| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಚೂಳಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Cūḷapuṇṇamasuttavaṇṇanā
೯೧. ತುಣ್ಹೀಭೂತಂ ತುಣ್ಹೀಭೂತನ್ತಿ ಆಮೇಡಿತವಚನಂ ಬ್ಯಾಪನಿಚ್ಛಾವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಯಂ ಯಂ ದಿಸ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಅನುವಿಲೋಕೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಅನುಸದ್ದೋಪಿ ಬ್ಯಾಪನಿಚ್ಛಾಯಮೇವಾತಿ ಅನು ಅನು ವಿಲೋಕೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ತತೋ ತತೋ ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಅಸನ್ತೋ ನೀಚೋ ಪುರಿಸೋತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಾಪಪುರಿಸೋ ಲಾಮಕಪುರಿಸೋ’’ತಿ। ಸೋತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ। ತನ್ತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಂ ಜಾನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಾನಂ ಯಾಥಾವತೋ ಅಜಾನನತೋ। ಪಾಪಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿಅಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾದಿಲಾಮಕಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಅಸಪ್ಪುರಿಸೇ ಭತ್ತಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಭತ್ತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅಸಪ್ಪುರಿಸಸೇವನೋ’’ತಿ। ಅಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ, ತೇಸಂ ಚಿನ್ತನಸೀಲೋತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಚಿನ್ತೀ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಸಪ್ಪುರಿಸಚಿನ್ತಾಯ ಚಿನ್ತಕೋ’’ತಿ, ದುಚ್ಚಿನ್ತಿತಚಿನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಸಪ್ಪುರಿಸಮನ್ತನನ್ತಿ ಅಸಾಧುಜನವಿಚಾರಂ ಅಸಪ್ಪುರಿಸವೀಮಂಸಂ। ಅಸಪ್ಪುರಿಸವಾಚನ್ತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ। ಅಸಪ್ಪುರಿಸಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ। ಅಸಪ್ಪುರಿಸದಿಟ್ಠಿ ನಾಮ ವಿಸೇಸತೋ ದಸವತ್ಥುಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಅಸಪ್ಪುರಿಸದಾನಂ ನಾಮ ಅಸಕ್ಕಚ್ಚದಾನಾದಿ। ಸಬ್ಬೋಪಾಯಮತ್ಥೋ ಪಾಳಿತೋ ಏವ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ।
91.Tuṇhībhūtaṃtuṇhībhūtanti āmeḍitavacanaṃ byāpanicchāvasena vuttanti āha – ‘‘yaṃ yaṃ disa’’ntiādi. Anuviloketvāti ettha anusaddopi byāpanicchāyamevāti anu anu viloketvāti attho. Tenevāha – ‘‘tato tato viloketvā’’ti. Asanto nīco purisoti asappurisoti āha – ‘‘pāpapuriso lāmakapuriso’’ti. Soti asappuriso. Tanti asappurisaṃ jānituṃ na sakkoti asappurisadhammānaṃ yāthāvato ajānanato. Pāpadhammasamannāgatoti kāyaduccaritādiasantuṭṭhitādilāmakadhammasamannāgato. Asappurise bhatti etassāti asappurisabhatti. Tenāha – ‘‘asappurisasevano’’ti. Asappurisadhammo asappuriso uttarapadalopena, tesaṃ cintanasīloti asappurisacintī. Tenāha ‘‘asappurisacintāya cintako’’ti, duccintitacintīti attho. Asappurisamantananti asādhujanavicāraṃ asappurisavīmaṃsaṃ. Asappurisavācanti catubbidhaṃ dubbhāsitaṃ. Asappurisakammaṃ nāma tividhampi kāyaduccaritaṃ. Asappurisadiṭṭhi nāma visesato dasavatthukā micchādiṭṭhi, tāya samannāgato asappurisadiṭṭhiyā samannāgato, asappurisadānaṃ nāma asakkaccadānādi. Sabbopāyamattho pāḷito eva viññāyati.
‘‘ಪಾಣಂ ಹನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ಚೇತನಾ ಕಾಮಂ ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪಿ ಹೋತಿಯೇವ, ಯಥಾ ಪನ ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಬಲವತರದುಕ್ಖತ್ಥಾಯ ಹೋತಿ, ತಥಾ ನ ಪರಸ್ಸಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಅತ್ತನೋ ದುಕ್ಖತ್ಥಾಯ ಚಿನ್ತೇತಿ’’ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತೋ। ಯಥಾ ಅಸುಕೋ ಅಸುಕನ್ತಿಆದೀಹಿ ಪಾಪಕೋ ಪಾಪವಿಪಾಕೇಕದೇಸಂ ಬಲವಂ ಗರುತರಂ ವಾ ಪಚ್ಚನುಭೋನ್ತೋಪಿ ಯಥಾ ಪರೋ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ, ನ ತಥಾ ಸಯನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪರಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಾ’’ತಿ। ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಪಾಪಕಿರಿಯಾಯ ಸಹಾಯಭಾವೇನ ಗಹೇತ್ವಾ।
‘‘Pāṇaṃ hanissāmī’’tiādikā cetanā kāmaṃ parabyābādhāyapi hotiyeva, yathā pana sā attano balavataradukkhatthāya hoti, tathā na parassāti imamatthaṃ dassetuṃ, ‘‘attano dukkhatthāya cinteti’’icceva vutto. Yathā asuko asukantiādīhi pāpako pāpavipākekadesaṃ balavaṃ garutaraṃ vā paccanubhontopi yathā paro paccanubhoti, na tathā sayanti dasseti. Tenāha ‘‘parabyābādhāyā’’ti. Gahetvāti pāpakiriyāya sahāyabhāvena gahetvā.
ಅಸಕ್ಕಚ್ಚನ್ತಿ ಅನಾದರಂ ಕತ್ವಾ। ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಸಕ್ಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾಕಾರೋ, ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸಕ್ಕರಣಂ ಅಗರುಕರಣನ್ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ‘‘ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ನ ಸಕ್ಕರೋತಿ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾತಿ ನ ಚಿತ್ತೇ ಕತ್ವಾ, ನ ಪೂಜೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪೂಜೇನ್ತೋ ಹಿ ಪೂಜೇತಬ್ಬವತ್ಥುಂ ಚಿತ್ತೇ ಠಪೇತಿ, ತತೋ ನ ಬಹಿ ಕರೋತಿ। ಚಿತ್ತಂ ವಾ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಪತ್ತಿ ಚಿತ್ತೀಕರಣಂ, ಸಮ್ಭಾವನಕಿರಿಯಾ। ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪತೋ ಅಚಿತ್ತೀಕರಣಂ, ಅಸಮ್ಭಾವನಕಿರಿಯಾ। ಅಪವಿದ್ಧನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಾದಿಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ವಿಯ ಅವಖಿತ್ತಕಂ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಛಡ್ಡೇತುಕಾಮೋ ವಿಯಾ’’ತಿಆದಿ। ರೋಗಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ರೋಗಿಕಸರೀರಂ ಓದನಾದೀಹಿ ಪಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಮ್ಮಿಕೇ ರೋಗಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವಿಯ। ಅದ್ಧಾ ಇಮಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ ಫಲಂ ಮಮೇವ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಏವಂ ಯಸ್ಸ ತಥಾ ದಿಟ್ಠಿ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಆಗಮನದಿಟ್ಠಿಕೋ, ಅಯಂ ಪನ ನ ತಾದಿಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅನಾಗಮನದಿಟ್ಠಿಕೋ’’ತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ನೋ ಫಲಪಾಟಿಕಙ್ಖೀ ಹುತ್ವಾ ದೇತೀ’’ತಿ।
Asakkaccanti anādaraṃ katvā. Deyyadhammassa asakkaraṇaṃ appasannākāro, puggalassa asakkaraṇaṃ agarukaraṇanti imamatthaṃ dassento, ‘‘deyyadhammaṃ na sakkaroti nāmā’’tiādimāha. Acittīkatvāti na citte katvā, na pūjetvāti attho. Pūjento hi pūjetabbavatthuṃ citte ṭhapeti, tato na bahi karoti. Cittaṃ vā acchariyaṃ katvā paṭipatti cittīkaraṇaṃ, sambhāvanakiriyā. Tappaṭikkhepato acittīkaraṇaṃ, asambhāvanakiriyā. Apaviddhanti ucchiṭṭhādichaḍḍanīyadhammaṃ viya avakhittakaṃ. Tenāha – ‘‘chaḍḍetukāmo viyā’’tiādi. Rogaṃ pakkhipantoviyāti rogikasarīraṃ odanādīhi pamajjitvā vammike rogaṃ pakkhipanto viya. Addhā imassa dānassa phalaṃ mameva āgacchatīti evaṃ yassa tathā diṭṭhi atthi, so āgamanadiṭṭhiko, ayaṃ pana na tādisoti āha ‘‘anāgamanadiṭṭhiko’’ti. Tenāha – ‘‘no phalapāṭikaṅkhī hutvā detī’’ti.
ಕಾಮಞ್ಚಾಯಂ ಯಥಾವುತ್ತಪುಗ್ಗಲೋ ಅಸದ್ಧಮ್ಮಾದೀಹಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ತೇಹಿ ಪನ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ತಾಯ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ನಿರಯೇ ಉಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖನಯೇನಾತಿ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಸದೇವಕಂ ಲೋಕ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಪಾರಾ॰ ೧) ದೇವಸದ್ದೋ ಛಕಾಮಾವಚರದೇವೇಸು, ಏವಮಿಧಾತಿ ಆಹ ‘‘ಛಕಾಮಾವಚರದೇವಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ವಿಸುಂ ಗಹಿತತ್ತಾ ಕಾಮಾವಚರದೇವಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಚೇ? ಇಧ ದಾನಫಲಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಕಾಮಾವಚರದೇವಗ್ಗಹಣಂ , ತತ್ಥಾಪಿ ಛಕಾಮಾವಚರಗ್ಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ದೇವಮಹತ್ತತಾದಿವಚನತೋ। ತಿಣ್ಣಂ ಕುಲಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತೀತಿ ಖತ್ತಿಯಮಹತ್ತಾದೀನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಕುಲಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿ, ನ ಕೇವಲಂ ಕುಲಸಮ್ಪದಾ ಏವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ಅಥ ಖೋ ತತ್ಥ ಆಯುವಣ್ಣಯಸಭೋಗಇಸ್ಸರಿಯಾದಿಸಮ್ಪದಾಪಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಉಳಾರಸ್ಸ ದಾನಮಯಪುಞ್ಞಸ್ಸ ವಸೇನ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಮಿಜ್ಝನತೋ। ಸುದ್ಧವಟ್ಟವಸೇನೇವ ಕಥಿತಂ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇಪಿ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿವಟ್ಟಸ್ಸ ಅನಾಮಟ್ಠತ್ತಾ। ಸದ್ಧಾದಯೋ ಹಿ ಲೋಕಿಯಕುಸಲಸಮ್ಭಾರಾ ಏವೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Kāmañcāyaṃ yathāvuttapuggalo asaddhammādīhi pāpadhammehi samannāgato, tehi pana sabbehipi micchādassanaṃ mahāsāvajjanti dassetuṃ, ‘‘tāya micchādiṭṭhiyā niraye upapajjatī’’ti vuttaṃ. Vuttapaṭipakkhanayenāti kaṇhapakkhe vuttassa atthassa vipariyāyena sukkapakkhe attho veditabbo. ‘‘Sadevakaṃ loka’’ntiādīsu (pārā. 1) devasaddo chakāmāvacaradevesu, evamidhāti āha ‘‘chakāmāvacaradevā’’ti. Tattha brahmānaṃ visuṃ gahitattā kāmāvacaradevaggahaṇanti ce? Idha dānaphalassa adhippetattā kāmāvacaradevaggahaṇaṃ , tatthāpi chakāmāvacaraggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ devamahattatādivacanato. Tiṇṇaṃ kulānaṃ sampattīti khattiyamahattādīnaṃ tiṇṇaṃ kulānaṃ sampatti, na kevalaṃ kulasampadā eva adhippetā, atha kho tattha āyuvaṇṇayasabhogaissariyādisampadāpi adhippetāti daṭṭhabbaṃ uḷārassa dānamayapuññassa vasena tesampi samijjhanato. Suddhavaṭṭavaseneva kathitaṃ sukkapakkhepi sabbaso vivaṭṭassa anāmaṭṭhattā. Saddhādayo hi lokiyakusalasambhārā evettha adhippetāti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಚೂಳಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Cūḷapuṇṇamasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ದೇವದಹವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca devadahavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧೦. ಚೂಳಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತಂ • 10. Cūḷapuṇṇamasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಚೂಳಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Cūḷapuṇṇamasuttavaṇṇanā
