Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya

    5. චූළසච්‌චකසුත්‌තං

    5. Cūḷasaccakasuttaṃ

    353. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො වෙසාලියං පටිවසති භස්‌සප්‌පවාදකො පණ්‌ඩිතවාදො සාධුසම්‌මතො බහුජනස්‌ස. සො වෙසාලියං පරිසති එවං වාචං භාසති – ‘‘නාහං තං පස්‌සාමි සමණං වා බ්‍රාහ්‌මණං වා, සඞ්‌ඝිං ගණිං ගණාචරියං, අපි අරහන්‌තං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං පටිජානමානං, යො මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධො න සඞ්‌කම්‌පෙය්‍ය න සම්‌පකම්‌පෙය්‍ය න සම්‌පවෙධෙය්‍ය, යස්‌ස න කච්‌ඡෙහි සෙදා මුච්‌චෙය්‍යුං. ථූණං චෙපාහං අචෙතනං වාදෙන වාදං සමාරභෙය්‍යං, සාපි මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධා සඞ්‌කම්‌පෙය්‍ය සම්‌පකම්‌පෙය්‍ය සම්‌පවෙධෙය්‍ය. කො පන වාදො මනුස්‌සභූතස්‌සා’’ති?

    353. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ paṭivasati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa. So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ. Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ, sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya. Ko pana vādo manussabhūtassā’’ti?

    අථ ඛො ආයස්‌මා අස්‌සජි පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. අද්‌දසා ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො වෙසාලියං ජඞ්‌ඝාවිහාරං අනුචඞ්‌කමමානො අනුවිචරමානො ආයස්‌මන්‌තං අස්‌සජිං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන යෙනායස්‌මා අස්‌සජි තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මතා අස්‌සජිනා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතො ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො ආයස්‌මන්‌තං අස්‌සජිං එතදවොච – ‘‘කථං පන, භො අස්‌සජි, සමණො ගොතමො සාවකෙ විනෙති, කථංභාගා ච පන සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකෙසු අනුසාසනී බහුලා පවත්‌තතී’’ති? ‘‘එවං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භගවා සාවකෙ විනෙති, එවංභාගා ච පන භගවතො සාවකෙසු අනුසාසනී බහුලා පවත්‌තති – ‘රූපං, භික්‌ඛවෙ, අනිච්‌චං, වෙදනා අනිච්‌චා, සඤ්‌ඤා අනිච්‌චා, සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා, විඤ්‌ඤාණං අනිච්‌චං. රූපං, භික්‌ඛවෙ, අනත්‌තා, වෙදනා අනත්‌තා, සඤ්‌ඤා අනත්‌තා, සඞ්‌ඛාරා අනත්‌තා, විඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා. සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා, සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තා’ති. එවං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භගවා සාවකෙ විනෙති, එවංභාගා ච පන භගවතො සාවකෙසු අනුසාසනී බහුලා පවත්‌තතී’’ති. ‘‘දුස්‌සුතං වත, භො අස්‌සජි, අස්‌සුම්‌හ යෙ මයං එවංවාදිං සමණං ගොතමං අස්‌සුම්‌හ. අප්‌පෙව නාම මයං කදාචි කරහචි තෙන භොතා ගොතමෙන සද්‌ධිං සමාගච්‌ඡෙය්‍යාම , අප්‌පෙව නාම සියා කොචිදෙව කථාසල්‌ලාපො, අප්‌පෙව නාම තස්‌මා පාපකා දිට්‌ඨිගතා විවෙචෙය්‍යාමා’’ති.

    Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno āyasmantaṃ assajiṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna yenāyasmā assaji tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā assajinā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho saccako nigaṇṭhaputto āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ pana, bho assaji, samaṇo gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana samaṇassa gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti. ‘‘Dussutaṃ vata, bho assaji, assumha ye mayaṃ evaṃvādiṃ samaṇaṃ gotamaṃ assumha. Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena saddhiṃ samāgaccheyyāma , appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo, appeva nāma tasmā pāpakā diṭṭhigatā viveceyyāmā’’ti.

    354. තෙන ඛො පන සමයෙන පඤ්‌චමත්‌තානි ලිච්‌ඡවිසතානි සන්‌ථාගාරෙ 1 සන්‌නිපතිතානි හොන්‌ති කෙනචිදෙව කරණීයෙන. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො යෙන තෙ ලිච්‌ඡවී තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ ලිච්‌ඡවී එතදවොච – ‘‘අභික්‌කමන්‌තු භොන්‌තො ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කමන්‌තු භොන්‌තො ලිච්‌ඡවී, අජ්‌ජ මෙ සමණෙන ගොතමෙන සද්‌ධිං කථාසල්‌ලාපො භවිස්‌සති. සචෙ මෙ සමණො ගොතමො තථා පතිට්‌ඨිස්‌සති යථා ච මෙ 2 ඤාතඤ්‌ඤතරෙන සාවකෙන අස්‌සජිනා නාම භික්‌ඛුනා පතිට්‌ඨිතං, සෙය්‍යථාපි නාම බලවා පුරිසො දීඝලොමිකං එළකං ලොමෙසු ගහෙත්‌වා ආකඩ්‌ඪෙය්‍ය පරිකඩ්‌ඪෙය්‍ය සම්‌පරිකඩ්‌ඪෙය්‍ය , එවමෙවාහං සමණං ගොතමං වාදෙන වාදං ආකඩ්‌ඪිස්‌සාමි පරිකඩ්‌ඪිස්‌සාමි සම්‌පරිකඩ්‌ඪිස්‌සාමි. සෙය්‍යථාපි නාම බලවා සොණ්‌ඩිකාකම්‌මකාරො මහන්‌තං සොණ්‌ඩිකාකිළඤ්‌ජං ගම්‌භීරෙ උදකරහදෙ පක්‌ඛිපිත්‌වා කණ්‌ණෙ ගහෙත්‌වා ආකඩ්‌ඪෙය්‍ය පරිකඩ්‌ඪෙය්‍ය සම්‌පරිකඩ්‌ඪෙය්‍ය, එවමෙවාහං සමණං ගොතමං වාදෙන වාදං ආකඩ්‌ඪිස්‌සාමි පරිකඩ්‌ඪිස්‌සාමි සම්‌පරිකඩ්‌ඪිස්‌සාමි. සෙය්‍යථාපි නාම බලවා සොණ්‌ඩිකාධුත්‌තො වාලං 3 කණ්‌ණෙ ගහෙත්‌වා ඔධුනෙය්‍ය නිද්‌ධුනෙය්‍ය නිප්‌ඵොටෙය්‍ය 4 එවමෙවාහං සමණං ගොතමං වාදෙන වාදං ඔධුනිස්‌සාමි නිද්‌ධුනිස්‌සාමි නිප්‌ඵොටෙස්‌සාමි. සෙය්‍යථාපි නාම කුඤ්‌ජරො සට්‌ඨිහායනො ගම්‌භීරං පොක්‌ඛරණිං ඔගාහෙත්‌වා සාණධොවිකං නාම කීළිතජාතං කීළති, එවමෙවාහං සමණං ගොතමං සාණධොවිකං මඤ්‌ඤෙ කීළිතජාතං කීළිස්‌සාමි. අභික්‌කමන්‌තු භොන්‌තො ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කමන්‌තු භොන්‌තො ලිච්‌ඡවී, අජ්‌ජ මෙ සමණෙන ගොතමෙන සද්‌ධිං කථාසල්‌ලාපො භවිස්‌සතී’’ති. තත්‍රෙකච්‌චෙ ලිච්‌ඡවී එවමාහංසු – ‘‘කිං සමණො ගොතමො සච්‌චකස්‌ස නිගණ්‌ඨපුත්‌තස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සති, අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සතී’’ති? එකච්‌චෙ ලිච්‌ඡවී එවමාහංසු – ‘‘කිං සො භවමානො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො යො භගවතො වාදං ආරොපෙස්‌සති, අථ ඛො භගවා සච්‌චකස්‌ස නිගණ්‌ඨපුත්‌තස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සතී’’ති? අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො පඤ්‌චමත්‌තෙහි ලිච්‌ඡවිසතෙහි පරිවුතො යෙන මහාවනං කූටාගාරසාලා තෙනුපසඞ්‌කමි.

    354. Tena kho pana samayena pañcamattāni licchavisatāni santhāgāre 5 sannipatitāni honti kenacideva karaṇīyena. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissati. Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhissati yathā ca me 6 ñātaññatarena sāvakena assajinā nāma bhikkhunā patiṭṭhitaṃ, seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya , evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākiḷañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ 7 kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya 8 evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi. Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi. Abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissatī’’ti. Tatrekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ samaṇo gotamo saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessati, atha kho saccako nigaṇṭhaputto samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessatī’’ti? Ekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ so bhavamāno saccako nigaṇṭhaputto yo bhagavato vādaṃ āropessati, atha kho bhagavā saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessatī’’ti? Atha kho saccako nigaṇṭhaputto pañcamattehi licchavisatehi parivuto yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami.

    355. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්‌බහුලා භික්‌ඛූ අබ්‌භොකාසෙ චඞ්‌කමන්‌ති. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො යෙන තෙ භික්‌ඛූ තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ භික්‌ඛූ එතදවොච – ‘‘කහං නු ඛො, භො, එතරහි සො භවං ගොතමො විහරති? දස්‌සනකාමා හි මයං තං භවන්‌තං ගොතම’’න්‌ති . ‘‘එස, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භගවා මහාවනං අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා අඤ්‌ඤතරස්‌මිං රුක්‌ඛමූලෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො’’ති. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො මහතියා ලිච්‌ඡවිපරිසාය සද්‌ධිං මහාවනං අජ්‌ඣොගාහෙත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. තෙපි ඛො ලිච්‌ඡවී අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු, අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු, සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. අප්‌පෙකච්‌චෙ යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු, අප්‌පෙකච්‌චෙ භගවතො සන්‌තිකෙ නාමගොත්‌තං සාවෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු, අප්‌පෙකච්‌චෙ තුණ්‌හීභූතා එකමන්‌තං නිසීදිංසු.

    355. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bho, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotama’’nti . ‘‘Esa, aggivessana, bhagavā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto mahatiyā licchaviparisāya saddhiṃ mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Tepi kho licchavī appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    356. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘පුච්‌ඡෙය්‍යාහං භවන්‌තං ගොතමං කිඤ්‌චිදෙව දෙසං, සචෙ මෙ භවං ගොතමො ඔකාසං කරොති පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණායා’’ති. ‘‘පුච්‌ඡ, අග්‌ගිවෙස්‌සන , යදාකඞ්‌ඛසී’’ති . ‘‘කථං පන භවං ගොතමො සාවකෙ විනෙති, කථංභාගා ච පන භොතො ගොතමස්‌ස සාවකෙසු අනුසාසනී බහුලා පවත්‌තතී’’ති? ‘‘එවං ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සාවකෙ විනෙමි, එවංභාගා ච පන මෙ සාවකෙසු අනුසාසනී බහුලා පවත්‌තති – ‘රූපං, භික්‌ඛවෙ, අනිච්‌චං, වෙදනා අනිච්‌චා, සඤ්‌ඤා අනිච්‌චා, සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා, විඤ්‌ඤාණං අනිච්‌චං. රූපං, භික්‌ඛවෙ, අනත්‌තා, වෙදනා අනත්‌තා, සඤ්‌ඤා අනත්‌තා, සඞ්‌ඛාරා අනත්‌තා, විඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා. සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා, සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තා’ති. එවං ඛො අහං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සාවකෙ විනෙමි, එවංභාගා ච පන මෙ සාවකෙසු අනුසාසනී බහුලා පවත්‌තතී’’ති.

    356. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ kiñcideva desaṃ, sace me bhavaṃ gotamo okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti. ‘‘Puccha, aggivessana , yadākaṅkhasī’’ti . ‘‘Kathaṃ pana bhavaṃ gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana bhoto gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti.

    ‘‘උපමා මං, භො ගොතම, පටිභාතී’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, අග්‌ගිවෙස්‌සනා’’ති භගවා අවොච.

    ‘‘Upamā maṃ, bho gotama, paṭibhātī’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, aggivessanā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, යෙ කෙචිමෙ බීජගාමභූතගාමා වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජන්‌ති, සබ්‌බෙ තෙ පථවිං නිස්‌සාය පථවියං පතිට්‌ඨාය. එවමෙතෙ බීජගාමභූතගාමා වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජන්‌ති. සෙය්‍යථාපි වා පන, භො ගොතම, යෙ කෙචිමෙ බලකරණීයා කම්‌මන්‌තා කරීයන්‌ති, සබ්‌බෙ තෙ පථවිං නිස්‌සාය පථවියං පතිට්‌ඨාය. එවමෙතෙ බලකරණීයා කම්‌මන්‌තා කරීයන්‌ති. එවමෙව ඛො, භො ගොතම, රූපත්‌තායං පුරිසපුග්‌ගලො රූපෙ පතිට්‌ඨාය පුඤ්‌ඤං වා අපුඤ්‌ඤං වා පසවති, වෙදනත්‌තායං පුරිසපුග්‌ගලො වෙදනායං පතිට්‌ඨාය පුඤ්‌ඤං වා අපුඤ්‌ඤං වා පසවති, සඤ්‌ඤත්‌තායං පුරිසපුග්‌ගලො සඤ්‌ඤායං පතිට්‌ඨාය පුඤ්‌ඤං වා අපුඤ්‌ඤං වා පසවති, සඞ්‌ඛාරත්‌තායං පුරිසපුග්‌ගලො සඞ්‌ඛාරෙසු පතිට්‌ඨාය පුඤ්‌ඤං වා අපුඤ්‌ඤං වා පසවති, විඤ්‌ඤාණත්‌තායං පුරිසපුග්‌ගලො විඤ්‌ඤාණෙ පතිට්‌ඨාය පුඤ්‌ඤං වා අපුඤ්‌ඤං වා පසවතී’’ති.

    ‘‘Seyyathāpi, bho gotama, ye kecime bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya. Evamete bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Seyyathāpi vā pana, bho gotama, ye kecime balakaraṇīyā kammantā karīyanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya. Evamete balakaraṇīyā kammantā karīyanti. Evameva kho, bho gotama, rūpattāyaṃ purisapuggalo rūpe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, vedanattāyaṃ purisapuggalo vedanāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saññattāyaṃ purisapuggalo saññāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saṅkhārattāyaṃ purisapuggalo saṅkhāresu patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, viññāṇattāyaṃ purisapuggalo viññāṇe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavatī’’ti.

    ‘‘නනු ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, එවං වදෙසි – ‘රූපං මෙ අත්‌තා, වෙදනා මෙ අත්‌තා, සඤ්‌ඤා මෙ අත්‌තා, සඞ්‌ඛාරා මෙ අත්‌තා, විඤ්‌ඤාණං මෙ අත්‌තා’’’ති? ‘‘අහඤ්‌හි, භො ගොතම , එවං වදාමි – ‘රූපං මෙ අත්‌තා, වෙදනා මෙ අත්‌තා, සඤ්‌ඤා මෙ අත්‌තා, සඞ්‌ඛාරා මෙ අත්‌තා, විඤ්‌ඤාණං මෙ අත්‌තා’ති, අයඤ්‌ච මහතී ජනතා’’ති.

    ‘‘Nanu tvaṃ, aggivessana, evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti? ‘‘Ahañhi, bho gotama , evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’ti, ayañca mahatī janatā’’ti.

    ‘‘කිඤ්‌හි තෙ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මහතී ජනතා කරිස්‌සති? ඉඞ්‌ඝ ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, සකඤ්‌ඤෙව වාදං නිබ්‌බෙඨෙහී’’ති. ‘‘අහඤ්‌හි, භො ගොතම, එවං වදාමි – ‘රූපං මෙ අත්‌තා, වෙදනා මෙ අත්‌තා, සඤ්‌ඤා මෙ අත්‌තා, සඞ්‌ඛාරා මෙ අත්‌තා, විඤ්‌ඤාණං මෙ අත්‌තා’’’ති.

    ‘‘Kiñhi te, aggivessana, mahatī janatā karissati? Iṅgha tvaṃ, aggivessana, sakaññeva vādaṃ nibbeṭhehī’’ti. ‘‘Ahañhi, bho gotama, evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti.

    357. ‘‘තෙන හි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි, යථා තෙ ඛමෙය්‍ය තථා නං 9 බ්‍යාකරෙය්‍යාසි. තං කිං මඤ්‌ඤසි , අග්‌ගිවෙස්‌සන, වත්‌තෙය්‍ය රඤ්‌ඤො ඛත්‌තියස්‌ස මුද්‌ධාවසිත්‌තස්‌ස සකස්‌මිං විජිතෙ වසො – ඝාතෙතායං වා ඝාතෙතුං, ජාපෙතායං වා ජාපෙතුං, පබ්‌බාජෙතායං වා පබ්‌බාජෙතුං, සෙය්‍යථාපි රඤ්‌ඤො පසෙනදිස්‌ස කොසලස්‌ස, සෙය්‍යථාපි වා පන රඤ්‌ඤො මාගධස්‌ස අජාතසත්‌තුස්‌ස වෙදෙහිපුත්‌තස්‌සා’’ති? ‘‘වත්‌තෙය්‍ය, භො ගොතම, රඤ්‌ඤො ඛත්‌තියස්‌ස මුද්‌ධාවසිත්‌තස්‌ස සකස්‌මිං විජිතෙ වසො – ඝාතෙතායං වා ඝාතෙතුං, ජාපෙතායං වා ජාපෙතුං, පබ්‌බාජෙතායං වා පබ්‌බාජෙතුං, සෙය්‍යථාපි රඤ්‌ඤො පසෙනදිස්‌ස කොසලස්‌ස, සෙය්‍යථාපි වා පන රඤ්‌ඤො මාගධස්‌ස අජාතසත්‌තුස්‌ස වෙදෙහිපුත්‌තස්‌ස. ඉමෙසම්‌පි හි, භො ගොතම, සඞ්‌ඝානං ගණානං – සෙය්‍යථිදං, වජ්‌ජීනං මල්‌ලානං – වත්‌තති සකස්‌මිං විජිතෙ වසො – ඝාතෙතායං වා ඝාතෙතුං, ජාපෙතායං වා ජාපෙතුං, පබ්‌බාජෙතායං වා පබ්‌බාජෙතුං. කිං පන රඤ්‌ඤො ඛත්‌තියස්‌ස මුද්‌ධාවසිත්‌තස්‌ස, සෙය්‍යථාපි රඤ්‌ඤො පසෙනදිස්‌ස කොසලස්‌ස , සෙය්‍යථාපි වා පන රඤ්‌ඤො මාගධස්‌ස අජාතසත්‌තුස්‌ස වෙදෙහිපුත්‌තස්‌ස? වත්‌තෙය්‍ය, භො ගොතම, වත්‌තිතුඤ්‌ච මරහතී’’ති.

    357. ‘‘Tena hi, aggivessana, taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ 10 byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi , aggivessana, vatteyya rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassā’’ti? ‘‘Vatteyya, bho gotama, rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa. Imesampi hi, bho gotama, saṅghānaṃ gaṇānaṃ – seyyathidaṃ, vajjīnaṃ mallānaṃ – vattati sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ. Kiṃ pana rañño khattiyassa muddhāvasittassa, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa , seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa? Vatteyya, bho gotama, vattituñca marahatī’’ti.

    ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘රූපං මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තස්‌මිං රූපෙ වසො – එවං මෙ රූපං හොතු, එවං මෙ රූපං මා අහොසී’’ති? එවං වුත්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො තුණ්‌හී අහොසි. දුතියම්‌පි ඛො භගවා සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං එතදවොච – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘රූපං මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තස්‌මිං රූපෙ වසො – එවං මෙ රූපං හොතු, එවං මෙ රූපං මා අහොසී’’ති? දුතියම්‌පි ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො තුණ්‌හී අහොසි. අථ ඛො භගවා සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං එතදවොච – ‘‘බ්‍යාකරොහි දානි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, න දානි තෙ තුණ්‌හීභාවස්‌ස කාලො. යො කොචි, අග්‌ගිවෙස්‌සන තථාගතෙන යාවතතියං සහධම්‌මිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො න බ්‍යාකරොති, එත්‌ථෙවස්‌ස සත්‌තධා මුද්‌ධා ඵලතී’’ති.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? Dutiyampi kho saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘byākarohi dāni, aggivessana, na dāni te tuṇhībhāvassa kālo. Yo koci, aggivessana tathāgatena yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākaroti, etthevassa sattadhā muddhā phalatī’’ti.

    තෙන ඛො පන සමයෙන වජිරපාණි යක්‌ඛො ආයසං වජිරං ආදාය ආදිත්‌තං සම්‌පජ්‌ජලිතං සජොතිභූතං සච්‌චකස්‌ස නිගණ්‌ඨපුත්‌තස්‌ස උපරිවෙහාසං ඨිතො හොති – ‘සචායං සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතා යාවතතියං සහධම්‌මිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො න බ්‍යාකරිස්‌සති එත්‌ථෙවස්‌ස සත්‌තධා මුද්‌ධං ඵාලෙස්‌සාමී’ති. තං ඛො පන වජිරපාණිං යක්‌ඛං භගවා චෙව පස්‌සති සච්‌චකො ච නිගණ්‌ඨපුත්‌තො. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භීතො සංවිග්‌ගො ලොමහට්‌ඨජාතො භගවන්‌තංයෙව තාණං ගවෙසී භගවන්‌තංයෙව ලෙණං ගවෙසී භගවන්‌තංයෙව සරණං ගවෙසී භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘පුච්‌ඡතු මං භවං ගොතමො, බ්‍යාකරිස්‌සාමී’’ති.

    Tena kho pana samayena vajirapāṇi yakkho āyasaṃ vajiraṃ ādāya ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ saccakassa nigaṇṭhaputtassa uparivehāsaṃ ṭhito hoti – ‘sacāyaṃ saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākarissati etthevassa sattadhā muddhaṃ phālessāmī’ti. Taṃ kho pana vajirapāṇiṃ yakkhaṃ bhagavā ceva passati saccako ca nigaṇṭhaputto. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto bhagavantaṃyeva tāṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva leṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva saraṇaṃ gavesī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pucchatu maṃ bhavaṃ gotamo, byākarissāmī’’ti.

    358. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘රූපං මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තස්‌මිං රූපෙ වසො – එවං මෙ රූපං හොතු, එවං මෙ රූපං මා අහොසී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    358. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘මනසි කරොහි, අග්‌ගිවෙස්‌සන; මනසි කරිත්‌වා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බ්‍යාකරොහි. න ඛො තෙ සන්‌ධියති පුරිමෙන වා පච්‌ඡිමං පච්‌ඡිමෙන වා පුරිමං. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘වෙදනා මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තිස්‌සං වෙදනායං 11 වසො – එවං මෙ වෙදනා හොතු, එවං මෙ වෙදනා මා අහොසී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘vedanā me attā’ti, vattati te tissaṃ vedanāyaṃ 12 vaso – evaṃ me vedanā hotu, evaṃ me vedanā mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘මනසි කරොහි, අග්‌ගිවෙස්‌සන; මනසි කරිත්‌වා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බ්‍යාකරොහි. න ඛො තෙ සන්‌ධියති පුරිමෙන වා පච්‌ඡිමං, පච්‌ඡිමෙන වා පුරිමං. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන , යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘සඤ්‌ඤා මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තිස්‌සං සඤ්‌ඤායං වසො – එවං මෙ සඤ්‌ඤා හොතු, එවං මෙ සඤ්‌ඤා මා අහොසී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana , yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saññā me attā’ti, vattati te tissaṃ saññāyaṃ vaso – evaṃ me saññā hotu, evaṃ me saññā mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘මනසි කරොහි, අග්‌ගිවෙස්‌සන ; මනසි කරිත්‌වා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බ්‍යාකරොහි. න ඛො තෙ සන්‌ධියති පුරිමෙන වා පච්‌ඡිමං, පච්‌ඡිමෙන වා පුරිමං. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘සඞ්‌ඛාරා මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තෙසු සඞ්‌ඛාරෙසු වසො – එවං මෙ සඞ්‌ඛාරා හොන්‌තු, එවං මෙ සඞ්‌ඛාරා මා අහෙසු’’න්‌ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana ; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saṅkhārā me attā’ti, vattati te tesu saṅkhāresu vaso – evaṃ me saṅkhārā hontu, evaṃ me saṅkhārā mā ahesu’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘මනසි කරොහි, අග්‌ගිවෙස්‌සන; මනසි කරිත්‌වා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බ්‍යාකරොහි. න ඛො තෙ සන්‌ධියති පුරිමෙන වා පච්‌ඡිමං, පච්‌ඡිමෙන වා පුරිමං. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යං ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘විඤ්‌ඤාණං මෙ අත්‌තා’ති, වත්‌තති තෙ තස්‌මිං විඤ්‌ඤාණෙ වසො – එවං මෙ විඤ්‌ඤාණං හොතු, එවං මෙ විඤ්‌ඤාණං මා අහොසී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘viññāṇaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ viññāṇe vaso – evaṃ me viññāṇaṃ hotu, evaṃ me viññāṇaṃ mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘මනසි කරොහි, අග්‌ගිවෙස්‌සන; මනසි කරිත්‌වා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, බ්‍යාකරොහි. න ඛො තෙ සන්‌ධියති පුරිමෙන වා පච්‌ඡිමං, පච්‌ඡිමෙන වා පුරිමං. තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, රූපං නිච්‌චං වා අනිච්‌චං වා’’ති? ‘‘අනිච්‌චං, භො ගොතම’’. ‘‘යං පනානිච්‌චං දුක්‌ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්‌ඛං, භො ගොතම’’. ‘‘යං පනානිච්‌චං දුක්‌ඛං විපරිණාමධම්‌මං, කල්‌ලං නු තං සමනුපස්‌සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වෙදනා…පෙ.… සඤ්‌ඤා…පෙ.… සඞ්‌ඛාරා…පෙ.… තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, විඤ්‌ඤාණං නිච්‌චං වා අනිච්‌චං වා’’ති? ‘‘අනිච්‌චං, භො ගොතම’’. ‘‘යං පනානිච්‌චං දුක්‌ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්‌ඛං, භො ගොතම’’. ‘‘යං පනානිච්‌චං දුක්‌ඛං විපරිණාමධම්‌මං, කල්‌ලං නු තං සමනුපස්‌සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, යො නු ඛො දුක්‌ඛං අල්‌ලීනො දුක්‌ඛං උපගතො දුක්‌ඛං අජ්‌ඣොසිතො , දුක්‌ඛං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති, අපි නු ඛො සො සාමං වා දුක්‌ඛං පරිජානෙය්‍ය, දුක්‌ඛං වා පරික්‌ඛෙපෙත්‌වා විහරෙය්‍යා’’ති? ‘‘කිඤ්‌හි සියා, භො ගොතම? නො හිදං, භො ගොතමා’’ති.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yo nu kho dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito , dukkhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, api nu kho so sāmaṃ vā dukkhaṃ parijāneyya, dukkhaṃ vā parikkhepetvā vihareyyā’’ti? ‘‘Kiñhi siyā, bho gotama? No hidaṃ, bho gotamā’’ti.

    ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නනු ත්‌වං එවං සන්‌තෙ දුක්‌ඛං අල්‌ලීනො දුක්‌ඛං උපගතො දුක්‌ඛං අජ්‌ඣොසිතො, දුක්‌ඛං – ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සසී’’ති? ‘‘කිඤ්‌හි නො සියා, භො ගොතම? එවමෙතං භො ගොතමා’’ති.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, nanu tvaṃ evaṃ sante dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito, dukkhaṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti? ‘‘Kiñhi no siyā, bho gotama? Evametaṃ bho gotamā’’ti.

    359. ‘‘සෙය්‍යථාපි , අග්‌ගිවෙස්‌සන, පුරිසො සාරත්‌ථිකො සාරගවෙසී සාරපරියෙසනං චරමානො තිණ්‌හං කුඨාරිං 13 ආදාය වනං පවිසෙය්‍ය. සො තත්‌ථ පස්‌සෙය්‍ය මහන්‌තං කදලික්‌ඛන්‌ධං උජුං නවං අකුක්‌කුකජාතං 14. තමෙනං මූලෙ ඡින්‌දෙය්‍ය, මූලෙ ඡෙත්‌වා අග්‌ගෙ ඡින්‌දෙය්‍ය, අග්‌ගෙ ඡෙත්‌වා පත්‌තවට්‌ටිං විනිබ්‌භුජෙය්‍ය 15. සො තත්‌ථ පත්‌තවට්‌ටිං විනිබ්‌භුජන්‌තො ඵෙග්‌ගුම්‌පි නාධිගච්‌ඡෙය්‍ය, කුතො සාරං? එවමෙව ඛො ත්‌වං, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මයා සකස්‌මිං වාදෙ සමනුයුඤ්‌ජියමානො සමනුගාහියමානො සමනුභාසියමානො රිත්‌තො තුච්‌ඡො අපරද්‌ධො. භාසිතා ඛො පන තෙ එසා, අග්‌ගිවෙස්‌සන, වෙසාලියං පරිසති වාචා – ‘නාහං තං පස්‌සාමි සමණං වා බ්‍රාහ්‌මණං වා, සඞ්‌ඝිං ගණිං ගණාචරියං, අපි අරහන්‌තං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං පටිජානමානං, යො මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධො න සඞ්‌කම්‌පෙය්‍ය න සම්‌පකම්‌පෙය්‍ය න සම්‌පවෙධෙය්‍ය, යස්‌ස න කච්‌ඡෙහි සෙදා මුච්‌චෙය්‍යුං. ථූණං චෙපාහං අචෙතනං වාදෙන වාදං සමාරභෙය්‍යං සාපි මයා වාදෙන වාදං සමාරද්‌ධා සඞ්‌කම්‌පෙය්‍ය සම්‌පකම්‌පෙය්‍ය සම්‌පවෙධෙය්‍ය. කො පන වාදො මනුස්‌සභූතස්‌සා’ති? තුය්‌හං ඛො පන, අග්‌ගිවෙස්‌සන, අප්‌පෙකච්‌චානි සෙදඵුසිතානි නලාටා මුත්‌තානි, උත්‌තරාසඞ්‌ගං විනිභින්‌දිත්‌වා භූමියං පතිට්‌ඨිතානි. මය්‌හං ඛො පන, අග්‌ගිවෙස්‌සන, නත්‌ථි එතරහි කායස්‌මිං සෙදො’’ති. ඉති භගවා තස්‌මිං 16 පරිසති සුවණ්‌ණවණ්‌ණං කායං විවරි. එවං වුත්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො තුණ්‌හීභූතො මඞ්‌කුභූතො පත්‌තක්‌ඛන්‌ධො අධොමුඛො පජ්‌ඣායන්‌තො අප්‌පටිභානො නිසීදි.

    359. ‘‘Seyyathāpi , aggivessana, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 17 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ 18. Tamenaṃ mūle chindeyya, mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya 19. So tattha pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ? Evameva kho tvaṃ, aggivessana, mayā sakasmiṃ vāde samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno ritto tuccho aparaddho. Bhāsitā kho pana te esā, aggivessana, vesāliyaṃ parisati vācā – ‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ. Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya. Ko pana vādo manussabhūtassā’ti? Tuyhaṃ kho pana, aggivessana, appekaccāni sedaphusitāni nalāṭā muttāni, uttarāsaṅgaṃ vinibhinditvā bhūmiyaṃ patiṭṭhitāni. Mayhaṃ kho pana, aggivessana, natthi etarahi kāyasmiṃ sedo’’ti. Iti bhagavā tasmiṃ 20 parisati suvaṇṇavaṇṇaṃ kāyaṃ vivari. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

    360. අථ ඛො දුම්‌මුඛො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො සච්‌චකං නිගණ්‌ඨපුත්‌තං තුණ්‌හීභූතං මඞ්‌කුභූතං පත්‌තක්‌ඛන්‌ධං අධොමුඛං පජ්‌ඣායන්‌තං අප්‌පටිභානං විදිත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘උපමා මං, භගවා, පටිභාතී’’ති. ‘‘පටිභාතු තං, දුම්‌මුඛා’’ති භගවා අවොච. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, ගාමස්‌ස වා නිගමස්‌ස වා අවිදූරෙ පොක්‌ඛරණී. තත්‍රාස්‌ස කක්‌කටකො. අථ ඛො, භන්‌තෙ, සම්‌බහුලා කුමාරකා වා කුමාරිකා වා තම්‌හා ගාමා වා නිගමා වා නික්‌ඛමිත්‌වා යෙන සා පොක්‌ඛරණී තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යුං; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තං පොක්‌ඛරණිං ඔගාහෙත්‌වා තං කක්‌කටකං උදකා උද්‌ධරිත්‌වා ථලෙ පතිට්‌ඨාපෙය්‍යුං. යඤ්‌ඤදෙව හි සො, භන්‌තෙ, කක්‌කටකො අළං අභිනින්‌නාමෙය්‍ය තං තදෙව තෙ කුමාරකා වා කුමාරිකා වා කට්‌ඨෙන වා කථලෙන වා සඤ්‌ඡින්‌දෙය්‍යුං සම්‌භඤ්‌ජෙය්‍යුං සම්‌පලිභඤ්‌ජෙය්‍යුං. එවඤ්‌හි සො, භන්‌තෙ, කක්‌කටකො සබ්‌බෙහි අළෙහි සඤ්‌ඡින්‌නෙහි සම්‌භග්‌ගෙහි සම්‌පලිභග්‌ගෙහි අභබ්‌බො තං පොක්‌ඛරණිං පුන ඔතරිතුං, සෙය්‍යථාපි පුබ්‌බෙ. එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, යානි සච්‌චකස්‌ස නිගණ්‌ඨපුත්‌තස්‌ස විසූකායිතානි විසෙවිතානි විප්‌ඵන්‌දිතානි තානිපි සබ්‌බානි 21 භගවතා සඤ්‌ඡින්‌නානි සම්‌භග්‌ගානි සම්‌පලිභග්‌ගානි; අභබ්‌බො ච දානි, භන්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො පුන භගවන්‌තං උපසඞ්‌කමිතුං යදිදං වාදාධිප්‌පායො’’ති. එවං වුත්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො දුම්‌මුඛං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොච – ‘‘ආගමෙහි ත්‌වං, දුම්‌මුඛ, ආගමෙහි ත්‌වං, දුම්‌මුඛ ( ) 22 න මයං තයා සද්‌ධිං මන්‌තෙම, ඉධ මයං භොතා ගොතමෙන සද්‌ධිං මන්‌තෙම.

    360. Atha kho dummukho licchaviputto saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘upamā maṃ, bhagavā, paṭibhātī’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, dummukhā’’ti bhagavā avoca. ‘‘Seyyathāpi, bhante, gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī. Tatrāssa kakkaṭako. Atha kho, bhante, sambahulā kumārakā vā kumārikā vā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā yena sā pokkharaṇī tenupasaṅkameyyuṃ; upasaṅkamitvā taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā taṃ kakkaṭakaṃ udakā uddharitvā thale patiṭṭhāpeyyuṃ. Yaññadeva hi so, bhante, kakkaṭako aḷaṃ abhininnāmeyya taṃ tadeva te kumārakā vā kumārikā vā kaṭṭhena vā kathalena vā sañchindeyyuṃ sambhañjeyyuṃ sampalibhañjeyyuṃ. Evañhi so, bhante, kakkaṭako sabbehi aḷehi sañchinnehi sambhaggehi sampalibhaggehi abhabbo taṃ pokkharaṇiṃ puna otarituṃ, seyyathāpi pubbe. Evameva kho, bhante, yāni saccakassa nigaṇṭhaputtassa visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni tānipi sabbāni 23 bhagavatā sañchinnāni sambhaggāni sampalibhaggāni; abhabbo ca dāni, bhante, saccako nigaṇṭhaputto puna bhagavantaṃ upasaṅkamituṃ yadidaṃ vādādhippāyo’’ti. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto dummukhaṃ licchaviputtaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tvaṃ, dummukha, āgamehi tvaṃ, dummukha ( ) 24 na mayaṃ tayā saddhiṃ mantema, idha mayaṃ bhotā gotamena saddhiṃ mantema.

    361. ‘‘තිට්‌ඨතෙසා, භො ගොතම, අම්‌හාකඤ්‌චෙව අඤ්‌ඤෙසඤ්‌ච පුථුසමණබ්‍රාහ්‌මණානං වාචා. විලාපං විලපිතං මඤ්‌ඤෙ. කිත්‌තාවතා ච නු ඛො භොතො ගොතමස්‌ස සාවකො සාසනකරො හොති ඔවාදපතිකරො තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො විගතකථංකථො වෙසාරජ්‌ජප්‌පත්‌තො අපරප්‌පච්‌චයො සත්‌ථුසාසනෙ විහරතී’’ති? ‘‘ඉධ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මම සාවකො යං කිඤ්‌චි රූපං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, සබ්‌බං රූපං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සති; යා කාචි වෙදනා…පෙ.… යා කාචි සඤ්‌ඤා…පෙ.… යෙ කෙචි සඞ්‌ඛාරා…පෙ.… යං කිඤ්‌චි විඤ්‌ඤාණං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා, යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, සබ්‌බං විඤ්‌ඤාණං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සති. එත්‌තාවතා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මම සාවකො සාසනකරො හොති ඔවාදපතිකරො තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො විගතකථංකථො වෙසාරජ්‌ජප්‌පත්‌තො අපරප්‌පච්‌චයො සත්‌ථුසාසනෙ විහරතී’’ති.

    361. ‘‘Tiṭṭhatesā, bho gotama, amhākañceva aññesañca puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vācā. Vilāpaṃ vilapitaṃ maññe. Kittāvatā ca nu kho bhoto gotamassa sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti? ‘‘Idha, aggivessana, mama sāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Ettāvatā kho, aggivessana, mama sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti.

    ‘‘කිත්‌තාවතා පන, භො ගොතම, භික්‌ඛු අරහං හොති ඛීණාසවො වුසිතවා කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්‌පත්‌තසදත්‌ථො පරික්‌ඛීණභවසංයොජනො සම්‌මදඤ්‌ඤා විමුත්‌තො’’ති? ‘‘ඉධ, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භික්‌ඛු යං කිඤ්‌චි රූපං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා සබ්‌බං රූපං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා අනුපාදා විමුත්‌තො හොති; යා කාචි වෙදනා…පෙ.… යා කාචි සඤ්‌ඤා…පෙ.… යෙ කෙචි සඞ්‌ඛාරා…පෙ.… යං කිඤ්‌චි විඤ්‌ඤාණං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා සබ්‌බං විඤ්‌ඤාණං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා අනුපාදා විමුත්‌තො හොති. එත්‌තාවතා ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භික්‌ඛු අරහං හොති ඛීණාසවො වුසිතවා කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්‌පත්‌තසදත්‌ථො පරික්‌ඛීණභවසංයොජනො සම්‌මදඤ්‌ඤා විමුත්‌තො. එවං විමුත්‌තචිත්‌තො ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භික්‌ඛු තීහි අනුත්‌තරියෙහි සමන්‌නාගතො හොති – දස්‌සනානුත්‌තරියෙන, පටිපදානුත්‌තරියෙන, විමුත්‌තානුත්‌තරියෙන. එවං විමුත්‌තචිත්‌තො ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, භික්‌ඛු තථාගතඤ්‌ඤෙව සක්‌කරොති ගරුං කරොති මානෙති පූජෙති – බුද්‌ධො සො භගවා බොධාය ධම්‌මං දෙසෙති, දන්‌තො සො භගවා දමථාය ධම්‌මං දෙසෙති, සන්‌තො සො භගවා සමථාය ධම්‌මං දෙසෙති, තිණ්‌ණො සො භගවා තරණාය ධම්‌මං දෙසෙති, පරිනිබ්‌බුතො සො භගවා පරිනිබ්‌බානාය ධම්‌මං දෙසෙතී’’ති.

    ‘‘Kittāvatā pana, bho gotama, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti? ‘‘Idha, aggivessana, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti. Ettāvatā kho, aggivessana, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto. Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tīhi anuttariyehi samannāgato hoti – dassanānuttariyena, paṭipadānuttariyena, vimuttānuttariyena. Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tathāgataññeva sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti – buddho so bhagavā bodhāya dhammaṃ deseti, danto so bhagavā damathāya dhammaṃ deseti, santo so bhagavā samathāya dhammaṃ deseti, tiṇṇo so bhagavā taraṇāya dhammaṃ deseti, parinibbuto so bhagavā parinibbānāya dhammaṃ desetī’’ti.

    362. එවං වුත්‌තෙ, සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘මයමෙව, භො ගොතම, ධංසී, මයං පගබ්‌බා, යෙ මයං භවන්‌තං ගොතමං වාදෙන වාදං ආසාදෙතබ්‌බං අමඤ්‌ඤිම්‌හ. සියා හි, භො ගොතම, හත්‌ථිං පභින්‌නං ආසජ්‌ජ පුරිසස්‌ස සොත්‌ථිභාවො, න ත්‌වෙව භවන්‌තං ගොතමං ආසජ්‌ජ සියා පුරිසස්‌ස සොත්‌ථිභාවො. සියා හි, භො ගොතම, පජ්‌ජලිතං 25 අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධං ආසජ්‌ජ පුරිසස්‌ස සොත්‌ථිභාවො , න ත්‌වෙව භවන්‌තං ගොතමං ආසජ්‌ජ සියා පුරිසස්‌ස සොත්‌ථිභාවො. සියා හි, භො ගොතම, ආසීවිසං ඝොරවිසං ආසජ්‌ජ පුරිසස්‌ස සොත්‌ථිභාවො, න ත්‌වෙව භවන්‌තං ගොතමං ආසජ්‌ජ සියා පුරිසස්‌ස සොත්‌ථිභාවො. මයමෙව, භො ගොතම, ධංසී, මයං පගබ්‌බා, යෙ මයං භවන්‌තං ගොතමං වාදෙන වාදං ආසාදෙතබ්‌බං අමඤ්‌ඤිම්‌හ. අධිවාසෙතු 26 මෙ භවං ගොතමො ස්‌වාතනාය භත්‌තං සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන.

    362. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha. Siyā hi, bho gotama, hatthiṃ pabhinnaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Siyā hi, bho gotama, pajjalitaṃ 27 aggikkhandhaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo , na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Siyā hi, bho gotama, āsīvisaṃ ghoravisaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha. Adhivāsetu 28 me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

    363. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවතො අධිවාසනං විදිත්‌වා තෙ ලිච්‌ඡවී ආමන්‌තෙසි – ‘‘සුණන්‌තු මෙ භොන්‌තො ලිච්‌ඡවී, සමණො මෙ ගොතමො නිමන්‌තිතො ස්‌වාතනාය සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන. තෙන මෙ අභිහරෙය්‍යාථ යමස්‌ස පතිරූපං මඤ්‌ඤෙය්‍යාථා’’ති. අථ ඛො තෙ ලිච්‌ඡවී තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන සච්‌චකස්‌ස නිගණ්‌ඨපුත්‌තස්‌ස පඤ්‌චමත්‌තානි ථාලිපාකසතානි භත්‌තාභිහාරං අභිහරිංසු. අථ ඛො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො සකෙ ආරාමෙ පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං පටියාදාපෙත්‌වා භගවතො කාලං ආරොචාපෙසි – ‘‘කාලො, භො ගොතම, නිට්‌ඨිතං භත්‌ත’’න්‌ති. අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන සච්‌චකස්‌ස නිගණ්‌ඨපුත්‌තස්‌ස ආරාමො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙසි සම්‌පවාරෙසි. අථ ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං භුත්‌තාවිං ඔනීතපත්‌තපාණිං අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සච්‌චකො නිගණ්‌ඨපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘යමිදං, භො ගොතම, දානෙ පුඤ්‌ඤඤ්‌ච පුඤ්‌ඤමහී ච තං දායකානං සුඛාය හොතූ’’ති. ‘‘යං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, තාදිසං දක්‌ඛිණෙය්‍යං ආගම්‌ම අවීතරාගං අවීතදොසං අවීතමොහං, තං දායකානං භවිස්‌සති. යං ඛො, අග්‌ගිවෙස්‌සන, මාදිසං දක්‌ඛිණෙය්‍යං ආගම්‌ම වීතරාගං වීතදොසං වීතමොහං, තං තුය්‌හං භවිස්‌සතී’’ති.

    363. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato adhivāsanaṃ viditvā te licchavī āmantesi – ‘‘suṇantu me bhonto licchavī, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Tena me abhihareyyātha yamassa patirūpaṃ maññeyyāthā’’ti. Atha kho te licchavī tassā rattiyā accayena saccakassa nigaṇṭhaputtassa pañcamattāni thālipākasatāni bhattābhihāraṃ abhihariṃsu. Atha kho nigaṇṭhaputto sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena saccakassa nigaṇṭhaputtassa ārāmo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yamidaṃ, bho gotama, dāne puññañca puññamahī ca taṃ dāyakānaṃ sukhāya hotū’’ti. ‘‘Yaṃ kho, aggivessana, tādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma avītarāgaṃ avītadosaṃ avītamohaṃ, taṃ dāyakānaṃ bhavissati. Yaṃ kho, aggivessana, mādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ, taṃ tuyhaṃ bhavissatī’’ti.

    චූළසච්‌චකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඤ්‌චමං.

    Cūḷasaccakasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. සන්‌ධාගාරෙ (ක.)
    2. යථාස්‌ස මෙ (සී. පී.)
    3. ථාලං (ක.)
    4. නිච්‌ඡාදෙය්‍ය (සී. පී. ක.), නිච්‌ඡොටෙය්‍ය (ක.), නිප්‌පොඨෙය්‍ය (ස්‍යා. කං.)
    5. sandhāgāre (ka.)
    6. yathāssa me (sī. pī.)
    7. thālaṃ (ka.)
    8. nicchādeyya (sī. pī. ka.), nicchoṭeyya (ka.), nippoṭheyya (syā. kaṃ.)
    9. තථා තං (ක.)
    10. tathā taṃ (ka.)
    11. තායං වෙදනායං (සී. ස්‍යා.)
    12. tāyaṃ vedanāyaṃ (sī. syā.)
    13. කුධාරිං (ස්‍යා. කං. ක.)
    14. අකුක්‌කුටජාතං (ස්‍යා. කං.)
    15. විනිබ්‌භුජ්‌ජෙය්‍ය (ක.)
    16. තස්‌සං (?)
    17. kudhāriṃ (syā. kaṃ. ka.)
    18. akukkuṭajātaṃ (syā. kaṃ.)
    19. vinibbhujjeyya (ka.)
    20. tassaṃ (?)
    21. විප්‌ඵන්‌දිතානි කානිචි කානිචි තානි (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    22. (මුඛරොසි ත්‌වං දුම්‌මුඛ) (ස්‍යා. කං.)
    23. vipphanditāni kānici kānici tāni (sī. syā. kaṃ. pī.)
    24. (mukharosi tvaṃ dummukha) (syā. kaṃ.)
    25. ජලන්‌තං (සී. පී.)
    26. අධිවාසෙතු ච (පී. ක.)
    27. jalantaṃ (sī. pī.)
    28. adhivāsetu ca (pī. ka.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 5. චූළසච්‌චකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 5. චූළසච්‌චකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact