Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมานวตฺถุปาฬิ • Vimānavatthupāḷi

    ๑๓. จูฬรถวิมานวตฺถุ

    13. Cūḷarathavimānavatthu

    ๙๘๑.

    981.

    ‘‘ทฬฺหธมฺมา นิสารสฺส, ธนุํ โอลุพฺภ ติฎฺฐสิ;

    ‘‘Daḷhadhammā nisārassa, dhanuṃ olubbha tiṭṭhasi;

    ขตฺติโย นุสิ ราชโญฺญ, อทุ ลุโทฺท วเนจโร’’ติ 1ฯ

    Khattiyo nusi rājañño, adu luddo vanecaro’’ti 2.

    ๙๘๒.

    982.

    ‘‘อสฺสกาธิปติสฺสาหํ , ภเนฺต ปุโตฺต วเนจโร;

    ‘‘Assakādhipatissāhaṃ , bhante putto vanecaro;

    นามํ เม ภิกฺขุ เต พฺรูมิ, สุชาโต อิติ มํ วิทู 3ฯ

    Nāmaṃ me bhikkhu te brūmi, sujāto iti maṃ vidū 4.

    ๙๘๓.

    983.

    ‘‘มิเค คเวสมาโนหํ, โอคาหโนฺต พฺรหาวนํ;

    ‘‘Mige gavesamānohaṃ, ogāhanto brahāvanaṃ;

    มิคํ ตเญฺจว 5 นาทฺทกฺขิํ, ตญฺจ ทิสฺวา ฐิโต อห’’นฺติฯ

    Migaṃ tañceva 6 nāddakkhiṃ, tañca disvā ṭhito aha’’nti.

    ๙๘๔.

    984.

    ‘‘สฺวาคตํ เต มหาปุญฺญ, อโถ เต อทุราคตํ;

    ‘‘Svāgataṃ te mahāpuñña, atho te adurāgataṃ;

    เอโตฺต อุทกมาทาย, ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เตฯ

    Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu te.

    ๙๘๕.

    985.

    ‘‘อิทมฺปิ ปานียํ สีตํ, อาภตํ คิริคพฺภรา;

    ‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

    ราชปุตฺต ตโต ปิตฺวา 7, สนฺถตสฺมิํ อุปาวิสา’’ติฯ

    Rājaputta tato pitvā 8, santhatasmiṃ upāvisā’’ti.

    ๙๘๖.

    986.

    ‘‘กลฺยาณี วต เต วาจา, สวนียา มหามุนิ;

    ‘‘Kalyāṇī vata te vācā, savanīyā mahāmuni;

    เนลา อตฺถวตี 9 วคฺคุ, มนฺตฺวา 10 อตฺถญฺจ ภาสสิ 11ฯ

    Nelā atthavatī 12 vaggu, mantvā 13 atthañca bhāsasi 14.

    ๙๘๗.

    987.

    ‘‘กา เต รติ วเน วิหรโต, อิสินิสภ วเทหิ ปุโฎฺฐ;

    ‘‘Kā te rati vane viharato, isinisabha vadehi puṭṭho;

    ตว วจนปถํ นิสามยิตฺวา, อตฺถธมฺมปทํ สมาจเรมเส’’ติฯ

    Tava vacanapathaṃ nisāmayitvā, atthadhammapadaṃ samācaremase’’ti.

    ๙๘๘.

    988.

    ‘‘อหิํสา สพฺพปาณีนํ, กุมารมฺหาก รุจฺจติ;

    ‘‘Ahiṃsā sabbapāṇīnaṃ, kumāramhāka ruccati;

    เถยฺยา จ อติจารา จ, มชฺชปานา จ อารติฯ

    Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārati.

    ๙๘๙.

    989.

    ‘‘อารติ สมจริยา จ, พาหุสจฺจํ กตญฺญุตา;

    ‘‘Ārati samacariyā ca, bāhusaccaṃ kataññutā;

    ทิเฎฺฐว ธเมฺม ปาสํสา, ธมฺมา เอเต ปสํสิยาติฯ

    Diṭṭheva dhamme pāsaṃsā, dhammā ete pasaṃsiyāti.

    ๙๙๐.

    990.

    ‘‘สนฺติเก มรณํ ตุยฺหํ, โอรํ มาเสหิ ปญฺจหิ;

    ‘‘Santike maraṇaṃ tuyhaṃ, oraṃ māsehi pañcahi;

    ราชปุตฺต วิชานาหิ, อตฺตานํ ปริโมจยา’’ติฯ

    Rājaputta vijānāhi, attānaṃ parimocayā’’ti.

    ๙๙๑.

    991.

    ‘‘กตมํ สฺวาหํ ชนปทํ คนฺตฺวา, กิํ กมฺมํ กิญฺจ โปริสํ;

    ‘‘Katamaṃ svāhaṃ janapadaṃ gantvā, kiṃ kammaṃ kiñca porisaṃ;

    กาย วา ปน วิชฺชาย, ภเวยฺยํ อชรามโร’’ติฯ

    Kāya vā pana vijjāya, bhaveyyaṃ ajarāmaro’’ti.

    ๙๙๒.

    992.

    ‘‘น วิชฺชเต โส ปเทโส, กมฺมํ วิชฺชา จ โปริสํ;

    ‘‘Na vijjate so padeso, kammaṃ vijjā ca porisaṃ;

    ยตฺถ คนฺตฺวา ภเว มโจฺจ, ราชปุตฺตาชรามโรฯ

    Yattha gantvā bhave macco, rājaputtājarāmaro.

    ๙๙๓.

    993.

    ‘‘มหทฺธนา มหาโภคา, รฎฺฐวโนฺตปิ ขตฺติยา;

    ‘‘Mahaddhanā mahābhogā, raṭṭhavantopi khattiyā;

    ปหูตธนธญฺญาเส, เตปิ โน 15 อชรามราฯ

    Pahūtadhanadhaññāse, tepi no 16 ajarāmarā.

    ๙๙๔.

    994.

    ‘‘ยทิ เต สุตา อนฺธกเวณฺฑุปุตฺตา 17, สูรา วีรา วิกฺกนฺตปฺปหาริโน;

    ‘‘Yadi te sutā andhakaveṇḍuputtā 18, sūrā vīrā vikkantappahārino;

    เตปิ อายุกฺขยํ ปตฺตา, วิทฺธสฺตา สสฺสตีสมาฯ

    Tepi āyukkhayaṃ pattā, viddhastā sassatīsamā.

    ๙๙๕.

    995.

    ‘‘ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา, สุทฺทา จณฺฑาลปุกฺกุสา;

    ‘‘Khattiyā brāhmaṇā vessā, suddā caṇḍālapukkusā;

    เอเต จเญฺญ จ ชาติยา, เตปิ โน อชรามราฯ

    Ete caññe ca jātiyā, tepi no ajarāmarā.

    ๙๙๖.

    996.

    ‘‘เย มนฺตํ ปริวเตฺตนฺติ, ฉฬงฺคํ พฺรหฺมจินฺติตํ;

    ‘‘Ye mantaṃ parivattenti, chaḷaṅgaṃ brahmacintitaṃ;

    เอเต จเญฺญ จ วิชฺชาย, เตปิ โน อชรามราฯ

    Ete caññe ca vijjāya, tepi no ajarāmarā.

    ๙๙๗.

    997.

    ‘‘อิสโย จาปิ เย สนฺตา, สญฺญตตฺตา ตปสฺสิโน;

    ‘‘Isayo cāpi ye santā, saññatattā tapassino;

    สรีรํ เตปิ กาเลน, วิชหนฺติ ตปสฺสิโนฯ

    Sarīraṃ tepi kālena, vijahanti tapassino.

    ๙๙๘.

    998.

    ‘‘ภาวิตตฺตาปิ อรหโนฺต, กตกิจฺจา อนาสวา;

    ‘‘Bhāvitattāpi arahanto, katakiccā anāsavā;

    นิกฺขิปนฺติ อิมํ เทหํ, ปุญฺญปาปปริกฺขยา’’ติฯ

    Nikkhipanti imaṃ dehaṃ, puññapāpaparikkhayā’’ti.

    ๙๙๙.

    999.

    ‘‘สุภาสิตา อตฺถวตี, คาถาโย เต มหามุนิ;

    ‘‘Subhāsitā atthavatī, gāthāyo te mahāmuni;

    นิชฺฌโตฺตมฺหิ สุภเฎฺฐน, ตฺวญฺจ เม สรณํ ภวา’’ติฯ

    Nijjhattomhi subhaṭṭhena, tvañca me saraṇaṃ bhavā’’ti.

    ๑๐๐๐.

    1000.

    ‘‘มา มํ ตฺวํ สรณํ คจฺฉ, ตเมว สรณํ วช 19;

    ‘‘Mā maṃ tvaṃ saraṇaṃ gaccha, tameva saraṇaṃ vaja 20;

    สกฺยปุตฺตํ มหาวีรํ, ยมหํ สรณํ คโต’’ติฯ

    Sakyaputtaṃ mahāvīraṃ, yamahaṃ saraṇaṃ gato’’ti.

    ๑๐๐๑.

    1001.

    ‘‘กตรสฺมิํ โส ชนปเท, สตฺถา ตุมฺหาก มาริส;

    ‘‘Katarasmiṃ so janapade, satthā tumhāka mārisa;

    อหมฺปิ ทฎฺฐุํ คจฺฉิสฺสํ, ชินํ อปฺปฎิปุคฺคล’’นฺติฯ

    Ahampi daṭṭhuṃ gacchissaṃ, jinaṃ appaṭipuggala’’nti.

    ๑๐๐๒.

    1002.

    ‘‘ปุรตฺถิมสฺมิํ ชนปเท, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

    ‘‘Puratthimasmiṃ janapade, okkākakulasambhavo;

    ตตฺถาสิ ปุริสาชโญฺญ, โส จ โข ปรินิพฺพุโต’’ติฯ

    Tatthāsi purisājañño, so ca kho parinibbuto’’ti.

    ๑๐๐๓.

    1003.

    ‘‘สเจ หิ พุโทฺธ ติเฎฺฐยฺย, สตฺถา ตุมฺหาก มาริส;

    ‘‘Sace hi buddho tiṭṭheyya, satthā tumhāka mārisa;

    โยชนานิ สหสฺสานิ, คเจฺฉยฺยํ 21 ปยิรุปาสิตุํฯ

    Yojanāni sahassāni, gaccheyyaṃ 22 payirupāsituṃ.

    ๑๐๐๔.

    1004.

    ‘‘ยโต จ โข 23 ปรินิพฺพุโต, สตฺถา ตุมฺหาก มาริส;

    ‘‘Yato ca kho 24 parinibbuto, satthā tumhāka mārisa;

    นิพฺพุตมฺปิ 25 มหาวีรํ, คจฺฉามิ สรณํ อหํฯ

    Nibbutampi 26 mahāvīraṃ, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

    ๑๐๐๕.

    1005.

    ‘‘อุเปมิ สรณํ พุทฺธํ, ธมฺมญฺจาปิ อนุตฺตรํ;

    ‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;

    สงฺฆญฺจ นรเทวสฺส, คจฺฉามิ สรณํ อหํฯ

    Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.

    ๑๐๐๖.

    1006.

    ‘‘ปาณาติปาตา วิรมามิ ขิปฺปํ, โลเก อทินฺนํ ปริวชฺชยามิ;

    ‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;

    อมชฺชโป โน จ มุสา ภณามิ, สเกน ทาเรน จ โหมิ ตุโฎฺฐ’’ติฯ

    Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho’’ti.

    ๑๐๐๗.

    1007.

    ‘‘สหสฺสรํสีว ยถา มหปฺปโภ, ทิสํ ยถา ภาติ นเภ อนุกฺกมํ;

    ‘‘Sahassaraṃsīva yathā mahappabho, disaṃ yathā bhāti nabhe anukkamaṃ;

    ตถาปกาโร 27 ตวายํ 28 มหารโถ, สมนฺตโต โยชนสตฺตมายโตฯ

    Tathāpakāro 29 tavāyaṃ 30 mahāratho, samantato yojanasattamāyato.

    ๑๐๐๘.

    1008.

    ‘‘สุวณฺณปเฎฺฎหิ สมนฺตโมตฺถโฎ, อุรสฺส มุตฺตาหิ มณีหิ จิตฺติโต;

    ‘‘Suvaṇṇapaṭṭehi samantamotthaṭo, urassa muttāhi maṇīhi cittito;

    เลขา สุวณฺณสฺส จ รูปิยสฺส จ, โสเภนฺติ เวฬุริยมยา สุนิมฺมิตาฯ

    Lekhā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhenti veḷuriyamayā sunimmitā.

    ๑๐๐๙.

    1009.

    ‘‘สีสญฺจิทํ เวฬุริยสฺส นิมฺมิตํ, ยุคญฺจิทํ โลหิตกาย จิตฺติตํ;

    ‘‘Sīsañcidaṃ veḷuriyassa nimmitaṃ, yugañcidaṃ lohitakāya cittitaṃ;

    ยุตฺตา สุวณฺณสฺส จ รูปิยสฺส จ, โสภนฺติ อสฺสา จ อิเม มโนชวาฯ

    Yuttā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhanti assā ca ime manojavā.

    ๑๐๑๐.

    1010.

    ‘‘โส ติฎฺฐสิ เหมรเถ อธิฎฺฐิโต, เทวานมิโนฺทว สหสฺสวาหโน;

    ‘‘So tiṭṭhasi hemarathe adhiṭṭhito, devānamindova sahassavāhano;

    ปุจฺฉามิ ตาหํ ยสวนฺต โกวิทํ 31, กถํ ตยา ลโทฺธ อยํ อุฬาโร’’ติฯ

    Pucchāmi tāhaṃ yasavanta kovidaṃ 32, kathaṃ tayā laddho ayaṃ uḷāro’’ti.

    ๑๐๑๑.

    1011.

    ‘‘สุชาโต นามหํ ภเนฺต, ราชปุโตฺต ปุเร อหุํ;

    ‘‘Sujāto nāmahaṃ bhante, rājaputto pure ahuṃ;

    ตฺวญฺจ มํ อนุกมฺปาย, สญฺญมสฺมิํ นิเวสยิฯ

    Tvañca maṃ anukampāya, saññamasmiṃ nivesayi.

    ๑๐๑๒.

    1012.

    ‘‘ขีณายุกญฺจ มํ ญตฺวา, สรีรํ ปาทาสิ สตฺถุโน;

    ‘‘Khīṇāyukañca maṃ ñatvā, sarīraṃ pādāsi satthuno;

    อิมํ สุชาต ปูเชหิ, ตํ เต อตฺถาย เหหิติฯ

    Imaṃ sujāta pūjehi, taṃ te atthāya hehiti.

    ๑๐๑๓.

    1013.

    ‘‘ตาหํ คเนฺธหิ มาเลหิ, ปูชยิตฺวา สมุยฺยุโต;

    ‘‘Tāhaṃ gandhehi mālehi, pūjayitvā samuyyuto;

    ปหาย มานุสํ เทหํ, อุปปโนฺนมฺหิ นนฺทนํฯ

    Pahāya mānusaṃ dehaṃ, upapannomhi nandanaṃ.

    ๑๐๑๔.

    1014.

    ‘‘นนฺทเน จ วเน 33 รเมฺม, นานาทิชคณายุเต;

    ‘‘Nandane ca vane 34 ramme, nānādijagaṇāyute;

    รมามิ นจฺจคีเตหิ, อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต’’ติฯ

    Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.

    จูฬรถวิมานํ เตรสมํฯ

    Cūḷarathavimānaṃ terasamaṃ.




    Next: ๑๔. มหารถวิมานวตฺถุ • 14. Mahārathavimānavatthu




    Footnotes:
    1. วนาจโรติ (สฺยา. ก.)
    2. vanācaroti (syā. ka.)
    3. วิทุํ (สี.)
    4. viduṃ (sī.)
    5. มิคํ คเนฺตฺวว (สฺยา.), มิควธญฺจ (ก.)
    6. migaṃ gantveva (syā.), migavadhañca (ka.)
    7. ปีตฺวา (สี. สฺยา.)
    8. pītvā (sī. syā.)
    9. จตฺถวตี (สี.)
    10. มนฺตา (สฺยา. ปี. ก.)
    11. ภาสเส (สี.)
    12. catthavatī (sī.)
    13. mantā (syā. pī. ka.)
    14. bhāsase (sī.)
    15. เตปิ น (พหูสุ)
    16. tepi na (bahūsu)
    17. อนฺธกเวณฺหุปุตฺตา (สี.), อณฺฑกเวณฺฑปุตฺตา (สฺยา. ก.)
    18. andhakaveṇhuputtā (sī.), aṇḍakaveṇḍaputtā (syā. ka.)
    19. ภช (ก.)
    20. bhaja (ka.)
    21. คเจฺฉ (สฺยา. ปี. ก.)
    22. gacche (syā. pī. ka.)
    23. ยตา โข (ปี. ก.)
    24. yatā kho (pī. ka.)
    25. ปรินิพฺพุตํ (สฺยา. ก.)
    26. parinibbutaṃ (syā. ka.)
    27. ตถปฺปกาโร (สี. สฺยา.)
    28. ตวยํ (สี. ปี.)
    29. tathappakāro (sī. syā.)
    30. tavayaṃ (sī. pī.)
    31. โกวิท (ก.)
    32. kovida (ka.)
    33. นนฺทโนปวเน (สี.), นนฺทเน ปวเน (สฺยา. ก.)
    34. nandanopavane (sī.), nandane pavane (syā. ka.)



    Related texts:



    อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / วิมานวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Vimānavatthu-aṭṭhakathā / ๑๓. จูฬรถวิมานวณฺณนา • 13. Cūḷarathavimānavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact