantassa kiliṭṭhadhātukaṃ jātaṃ, puna parimajjantassa ukkhaliparipuñchanasadisaṃ jātaṃ. So ñāṇassa paripakkattā evaṃ cintesi – ‘‘idaṃ coḷakkhaṇḍaṃ pakatiyā parisuddhaṃ, imaṃ upādiṇṇakasarīraṃ nissāya kiliṭṭhaṃ aññathā jātaṃ, tasmā aniccaṃ yathāpetaṃ, evaṃ cittampī’’ti khayavayaṃ paṭṭhapetvā tasmiṃyeva nimitte jhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.35-54) –
‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ।
‘‘Padumuttaro nāma jino, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ਗਣਮ੍ਹਾ વੂਪਕਟ੍ਠੋ ਸੋ, ਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਸੀ ਤਦਾ॥
Gaṇamhā vūpakaṭṭho so, himavante vasī tadā.
‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਹਿਮવਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, વਸਾਮਿ ਅਸ੍ਸਮੇ ਤਦਾ।
‘‘Ahampi himavantamhi, vasāmi assame tadā;
ਅਚਿਰਾਗਤਂ ਮਹਾવੀਰਂ, ਉਪੇਸਿਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥
Acirāgataṃ mahāvīraṃ, upesiṃ lokanāyakaṃ.
‘‘ਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ ਨਰਾਸਭਂ।
‘‘Pupphacchattaṃ gahetvāna, upagacchiṃ narāsabhaṃ;
ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਮਕਾਸਹਂ॥
Samādhiṃ samāpajjantaṃ, antarāyamakāsahaṃ.
‘‘ਉਭੋ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਹਂ।
‘‘Ubho hatthehi paggayha, pupphacchattaṃ adāsahaṃ;
ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗવਾ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿ॥
Paṭiggahesi bhagavā, padumuttaro mahāmuni.
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ, ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਤੇ।
‘‘Sabbe devā attamanā, himavantaṃ upenti te;
ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਸੁਂ, ਅਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ॥
Sādhukāraṃ pavattesuṃ, anumodissati cakkhumā.
‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਤੇ ਦੇવਾ, ਉਪਗਚ੍ਛੁਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Idaṃ vatvāna te devā, upagacchuṃ naruttamaṃ;
ਆਕਾਸੇ ਧਾਰਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਦੁਮਚ੍ਛਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤਮਂ॥
Ākāse dhārayantassa, padumacchattamuttamaṃ.
‘‘ਸਤਪਤ੍ਤਛਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਅਦਾਸਿ ਤਾਪਸੋ ਮਮ।
‘‘Satapattachattaṃ paggayha, adāsi tāpaso mama;
ਤਮਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਣਾਥ ਮਮ ਭਾਸਤੋ॥
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
‘‘ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਕਪ੍ਪਾਨਿ, ਦੇવਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Pañcavīsatikappāni, devarajjaṃ karissati;
ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Catuttiṃsatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati.
‘‘ਯਂ ਯਂ ਯੋਨਿਂ ਸਂਸਰਤਿ, ਦੇવਤ੍ਤਂ ਅਥ ਮਾਨੁਸਂ।
‘‘Yaṃ yaṃ yoniṃ saṃsarati, devattaṃ atha mānusaṃ;
ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ, ਪਦੁਮਂ ਧਾਰਯਿਸ੍ਸਤਿ॥
Abbhokāse patiṭṭhantaṃ, padumaṃ dhārayissati.
‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ , ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋ।
‘‘Kappasatasahassamhi , okkākakulasambhavo;
ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘ਪਕਾਸਿਤੇ ਪਾવਚਨੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Pakāsite pāvacane, manussattaṃ labhissati;
ਮਨੋਮਯਮ੍ਹਿ ਕਾਯਮ੍ਹਿ, ਉਤ੍ਤਮੋ ਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Manomayamhi kāyamhi, uttamo so bhavissati.
‘‘ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਉਭੋਪਿ ਪਨ੍ਥਕવ੍ਹਯਾ।
‘‘Dve bhātaro bhavissanti, ubhopi panthakavhayā;
ਅਨੁਭੋਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ, ਜੋਤਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਾਸਨਂ॥
Anubhotvā uttamatthaṃ, jotayissanti sāsanaṃ.
‘‘ਸੋਹਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸવਸ੍ਸੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ।
‘‘Sohaṃ aṭṭhārasavasso, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
વਿਸੇਸਾਹਂ ਨ વਿਨ੍ਦਾਮਿ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ॥
Visesāhaṃ na vindāmi, sakyaputtassa sāsane.
‘‘ਦਨ੍ਧਾ ਮਯ੍ਹਂ ਗਤੀ ਆਸਿ, ਪਰਿਭੂਤੋ ਪੁਰੇ ਅਹੁਂ।
‘‘Dandhā mayhaṃ gatī āsi, paribhūto pure ahuṃ;
ਭਾਤਾ ਚ ਮਂ ਪਣਾਮੇਸਿ, ਗਚ੍ਛ ਦਾਨਿ ਸਕਂ ਘਰਂ॥
Bhātā ca maṃ paṇāmesi, gaccha dāni sakaṃ gharaṃ.
‘‘ਸੋਹਂ ਪਣਾਮਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਕੇ।
‘‘Sohaṃ paṇāmito santo, saṅghārāmassa koṭṭhake;
ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖવਾ॥
Dummano tattha aṭṭhāsiṃ, sāmaññasmiṃ apekkhavā.
‘‘ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਆਗਚ੍ਛਿ, ਸੀਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਾਮਸਿ।
‘‘Bhagavā tattha āgacchi, sīsaṃ mayhaṃ parāmasi;
ਬਾਹਾਯ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪવੇਸਯਿ॥
Bāhāya maṃ gahetvāna, saṅghārāmaṃ pavesayi.
‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ, ਅਦਾਸਿ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿਂ।
‘‘Anukampāya me satthā, adāsi pādapuñchaniṃ;
ਏવਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਮਧਿਟ੍ਠਹਂ॥
Evaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantamadhiṭṭhahaṃ.
‘‘ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਤਮਹਂ ਗਯ੍ਹ, ਸਰਿਂ ਕੋਕਨਦਂ ਅਹਂ।
‘‘Hatthehi tamahaṃ gayha, sariṃ kokanadaṃ ahaṃ;
ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿ ਮੇ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪਾਪੁਣਿਂ॥
Tattha cittaṃ vimucci me, arahattaṃ apāpuṇiṃ.
‘‘ਮਨੋਮਯੇਸੁ ਕਾਯੇਸੁ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ।
‘‘Manomayesu kāyesu, sabbattha pāramiṃ gato;
ਸਬ੍ਬਾਸવੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, વਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸવੋ॥
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨੇવਸ੍ਸ ਤੇਪਿਟਕਂ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾ ਚ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਏਕੇਨ ਊਨੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਨ ਗਤੋ। ਜੀવਕੋ ਯਾਗੁਂ ਦਾਤੁਂ ਆਰਭਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਿਦਹਿ। ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ – ‘‘વਿਹਾਰੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਜੀવਕਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਪਹਿਣਿ, ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਭਣੇ, વਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਯ੍ਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਰੂਪੇਨ ਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਏਕਮ੍ਪਿ ਏਕੇਨ ਅਸਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੁਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਾ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਬਹੁਤਰੋ, ਪਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਅਯ੍ਯਂ ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ। ਜੀવਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕੋਨਾਮੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ? ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ, ਜੀવਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਗਚ੍ਛ , ਭਣੇ, ‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ ਕਤਰੋ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ ਕਤਰੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ’’,‘‘ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ’’ਤਿ ਏਕਪਹਾਰੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਪੁਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਜੀવਕੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਨਯਤੋ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਭਣੇ, ਪਠਮਂ ਕਥਨਕਮਯ੍ਯਮੇવ ‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਕ੍ਕੋਸਤੀ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਚੀવਰਕਣ੍ਣੇ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ, ਤਾવਦੇવ ਨਿਮ੍ਮਿਤਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਥੇਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ।
Arahattamaggenevassa tepiṭakaṃ pañcābhiññā ca āgamiṃsu. Satthā ekena ūnehi pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ gantvā jīvakassa nivesane paññatte āsane nisīdi. Cūḷapanthako pana attano bhikkhāya appaṭicchitattā eva na gato. Jīvako yāguṃ dātuṃ ārabhi, satthā pattaṃ hatthena pidahi. ‘‘Kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti vutte – ‘‘vihāre eko bhikkhu atthi, jīvakā’’ti. So purisaṃ pahiṇi, ‘‘gaccha, bhaṇe, vihāre nisinnaṃ ayyaṃ gahetvā ehī’’ti. Cūḷapanthakattheropi rūpena kiriyāya ca ekampi ekena asadisaṃ bhikkhusahassaṃ nimminitvā nisīdi. So puriso vihāre bhikkhūnaṃ bahubhāvaṃ disvā gantvā jīvakassa kathesi – ‘‘imasmā bhikkhusaṅghā vihāre bhikkhusaṅgho bahutaro, pakkositabbaṃ ayyaṃ na jānāmī’’ti. Jīvako satthāraṃ paṭipucchi – ‘‘konāmo, bhante, vihāre nisinno bhikkhū’’ti? ‘‘Cūḷapanthako nāma, jīvakā’’ti. ‘‘Gaccha , bhaṇe, ‘cūḷapanthako nāma kataro’ti pucchitvā taṃ ānehī’’ti. So vihāraṃ gantvā ‘‘cūḷapanthako nāma kataro, bhante’’ti pucchi. ‘‘Ahaṃ cūḷapanthako’’,‘‘ahaṃ cūḷapanthako’’ti ekapahāreneva bhikkhusahassampi kathesi. So punāgantvā taṃ pavattiṃ jīvakassa ārocesi. Jīvako paṭividdhasaccattā ‘‘iddhimā maññe, ayyo’’ti nayato ñatvā ‘‘gaccha, bhaṇe, paṭhamaṃ kathanakamayyameva ‘tumhe satthā pakkosatī’ti vatvā cīvarakaṇṇe gaṇhā’’ti āha. So vihāraṃ gantvā tathā akāsi, tāvadeva nimmitabhikkhū antaradhāyiṃsu. So theraṃ gahetvā agamāsi.
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਖਜ੍ਜਕਾਦਿਭੇਦਞ੍ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਦਸਬਲੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਤੇ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਨੁਭਾવੋ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਏਕਗਾਥਂ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਲਹੁਕੇਨ ਖਣੇਨੇવ ਏવਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਂ ਅਕਂਸੂ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਜ੍ਜ, ‘‘ਕਿਂ વਦੇਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ, ‘‘ਇਮਂ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੇਨ ਇਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਦਾਯਜ੍ਜਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਲੋਕਿਯਦਾਯਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਚੂਲ਼ਸੇਟ੍ਠਿਜਾਤਕਂ (ਜਾ॰ ੧.੧.੪) ਕਥੇਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਿਯਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਤਥਾ ਦਨ੍ਧਧਾਤੁਕੇਨ ਕਥਂ ਤਯਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾਨੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਭਾਤੁ ਪਣਾਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ –
Satthā tasmiṃ khaṇe yāguñca khajjakādibhedañca paṭiggaṇhi. Dasabale bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gate dhammasabhāyaṃ kathā udapādi – ‘‘aho buddhānaṃ ānubhāvo, yatra hi nāma cattāro māse ekagāthaṃ gahetuṃ asakkontampi lahukena khaṇeneva evaṃ mahiddhikaṃ akaṃsū’’ti. Satthā tesaṃ bhikkhūnaṃ kathāsallāpaṃ sutvā āgantvā buddhāsane nisajja, ‘‘kiṃ vadetha, bhikkhave’’ti pucchitvā, ‘‘imaṃ nāma, bhante’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, cūḷapanthakena idāni mayhaṃ ovāde ṭhatvā lokuttaradāyajjaṃ laddhaṃ, pubbe pana lokiyadāyajja’’nti vatvā tehi yācito cūḷaseṭṭhijātakaṃ (jā. 1.1.4) kathesi. Aparabhāge taṃ satthā ariyagaṇaparivuto dhammāsane nisinno manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ bhikkhūnaṃ cetovivaṭṭakusalānañca aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparena samayena bhikkhūhi ‘‘tathā dandhadhātukena kathaṃ tayā saccāni paṭividdhānī’’ti puṭṭho bhātu paṇāmanato paṭṭhāya attano paṭipattiṃ pakāsento –
੫੫੭.
557.
‘‘ਦਨ੍ਧਾ ਮਯ੍ਹਂ ਗਤੀ ਆਸਿ, ਪਰਿਭੂਤੋ ਪੁਰੇ ਅਹਂ।
‘‘Dandhā mayhaṃ gatī āsi, paribhūto pure ahaṃ;
ਭਾਤਾ ਚ ਮਂ ਪਣਾਮੇਸਿ, ਗਚ੍ਛ ਦਾਨਿ ਤੁવਂ ਘਰਂ॥
Bhātā ca maṃ paṇāmesi, gaccha dāni tuvaṃ gharaṃ.
੫੫੮.
558.
‘‘ਸੋਹਂ ਪਣਾਮਿਤੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਕੇ।
‘‘Sohaṃ paṇāmito santo, saṅghārāmassa koṭṭhake;
ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਸਾਸਨਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖવਾ॥
Dummano tattha aṭṭhāsiṃ, sāsanasmiṃ apekkhavā.
੫੫੯.
559.
‘‘ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਆਗਚ੍ਛਿ, ਸੀਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਾਮਸਿ।
‘‘Bhagavā tattha āgacchi, sīsaṃ mayhaṃ parāmasi;
ਬਾਹਾਯ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪવੇਸਯਿ॥
Bāhāya maṃ gahetvāna, saṅghārāmaṃ pavesayi.
੫੬੦.
560.
‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ, ਪਾਦਾਸਿ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿਂ।
‘‘Anukampāya me satthā, pādāsi pādapuñchaniṃ;
ਏਤਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਸ੍વਧਿਟ੍ਠਿਤਂ॥
Etaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantaṃ svadhiṭṭhitaṃ.
੫੬੧.
561.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, વਿਹਾਸਿਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ।
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihāsiṃ sāsane rato;
ਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ॥
Samādhiṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyā.
੫੬੨.
562.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ વਿਸੋਧਿਤਂ।
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ॥
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
੫੬੩.
563.
‘‘ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾਨ ਪਨ੍ਥਕੋ।
‘‘Sahassakkhattumattānaṃ, nimminitvāna panthako;
ਨਿਸੀਦਮ੍ਬવਨੇ ਰਮ੍ਮੇ, ਯਾવ ਕਾਲਪ੍ਪવੇਦਨਾ॥
Nisīdambavane ramme, yāva kālappavedanā.
੫੬੪.
564.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਾਹੇਸਿ, ਦੂਤਂ ਕਾਲਪ੍ਪવੇਦਕਂ।
‘‘Tato me satthā pāhesi, dūtaṃ kālappavedakaṃ;
ਪવੇਦਿਤਮ੍ਹਿ ਕਾਲਮ੍ਹਿ, વੇਹਾਸਾਦੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ॥
Paveditamhi kālamhi, vehāsādupasaṅkamiṃ.
੫੬੫.
565.
‘‘વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਾਦੇ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਹਂ।
‘‘Vanditvā satthuno pāde, ekamantaṃ nisīdahaṃ;
ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਂ વਿਦਿਤ੍વਾਨ, ਅਤ੍ਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿ॥
Nisinnaṃ maṃ viditvāna, attha satthā paṭiggahi.
੫੬੬.
566.
‘‘ਆਯਾਗੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ।
‘‘Āyāgo sabbalokassa, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖਿਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Puññakkhettaṃ manussānaṃ, paṭiggaṇhittha dakkhiṇa’’nti. –
ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
Imā gāthā abhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਦਨ੍ਧਾਤਿ, ਮਨ੍ਦਾ, ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਂ ਗਾਥਂ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾવੇਨ ਦੁਬ੍ਬਲਾ। ਗਤੀਤਿ ਞਾਣਗਤਿ। ਆਸੀਤਿ, ਅਹੋਸਿ। ਪਰਿਭੂਤੋਤਿ, ਤਤੋ ਏવ ‘‘ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ। ਪੁਰੇਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲੇ। ਭਾਤਾ ਚਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਕੇવਲਂ ਪਰਿਭੂਤੋવ, ਅਥ ਖੋ ਭਾਤਾਪਿ ਮਂ ਪਣਾਮੇਸਿ, ‘‘ਪਨ੍ਥਕ, ਤ੍વਂ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਅਹੇਤੁਕੋ ਮਞ੍ਞੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋ , ਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ, ਗਚ੍ਛ ਦਾਨਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਯ੍ਯਕਘਰ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢੇਸਿ। ਭਾਤਾਤਿ, ਭਾਤਰਾ।
Tattha dandhāti, mandā, catuppadikaṃ gāthaṃ catūhi māsehi gahetuṃ asamatthabhāvena dubbalā. Gatīti ñāṇagati. Āsīti, ahosi. Paribhūtoti, tato eva ‘‘muṭṭhassati asampajāno’’ti hīḷito. Pureti, pubbe puthujjanakāle. Bhātā cāti samuccayattho ca-saddo, na kevalaṃ paribhūtova, atha kho bhātāpi maṃ paṇāmesi, ‘‘panthaka, tvaṃ duppañño ahetuko maññe, tasmā pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetuṃ asamattho , na imassa sāsanassa anucchaviko, gaccha dāni tuyhaṃ ayyakaghara’’nti nikkaḍḍhesi. Bhātāti, bhātarā.
ਕੋਟ੍ਠਕੇਤਿ, ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸਮੀਪੇ। ਦੁਮ੍ਮਨੋਤਿ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ। ਸਾਸਨਸ੍ਮਿਂ ਅਪੇਕ੍ਖવਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਅવਿਬ੍ਭਮਿਤੁਕਾਮੋ।
Koṭṭhaketi, dvārakoṭṭhakasamīpe. Dummanoti, domanassito. Sāsanasmiṃ apekkhavāti, sammāsambuddhassa sāsane sāpekkho avibbhamitukāmo.
ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਆਗਚ੍ਛੀਤਿ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਮਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਯਤ੍ਥਾਹਂ ਠਿਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਆਗਚ੍ਛਿ। ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ, ‘‘ਪਨ੍ਥਕ, ਅਹਂ ਤੇ ਸਤ੍ਥਾ, ਨ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ, ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਤવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸੀਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਾਮਸਿ ਜਾਲਾਬਨ੍ਧਨਮੁਦੁਤਲੁਨਪੀਣવਰਾਯਤਙ੍ਗੁਲਿਸਮੁਪਸੋਭਿਤੇਨ વਿਕਸਿਤਪਦੁਮਸਸ੍ਸਿਰੀਕੇਨ ਚਕ੍ਕਙ੍ਕਿਤੇਨ ਹਤ੍ਥਤਲੇਨ ‘‘ਇਦਾਨਿਯੇવ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸੀਸਂ ਪਰਾਮਸਿ। ਬਾਹਾਯ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨਾਤਿ, ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ, ਇਧ ਤਿਟ੍ਠਸੀ’’ਤਿ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਮਂ ਭੁਜੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪવੇਸੇਸਿ। ਪਾਦਾਸਿ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿਨ੍ਤਿ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਦਾਸਿ ‘‘ਰਜੋਹਰਣਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਅਦਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਅਦਾਸੀ’’ਤਿ ‘‘ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ਪਾਦਾਸੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਏਤਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਸ੍વਧਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਸੁਦ੍ਧਂ ਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ‘‘ਰਜੋਹਰਣਂ, ਰਜੋਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਸ੍વਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਏਕਮਨ੍ਤੇ વਿવਿਤ੍ਤੇ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਮੁਖੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹਿ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੇਹਿ।
Bhagavā tattha āgacchīti, mahākaruṇāsañcoditamānaso maṃ anuggaṇhanto bhagavā yatthāhaṃ ṭhito, tattha āgacchi. Āgantvā ca, ‘‘panthaka, ahaṃ te satthā, na mahāpanthako, maṃ uddissa tava pabbajjā’’ti samassāsento sīsaṃ mayhaṃ parāmasi jālābandhanamudutalunapīṇavarāyataṅgulisamupasobhitena vikasitapadumasassirīkena cakkaṅkitena hatthatalena ‘‘idāniyeva mama putto bhavissatī’’ti dīpento mayhaṃ sīsaṃ parāmasi. Bāhāya maṃ gahetvānāti, ‘‘kasmā tvaṃ, idha tiṭṭhasī’’ti candanagandhagandhinā attano hatthena maṃ bhuje gahetvā antosaṅghārāmaṃ pavesesi. Pādāsipādapuñchaninti pādapuñchaniṃ katvā pādāsi ‘‘rajoharaṇanti manasi karohī’’ti adāsīti attho. ‘‘Adāsī’’ti ‘‘pādapuñchani’’nti ca paṭhanti. Keci pana ‘‘pādapuñchani’’nti pādapuñchanacoḷakkhaṇḍaṃ pādāsī’’ti vadanti. Tadayuttaṃ iddhiyā abhisaṅkharitvā coḷakkhaṇḍassa dinnattā. Etaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantaṃ svadhiṭṭhitanti, etaṃ suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti manasikārena svadhiṭṭhitaṃ katvā ekamantaṃ ekamante vivitte gandhakuṭipamukhe nisinno adhiṭṭhehi tathā cittaṃ samāhitaṃ katvā pavattehi.
ਤਸ੍ਸਾਹਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਓવਾਦਂ ਅਹਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਓવਾਦੇ ਰਤੋ ਅਭਿਰਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਾਸਿਂ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂ। ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਚ ਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿਂ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਝਾਨਪਾਦਕਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਮਾਧੀਤਿ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਚਤੁਤ੍ਥਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿ, ਤਾવ ਸਮਾਧਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਅਗ੍ਗਫਲਸਮਾਧਿ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਸਾਤਿਸਯਂ ਚੇવਾਯਂ ਸਮਾਧਿਕੁਸਲੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸਮਾਧਿਕੁਸਲਤਾਯ ਹਿ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕੁਸਲਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ ਨਾਮ। ਏਕੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਲਕ੍ਖਣੇ ਛੇਕੋ, ਏਕੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣੇ, ਏਕੋ ਸਮਾਧਿਗਾਲ਼੍ਹੋ, ਏਕੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਗਾਲ਼੍ਹੋ ਏਕੋ ਅਙ੍ਗਸਂਖਿਤ੍ਤੇ ਛੇਕੋ, ਏਕੋ ਆਰਮ੍ਮਣਸਂਖਿਤ੍ਤੇ, ਏਕੋ ਅਙ੍ਗવવਤ੍ਥਾਨੇ, ਏਕੋ ਆਰਮ੍ਮਣવવਤ੍ਥਾਨੇਤਿ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ। ਅਪਿਚ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਸਾਤਿਸਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਲਾਭਿਤਾਯ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਸਾਤਿਸਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਲਾਭਿਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ। ਪਠਮੋ વਾ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ, ਇਤਰੋ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ। ਮਨੋਮਯਂ ਪਨ ਕਾਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਤਯੋ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਬਹੁਕੇ, ਏਕਸਦਿਸੇਯੇવ ਚ ਕਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਏਕવਿਧਮੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ। ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਂ ਮਾਪੇਸਿ, ਦ੍વੇਪਿ ਨ ਕਾਯੇਨ ਏਕਸਦਿਸੇ ਅਕਾਸਿ, ਨ ਏਕવਿਧਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvāti, tassa bhagavato vacanaṃ ovādaṃ ahaṃ sutvā tasmiṃ sāsane ovāde rato abhirato hutvā vihāsiṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjiṃ. Paṭipajjanto ca samādhiṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyāti, uttamattho nāma arahattaṃ, tassa adhigamāya kasiṇaparikammavasena rūpajjhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā maggapaṭipāṭiyā aggamaggasamādhiṃ sampādesinti attho. Ettha hi samādhīti upacārasamādhito paṭṭhāya yāva catutthamaggasamādhi, tāva samādhisāmaññena gahito, aggaphalasamādhi pana uttamatthaggahaṇena, sātisayaṃ cevāyaṃ samādhikusalo, tasmā ‘‘samādhiṃ paṭipādesi’’nti āha. Samādhikusalatāya hi ayamāyasmā cetovivaṭṭakusalo nāma jāto, mahāpanthakatthero pana vipassanākusalatāya saññāvivaṭṭakusalo nāma. Eko cettha samādhilakkhaṇe cheko, eko vipassanālakkhaṇe, eko samādhigāḷho, eko vipassanāgāḷho eko aṅgasaṃkhitte cheko, eko ārammaṇasaṃkhitte, eko aṅgavavatthāne, eko ārammaṇavavatthāneti vaṇṇenti. Apica cūḷapanthakatthero sātisayaṃ catunnaṃ rūpāvacarajjhānānaṃ lābhitāya cetovivaṭṭakusalo vutto, mahāpanthakatthero sātisayaṃ catunnaṃ arūpāvacarajjhānānaṃ lābhitāya saññāvivaṭṭakusalo. Paṭhamo vā rūpāvacarajjhānalābhī hutvā jhānaṅgehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattoti cetovivaṭṭakusalo, itaro arūpāvacarajjhānalābhī hutvā jhānaṅgehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattoti saññāvivaṭṭakusalo. Manomayaṃ pana kāyaṃ nibbattento aññe tayo vā cattāro vā nibbattanti, na bahuke, ekasadiseyeva ca katvā nibbattenti, ekavidhameva kammaṃ kurumāne. Ayaṃ pana thero ekāvajjanena samaṇasahassaṃ māpesi, dvepi na kāyena ekasadise akāsi, na ekavidhaṃ kammaṃ kurumāne. Tasmā manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ aggo nāma jāto.
ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਗਤવਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਂ ਥੇਰੋ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ, ਯਾ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ વਿਸੋਧਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਯਥਾਕਮ੍ਮੁਪਗਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਾਨਿ ਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਾਰਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਾਨਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਤਰਞਾਣਾਨਿ।
Idāni attano adhigatavisesaṃ dassetuṃ ‘‘pubbenivāsaṃ jānāmī’’tiādimāha. Kāmañcāyaṃ thero chaḷabhiñño, yā pana abhiññā āsavakkhayañāṇādhigamassa bahūpakārā, taṃ dassanatthaṃ ‘‘pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhita’’nti vatvā ‘‘tisso vijjā anuppattā’’ti vuttaṃ. Pubbenivāsayathākammupagaanāgataṃsañāṇāni hi vipassanācārassa bahūpakārāni, na tathā itarañāṇāni.
ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਸਹਸ੍ਸਂ। ‘‘ਸਹਸ੍ਸવਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਪਨ ਥੇਰੋ ਸਹਸ੍ਸੇ ਮਨੋਮਯੇ ਕਾਯੇ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿ, ਨ વਾਰੇਨ। ਤੇ ਚ ਖੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਸਦਿਸੇ વਿવਿਧਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਸਾવਕਾਨਮ੍ਪਿ ਏવਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਿਨਿਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਭવਤੀ’’ਤਿ? ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਅਯਮੇવ ਥੇਰੋ ਏવਮਕਾਸਿ, ਤਥਾ ਹੇਸ ਇਮਿਨਾ ਅਙ੍ਗੇਨ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੋ। ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਪਰਂ વਿਯ વਦਤਿ। ਅਮ੍ਬવਨੇਤਿ, ਅਮ੍ਬવਨੇ ਜੀવਕੇਨ ਕਤવਿਹਾਰੇ। વੇਹਾਸਾਦੁਪਸਙ੍ਕਮਿਨ੍ਤਿ વੇਹਾਸਾਤਿ ਕਰਣੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ, વੇਹਾਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਦ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ। ਅਥਾਤਿ, ਮਮ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਛਾ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੀਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਆਯਾਗੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਯਜਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਭੂਤੋ। ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋਤਿ, ਮਹਾਫਲਭਾવਕਰਣੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਾਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਕੋ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤਿ ਜੀવਕੇਨ ਉਪਨੀਤਂ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਾਦਿਭੇਦਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ।
Sahassakkhattunti sahassaṃ. ‘‘Sahassavāra’’nti keci vadanti. Ekāvajjanena pana thero sahasse manomaye kāye nimmini, na vārena. Te ca kho aññamaññamasadise vividhañca kammaṃ karonte. ‘‘Kiṃ pana sāvakānampi evarūpaṃ iddhinimmānaṃ sambhavatī’’ti? Na sambhavati sabbesaṃ, abhinīhārasampattiyā pana ayameva thero evamakāsi, tathā hesa iminā aṅgena etadagge ṭhapito. Panthako nisīdīti attānameva paraṃ viya vadati. Ambavaneti, ambavane jīvakena katavihāre. Vehāsādupasaṅkaminti vehāsāti karaṇe nissakkavacanaṃ, vehāsenāti attho, da-kāro padasandhikaro. Athāti, mama nisajjāya pacchā. Paṭiggahīti dakkhiṇodakaṃ paṭiggaṇhi. Āyāgo sabbalokassāti, sabbassa sadevakassa lokassa aggadakkhiṇeyyatāya deyyadhammaṃ ānetvā yajitabbaṭṭhānabhūto. Āhutīnaṃ paṭiggahoti, mahāphalabhāvakaraṇena dakkhiṇāhutīnaṃ paṭiggaṇhako. Paṭiggaṇhittha dakkhiṇanti jīvakena upanītaṃ yāgukhajjādibhedaṃ dakkhiṇaṃ paṭiggahesi.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਿਨੇਰੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਮਨ੍ਥੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਸਙ੍ਖੋਭੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਥਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਚਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਕਮ੍ਮਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਪਰਿਬਾਧਿਤੋ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਂ ਗਾਥਂ ਚਤੂਹਿਪਿ ਮਾਸੇਹਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾਨੁਰੂਪਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਨਿਯੋਜੇਸਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਭਗવਾ ਤਦਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਏવ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ, વੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਯਥਾਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ, ‘‘ਪਨ੍ਥਕ, ਯਦਿਪਾਯਂ ਪਿਲੋਤਿਕਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣਾ, ਇਤੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞੋ ਏવ ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਰਜੋ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –
Atha kho bhagavā katabhattakicco āyasmantaṃ cūḷapanthakaṃ āṇāpesi – ‘‘anumodanaṃ karohī’’ti. So sineruṃ gahetvā mahāsamuddaṃ manthento viya pabhinnapaṭisambhidāppattatāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṅkhobhento satthu ajjhāsayaṃ gaṇhanto anumodanaṃ akāsi. Tathā upanissayasampannopi cāyamāyasmā tathārūpāya kammapilotikāya paribādhito catuppadikaṃ gāthaṃ catūhipi māsehi gahetuṃ nāsakkhi. Taṃ panassa upanissayasampattiṃ oloketvā satthā pubbacariyānurūpaṃ yonisomanasikāre niyojesi. Tathā hi bhagavā tadā jīvakassa nivesane nisinno eva ‘‘cūḷapanthakassa cittaṃ samāhitaṃ, vīthipaṭipannā vipassanā’’ti ñatvā yathānisinnova attānaṃ dassetvā, ‘‘panthaka, yadipāyaṃ pilotikā saṃkiliṭṭhā rajānukiṇṇā, ito pana añño eva ariyassa vinaye saṃkileso rajo cāti dassento –
‘‘ਰਾਗੋ ਰਜੋ ਨ ਚ ਪਨ ਰੇਣੁ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰਜੋਤਿ।
‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
ਏਤਂ ਰਜਂ વਿਪ੍ਪਜਹਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖવੋ, વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇ વੀਤਰਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ॥
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā bhikkhavo, viharanti te vītarajassa sāsane.
‘‘ਦੋਸੋ ਰਜੋ…ਪੇ॰… ਸਾਸਨੇ॥
‘‘Doso rajo…pe… sāsane.
‘‘ਮੋਹੋ ਰਜੋ…ਪੇ॰… વੀਤਰਜਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ॥ –
‘‘Moho rajo…pe… vītarajassa sāsane’’ti. –
ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਓਭਾਸਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਰਿવਾਰਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀਤਿ।
Imā tisso obhāsagāthā abhāsi. Gāthāpariyosāne cūḷapanthako abhiññāpaṭisambhidāparivāraṃ arahattaṃ pāpuṇīti.
ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Cūḷapanthakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੪. ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 4. Cūḷapanthakattheragāthā