Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿ • Vimānavatthupāḷi |
੧੩. ਚੂਲ਼ਰਥવਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ
13. Cūḷarathavimānavatthu
੯੮੧.
981.
‘‘ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ ਨਿਸਾਰਸ੍ਸ, ਧਨੁਂ ਓਲੁਬ੍ਭ ਤਿਟ੍ਠਸਿ।
‘‘Daḷhadhammā nisārassa, dhanuṃ olubbha tiṭṭhasi;
੯੮੨.
982.
‘‘ਅਸ੍ਸਕਾਧਿਪਤਿਸ੍ਸਾਹਂ , ਭਨ੍ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੋ વਨੇਚਰੋ।
‘‘Assakādhipatissāhaṃ , bhante putto vanecaro;
੯੮੩.
983.
‘‘ਮਿਗੇ ਗવੇਸਮਾਨੋਹਂ, ਓਗਾਹਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹਾવਨਂ।
‘‘Mige gavesamānohaṃ, ogāhanto brahāvanaṃ;
ਮਿਗਂ ਤਞ੍ਚੇવ 5 ਨਾਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ, ਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ ਠਿਤੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ॥
Migaṃ tañceva 6 nāddakkhiṃ, tañca disvā ṭhito aha’’nti.
੯੮੪.
984.
‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞ, ਅਥੋ ਤੇ ਅਦੁਰਾਗਤਂ।
‘‘Svāgataṃ te mahāpuñña, atho te adurāgataṃ;
ਏਤ੍ਤੋ ਉਦਕਮਾਦਾਯ, ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲਯਸ੍ਸੁ ਤੇ॥
Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu te.
੯੮੫.
985.
‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਾਨੀਯਂ ਸੀਤਂ, ਆਭਤਂ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰਾ।
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
੯੮੬.
986.
‘‘ਕਲ੍ਯਾਣੀ વਤ ਤੇ વਾਚਾ, ਸવਨੀਯਾ ਮਹਾਮੁਨਿ।
‘‘Kalyāṇī vata te vācā, savanīyā mahāmuni;
੯੮੭.
987.
‘‘ਕਾ ਤੇ ਰਤਿ વਨੇ વਿਹਰਤੋ, ਇਸਿਨਿਸਭ વਦੇਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ।
‘‘Kā te rati vane viharato, isinisabha vadehi puṭṭho;
ਤવ વਚਨਪਥਂ ਨਿਸਾਮਯਿਤ੍વਾ, ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਪਦਂ ਸਮਾਚਰੇਮਸੇ’’ਤਿ॥
Tava vacanapathaṃ nisāmayitvā, atthadhammapadaṃ samācaremase’’ti.
੯੮੮.
988.
‘‘ਅਹਿਂਸਾ ਸਬ੍ਬਪਾਣੀਨਂ, ਕੁਮਾਰਮ੍ਹਾਕ ਰੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Ahiṃsā sabbapāṇīnaṃ, kumāramhāka ruccati;
ਥੇਯ੍ਯਾ ਚ ਅਤਿਚਾਰਾ ਚ, ਮਜ੍ਜਪਾਨਾ ਚ ਆਰਤਿ॥
Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārati.
੯੮੯.
989.
‘‘ਆਰਤਿ ਸਮਚਰਿਯਾ ਚ, ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ।
‘‘Ārati samacariyā ca, bāhusaccaṃ kataññutā;
ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਾਸਂਸਾ, ਧਮ੍ਮਾ ਏਤੇ ਪਸਂਸਿਯਾਤਿ॥
Diṭṭheva dhamme pāsaṃsā, dhammā ete pasaṃsiyāti.
੯੯੦.
990.
‘‘ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਮਰਣਂ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਓਰਂ ਮਾਸੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ।
‘‘Santike maraṇaṃ tuyhaṃ, oraṃ māsehi pañcahi;
ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ વਿਜਾਨਾਹਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਮੋਚਯਾ’’ਤਿ॥
Rājaputta vijānāhi, attānaṃ parimocayā’’ti.
੯੯੧.
991.
‘‘ਕਤਮਂ ਸ੍વਾਹਂ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਿਞ੍ਚ ਪੋਰਿਸਂ।
‘‘Katamaṃ svāhaṃ janapadaṃ gantvā, kiṃ kammaṃ kiñca porisaṃ;
ਕਾਯ વਾ ਪਨ વਿਜ੍ਜਾਯ, ਭવੇਯ੍ਯਂ ਅਜਰਾਮਰੋ’’ਤਿ॥
Kāya vā pana vijjāya, bhaveyyaṃ ajarāmaro’’ti.
੯੯੨.
992.
‘‘ਨ વਿਜ੍ਜਤੇ ਸੋ ਪਦੇਸੋ, ਕਮ੍ਮਂ વਿਜ੍ਜਾ ਚ ਪੋਰਿਸਂ।
‘‘Na vijjate so padeso, kammaṃ vijjā ca porisaṃ;
ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭવੇ ਮਚ੍ਚੋ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾਜਰਾਮਰੋ॥
Yattha gantvā bhave macco, rājaputtājarāmaro.
੯੯੩.
993.
‘‘ਮਹਦ੍ਧਨਾ ਮਹਾਭੋਗਾ, ਰਟ੍ਠવਨ੍ਤੋਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ।
‘‘Mahaddhanā mahābhogā, raṭṭhavantopi khattiyā;
੯੯੪.
994.
‘‘ਯਦਿ ਤੇ ਸੁਤਾ ਅਨ੍ਧਕવੇਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਤਾ 17, ਸੂਰਾ વੀਰਾ વਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਰਿਨੋ।
‘‘Yadi te sutā andhakaveṇḍuputtā 18, sūrā vīrā vikkantappahārino;
ਤੇਪਿ ਆਯੁਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤਾ, વਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਸਸ੍ਸਤੀਸਮਾ॥
Tepi āyukkhayaṃ pattā, viddhastā sassatīsamā.
੯੯੫.
995.
‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વੇਸ੍ਸਾ, ਸੁਦ੍ਦਾ ਚਣ੍ਡਾਲਪੁਕ੍ਕੁਸਾ।
‘‘Khattiyā brāhmaṇā vessā, suddā caṇḍālapukkusā;
ਏਤੇ ਚਞ੍ਞੇ ਚ ਜਾਤਿਯਾ, ਤੇਪਿ ਨੋ ਅਜਰਾਮਰਾ॥
Ete caññe ca jātiyā, tepi no ajarāmarā.
੯੯੬.
996.
‘‘ਯੇ ਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਛਲ਼ਙ੍ਗਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਿਨ੍ਤਿਤਂ।
‘‘Ye mantaṃ parivattenti, chaḷaṅgaṃ brahmacintitaṃ;
ਏਤੇ ਚਞ੍ਞੇ ਚ વਿਜ੍ਜਾਯ, ਤੇਪਿ ਨੋ ਅਜਰਾਮਰਾ॥
Ete caññe ca vijjāya, tepi no ajarāmarā.
੯੯੭.
997.
‘‘ਇਸਯੋ ਚਾਪਿ ਯੇ ਸਨ੍ਤਾ, ਸਞ੍ਞਤਤ੍ਤਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ।
‘‘Isayo cāpi ye santā, saññatattā tapassino;
ਸਰੀਰਂ ਤੇਪਿ ਕਾਲੇਨ, વਿਜਹਨ੍ਤਿ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ॥
Sarīraṃ tepi kālena, vijahanti tapassino.
੯੯੮.
998.
‘‘ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਕਤਕਿਚ੍ਚਾ ਅਨਾਸવਾ।
‘‘Bhāvitattāpi arahanto, katakiccā anāsavā;
ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਦੇਹਂ, ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਪਰਿਕ੍ਖਯਾ’’ਤਿ॥
Nikkhipanti imaṃ dehaṃ, puññapāpaparikkhayā’’ti.
੯੯੯.
999.
‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਅਤ੍ਥવਤੀ, ਗਾਥਾਯੋ ਤੇ ਮਹਾਮੁਨਿ।
‘‘Subhāsitā atthavatī, gāthāyo te mahāmuni;
ਨਿਜ੍ਝਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਸੁਭਟ੍ਠੇਨ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਮੇ ਸਰਣਂ ਭવਾ’’ਤਿ॥
Nijjhattomhi subhaṭṭhena, tvañca me saraṇaṃ bhavā’’ti.
੧੦੦੦.
1000.
ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾવੀਰਂ, ਯਮਹਂ ਸਰਣਂ ਗਤੋ’’ਤਿ॥
Sakyaputtaṃ mahāvīraṃ, yamahaṃ saraṇaṃ gato’’ti.
੧੦੦੧.
1001.
‘‘ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸੋ ਜਨਪਦੇ, ਸਤ੍ਥਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕ ਮਾਰਿਸ।
‘‘Katarasmiṃ so janapade, satthā tumhāka mārisa;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਜਿਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲ’’ਨ੍ਤਿ॥
Ahampi daṭṭhuṃ gacchissaṃ, jinaṃ appaṭipuggala’’nti.
੧੦੦੨.
1002.
‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋ।
‘‘Puratthimasmiṃ janapade, okkākakulasambhavo;
ਤਤ੍ਥਾਸਿ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞੋ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ॥
Tatthāsi purisājañño, so ca kho parinibbuto’’ti.
੧੦੦੩.
1003.
‘‘ਸਚੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕ ਮਾਰਿਸ।
‘‘Sace hi buddho tiṭṭheyya, satthā tumhāka mārisa;
੧੦੦੪.
1004.
‘‘ਯਤੋ ਚ ਖੋ 23 ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕ ਮਾਰਿਸ।
‘‘Yato ca kho 24 parinibbuto, satthā tumhāka mārisa;
੧੦੦੫.
1005.
‘‘ਉਪੇਮਿ ਸਰਣਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ।
‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;
ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਨਰਦੇવਸ੍ਸ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਰਣਂ ਅਹਂ॥
Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
੧੦੦੬.
1006.
‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વਿਰਮਾਮਿ ਖਿਪ੍ਪਂ, ਲੋਕੇ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਯਾਮਿ।
‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;
ਅਮਜ੍ਜਪੋ ਨੋ ਚ ਮੁਸਾ ਭਣਾਮਿ, ਸਕੇਨ ਦਾਰੇਨ ਚ ਹੋਮਿ ਤੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ॥
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho’’ti.
੧੦੦੭.
1007.
‘‘ਸਹਸ੍ਸਰਂਸੀવ ਯਥਾ ਮਹਪ੍ਪਭੋ, ਦਿਸਂ ਯਥਾ ਭਾਤਿ ਨਭੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮਂ।
‘‘Sahassaraṃsīva yathā mahappabho, disaṃ yathā bhāti nabhe anukkamaṃ;
੧੦੦੮.
1008.
‘‘ਸੁવਣ੍ਣਪਟ੍ਟੇਹਿ ਸਮਨ੍ਤਮੋਤ੍ਥਟੋ, ਉਰਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤਾਹਿ ਮਣੀਹਿ ਚਿਤ੍ਤਿਤੋ।
‘‘Suvaṇṇapaṭṭehi samantamotthaṭo, urassa muttāhi maṇīhi cittito;
ਲੇਖਾ ਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਚ ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਚ, ਸੋਭੇਨ੍ਤਿ વੇਲ਼ੁਰਿਯਮਯਾ ਸੁਨਿਮ੍ਮਿਤਾ॥
Lekhā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhenti veḷuriyamayā sunimmitā.
੧੦੦੯.
1009.
‘‘ਸੀਸਞ੍ਚਿਦਂ વੇਲ਼ੁਰਿਯਸ੍ਸ ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ, ਯੁਗਞ੍ਚਿਦਂ ਲੋਹਿਤਕਾਯ ਚਿਤ੍ਤਿਤਂ।
‘‘Sīsañcidaṃ veḷuriyassa nimmitaṃ, yugañcidaṃ lohitakāya cittitaṃ;
ਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਚ ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਚ, ਸੋਭਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾ ਚ ਇਮੇ ਮਨੋਜવਾ॥
Yuttā suvaṇṇassa ca rūpiyassa ca, sobhanti assā ca ime manojavā.
੧੦੧੦.
1010.
‘‘ਸੋ ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਹੇਮਰਥੇ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋવ ਸਹਸ੍ਸવਾਹਨੋ।
‘‘So tiṭṭhasi hemarathe adhiṭṭhito, devānamindova sahassavāhano;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਾਹਂ ਯਸવਨ੍ਤ ਕੋવਿਦਂ 31, ਕਥਂ ਤਯਾ ਲਦ੍ਧੋ ਅਯਂ ਉਲ਼ਾਰੋ’’ਤਿ॥
Pucchāmi tāhaṃ yasavanta kovidaṃ 32, kathaṃ tayā laddho ayaṃ uḷāro’’ti.
੧੦੧੧.
1011.
‘‘ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰੇ ਅਹੁਂ।
‘‘Sujāto nāmahaṃ bhante, rājaputto pure ahuṃ;
ਤ੍વਞ੍ਚ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਸਞ੍ਞਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿવੇਸਯਿ॥
Tvañca maṃ anukampāya, saññamasmiṃ nivesayi.
੧੦੧੨.
1012.
‘‘ਖੀਣਾਯੁਕਞ੍ਚ ਮਂ ਞਤ੍વਾ, ਸਰੀਰਂ ਪਾਦਾਸਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ।
‘‘Khīṇāyukañca maṃ ñatvā, sarīraṃ pādāsi satthuno;
ਇਮਂ ਸੁਜਾਤ ਪੂਜੇਹਿ, ਤਂ ਤੇ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹੇਹਿਤਿ॥
Imaṃ sujāta pūjehi, taṃ te atthāya hehiti.
੧੦੧੩.
1013.
‘‘ਤਾਹਂ ਗਨ੍ਧੇਹਿ ਮਾਲੇਹਿ, ਪੂਜਯਿਤ੍વਾ ਸਮੁਯ੍ਯੁਤੋ।
‘‘Tāhaṃ gandhehi mālehi, pūjayitvā samuyyuto;
ਪਹਾਯ ਮਾਨੁਸਂ ਦੇਹਂ, ਉਪਪਨ੍ਨੋਮ੍ਹਿ ਨਨ੍ਦਨਂ॥
Pahāya mānusaṃ dehaṃ, upapannomhi nandanaṃ.
੧੦੧੪.
1014.
ਰਮਾਮਿ ਨਚ੍ਚਗੀਤੇਹਿ, ਅਚ੍ਛਰਾਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ॥
Ramāmi naccagītehi, accharāhi purakkhato’’ti.
ਚੂਲ਼ਰਥવਿਮਾਨਂ ਤੇਰਸਮਂ।
Cūḷarathavimānaṃ terasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā / ੧੩. ਚੂਲ਼ਰਥવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ • 13. Cūḷarathavimānavaṇṇanā