Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൪. ചൂളപന്ഥകത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    4. Cūḷapanthakattheragāthāvaṇṇanā

    ദന്ധാ മയ്ഹം ഗതീതിആദികാ ആയസ്മതോ ചൂളപന്ഥകത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? യദേത്ഥ അട്ഠുപ്പത്തിവസേന വത്തബ്ബം, തം അട്ഠകനിപാതേ മഹാപന്ഥകവത്ഥുസ്മിം (ഥേരഗാ॰ അട്ഠ॰ ൨.മഹാപന്ഥകത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ) വുത്തമേവ. അയം പന വിസേസോ – മഹാപന്ഥകത്ഥേരോ അരഹത്തം പത്വാ അഗ്ഗഫലസുഖേന വീതിനാമേന്തോ ചിന്തേസി – ‘‘കഥം നു ഖോ സക്കാ ചൂളപന്ഥകമ്പി ഇമസ്മിം സുഖേ പതിട്ഠപേതു’’ന്തി? സോ അത്തനോ അയ്യകം ധനസേട്ഠിം ഉപസങ്കമിത്വാ ആഹ – ‘‘സചേ, മഹാസേട്ഠി, അനുജാനാഥ , അഹം ചൂളപന്ഥകം പബ്ബാജേയ്യ’’ന്തി. ‘‘പബ്ബാജേഥ, ഭന്തേ’’തി. ഥേരോ തം പബ്ബാജേസി. സോ ദസസു സീലേസു പതിട്ഠിതോ ഭാതു സന്തികേ –

    Dandhāmayhaṃ gatītiādikā āyasmato cūḷapanthakattherassa gāthā. Kā uppatti? Yadettha aṭṭhuppattivasena vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakanipāte mahāpanthakavatthusmiṃ (theragā. aṭṭha. 2.mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā) vuttameva. Ayaṃ pana viseso – mahāpanthakatthero arahattaṃ patvā aggaphalasukhena vītināmento cintesi – ‘‘kathaṃ nu kho sakkā cūḷapanthakampi imasmiṃ sukhe patiṭṭhapetu’’nti? So attano ayyakaṃ dhanaseṭṭhiṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘sace, mahāseṭṭhi, anujānātha , ahaṃ cūḷapanthakaṃ pabbājeyya’’nti. ‘‘Pabbājetha, bhante’’ti. Thero taṃ pabbājesi. So dasasu sīlesu patiṭṭhito bhātu santike –

    ‘‘പദുമം യഥാ കോകനദം സുഗന്ധം, പാതോ സിയാ ഫുല്ലമവീതഗന്ധം;

    ‘‘Padumaṃ yathā kokanadaṃ sugandhaṃ, pāto siyā phullamavītagandhaṃ;

    അങ്ഗീരസം പസ്സ വിരോചമാനം, തപന്തമാദിച്ചമിവന്തലിക്ഖേ’’തി. (സം॰ നി॰ ൧.൧൨൩; അ॰ നി॰ ൫.൧൯൫) –

    Aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ, tapantamādiccamivantalikkhe’’ti. (saṃ. ni. 1.123; a. ni. 5.195) –

    ഗാഥം ഉഗ്ഗണ്ഹന്തോ ചതൂഹി മാസേഹി ഗഹേതും നാസക്ഖി, ഗഹിതഗഹിതം പദം ഹദയേ ന തിട്ഠതി. അഥ നം മഹാപന്ഥകോ ആഹ – ‘‘പന്ഥക, ത്വം ഇമസ്മിം സാസനേ അഭബ്ബോ, ചതൂഹി മാസേഹി ഏകഗാഥമ്പി ഗഹേതും ന സക്കോസി. പബ്ബജിതകിച്ചം പന ത്വം കഥം മത്ഥകം പാപേസ്സസി? നിക്ഖമ ഇതോ’’തി. സോ ഥേരേന പണാമിതോ ദ്വാരകോട്ഠകസമീപേ രോദമാനോ അട്ഠാസി.

    Gāthaṃ uggaṇhanto catūhi māsehi gahetuṃ nāsakkhi, gahitagahitaṃ padaṃ hadaye na tiṭṭhati. Atha naṃ mahāpanthako āha – ‘‘panthaka, tvaṃ imasmiṃ sāsane abhabbo, catūhi māsehi ekagāthampi gahetuṃ na sakkosi. Pabbajitakiccaṃ pana tvaṃ kathaṃ matthakaṃ pāpessasi? Nikkhama ito’’ti. So therena paṇāmito dvārakoṭṭhakasamīpe rodamāno aṭṭhāsi.

    തേന ച സമയേന സത്ഥാ ജീവകമ്ബവനേ വിഹരതി. അഥ ജീവകോ പുരിസം പേസേസി, ‘‘പഞ്ചഹി ഭിക്ഖുസതേഹി സദ്ധിം സത്ഥാരം നിമന്തേഹീ’’തി. തേന ച സമയേന ആയസ്മാ മഹാപന്ഥകോ ഭത്തുദ്ദേസകോ ഹോതി. സോ ‘‘പഞ്ചന്നം ഭിക്ഖുസതാനം ഭിക്ഖം പടിച്ഛഥ, ഭന്തേ’’തി വുത്തോ ‘‘ചൂളപന്ഥകം ഠപേത്വാ സേസാനം പടിച്ഛാമീ’’തി ആഹ. തം സുത്വാ ചൂളപന്ഥകോ ഭിയ്യോസോമത്തായ ദോമനസ്സപ്പത്തോ അഹോസി. സത്ഥാ തസ്സ ചിത്തക്ഖേദം ഞത്വാ, ‘‘ചൂളപന്ഥകോ മയാ കതേന ഉപായേന ബുജ്ഝിസ്സതീ’’തി തസ്സ അവിദൂരേ ഠാനേ അത്താനം ദസ്സേത്വാ ‘‘കിം, പന്ഥക, രോദസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ഭാതാ മം, ഭന്തേ, പണാമേതീ’’തി ആഹ. ‘‘പന്ഥക, മാ ചിന്തയി, മമ സാസനേ തുയ്ഹം പബ്ബജ്ജാ, ഏഹി, ഇമം ഗഹേത്വാ ‘രജോഹരണം, രജോഹരണ’ന്തി മനസി കരോഹീ’’തി ഇദ്ധിയാ സുദ്ധം ചോളക്ഖണ്ഡം അഭിസങ്ഖരിത്വാ അദാസി. സോ സത്ഥാരാ ദിന്നം ചോളക്ഖണ്ഡം ‘‘രജോഹരണം, രജോഹരണ’’ന്തി ഹത്ഥേന പരിമജ്ജന്തോ നിസീദി. തസ്സ തം പരിമജ്ജന്തസ്സ കിലിട്ഠധാതുകം ജാതം, പുന പരിമജ്ജന്തസ്സ ഉക്ഖലിപരിപുഞ്ഛനസദിസം ജാതം. സോ ഞാണസ്സ പരിപക്കത്താ ഏവം ചിന്തേസി – ‘‘ഇദം ചോളക്ഖണ്ഡം പകതിയാ പരിസുദ്ധം, ഇമം ഉപാദിണ്ണകസരീരം നിസ്സായ കിലിട്ഠം അഞ്ഞഥാ ജാതം, തസ്മാ അനിച്ചം യഥാപേതം, ഏവം ചിത്തമ്പീ’’തി ഖയവയം പട്ഠപേത്വാ തസ്മിംയേവ നിമിത്തേ ഝാനാനി നിബ്ബത്തേത്വാ ഝാനപാദകം വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ സഹ പടിസമ്ഭിദാഹി അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൨.൩൫-൫൪) –

    Tena ca samayena satthā jīvakambavane viharati. Atha jīvako purisaṃ pesesi, ‘‘pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ satthāraṃ nimantehī’’ti. Tena ca samayena āyasmā mahāpanthako bhattuddesako hoti. So ‘‘pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ bhikkhaṃ paṭicchatha, bhante’’ti vutto ‘‘cūḷapanthakaṃ ṭhapetvā sesānaṃ paṭicchāmī’’ti āha. Taṃ sutvā cūḷapanthako bhiyyosomattāya domanassappatto ahosi. Satthā tassa cittakkhedaṃ ñatvā, ‘‘cūḷapanthako mayā katena upāyena bujjhissatī’’ti tassa avidūre ṭhāne attānaṃ dassetvā ‘‘kiṃ, panthaka, rodasī’’ti pucchi. ‘‘Bhātā maṃ, bhante, paṇāmetī’’ti āha. ‘‘Panthaka, mā cintayi, mama sāsane tuyhaṃ pabbajjā, ehi, imaṃ gahetvā ‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’nti manasi karohī’’ti iddhiyā suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ abhisaṅkharitvā adāsi. So satthārā dinnaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti hatthena parimajjanto nisīdi. Tassa taṃ parimajjantassa kiliṭṭhadhātukaṃ jātaṃ, puna parimajjantassa ukkhaliparipuñchanasadisaṃ jātaṃ. So ñāṇassa paripakkattā evaṃ cintesi – ‘‘idaṃ coḷakkhaṇḍaṃ pakatiyā parisuddhaṃ, imaṃ upādiṇṇakasarīraṃ nissāya kiliṭṭhaṃ aññathā jātaṃ, tasmā aniccaṃ yathāpetaṃ, evaṃ cittampī’’ti khayavayaṃ paṭṭhapetvā tasmiṃyeva nimitte jhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.35-54) –

    ‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    ഗണമ്ഹാ വൂപകട്ഠോ സോ, ഹിമവന്തേ വസീ തദാ.

    Gaṇamhā vūpakaṭṭho so, himavante vasī tadā.

    ‘‘അഹമ്പി ഹിമവന്തമ്ഹി, വസാമി അസ്സമേ തദാ;

    ‘‘Ahampi himavantamhi, vasāmi assame tadā;

    അചിരാഗതം മഹാവീരം, ഉപേസിം ലോകനായകം.

    Acirāgataṃ mahāvīraṃ, upesiṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘പുപ്ഫച്ഛത്തം ഗഹേത്വാന, ഉപഗച്ഛിം നരാസഭം;

    ‘‘Pupphacchattaṃ gahetvāna, upagacchiṃ narāsabhaṃ;

    സമാധിം സമാപജ്ജന്തം, അന്തരായമകാസഹം.

    Samādhiṃ samāpajjantaṃ, antarāyamakāsahaṃ.

    ‘‘ഉഭോ ഹത്ഥേഹി പഗ്ഗയ്ഹ, പുപ്ഫച്ഛത്തം അദാസഹം;

    ‘‘Ubho hatthehi paggayha, pupphacchattaṃ adāsahaṃ;

    പടിഗ്ഗഹേസി ഭഗവാ, പദുമുത്തരോ മഹാമുനി.

    Paṭiggahesi bhagavā, padumuttaro mahāmuni.

    ‘‘സബ്ബേ ദേവാ അത്തമനാ, ഹിമവന്തം ഉപേന്തി തേ;

    ‘‘Sabbe devā attamanā, himavantaṃ upenti te;

    സാധുകാരം പവത്തേസും, അനുമോദിസ്സതി ചക്ഖുമാ.

    Sādhukāraṃ pavattesuṃ, anumodissati cakkhumā.

    ‘‘ഇദം വത്വാന തേ ദേവാ, ഉപഗച്ഛും നരുത്തമം;

    ‘‘Idaṃ vatvāna te devā, upagacchuṃ naruttamaṃ;

    ആകാസേ ധാരയന്തസ്സ, പദുമച്ഛത്തമുത്തമം.

    Ākāse dhārayantassa, padumacchattamuttamaṃ.

    ‘‘സതപത്തഛത്തം പഗ്ഗയ്ഹ, അദാസി താപസോ മമ;

    ‘‘Satapattachattaṃ paggayha, adāsi tāpaso mama;

    തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘പഞ്ചവീസതികപ്പാനി, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;

    ‘‘Pañcavīsatikappāni, devarajjaṃ karissati;

    ചതുത്തിംസതിക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി.

    Catuttiṃsatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘യം യം യോനിം സംസരതി, ദേവത്തം അഥ മാനുസം;

    ‘‘Yaṃ yaṃ yoniṃ saṃsarati, devattaṃ atha mānusaṃ;

    അബ്ഭോകാസേ പതിട്ഠന്തം, പദുമം ധാരയിസ്സതി.

    Abbhokāse patiṭṭhantaṃ, padumaṃ dhārayissati.

    ‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി , ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ;

    ‘‘Kappasatasahassamhi , okkākakulasambhavo;

    ഗോതമോ നാമ ഗോത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘പകാസിതേ പാവചനേ, മനുസ്സത്തം ലഭിസ്സതി;

    ‘‘Pakāsite pāvacane, manussattaṃ labhissati;

    മനോമയമ്ഹി കായമ്ഹി, ഉത്തമോ സോ ഭവിസ്സതി.

    Manomayamhi kāyamhi, uttamo so bhavissati.

    ‘‘ദ്വേ ഭാതരോ ഭവിസ്സന്തി, ഉഭോപി പന്ഥകവ്ഹയാ;

    ‘‘Dve bhātaro bhavissanti, ubhopi panthakavhayā;

    അനുഭോത്വാ ഉത്തമത്ഥം, ജോതയിസ്സന്തി സാസനം.

    Anubhotvā uttamatthaṃ, jotayissanti sāsanaṃ.

    ‘‘സോഹം അട്ഠാരസവസ്സോ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം;

    ‘‘Sohaṃ aṭṭhārasavasso, pabbajiṃ anagāriyaṃ;

    വിസേസാഹം ന വിന്ദാമി, സക്യപുത്തസ്സ സാസനേ.

    Visesāhaṃ na vindāmi, sakyaputtassa sāsane.

    ‘‘ദന്ധാ മയ്ഹം ഗതീ ആസി, പരിഭൂതോ പുരേ അഹും;

    ‘‘Dandhā mayhaṃ gatī āsi, paribhūto pure ahuṃ;

    ഭാതാ ച മം പണാമേസി, ഗച്ഛ ദാനി സകം ഘരം.

    Bhātā ca maṃ paṇāmesi, gaccha dāni sakaṃ gharaṃ.

    ‘‘സോഹം പണാമിതോ സന്തോ, സങ്ഘാരാമസ്സ കോട്ഠകേ;

    ‘‘Sohaṃ paṇāmito santo, saṅghārāmassa koṭṭhake;

    ദുമ്മനോ തത്ഥ അട്ഠാസിം, സാമഞ്ഞസ്മിം അപേക്ഖവാ.

    Dummano tattha aṭṭhāsiṃ, sāmaññasmiṃ apekkhavā.

    ‘‘ഭഗവാ തത്ഥ ആഗച്ഛി, സീസം മയ്ഹം പരാമസി;

    ‘‘Bhagavā tattha āgacchi, sīsaṃ mayhaṃ parāmasi;

    ബാഹായ മം ഗഹേത്വാന, സങ്ഘാരാമം പവേസയി.

    Bāhāya maṃ gahetvāna, saṅghārāmaṃ pavesayi.

    ‘‘അനുകമ്പായ മേ സത്ഥാ, അദാസി പാദപുഞ്ഛനിം;

    ‘‘Anukampāya me satthā, adāsi pādapuñchaniṃ;

    ഏവം സുദ്ധം അധിട്ഠേഹി, ഏകമന്തമധിട്ഠഹം.

    Evaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantamadhiṭṭhahaṃ.

    ‘‘ഹത്ഥേഹി തമഹം ഗയ്ഹ, സരിം കോകനദം അഹം;

    ‘‘Hatthehi tamahaṃ gayha, sariṃ kokanadaṃ ahaṃ;

    തത്ഥ ചിത്തം വിമുച്ചി മേ, അരഹത്തം അപാപുണിം.

    Tattha cittaṃ vimucci me, arahattaṃ apāpuṇiṃ.

    ‘‘മനോമയേസു കായേസു, സബ്ബത്ഥ പാരമിം ഗതോ;

    ‘‘Manomayesu kāyesu, sabbattha pāramiṃ gato;

    സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരാമി അനാസവോ.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തമഗ്ഗേനേവസ്സ തേപിടകം പഞ്ചാഭിഞ്ഞാ ച ആഗമിംസു. സത്ഥാ ഏകേന ഊനേഹി പഞ്ചഹി ഭിക്ഖുസതേഹി സദ്ധിം ഗന്ത്വാ ജീവകസ്സ നിവേസനേ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. ചൂളപന്ഥകോ പന അത്തനോ ഭിക്ഖായ അപ്പടിച്ഛിതത്താ ഏവ ന ഗതോ. ജീവകോ യാഗും ദാതും ആരഭി, സത്ഥാ പത്തം ഹത്ഥേന പിദഹി. ‘‘കസ്മാ, ഭന്തേ, ന ഗണ്ഹഥാ’’തി വുത്തേ – ‘‘വിഹാരേ ഏകോ ഭിക്ഖു അത്ഥി, ജീവകാ’’തി. സോ പുരിസം പഹിണി, ‘‘ഗച്ഛ, ഭണേ, വിഹാരേ നിസിന്നം അയ്യം ഗഹേത്വാ ഏഹീ’’തി. ചൂളപന്ഥകത്ഥേരോപി രൂപേന കിരിയായ ച ഏകമ്പി ഏകേന അസദിസം ഭിക്ഖുസഹസ്സം നിമ്മിനിത്വാ നിസീദി. സോ പുരിസോ വിഹാരേ ഭിക്ഖൂനം ബഹുഭാവം ദിസ്വാ ഗന്ത്വാ ജീവകസ്സ കഥേസി – ‘‘ഇമസ്മാ ഭിക്ഖുസങ്ഘാ വിഹാരേ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ബഹുതരോ, പക്കോസിതബ്ബം അയ്യം ന ജാനാമീ’’തി. ജീവകോ സത്ഥാരം പടിപുച്ഛി – ‘‘കോനാമോ, ഭന്തേ, വിഹാരേ നിസിന്നോ ഭിക്ഖൂ’’തി? ‘‘ചൂളപന്ഥകോ നാമ, ജീവകാ’’തി. ‘‘ഗച്ഛ , ഭണേ, ‘ചൂളപന്ഥകോ നാമ കതരോ’തി പുച്ഛിത്വാ തം ആനേഹീ’’തി. സോ വിഹാരം ഗന്ത്വാ ‘‘ചൂളപന്ഥകോ നാമ കതരോ, ഭന്തേ’’തി പുച്ഛി. ‘‘അഹം ചൂളപന്ഥകോ’’,‘‘അഹം ചൂളപന്ഥകോ’’തി ഏകപഹാരേനേവ ഭിക്ഖുസഹസ്സമ്പി കഥേസി. സോ പുനാഗന്ത്വാ തം പവത്തിം ജീവകസ്സ ആരോചേസി. ജീവകോ പടിവിദ്ധസച്ചത്താ ‘‘ഇദ്ധിമാ മഞ്ഞേ, അയ്യോ’’തി നയതോ ഞത്വാ ‘‘ഗച്ഛ, ഭണേ, പഠമം കഥനകമയ്യമേവ ‘തുമ്ഹേ സത്ഥാ പക്കോസതീ’തി വത്വാ ചീവരകണ്ണേ ഗണ്ഹാ’’തി ആഹ. സോ വിഹാരം ഗന്ത്വാ തഥാ അകാസി, താവദേവ നിമ്മിതഭിക്ഖൂ അന്തരധായിംസു. സോ ഥേരം ഗഹേത്വാ അഗമാസി.

    Arahattamaggenevassa tepiṭakaṃ pañcābhiññā ca āgamiṃsu. Satthā ekena ūnehi pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ gantvā jīvakassa nivesane paññatte āsane nisīdi. Cūḷapanthako pana attano bhikkhāya appaṭicchitattā eva na gato. Jīvako yāguṃ dātuṃ ārabhi, satthā pattaṃ hatthena pidahi. ‘‘Kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti vutte – ‘‘vihāre eko bhikkhu atthi, jīvakā’’ti. So purisaṃ pahiṇi, ‘‘gaccha, bhaṇe, vihāre nisinnaṃ ayyaṃ gahetvā ehī’’ti. Cūḷapanthakattheropi rūpena kiriyāya ca ekampi ekena asadisaṃ bhikkhusahassaṃ nimminitvā nisīdi. So puriso vihāre bhikkhūnaṃ bahubhāvaṃ disvā gantvā jīvakassa kathesi – ‘‘imasmā bhikkhusaṅghā vihāre bhikkhusaṅgho bahutaro, pakkositabbaṃ ayyaṃ na jānāmī’’ti. Jīvako satthāraṃ paṭipucchi – ‘‘konāmo, bhante, vihāre nisinno bhikkhū’’ti? ‘‘Cūḷapanthako nāma, jīvakā’’ti. ‘‘Gaccha , bhaṇe, ‘cūḷapanthako nāma kataro’ti pucchitvā taṃ ānehī’’ti. So vihāraṃ gantvā ‘‘cūḷapanthako nāma kataro, bhante’’ti pucchi. ‘‘Ahaṃ cūḷapanthako’’,‘‘ahaṃ cūḷapanthako’’ti ekapahāreneva bhikkhusahassampi kathesi. So punāgantvā taṃ pavattiṃ jīvakassa ārocesi. Jīvako paṭividdhasaccattā ‘‘iddhimā maññe, ayyo’’ti nayato ñatvā ‘‘gaccha, bhaṇe, paṭhamaṃ kathanakamayyameva ‘tumhe satthā pakkosatī’ti vatvā cīvarakaṇṇe gaṇhā’’ti āha. So vihāraṃ gantvā tathā akāsi, tāvadeva nimmitabhikkhū antaradhāyiṃsu. So theraṃ gahetvā agamāsi.

    സത്ഥാ തസ്മിം ഖണേ യാഗുഞ്ച ഖജ്ജകാദിഭേദഞ്ച പടിഗ്ഗണ്ഹി. ദസബലേ ഭത്തകിച്ചം കത്വാ വിഹാരം ഗതേ ധമ്മസഭായം കഥാ ഉദപാദി – ‘‘അഹോ ബുദ്ധാനം ആനുഭാവോ, യത്ര ഹി നാമ ചത്താരോ മാസേ ഏകഗാഥം ഗഹേതും അസക്കോന്തമ്പി ലഹുകേന ഖണേനേവ ഏവം മഹിദ്ധികം അകംസൂ’’തി. സത്ഥാ തേസം ഭിക്ഖൂനം കഥാസല്ലാപം സുത്വാ ആഗന്ത്വാ ബുദ്ധാസനേ നിസജ്ജ, ‘‘കിം വദേഥ, ഭിക്ഖവേ’’തി പുച്ഛിത്വാ, ‘‘ഇമം നാമ, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ, ‘‘ഭിക്ഖവേ, ചൂളപന്ഥകേന ഇദാനി മയ്ഹം ഓവാദേ ഠത്വാ ലോകുത്തരദായജ്ജം ലദ്ധം, പുബ്ബേ പന ലോകിയദായജ്ജ’’ന്തി വത്വാ തേഹി യാചിതോ ചൂളസേട്ഠിജാതകം (ജാ॰ ൧.൧.൪) കഥേസി. അപരഭാഗേ തം സത്ഥാ അരിയഗണപരിവുതോ ധമ്മാസനേ നിസിന്നോ മനോമയം കായം അഭിനിമ്മിനന്താനം ഭിക്ഖൂനം ചേതോവിവട്ടകുസലാനഞ്ച അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി. സോ അപരേന സമയേന ഭിക്ഖൂഹി ‘‘തഥാ ദന്ധധാതുകേന കഥം തയാ സച്ചാനി പടിവിദ്ധാനീ’’തി പുട്ഠോ ഭാതു പണാമനതോ പട്ഠായ അത്തനോ പടിപത്തിം പകാസേന്തോ –

    Satthā tasmiṃ khaṇe yāguñca khajjakādibhedañca paṭiggaṇhi. Dasabale bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gate dhammasabhāyaṃ kathā udapādi – ‘‘aho buddhānaṃ ānubhāvo, yatra hi nāma cattāro māse ekagāthaṃ gahetuṃ asakkontampi lahukena khaṇeneva evaṃ mahiddhikaṃ akaṃsū’’ti. Satthā tesaṃ bhikkhūnaṃ kathāsallāpaṃ sutvā āgantvā buddhāsane nisajja, ‘‘kiṃ vadetha, bhikkhave’’ti pucchitvā, ‘‘imaṃ nāma, bhante’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, cūḷapanthakena idāni mayhaṃ ovāde ṭhatvā lokuttaradāyajjaṃ laddhaṃ, pubbe pana lokiyadāyajja’’nti vatvā tehi yācito cūḷaseṭṭhijātakaṃ (jā. 1.1.4) kathesi. Aparabhāge taṃ satthā ariyagaṇaparivuto dhammāsane nisinno manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ bhikkhūnaṃ cetovivaṭṭakusalānañca aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparena samayena bhikkhūhi ‘‘tathā dandhadhātukena kathaṃ tayā saccāni paṭividdhānī’’ti puṭṭho bhātu paṇāmanato paṭṭhāya attano paṭipattiṃ pakāsento –

    ൫൫൭.

    557.

    ‘‘ദന്ധാ മയ്ഹം ഗതീ ആസി, പരിഭൂതോ പുരേ അഹം;

    ‘‘Dandhā mayhaṃ gatī āsi, paribhūto pure ahaṃ;

    ഭാതാ ച മം പണാമേസി, ഗച്ഛ ദാനി തുവം ഘരം.

    Bhātā ca maṃ paṇāmesi, gaccha dāni tuvaṃ gharaṃ.

    ൫൫൮.

    558.

    ‘‘സോഹം പണാമിതോ സന്തോ, സങ്ഘാരാമസ്സ കോട്ഠകേ;

    ‘‘Sohaṃ paṇāmito santo, saṅghārāmassa koṭṭhake;

    ദുമ്മനോ തത്ഥ അട്ഠാസിം, സാസനസ്മിം അപേക്ഖവാ.

    Dummano tattha aṭṭhāsiṃ, sāsanasmiṃ apekkhavā.

    ൫൫൯.

    559.

    ‘‘ഭഗവാ തത്ഥ ആഗച്ഛി, സീസം മയ്ഹം പരാമസി;

    ‘‘Bhagavā tattha āgacchi, sīsaṃ mayhaṃ parāmasi;

    ബാഹായ മം ഗഹേത്വാന, സങ്ഘാരാമം പവേസയി.

    Bāhāya maṃ gahetvāna, saṅghārāmaṃ pavesayi.

    ൫൬൦.

    560.

    ‘‘അനുകമ്പായ മേ സത്ഥാ, പാദാസി പാദപുഞ്ഛനിം;

    ‘‘Anukampāya me satthā, pādāsi pādapuñchaniṃ;

    ഏതം സുദ്ധം അധിട്ഠേഹി, ഏകമന്തം സ്വധിട്ഠിതം.

    Etaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantaṃ svadhiṭṭhitaṃ.

    ൫൬൧.

    561.

    ‘‘തസ്സാഹം വചനം സുത്വാ, വിഹാസിം സാസനേ രതോ;

    ‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihāsiṃ sāsane rato;

    സമാധിം പടിപാദേസിം, ഉത്തമത്ഥസ്സ പത്തിയാ.

    Samādhiṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyā.

    ൫൬൨.

    562.

    ‘‘പുബ്ബേനിവാസം ജാനാമി, ദിബ്ബചക്ഖു വിസോധിതം;

    ‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;

    തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ൫൬൩.

    563.

    ‘‘സഹസ്സക്ഖത്തുമത്താനം, നിമ്മിനിത്വാന പന്ഥകോ;

    ‘‘Sahassakkhattumattānaṃ, nimminitvāna panthako;

    നിസീദമ്ബവനേ രമ്മേ, യാവ കാലപ്പവേദനാ.

    Nisīdambavane ramme, yāva kālappavedanā.

    ൫൬൪.

    564.

    ‘‘തതോ മേ സത്ഥാ പാഹേസി, ദൂതം കാലപ്പവേദകം;

    ‘‘Tato me satthā pāhesi, dūtaṃ kālappavedakaṃ;

    പവേദിതമ്ഹി കാലമ്ഹി, വേഹാസാദുപസങ്കമിം.

    Paveditamhi kālamhi, vehāsādupasaṅkamiṃ.

    ൫൬൫.

    565.

    ‘‘വന്ദിത്വാ സത്ഥുനോ പാദേ, ഏകമന്തം നിസീദഹം;

    ‘‘Vanditvā satthuno pāde, ekamantaṃ nisīdahaṃ;

    നിസിന്നം മം വിദിത്വാന, അത്ഥ സത്ഥാ പടിഗ്ഗഹി.

    Nisinnaṃ maṃ viditvāna, attha satthā paṭiggahi.

    ൫൬൬.

    566.

    ‘‘ആയാഗോ സബ്ബലോകസ്സ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;

    ‘‘Āyāgo sabbalokassa, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    പുഞ്ഞക്ഖേത്തം മനുസ്സാനം, പടിഗ്ഗണ്ഹിത്ഥ ദക്ഖിണ’’ന്തി. –

    Puññakkhettaṃ manussānaṃ, paṭiggaṇhittha dakkhiṇa’’nti. –

    ഇമാ ഗാഥാ അഭാസി.

    Imā gāthā abhāsi.

    തത്ഥ ദന്ധാതി, മന്ദാ, ചതുപ്പദികം ഗാഥം ചതൂഹി മാസേഹി ഗഹേതും അസമത്ഥഭാവേന ദുബ്ബലാ. ഗതീതി ഞാണഗതി. ആസീതി, അഹോസി. പരിഭൂതോതി, തതോ ഏവ ‘‘മുട്ഠസ്സതി അസമ്പജാനോ’’തി ഹീളിതോ. പുരേതി, പുബ്ബേ പുഥുജ്ജനകാലേ. ഭാതാ ചാതി സമുച്ചയത്ഥോ ച-സദ്ദോ, ന കേവലം പരിഭൂതോവ, അഥ ഖോ ഭാതാപി മം പണാമേസി, ‘‘പന്ഥക, ത്വം ദുപ്പഞ്ഞോ അഹേതുകോ മഞ്ഞേ, തസ്മാ പബ്ബജിതകിച്ചം മത്ഥകം പാപേതും അസമത്ഥോ , ന ഇമസ്സ സാസനസ്സ അനുച്ഛവികോ, ഗച്ഛ ദാനി തുയ്ഹം അയ്യകഘര’’ന്തി നിക്കഡ്ഢേസി. ഭാതാതി, ഭാതരാ.

    Tattha dandhāti, mandā, catuppadikaṃ gāthaṃ catūhi māsehi gahetuṃ asamatthabhāvena dubbalā. Gatīti ñāṇagati. Āsīti, ahosi. Paribhūtoti, tato eva ‘‘muṭṭhassati asampajāno’’ti hīḷito. Pureti, pubbe puthujjanakāle. Bhātā cāti samuccayattho ca-saddo, na kevalaṃ paribhūtova, atha kho bhātāpi maṃ paṇāmesi, ‘‘panthaka, tvaṃ duppañño ahetuko maññe, tasmā pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetuṃ asamattho , na imassa sāsanassa anucchaviko, gaccha dāni tuyhaṃ ayyakaghara’’nti nikkaḍḍhesi. Bhātāti, bhātarā.

    കോട്ഠകേതി, ദ്വാരകോട്ഠകസമീപേ. ദുമ്മനോതി, ദോമനസ്സിതോ. സാസനസ്മിം അപേക്ഖവാതി, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സാസനേ സാപേക്ഖോ അവിബ്ഭമിതുകാമോ.

    Koṭṭhaketi, dvārakoṭṭhakasamīpe. Dummanoti, domanassito. Sāsanasmiṃ apekkhavāti, sammāsambuddhassa sāsane sāpekkho avibbhamitukāmo.

    ഭഗവാ തത്ഥ ആഗച്ഛീതി, മഹാകരുണാസഞ്ചോദിതമാനസോ മം അനുഗ്ഗണ്ഹന്തോ ഭഗവാ യത്ഥാഹം ഠിതോ, തത്ഥ ആഗച്ഛി. ആഗന്ത്വാ ച, ‘‘പന്ഥക, അഹം തേ സത്ഥാ, ന മഹാപന്ഥകോ, മം ഉദ്ദിസ്സ തവ പബ്ബജ്ജാ’’തി സമസ്സാസേന്തോ സീസം മയ്ഹം പരാമസി ജാലാബന്ധനമുദുതലുനപീണവരായതങ്ഗുലിസമുപസോഭിതേന വികസിതപദുമസസ്സിരീകേന ചക്കങ്കിതേന ഹത്ഥതലേന ‘‘ഇദാനിയേവ മമ പുത്തോ ഭവിസ്സതീ’’തി ദീപേന്തോ മയ്ഹം സീസം പരാമസി. ബാഹായ മം ഗഹേത്വാനാതി, ‘‘കസ്മാ ത്വം, ഇധ തിട്ഠസീ’’തി ചന്ദനഗന്ധഗന്ധിനാ അത്തനോ ഹത്ഥേന മം ഭുജേ ഗഹേത്വാ അന്തോസങ്ഘാരാമം പവേസേസി. പാദാസി പാദപുഞ്ഛനിന്തി പാദപുഞ്ഛനിം കത്വാ പാദാസി ‘‘രജോഹരണന്തി മനസി കരോഹീ’’തി അദാസീതി അത്ഥോ. ‘‘അദാസീ’’തി ‘‘പാദപുഞ്ഛനി’’ന്തി ച പഠന്തി. കേചി പന ‘‘പാദപുഞ്ഛനി’’ന്തി പാദപുഞ്ഛനചോളക്ഖണ്ഡം പാദാസീ’’തി വദന്തി. തദയുത്തം ഇദ്ധിയാ അഭിസങ്ഖരിത്വാ ചോളക്ഖണ്ഡസ്സ ദിന്നത്താ. ഏതം സുദ്ധം അധിട്ഠേഹി, ഏകമന്തം സ്വധിട്ഠിതന്തി, ഏതം സുദ്ധം ചോളക്ഖണ്ഡം ‘‘രജോഹരണം, രജോഹരണ’’ന്തി മനസികാരേന സ്വധിട്ഠിതം കത്വാ ഏകമന്തം ഏകമന്തേ വിവിത്തേ ഗന്ധകുടിപമുഖേ നിസിന്നോ അധിട്ഠേഹി തഥാ ചിത്തം സമാഹിതം കത്വാ പവത്തേഹി.

    Bhagavā tattha āgacchīti, mahākaruṇāsañcoditamānaso maṃ anuggaṇhanto bhagavā yatthāhaṃ ṭhito, tattha āgacchi. Āgantvā ca, ‘‘panthaka, ahaṃ te satthā, na mahāpanthako, maṃ uddissa tava pabbajjā’’ti samassāsento sīsaṃ mayhaṃ parāmasi jālābandhanamudutalunapīṇavarāyataṅgulisamupasobhitena vikasitapadumasassirīkena cakkaṅkitena hatthatalena ‘‘idāniyeva mama putto bhavissatī’’ti dīpento mayhaṃ sīsaṃ parāmasi. Bāhāya maṃ gahetvānāti, ‘‘kasmā tvaṃ, idha tiṭṭhasī’’ti candanagandhagandhinā attano hatthena maṃ bhuje gahetvā antosaṅghārāmaṃ pavesesi. Pādāsipādapuñchaninti pādapuñchaniṃ katvā pādāsi ‘‘rajoharaṇanti manasi karohī’’ti adāsīti attho. ‘‘Adāsī’’ti ‘‘pādapuñchani’’nti ca paṭhanti. Keci pana ‘‘pādapuñchani’’nti pādapuñchanacoḷakkhaṇḍaṃ pādāsī’’ti vadanti. Tadayuttaṃ iddhiyā abhisaṅkharitvā coḷakkhaṇḍassa dinnattā. Etaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantaṃ svadhiṭṭhitanti, etaṃ suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti manasikārena svadhiṭṭhitaṃ katvā ekamantaṃ ekamante vivitte gandhakuṭipamukhe nisinno adhiṭṭhehi tathā cittaṃ samāhitaṃ katvā pavattehi.

    തസ്സാഹം വചനം സുത്വാതി, തസ്സ ഭഗവതോ വചനം ഓവാദം അഹം സുത്വാ തസ്മിം സാസനേ ഓവാദേ രതോ അഭിരതോ ഹുത്വാ വിഹാസിം യഥാനുസിട്ഠം പടിപജ്ജിം. പടിപജ്ജന്തോ ച സമാധിം പടിപാദേസിം, ഉത്തമത്ഥസ്സ പത്തിയാതി, ഉത്തമത്ഥോ നാമ അരഹത്തം, തസ്സ അധിഗമായ കസിണപരികമ്മവസേന രൂപജ്ഝാനാനി നിബ്ബത്തേത്വാ ഝാനപാദകം വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ മഗ്ഗപടിപാടിയാ അഗ്ഗമഗ്ഗസമാധിം സമ്പാദേസിന്തി അത്ഥോ. ഏത്ഥ ഹി സമാധീതി ഉപചാരസമാധിതോ പട്ഠായ യാവ ചതുത്ഥമഗ്ഗസമാധി, താവ സമാധിസാമഞ്ഞേന ഗഹിതോ, അഗ്ഗഫലസമാധി പന ഉത്തമത്ഥഗ്ഗഹണേന, സാതിസയം ചേവായം സമാധികുസലോ, തസ്മാ ‘‘സമാധിം പടിപാദേസി’’ന്തി ആഹ. സമാധികുസലതായ ഹി അയമായസ്മാ ചേതോവിവട്ടകുസലോ നാമ ജാതോ, മഹാപന്ഥകത്ഥേരോ പന വിപസ്സനാകുസലതായ സഞ്ഞാവിവട്ടകുസലോ നാമ. ഏകോ ചേത്ഥ സമാധിലക്ഖണേ ഛേകോ, ഏകോ വിപസ്സനാലക്ഖണേ, ഏകോ സമാധിഗാള്ഹോ, ഏകോ വിപസ്സനാഗാള്ഹോ ഏകോ അങ്ഗസംഖിത്തേ ഛേകോ, ഏകോ ആരമ്മണസംഖിത്തേ, ഏകോ അങ്ഗവവത്ഥാനേ, ഏകോ ആരമ്മണവവത്ഥാനേതി വണ്ണേന്തി. അപിച ചൂളപന്ഥകത്ഥേരോ സാതിസയം ചതുന്നം രൂപാവചരജ്ഝാനാനം ലാഭിതായ ചേതോവിവട്ടകുസലോ വുത്തോ, മഹാപന്ഥകത്ഥേരോ സാതിസയം ചതുന്നം അരൂപാവചരജ്ഝാനാനം ലാഭിതായ സഞ്ഞാവിവട്ടകുസലോ. പഠമോ വാ രൂപാവചരജ്ഝാനലാഭീ ഹുത്വാ ഝാനങ്ഗേഹി വുട്ഠായ അരഹത്തം പത്തോതി ചേതോവിവട്ടകുസലോ, ഇതരോ അരൂപാവചരജ്ഝാനലാഭീ ഹുത്വാ ഝാനങ്ഗേഹി വുട്ഠായ അരഹത്തം പത്തോതി സഞ്ഞാവിവട്ടകുസലോ. മനോമയം പന കായം നിബ്ബത്തേന്തോ അഞ്ഞേ തയോ വാ ചത്താരോ വാ നിബ്ബത്തന്തി, ന ബഹുകേ, ഏകസദിസേയേവ ച കത്വാ നിബ്ബത്തേന്തി, ഏകവിധമേവ കമ്മം കുരുമാനേ. അയം പന ഥേരോ ഏകാവജ്ജനേന സമണസഹസ്സം മാപേസി, ദ്വേപി ന കായേന ഏകസദിസേ അകാസി, ന ഏകവിധം കമ്മം കുരുമാനേ. തസ്മാ മനോമയം കായം അഭിനിമ്മിനന്താനം അഗ്ഗോ നാമ ജാതോ.

    Tassāhaṃ vacanaṃ sutvāti, tassa bhagavato vacanaṃ ovādaṃ ahaṃ sutvā tasmiṃ sāsane ovāde rato abhirato hutvā vihāsiṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjiṃ. Paṭipajjanto ca samādhiṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyāti, uttamattho nāma arahattaṃ, tassa adhigamāya kasiṇaparikammavasena rūpajjhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā maggapaṭipāṭiyā aggamaggasamādhiṃ sampādesinti attho. Ettha hi samādhīti upacārasamādhito paṭṭhāya yāva catutthamaggasamādhi, tāva samādhisāmaññena gahito, aggaphalasamādhi pana uttamatthaggahaṇena, sātisayaṃ cevāyaṃ samādhikusalo, tasmā ‘‘samādhiṃ paṭipādesi’’nti āha. Samādhikusalatāya hi ayamāyasmā cetovivaṭṭakusalo nāma jāto, mahāpanthakatthero pana vipassanākusalatāya saññāvivaṭṭakusalo nāma. Eko cettha samādhilakkhaṇe cheko, eko vipassanālakkhaṇe, eko samādhigāḷho, eko vipassanāgāḷho eko aṅgasaṃkhitte cheko, eko ārammaṇasaṃkhitte, eko aṅgavavatthāne, eko ārammaṇavavatthāneti vaṇṇenti. Apica cūḷapanthakatthero sātisayaṃ catunnaṃ rūpāvacarajjhānānaṃ lābhitāya cetovivaṭṭakusalo vutto, mahāpanthakatthero sātisayaṃ catunnaṃ arūpāvacarajjhānānaṃ lābhitāya saññāvivaṭṭakusalo. Paṭhamo vā rūpāvacarajjhānalābhī hutvā jhānaṅgehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattoti cetovivaṭṭakusalo, itaro arūpāvacarajjhānalābhī hutvā jhānaṅgehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattoti saññāvivaṭṭakusalo. Manomayaṃ pana kāyaṃ nibbattento aññe tayo vā cattāro vā nibbattanti, na bahuke, ekasadiseyeva ca katvā nibbattenti, ekavidhameva kammaṃ kurumāne. Ayaṃ pana thero ekāvajjanena samaṇasahassaṃ māpesi, dvepi na kāyena ekasadise akāsi, na ekavidhaṃ kammaṃ kurumāne. Tasmā manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ aggo nāma jāto.

    ഇദാനി അത്തനോ അധിഗതവിസേസം ദസ്സേതും ‘‘പുബ്ബേനിവാസം ജാനാമീ’’തിആദിമാഹ. കാമഞ്ചായം ഥേരോ ഛളഭിഞ്ഞോ, യാ പന അഭിഞ്ഞാ ആസവക്ഖയഞാണാധിഗമസ്സ ബഹൂപകാരാ, തം ദസ്സനത്ഥം ‘‘പുബ്ബേനിവാസം ജാനാമി, ദിബ്ബചക്ഖു വിസോധിത’’ന്തി വത്വാ ‘‘തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ’’തി വുത്തം. പുബ്ബേനിവാസയഥാകമ്മുപഗഅനാഗതംസഞാണാനി ഹി വിപസ്സനാചാരസ്സ ബഹൂപകാരാനി, ന തഥാ ഇതരഞാണാനി.

    Idāni attano adhigatavisesaṃ dassetuṃ ‘‘pubbenivāsaṃ jānāmī’’tiādimāha. Kāmañcāyaṃ thero chaḷabhiñño, yā pana abhiññā āsavakkhayañāṇādhigamassa bahūpakārā, taṃ dassanatthaṃ ‘‘pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhita’’nti vatvā ‘‘tisso vijjā anuppattā’’ti vuttaṃ. Pubbenivāsayathākammupagaanāgataṃsañāṇāni hi vipassanācārassa bahūpakārāni, na tathā itarañāṇāni.

    സഹസ്സക്ഖത്തുന്തി സഹസ്സം. ‘‘സഹസ്സവാര’’ന്തി കേചി വദന്തി. ഏകാവജ്ജനേന പന ഥേരോ സഹസ്സേ മനോമയേ കായേ നിമ്മിനി, ന വാരേന. തേ ച ഖോ അഞ്ഞമഞ്ഞമസദിസേ വിവിധഞ്ച കമ്മം കരോന്തേ. ‘‘കിം പന സാവകാനമ്പി ഏവരൂപം ഇദ്ധിനിമ്മാനം സമ്ഭവതീ’’തി? ന സമ്ഭവതി സബ്ബേസം, അഭിനീഹാരസമ്പത്തിയാ പന അയമേവ ഥേരോ ഏവമകാസി, തഥാ ഹേസ ഇമിനാ അങ്ഗേന ഏതദഗ്ഗേ ഠപിതോ. പന്ഥകോ നിസീദീതി അത്താനമേവ പരം വിയ വദതി. അമ്ബവനേതി, അമ്ബവനേ ജീവകേന കതവിഹാരേ. വേഹാസാദുപസങ്കമിന്തി വേഹാസാതി കരണേ നിസ്സക്കവചനം, വേഹാസേനാതി അത്ഥോ, -കാരോ പദസന്ധികരോ. അഥാതി, മമ നിസജ്ജായ പച്ഛാ. പടിഗ്ഗഹീതി ദക്ഖിണോദകം പടിഗ്ഗണ്ഹി. ആയാഗോ സബ്ബലോകസ്സാതി, സബ്ബസ്സ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ അഗ്ഗദക്ഖിണേയ്യതായ ദേയ്യധമ്മം ആനേത്വാ യജിതബ്ബട്ഠാനഭൂതോ. ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോതി, മഹാഫലഭാവകരണേന ദക്ഖിണാഹുതീനം പടിഗ്ഗണ്ഹകോ. പടിഗ്ഗണ്ഹിത്ഥ ദക്ഖിണന്തി ജീവകേന ഉപനീതം യാഗുഖജ്ജാദിഭേദം ദക്ഖിണം പടിഗ്ഗഹേസി.

    Sahassakkhattunti sahassaṃ. ‘‘Sahassavāra’’nti keci vadanti. Ekāvajjanena pana thero sahasse manomaye kāye nimmini, na vārena. Te ca kho aññamaññamasadise vividhañca kammaṃ karonte. ‘‘Kiṃ pana sāvakānampi evarūpaṃ iddhinimmānaṃ sambhavatī’’ti? Na sambhavati sabbesaṃ, abhinīhārasampattiyā pana ayameva thero evamakāsi, tathā hesa iminā aṅgena etadagge ṭhapito. Panthako nisīdīti attānameva paraṃ viya vadati. Ambavaneti, ambavane jīvakena katavihāre. Vehāsādupasaṅkaminti vehāsāti karaṇe nissakkavacanaṃ, vehāsenāti attho, da-kāro padasandhikaro. Athāti, mama nisajjāya pacchā. Paṭiggahīti dakkhiṇodakaṃ paṭiggaṇhi. Āyāgo sabbalokassāti, sabbassa sadevakassa lokassa aggadakkhiṇeyyatāya deyyadhammaṃ ānetvā yajitabbaṭṭhānabhūto. Āhutīnaṃ paṭiggahoti, mahāphalabhāvakaraṇena dakkhiṇāhutīnaṃ paṭiggaṇhako. Paṭiggaṇhittha dakkhiṇanti jīvakena upanītaṃ yāgukhajjādibhedaṃ dakkhiṇaṃ paṭiggahesi.

    അഥ ഖോ ഭഗവാ കതഭത്തകിച്ചോ ആയസ്മന്തം ചൂളപന്ഥകം ആണാപേസി – ‘‘അനുമോദനം കരോഹീ’’തി. സോ സിനേരും ഗഹേത്വാ മഹാസമുദ്ദം മന്ഥേന്തോ വിയ പഭിന്നപടിസമ്ഭിദാപ്പത്തതായ തേപിടകം ബുദ്ധവചനം സങ്ഖോഭേന്തോ സത്ഥു അജ്ഝാസയം ഗണ്ഹന്തോ അനുമോദനം അകാസി. തഥാ ഉപനിസ്സയസമ്പന്നോപി ചായമായസ്മാ തഥാരൂപായ കമ്മപിലോതികായ പരിബാധിതോ ചതുപ്പദികം ഗാഥം ചതൂഹിപി മാസേഹി ഗഹേതും നാസക്ഖി. തം പനസ്സ ഉപനിസ്സയസമ്പത്തിം ഓലോകേത്വാ സത്ഥാ പുബ്ബചരിയാനുരൂപം യോനിസോമനസികാരേ നിയോജേസി. തഥാ ഹി ഭഗവാ തദാ ജീവകസ്സ നിവേസനേ നിസിന്നോ ഏവ ‘‘ചൂളപന്ഥകസ്സ ചിത്തം സമാഹിതം, വീഥിപടിപന്നാ വിപസ്സനാ’’തി ഞത്വാ യഥാനിസിന്നോവ അത്താനം ദസ്സേത്വാ, ‘‘പന്ഥക, യദിപായം പിലോതികാ സംകിലിട്ഠാ രജാനുകിണ്ണാ, ഇതോ പന അഞ്ഞോ ഏവ അരിയസ്സ വിനയേ സംകിലേസോ രജോ ചാതി ദസ്സേന്തോ –

    Atha kho bhagavā katabhattakicco āyasmantaṃ cūḷapanthakaṃ āṇāpesi – ‘‘anumodanaṃ karohī’’ti. So sineruṃ gahetvā mahāsamuddaṃ manthento viya pabhinnapaṭisambhidāppattatāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṅkhobhento satthu ajjhāsayaṃ gaṇhanto anumodanaṃ akāsi. Tathā upanissayasampannopi cāyamāyasmā tathārūpāya kammapilotikāya paribādhito catuppadikaṃ gāthaṃ catūhipi māsehi gahetuṃ nāsakkhi. Taṃ panassa upanissayasampattiṃ oloketvā satthā pubbacariyānurūpaṃ yonisomanasikāre niyojesi. Tathā hi bhagavā tadā jīvakassa nivesane nisinno eva ‘‘cūḷapanthakassa cittaṃ samāhitaṃ, vīthipaṭipannā vipassanā’’ti ñatvā yathānisinnova attānaṃ dassetvā, ‘‘panthaka, yadipāyaṃ pilotikā saṃkiliṭṭhā rajānukiṇṇā, ito pana añño eva ariyassa vinaye saṃkileso rajo cāti dassento –

    ‘‘രാഗോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി, രാഗസ്സേതം അധിവചനം രജോതി;

    ‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ഏതം രജം വിപ്പജഹിത്വാ ഭിക്ഖവോ, വിഹരന്തി തേ വീതരജസ്സ സാസനേ.

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā bhikkhavo, viharanti te vītarajassa sāsane.

    ‘‘ദോസോ രജോ…പേ॰… സാസനേ.

    ‘‘Doso rajo…pe… sāsane.

    ‘‘മോഹോ രജോ…പേ॰… വീതരജസ്സ സാസനേ’’തി. –

    ‘‘Moho rajo…pe… vītarajassa sāsane’’ti. –

    ഇമാ തിസ്സോ ഓഭാസഗാഥാ അഭാസി. ഗാഥാപരിയോസാനേ ചൂളപന്ഥകോ അഭിഞ്ഞാപടിസമ്ഭിദാപരിവാരം അരഹത്തം പാപുണീതി.

    Imā tisso obhāsagāthā abhāsi. Gāthāpariyosāne cūḷapanthako abhiññāpaṭisambhidāparivāraṃ arahattaṃ pāpuṇīti.

    ചൂളപന്ഥകത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Cūḷapanthakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൪. ചൂളപന്ഥകത്ഥേരഗാഥാ • 4. Cūḷapanthakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact