Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൫. ചൂളസച്ചകസുത്തം

    5. Cūḷasaccakasuttaṃ

    ൩൫൩. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ വേസാലിയം പടിവസതി ഭസ്സപ്പവാദകോ പണ്ഡിതവാദോ സാധുസമ്മതോ ബഹുജനസ്സ. സോ വേസാലിയം പരിസതി ഏവം വാചം ഭാസതി – ‘‘നാഹം തം പസ്സാമി സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ, സങ്ഘിം ഗണിം ഗണാചരിയം, അപി അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം പടിജാനമാനം, യോ മയാ വാദേന വാദം സമാരദ്ധോ ന സങ്കമ്പേയ്യ ന സമ്പകമ്പേയ്യ ന സമ്പവേധേയ്യ, യസ്സ ന കച്ഛേഹി സേദാ മുച്ചേയ്യും. ഥൂണം ചേപാഹം അചേതനം വാദേന വാദം സമാരഭേയ്യം, സാപി മയാ വാദേന വാദം സമാരദ്ധാ സങ്കമ്പേയ്യ സമ്പകമ്പേയ്യ സമ്പവേധേയ്യ. കോ പന വാദോ മനുസ്സഭൂതസ്സാ’’തി?

    353. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ paṭivasati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa. So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ. Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ, sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya. Ko pana vādo manussabhūtassā’’ti?

    അഥ ഖോ ആയസ്മാ അസ്സജി പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ വേസാലിം പിണ്ഡായ പാവിസി. അദ്ദസാ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ വേസാലിയം ജങ്ഘാവിഹാരം അനുചങ്കമമാനോ അനുവിചരമാനോ ആയസ്മന്തം അസ്സജിം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന യേനായസ്മാ അസ്സജി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മതാ അസ്സജിനാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. ഏകമന്തം ഠിതോ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ആയസ്മന്തം അസ്സജിം ഏതദവോച – ‘‘കഥം പന, ഭോ അസ്സജി, സമണോ ഗോതമോ സാവകേ വിനേതി, കഥംഭാഗാ ച പന സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതീ’’തി? ‘‘ഏവം ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭഗവാ സാവകേ വിനേതി, ഏവംഭാഗാ ച പന ഭഗവതോ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതി – ‘രൂപം, ഭിക്ഖവേ, അനിച്ചം, വേദനാ അനിച്ചാ, സഞ്ഞാ അനിച്ചാ, സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ, വിഞ്ഞാണം അനിച്ചം. രൂപം, ഭിക്ഖവേ, അനത്താ, വേദനാ അനത്താ, സഞ്ഞാ അനത്താ, സങ്ഖാരാ അനത്താ, വിഞ്ഞാണം അനത്താ. സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ, സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’തി. ഏവം ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭഗവാ സാവകേ വിനേതി, ഏവംഭാഗാ ച പന ഭഗവതോ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതീ’’തി. ‘‘ദുസ്സുതം വത, ഭോ അസ്സജി, അസ്സുമ്ഹ യേ മയം ഏവംവാദിം സമണം ഗോതമം അസ്സുമ്ഹ. അപ്പേവ നാമ മയം കദാചി കരഹചി തേന ഭോതാ ഗോതമേന സദ്ധിം സമാഗച്ഛേയ്യാമ , അപ്പേവ നാമ സിയാ കോചിദേവ കഥാസല്ലാപോ, അപ്പേവ നാമ തസ്മാ പാപകാ ദിട്ഠിഗതാ വിവേചേയ്യാമാ’’തി.

    Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno āyasmantaṃ assajiṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna yenāyasmā assaji tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā assajinā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho saccako nigaṇṭhaputto āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ pana, bho assaji, samaṇo gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana samaṇassa gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti. ‘‘Dussutaṃ vata, bho assaji, assumha ye mayaṃ evaṃvādiṃ samaṇaṃ gotamaṃ assumha. Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena saddhiṃ samāgaccheyyāma , appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo, appeva nāma tasmā pāpakā diṭṭhigatā viveceyyāmā’’ti.

    ൩൫൪. തേന ഖോ പന സമയേന പഞ്ചമത്താനി ലിച്ഛവിസതാനി സന്ഥാഗാരേ 1 സന്നിപതിതാനി ഹോന്തി കേനചിദേവ കരണീയേന. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ യേന തേ ലിച്ഛവീ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ ലിച്ഛവീ ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കമന്തു ഭോന്തോ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കമന്തു ഭോന്തോ ലിച്ഛവീ, അജ്ജ മേ സമണേന ഗോതമേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ ഭവിസ്സതി. സചേ മേ സമണോ ഗോതമോ തഥാ പതിട്ഠിസ്സതി യഥാ ച മേ 2 ഞാതഞ്ഞതരേന സാവകേന അസ്സജിനാ നാമ ഭിക്ഖുനാ പതിട്ഠിതം, സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ ദീഘലോമികം ഏളകം ലോമേസു ഗഹേത്വാ ആകഡ്ഢേയ്യ പരികഡ്ഢേയ്യ സമ്പരികഡ്ഢേയ്യ , ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം വാദേന വാദം ആകഡ്ഢിസ്സാമി പരികഡ്ഢിസ്സാമി സമ്പരികഡ്ഢിസ്സാമി. സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ സോണ്ഡികാകമ്മകാരോ മഹന്തം സോണ്ഡികാകിളഞ്ജം ഗമ്ഭീരേ ഉദകരഹദേ പക്ഖിപിത്വാ കണ്ണേ ഗഹേത്വാ ആകഡ്ഢേയ്യ പരികഡ്ഢേയ്യ സമ്പരികഡ്ഢേയ്യ, ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം വാദേന വാദം ആകഡ്ഢിസ്സാമി പരികഡ്ഢിസ്സാമി സമ്പരികഡ്ഢിസ്സാമി. സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ സോണ്ഡികാധുത്തോ വാലം 3 കണ്ണേ ഗഹേത്വാ ഓധുനേയ്യ നിദ്ധുനേയ്യ നിപ്ഫോടേയ്യ 4 ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം വാദേന വാദം ഓധുനിസ്സാമി നിദ്ധുനിസ്സാമി നിപ്ഫോടേസ്സാമി. സേയ്യഥാപി നാമ കുഞ്ജരോ സട്ഠിഹായനോ ഗമ്ഭീരം പോക്ഖരണിം ഓഗാഹേത്വാ സാണധോവികം നാമ കീളിതജാതം കീളതി, ഏവമേവാഹം സമണം ഗോതമം സാണധോവികം മഞ്ഞേ കീളിതജാതം കീളിസ്സാമി. അഭിക്കമന്തു ഭോന്തോ ലിച്ഛവീ, അഭിക്കമന്തു ഭോന്തോ ലിച്ഛവീ, അജ്ജ മേ സമണേന ഗോതമേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ ഭവിസ്സതീ’’തി. തത്രേകച്ചേ ലിച്ഛവീ ഏവമാഹംസു – ‘‘കിം സമണോ ഗോതമോ സച്ചകസ്സ നിഗണ്ഠപുത്തസ്സ വാദം ആരോപേസ്സതി, അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ വാദം ആരോപേസ്സതീ’’തി? ഏകച്ചേ ലിച്ഛവീ ഏവമാഹംസു – ‘‘കിം സോ ഭവമാനോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ യോ ഭഗവതോ വാദം ആരോപേസ്സതി, അഥ ഖോ ഭഗവാ സച്ചകസ്സ നിഗണ്ഠപുത്തസ്സ വാദം ആരോപേസ്സതീ’’തി? അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ പഞ്ചമത്തേഹി ലിച്ഛവിസതേഹി പരിവുതോ യേന മഹാവനം കൂടാഗാരസാലാ തേനുപസങ്കമി.

    354. Tena kho pana samayena pañcamattāni licchavisatāni santhāgāre 5 sannipatitāni honti kenacideva karaṇīyena. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissati. Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhissati yathā ca me 6 ñātaññatarena sāvakena assajinā nāma bhikkhunā patiṭṭhitaṃ, seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya , evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākiḷañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ 7 kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya 8 evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi. Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi. Abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissatī’’ti. Tatrekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ samaṇo gotamo saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessati, atha kho saccako nigaṇṭhaputto samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessatī’’ti? Ekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ so bhavamāno saccako nigaṇṭhaputto yo bhagavato vādaṃ āropessati, atha kho bhagavā saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessatī’’ti? Atha kho saccako nigaṇṭhaputto pañcamattehi licchavisatehi parivuto yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami.

    ൩൫൫. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ അബ്ഭോകാസേ ചങ്കമന്തി. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ യേന തേ ഭിക്ഖൂ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘കഹം നു ഖോ, ഭോ, ഏതരഹി സോ ഭവം ഗോതമോ വിഹരതി? ദസ്സനകാമാ ഹി മയം തം ഭവന്തം ഗോതമ’’ന്തി . ‘‘ഏസ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭഗവാ മഹാവനം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ ദിവാവിഹാരം നിസിന്നോ’’തി. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ മഹതിയാ ലിച്ഛവിപരിസായ സദ്ധിം മഹാവനം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. തേപി ഖോ ലിച്ഛവീ അപ്പേകച്ചേ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദിംസു, സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. അപ്പേകച്ചേ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ ഭഗവതോ സന്തികേ നാമഗോത്തം സാവേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു, അപ്പേകച്ചേ തുണ്ഹീഭൂതാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.

    355. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bho, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotama’’nti . ‘‘Esa, aggivessana, bhagavā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto mahatiyā licchaviparisāya saddhiṃ mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Tepi kho licchavī appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ൩൫൬. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘പുച്ഛേയ്യാഹം ഭവന്തം ഗോതമം കിഞ്ചിദേവ ദേസം, സചേ മേ ഭവം ഗോതമോ ഓകാസം കരോതി പഞ്ഹസ്സ വേയ്യാകരണായാ’’തി. ‘‘പുച്ഛ, അഗ്ഗിവേസ്സന , യദാകങ്ഖസീ’’തി . ‘‘കഥം പന ഭവം ഗോതമോ സാവകേ വിനേതി, കഥംഭാഗാ ച പന ഭോതോ ഗോതമസ്സ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതീ’’തി? ‘‘ഏവം ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, സാവകേ വിനേമി, ഏവംഭാഗാ ച പന മേ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതി – ‘രൂപം, ഭിക്ഖവേ, അനിച്ചം, വേദനാ അനിച്ചാ, സഞ്ഞാ അനിച്ചാ, സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ, വിഞ്ഞാണം അനിച്ചം. രൂപം, ഭിക്ഖവേ, അനത്താ, വേദനാ അനത്താ, സഞ്ഞാ അനത്താ, സങ്ഖാരാ അനത്താ, വിഞ്ഞാണം അനത്താ. സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ, സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, അഗ്ഗിവേസ്സന, സാവകേ വിനേമി, ഏവംഭാഗാ ച പന മേ സാവകേസു അനുസാസനീ ബഹുലാ പവത്തതീ’’തി.

    356. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ kiñcideva desaṃ, sace me bhavaṃ gotamo okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti. ‘‘Puccha, aggivessana , yadākaṅkhasī’’ti . ‘‘Kathaṃ pana bhavaṃ gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana bhoto gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti? ‘‘Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ. Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā. Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti. Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti.

    ‘‘ഉപമാ മം, ഭോ ഗോതമ, പടിഭാതീ’’തി. ‘‘പടിഭാതു തം, അഗ്ഗിവേസ്സനാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Upamā maṃ, bho gotama, paṭibhātī’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, aggivessanā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭോ ഗോതമ, യേ കേചിമേ ബീജഗാമഭൂതഗാമാ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജന്തി, സബ്ബേ തേ പഥവിം നിസ്സായ പഥവിയം പതിട്ഠായ. ഏവമേതേ ബീജഗാമഭൂതഗാമാ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജന്തി. സേയ്യഥാപി വാ പന, ഭോ ഗോതമ, യേ കേചിമേ ബലകരണീയാ കമ്മന്താ കരീയന്തി, സബ്ബേ തേ പഥവിം നിസ്സായ പഥവിയം പതിട്ഠായ. ഏവമേതേ ബലകരണീയാ കമ്മന്താ കരീയന്തി. ഏവമേവ ഖോ, ഭോ ഗോതമ, രൂപത്തായം പുരിസപുഗ്ഗലോ രൂപേ പതിട്ഠായ പുഞ്ഞം വാ അപുഞ്ഞം വാ പസവതി, വേദനത്തായം പുരിസപുഗ്ഗലോ വേദനായം പതിട്ഠായ പുഞ്ഞം വാ അപുഞ്ഞം വാ പസവതി, സഞ്ഞത്തായം പുരിസപുഗ്ഗലോ സഞ്ഞായം പതിട്ഠായ പുഞ്ഞം വാ അപുഞ്ഞം വാ പസവതി, സങ്ഖാരത്തായം പുരിസപുഗ്ഗലോ സങ്ഖാരേസു പതിട്ഠായ പുഞ്ഞം വാ അപുഞ്ഞം വാ പസവതി, വിഞ്ഞാണത്തായം പുരിസപുഗ്ഗലോ വിഞ്ഞാണേ പതിട്ഠായ പുഞ്ഞം വാ അപുഞ്ഞം വാ പസവതീ’’തി.

    ‘‘Seyyathāpi, bho gotama, ye kecime bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya. Evamete bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Seyyathāpi vā pana, bho gotama, ye kecime balakaraṇīyā kammantā karīyanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya. Evamete balakaraṇīyā kammantā karīyanti. Evameva kho, bho gotama, rūpattāyaṃ purisapuggalo rūpe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, vedanattāyaṃ purisapuggalo vedanāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saññattāyaṃ purisapuggalo saññāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saṅkhārattāyaṃ purisapuggalo saṅkhāresu patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, viññāṇattāyaṃ purisapuggalo viññāṇe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavatī’’ti.

    ‘‘നനു ത്വം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഏവം വദേസി – ‘രൂപം മേ അത്താ, വേദനാ മേ അത്താ, സഞ്ഞാ മേ അത്താ, സങ്ഖാരാ മേ അത്താ, വിഞ്ഞാണം മേ അത്താ’’’തി? ‘‘അഹഞ്ഹി, ഭോ ഗോതമ , ഏവം വദാമി – ‘രൂപം മേ അത്താ, വേദനാ മേ അത്താ, സഞ്ഞാ മേ അത്താ, സങ്ഖാരാ മേ അത്താ, വിഞ്ഞാണം മേ അത്താ’തി, അയഞ്ച മഹതീ ജനതാ’’തി.

    ‘‘Nanu tvaṃ, aggivessana, evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti? ‘‘Ahañhi, bho gotama , evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’ti, ayañca mahatī janatā’’ti.

    ‘‘കിഞ്ഹി തേ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മഹതീ ജനതാ കരിസ്സതി? ഇങ്ഘ ത്വം, അഗ്ഗിവേസ്സന, സകഞ്ഞേവ വാദം നിബ്ബേഠേഹീ’’തി. ‘‘അഹഞ്ഹി, ഭോ ഗോതമ, ഏവം വദാമി – ‘രൂപം മേ അത്താ, വേദനാ മേ അത്താ, സഞ്ഞാ മേ അത്താ, സങ്ഖാരാ മേ അത്താ, വിഞ്ഞാണം മേ അത്താ’’’തി.

    ‘‘Kiñhi te, aggivessana, mahatī janatā karissati? Iṅgha tvaṃ, aggivessana, sakaññeva vādaṃ nibbeṭhehī’’ti. ‘‘Ahañhi, bho gotama, evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti.

    ൩൫൭. ‘‘തേന ഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന, തഞ്ഞേവേത്ഥ പടിപുച്ഛിസ്സാമി, യഥാ തേ ഖമേയ്യ തഥാ നം 9 ബ്യാകരേയ്യാസി. തം കിം മഞ്ഞസി , അഗ്ഗിവേസ്സന, വത്തേയ്യ രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ സകസ്മിം വിജിതേ വസോ – ഘാതേതായം വാ ഘാതേതും, ജാപേതായം വാ ജാപേതും, പബ്ബാജേതായം വാ പബ്ബാജേതും, സേയ്യഥാപി രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ, സേയ്യഥാപി വാ പന രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ അജാതസത്തുസ്സ വേദേഹിപുത്തസ്സാ’’തി? ‘‘വത്തേയ്യ, ഭോ ഗോതമ, രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ സകസ്മിം വിജിതേ വസോ – ഘാതേതായം വാ ഘാതേതും, ജാപേതായം വാ ജാപേതും, പബ്ബാജേതായം വാ പബ്ബാജേതും, സേയ്യഥാപി രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ, സേയ്യഥാപി വാ പന രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ അജാതസത്തുസ്സ വേദേഹിപുത്തസ്സ. ഇമേസമ്പി ഹി, ഭോ ഗോതമ, സങ്ഘാനം ഗണാനം – സേയ്യഥിദം, വജ്ജീനം മല്ലാനം – വത്തതി സകസ്മിം വിജിതേ വസോ – ഘാതേതായം വാ ഘാതേതും, ജാപേതായം വാ ജാപേതും, പബ്ബാജേതായം വാ പബ്ബാജേതും. കിം പന രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ, സേയ്യഥാപി രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ , സേയ്യഥാപി വാ പന രഞ്ഞോ മാഗധസ്സ അജാതസത്തുസ്സ വേദേഹിപുത്തസ്സ? വത്തേയ്യ, ഭോ ഗോതമ, വത്തിതുഞ്ച മരഹതീ’’തി.

    357. ‘‘Tena hi, aggivessana, taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ 10 byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi , aggivessana, vatteyya rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassā’’ti? ‘‘Vatteyya, bho gotama, rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa. Imesampi hi, bho gotama, saṅghānaṃ gaṇānaṃ – seyyathidaṃ, vajjīnaṃ mallānaṃ – vattati sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ. Kiṃ pana rañño khattiyassa muddhāvasittassa, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa , seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa? Vatteyya, bho gotama, vattituñca marahatī’’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘രൂപം മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തസ്മിം രൂപേ വസോ – ഏവം മേ രൂപം ഹോതു, ഏവം മേ രൂപം മാ അഹോസീ’’തി? ഏവം വുത്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ തുണ്ഹീ അഹോസി. ദുതിയമ്പി ഖോ ഭഗവാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘രൂപം മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തസ്മിം രൂപേ വസോ – ഏവം മേ രൂപം ഹോതു, ഏവം മേ രൂപം മാ അഹോസീ’’തി? ദുതിയമ്പി ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ തുണ്ഹീ അഹോസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ബ്യാകരോഹി ദാനി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ന ദാനി തേ തുണ്ഹീഭാവസ്സ കാലോ. യോ കോചി, അഗ്ഗിവേസ്സന തഥാഗതേന യാവതതിയം സഹധമ്മികം പഞ്ഹം പുട്ഠോ ന ബ്യാകരോതി, ഏത്ഥേവസ്സ സത്തധാ മുദ്ധാ ഫലതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? Dutiyampi kho saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘byākarohi dāni, aggivessana, na dāni te tuṇhībhāvassa kālo. Yo koci, aggivessana tathāgatena yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākaroti, etthevassa sattadhā muddhā phalatī’’ti.

    തേന ഖോ പന സമയേന വജിരപാണി യക്ഖോ ആയസം വജിരം ആദായ ആദിത്തം സമ്പജ്ജലിതം സജോതിഭൂതം സച്ചകസ്സ നിഗണ്ഠപുത്തസ്സ ഉപരിവേഹാസം ഠിതോ ഹോതി – ‘സചായം സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവതാ യാവതതിയം സഹധമ്മികം പഞ്ഹം പുട്ഠോ ന ബ്യാകരിസ്സതി ഏത്ഥേവസ്സ സത്തധാ മുദ്ധം ഫാലേസ്സാമീ’തി. തം ഖോ പന വജിരപാണിം യക്ഖം ഭഗവാ ചേവ പസ്സതി സച്ചകോ ച നിഗണ്ഠപുത്തോ. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭീതോ സംവിഗ്ഗോ ലോമഹട്ഠജാതോ ഭഗവന്തംയേവ താണം ഗവേസീ ഭഗവന്തംയേവ ലേണം ഗവേസീ ഭഗവന്തംയേവ സരണം ഗവേസീ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘പുച്ഛതു മം ഭവം ഗോതമോ, ബ്യാകരിസ്സാമീ’’തി.

    Tena kho pana samayena vajirapāṇi yakkho āyasaṃ vajiraṃ ādāya ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ saccakassa nigaṇṭhaputtassa uparivehāsaṃ ṭhito hoti – ‘sacāyaṃ saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākarissati etthevassa sattadhā muddhaṃ phālessāmī’ti. Taṃ kho pana vajirapāṇiṃ yakkhaṃ bhagavā ceva passati saccako ca nigaṇṭhaputto. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto bhagavantaṃyeva tāṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva leṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva saraṇaṃ gavesī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pucchatu maṃ bhavaṃ gotamo, byākarissāmī’’ti.

    ൩൫൮. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘രൂപം മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തസ്മിം രൂപേ വസോ – ഏവം മേ രൂപം ഹോതു, ഏവം മേ രൂപം മാ അഹോസീ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    358. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘മനസി കരോഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന; മനസി കരിത്വാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘വേദനാ മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തിസ്സം വേദനായം 11 വസോ – ഏവം മേ വേദനാ ഹോതു, ഏവം മേ വേദനാ മാ അഹോസീ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘vedanā me attā’ti, vattati te tissaṃ vedanāyaṃ 12 vaso – evaṃ me vedanā hotu, evaṃ me vedanā mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘മനസി കരോഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന; മനസി കരിത്വാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന , യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘സഞ്ഞാ മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തിസ്സം സഞ്ഞായം വസോ – ഏവം മേ സഞ്ഞാ ഹോതു, ഏവം മേ സഞ്ഞാ മാ അഹോസീ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana , yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saññā me attā’ti, vattati te tissaṃ saññāyaṃ vaso – evaṃ me saññā hotu, evaṃ me saññā mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘മനസി കരോഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന ; മനസി കരിത്വാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘സങ്ഖാരാ മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തേസു സങ്ഖാരേസു വസോ – ഏവം മേ സങ്ഖാരാ ഹോന്തു, ഏവം മേ സങ്ഖാരാ മാ അഹേസു’’ന്തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana ; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saṅkhārā me attā’ti, vattati te tesu saṅkhāresu vaso – evaṃ me saṅkhārā hontu, evaṃ me saṅkhārā mā ahesu’’nti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘മനസി കരോഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന; മനസി കരിത്വാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം ത്വം ഏവം വദേസി – ‘വിഞ്ഞാണം മേ അത്താ’തി, വത്തതി തേ തസ്മിം വിഞ്ഞാണേ വസോ – ഏവം മേ വിഞ്ഞാണം ഹോതു, ഏവം മേ വിഞ്ഞാണം മാ അഹോസീ’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘viññāṇaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ viññāṇe vaso – evaṃ me viññāṇaṃ hotu, evaṃ me viññāṇaṃ mā ahosī’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘മനസി കരോഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന; മനസി കരിത്വാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ബ്യാകരോഹി. ന ഖോ തേ സന്ധിയതി പുരിമേന വാ പച്ഛിമം, പച്ഛിമേന വാ പുരിമം. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രൂപം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി? ‘‘അനിച്ചം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വാ തം സുഖം വാ’’തി? ‘‘ദുക്ഖം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വിപരിണാമധമ്മം, കല്ലം നു തം സമനുപസ്സിതും – ‘ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, വേദനാ…പേ॰… സഞ്ഞാ…പേ॰… സങ്ഖാരാ…പേ॰… തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, വിഞ്ഞാണം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി? ‘‘അനിച്ചം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വാ തം സുഖം വാ’’തി? ‘‘ദുക്ഖം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘യം പനാനിച്ചം ദുക്ഖം വിപരിണാമധമ്മം, കല്ലം നു തം സമനുപസ്സിതും – ‘ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യോ നു ഖോ ദുക്ഖം അല്ലീനോ ദുക്ഖം ഉപഗതോ ദുക്ഖം അജ്ഝോസിതോ , ദുക്ഖം ‘ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’തി സമനുപസ്സതി, അപി നു ഖോ സോ സാമം വാ ദുക്ഖം പരിജാനേയ്യ, ദുക്ഖം വാ പരിക്ഖേപേത്വാ വിഹരേയ്യാ’’തി? ‘‘കിഞ്ഹി സിയാ, ഭോ ഗോതമ? നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമാ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yo nu kho dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito , dukkhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, api nu kho so sāmaṃ vā dukkhaṃ parijāneyya, dukkhaṃ vā parikkhepetvā vihareyyā’’ti? ‘‘Kiñhi siyā, bho gotama? No hidaṃ, bho gotamā’’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, നനു ത്വം ഏവം സന്തേ ദുക്ഖം അല്ലീനോ ദുക്ഖം ഉപഗതോ ദുക്ഖം അജ്ഝോസിതോ, ദുക്ഖം – ‘ഏതം മമ, ഏസോഹമസ്മി, ഏസോ മേ അത്താ’തി സമനുപസ്സസീ’’തി? ‘‘കിഞ്ഹി നോ സിയാ, ഭോ ഗോതമ? ഏവമേതം ഭോ ഗോതമാ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, nanu tvaṃ evaṃ sante dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito, dukkhaṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti? ‘‘Kiñhi no siyā, bho gotama? Evametaṃ bho gotamā’’ti.

    ൩൫൯. ‘‘സേയ്യഥാപി , അഗ്ഗിവേസ്സന, പുരിസോ സാരത്ഥികോ സാരഗവേസീ സാരപരിയേസനം ചരമാനോ തിണ്ഹം കുഠാരിം 13 ആദായ വനം പവിസേയ്യ. സോ തത്ഥ പസ്സേയ്യ മഹന്തം കദലിക്ഖന്ധം ഉജും നവം അകുക്കുകജാതം 14. തമേനം മൂലേ ഛിന്ദേയ്യ, മൂലേ ഛേത്വാ അഗ്ഗേ ഛിന്ദേയ്യ, അഗ്ഗേ ഛേത്വാ പത്തവട്ടിം വിനിബ്ഭുജേയ്യ 15. സോ തത്ഥ പത്തവട്ടിം വിനിബ്ഭുജന്തോ ഫേഗ്ഗുമ്പി നാധിഗച്ഛേയ്യ, കുതോ സാരം? ഏവമേവ ഖോ ത്വം, അഗ്ഗിവേസ്സന, മയാ സകസ്മിം വാദേ സമനുയുഞ്ജിയമാനോ സമനുഗാഹിയമാനോ സമനുഭാസിയമാനോ രിത്തോ തുച്ഛോ അപരദ്ധോ. ഭാസിതാ ഖോ പന തേ ഏസാ, അഗ്ഗിവേസ്സന, വേസാലിയം പരിസതി വാചാ – ‘നാഹം തം പസ്സാമി സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ, സങ്ഘിം ഗണിം ഗണാചരിയം, അപി അരഹന്തം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം പടിജാനമാനം, യോ മയാ വാദേന വാദം സമാരദ്ധോ ന സങ്കമ്പേയ്യ ന സമ്പകമ്പേയ്യ ന സമ്പവേധേയ്യ, യസ്സ ന കച്ഛേഹി സേദാ മുച്ചേയ്യും. ഥൂണം ചേപാഹം അചേതനം വാദേന വാദം സമാരഭേയ്യം സാപി മയാ വാദേന വാദം സമാരദ്ധാ സങ്കമ്പേയ്യ സമ്പകമ്പേയ്യ സമ്പവേധേയ്യ. കോ പന വാദോ മനുസ്സഭൂതസ്സാ’തി? തുയ്ഹം ഖോ പന, അഗ്ഗിവേസ്സന, അപ്പേകച്ചാനി സേദഫുസിതാനി നലാടാ മുത്താനി, ഉത്തരാസങ്ഗം വിനിഭിന്ദിത്വാ ഭൂമിയം പതിട്ഠിതാനി. മയ്ഹം ഖോ പന, അഗ്ഗിവേസ്സന, നത്ഥി ഏതരഹി കായസ്മിം സേദോ’’തി. ഇതി ഭഗവാ തസ്മിം 16 പരിസതി സുവണ്ണവണ്ണം കായം വിവരി. ഏവം വുത്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ തുണ്ഹീഭൂതോ മങ്കുഭൂതോ പത്തക്ഖന്ധോ അധോമുഖോ പജ്ഝായന്തോ അപ്പടിഭാനോ നിസീദി.

    359. ‘‘Seyyathāpi , aggivessana, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 17 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ 18. Tamenaṃ mūle chindeyya, mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya 19. So tattha pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ? Evameva kho tvaṃ, aggivessana, mayā sakasmiṃ vāde samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno ritto tuccho aparaddho. Bhāsitā kho pana te esā, aggivessana, vesāliyaṃ parisati vācā – ‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ. Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya. Ko pana vādo manussabhūtassā’ti? Tuyhaṃ kho pana, aggivessana, appekaccāni sedaphusitāni nalāṭā muttāni, uttarāsaṅgaṃ vinibhinditvā bhūmiyaṃ patiṭṭhitāni. Mayhaṃ kho pana, aggivessana, natthi etarahi kāyasmiṃ sedo’’ti. Iti bhagavā tasmiṃ 20 parisati suvaṇṇavaṇṇaṃ kāyaṃ vivari. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

    ൩൬൦. അഥ ഖോ ദുമ്മുഖോ ലിച്ഛവിപുത്തോ സച്ചകം നിഗണ്ഠപുത്തം തുണ്ഹീഭൂതം മങ്കുഭൂതം പത്തക്ഖന്ധം അധോമുഖം പജ്ഝായന്തം അപ്പടിഭാനം വിദിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഉപമാ മം, ഭഗവാ, പടിഭാതീ’’തി. ‘‘പടിഭാതു തം, ദുമ്മുഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച. ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, ഗാമസ്സ വാ നിഗമസ്സ വാ അവിദൂരേ പോക്ഖരണീ. തത്രാസ്സ കക്കടകോ. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, സമ്ബഹുലാ കുമാരകാ വാ കുമാരികാ വാ തമ്ഹാ ഗാമാ വാ നിഗമാ വാ നിക്ഖമിത്വാ യേന സാ പോക്ഖരണീ തേനുപസങ്കമേയ്യും; ഉപസങ്കമിത്വാ തം പോക്ഖരണിം ഓഗാഹേത്വാ തം കക്കടകം ഉദകാ ഉദ്ധരിത്വാ ഥലേ പതിട്ഠാപേയ്യും. യഞ്ഞദേവ ഹി സോ, ഭന്തേ, കക്കടകോ അളം അഭിനിന്നാമേയ്യ തം തദേവ തേ കുമാരകാ വാ കുമാരികാ വാ കട്ഠേന വാ കഥലേന വാ സഞ്ഛിന്ദേയ്യും സമ്ഭഞ്ജേയ്യും സമ്പലിഭഞ്ജേയ്യും. ഏവഞ്ഹി സോ, ഭന്തേ, കക്കടകോ സബ്ബേഹി അളേഹി സഞ്ഛിന്നേഹി സമ്ഭഗ്ഗേഹി സമ്പലിഭഗ്ഗേഹി അഭബ്ബോ തം പോക്ഖരണിം പുന ഓതരിതും, സേയ്യഥാപി പുബ്ബേ. ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ, യാനി സച്ചകസ്സ നിഗണ്ഠപുത്തസ്സ വിസൂകായിതാനി വിസേവിതാനി വിപ്ഫന്ദിതാനി താനിപി സബ്ബാനി 21 ഭഗവതാ സഞ്ഛിന്നാനി സമ്ഭഗ്ഗാനി സമ്പലിഭഗ്ഗാനി; അഭബ്ബോ ച ദാനി, ഭന്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ പുന ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിതും യദിദം വാദാധിപ്പായോ’’തി. ഏവം വുത്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ദുമ്മുഖം ലിച്ഛവിപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ആഗമേഹി ത്വം, ദുമ്മുഖ, ആഗമേഹി ത്വം, ദുമ്മുഖ ( ) 22 ന മയം തയാ സദ്ധിം മന്തേമ, ഇധ മയം ഭോതാ ഗോതമേന സദ്ധിം മന്തേമ.

    360. Atha kho dummukho licchaviputto saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘upamā maṃ, bhagavā, paṭibhātī’’ti. ‘‘Paṭibhātu taṃ, dummukhā’’ti bhagavā avoca. ‘‘Seyyathāpi, bhante, gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī. Tatrāssa kakkaṭako. Atha kho, bhante, sambahulā kumārakā vā kumārikā vā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā yena sā pokkharaṇī tenupasaṅkameyyuṃ; upasaṅkamitvā taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā taṃ kakkaṭakaṃ udakā uddharitvā thale patiṭṭhāpeyyuṃ. Yaññadeva hi so, bhante, kakkaṭako aḷaṃ abhininnāmeyya taṃ tadeva te kumārakā vā kumārikā vā kaṭṭhena vā kathalena vā sañchindeyyuṃ sambhañjeyyuṃ sampalibhañjeyyuṃ. Evañhi so, bhante, kakkaṭako sabbehi aḷehi sañchinnehi sambhaggehi sampalibhaggehi abhabbo taṃ pokkharaṇiṃ puna otarituṃ, seyyathāpi pubbe. Evameva kho, bhante, yāni saccakassa nigaṇṭhaputtassa visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni tānipi sabbāni 23 bhagavatā sañchinnāni sambhaggāni sampalibhaggāni; abhabbo ca dāni, bhante, saccako nigaṇṭhaputto puna bhagavantaṃ upasaṅkamituṃ yadidaṃ vādādhippāyo’’ti. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto dummukhaṃ licchaviputtaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tvaṃ, dummukha, āgamehi tvaṃ, dummukha ( ) 24 na mayaṃ tayā saddhiṃ mantema, idha mayaṃ bhotā gotamena saddhiṃ mantema.

    ൩൬൧. ‘‘തിട്ഠതേസാ, ഭോ ഗോതമ, അമ്ഹാകഞ്ചേവ അഞ്ഞേസഞ്ച പുഥുസമണബ്രാഹ്മണാനം വാചാ. വിലാപം വിലപിതം മഞ്ഞേ. കിത്താവതാ ച നു ഖോ ഭോതോ ഗോതമസ്സ സാവകോ സാസനകരോ ഹോതി ഓവാദപതികരോ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ വിഗതകഥംകഥോ വേസാരജ്ജപ്പത്തോ അപരപ്പച്ചയോ സത്ഥുസാസനേ വിഹരതീ’’തി? ‘‘ഇധ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മമ സാവകോ യം കിഞ്ചി രൂപം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ഓളാരികം വാ സുഖുമം വാ ഹീനം വാ പണീതം വാ യം ദൂരേ സന്തികേ വാ, സബ്ബം രൂപം ‘നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ പസ്സതി; യാ കാചി വേദനാ…പേ॰… യാ കാചി സഞ്ഞാ…പേ॰… യേ കേചി സങ്ഖാരാ…പേ॰… യം കിഞ്ചി വിഞ്ഞാണം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ഓളാരികം വാ സുഖുമം വാ ഹീനം വാ പണീതം വാ, യം ദൂരേ സന്തികേ വാ, സബ്ബം വിഞ്ഞാണം ‘നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ പസ്സതി. ഏത്താവതാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മമ സാവകോ സാസനകരോ ഹോതി ഓവാദപതികരോ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ വിഗതകഥംകഥോ വേസാരജ്ജപ്പത്തോ അപരപ്പച്ചയോ സത്ഥുസാസനേ വിഹരതീ’’തി.

    361. ‘‘Tiṭṭhatesā, bho gotama, amhākañceva aññesañca puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vācā. Vilāpaṃ vilapitaṃ maññe. Kittāvatā ca nu kho bhoto gotamassa sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti? ‘‘Idha, aggivessana, mama sāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Ettāvatā kho, aggivessana, mama sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti.

    ‘‘കിത്താവതാ പന, ഭോ ഗോതമ, ഭിക്ഖു അരഹം ഹോതി ഖീണാസവോ വുസിതവാ കതകരണീയോ ഓഹിതഭാരോ അനുപ്പത്തസദത്ഥോ പരിക്ഖീണഭവസംയോജനോ സമ്മദഞ്ഞാ വിമുത്തോ’’തി? ‘‘ഇധ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു യം കിഞ്ചി രൂപം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ഓളാരികം വാ സുഖുമം വാ ഹീനം വാ പണീതം വാ യം ദൂരേ സന്തികേ വാ സബ്ബം രൂപം ‘നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ അനുപാദാ വിമുത്തോ ഹോതി; യാ കാചി വേദനാ…പേ॰… യാ കാചി സഞ്ഞാ…പേ॰… യേ കേചി സങ്ഖാരാ…പേ॰… യം കിഞ്ചി വിഞ്ഞാണം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ ഓളാരികം വാ സുഖുമം വാ ഹീനം വാ പണീതം വാ യം ദൂരേ സന്തികേ വാ സബ്ബം വിഞ്ഞാണം ‘നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ അനുപാദാ വിമുത്തോ ഹോതി. ഏത്താവതാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു അരഹം ഹോതി ഖീണാസവോ വുസിതവാ കതകരണീയോ ഓഹിതഭാരോ അനുപ്പത്തസദത്ഥോ പരിക്ഖീണഭവസംയോജനോ സമ്മദഞ്ഞാ വിമുത്തോ. ഏവം വിമുത്തചിത്തോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു തീഹി അനുത്തരിയേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി – ദസ്സനാനുത്തരിയേന, പടിപദാനുത്തരിയേന, വിമുത്താനുത്തരിയേന. ഏവം വിമുത്തചിത്തോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു തഥാഗതഞ്ഞേവ സക്കരോതി ഗരും കരോതി മാനേതി പൂജേതി – ബുദ്ധോ സോ ഭഗവാ ബോധായ ധമ്മം ദേസേതി, ദന്തോ സോ ഭഗവാ ദമഥായ ധമ്മം ദേസേതി, സന്തോ സോ ഭഗവാ സമഥായ ധമ്മം ദേസേതി, തിണ്ണോ സോ ഭഗവാ തരണായ ധമ്മം ദേസേതി, പരിനിബ്ബുതോ സോ ഭഗവാ പരിനിബ്ബാനായ ധമ്മം ദേസേതീ’’തി.

    ‘‘Kittāvatā pana, bho gotama, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti? ‘‘Idha, aggivessana, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti. Ettāvatā kho, aggivessana, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto. Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tīhi anuttariyehi samannāgato hoti – dassanānuttariyena, paṭipadānuttariyena, vimuttānuttariyena. Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tathāgataññeva sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti – buddho so bhagavā bodhāya dhammaṃ deseti, danto so bhagavā damathāya dhammaṃ deseti, santo so bhagavā samathāya dhammaṃ deseti, tiṇṇo so bhagavā taraṇāya dhammaṃ deseti, parinibbuto so bhagavā parinibbānāya dhammaṃ desetī’’ti.

    ൩൬൨. ഏവം വുത്തേ, സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘മയമേവ, ഭോ ഗോതമ, ധംസീ, മയം പഗബ്ബാ, യേ മയം ഭവന്തം ഗോതമം വാദേന വാദം ആസാദേതബ്ബം അമഞ്ഞിമ്ഹ. സിയാ ഹി, ഭോ ഗോതമ, ഹത്ഥിം പഭിന്നം ആസജ്ജ പുരിസസ്സ സോത്ഥിഭാവോ, ന ത്വേവ ഭവന്തം ഗോതമം ആസജ്ജ സിയാ പുരിസസ്സ സോത്ഥിഭാവോ. സിയാ ഹി, ഭോ ഗോതമ, പജ്ജലിതം 25 അഗ്ഗിക്ഖന്ധം ആസജ്ജ പുരിസസ്സ സോത്ഥിഭാവോ , ന ത്വേവ ഭവന്തം ഗോതമം ആസജ്ജ സിയാ പുരിസസ്സ സോത്ഥിഭാവോ. സിയാ ഹി, ഭോ ഗോതമ, ആസീവിസം ഘോരവിസം ആസജ്ജ പുരിസസ്സ സോത്ഥിഭാവോ, ന ത്വേവ ഭവന്തം ഗോതമം ആസജ്ജ സിയാ പുരിസസ്സ സോത്ഥിഭാവോ. മയമേവ, ഭോ ഗോതമ, ധംസീ, മയം പഗബ്ബാ, യേ മയം ഭവന്തം ഗോതമം വാദേന വാദം ആസാദേതബ്ബം അമഞ്ഞിമ്ഹ. അധിവാസേതു 26 മേ ഭവം ഗോതമോ സ്വാതനായ ഭത്തം സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേനാ’’തി. അധിവാസേസി ഭഗവാ തുണ്ഹീഭാവേന.

    362. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha. Siyā hi, bho gotama, hatthiṃ pabhinnaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Siyā hi, bho gotama, pajjalitaṃ 27 aggikkhandhaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo , na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Siyā hi, bho gotama, āsīvisaṃ ghoravisaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo. Mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha. Adhivāsetu 28 me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

    ൩൬൩. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവതോ അധിവാസനം വിദിത്വാ തേ ലിച്ഛവീ ആമന്തേസി – ‘‘സുണന്തു മേ ഭോന്തോ ലിച്ഛവീ, സമണോ മേ ഗോതമോ നിമന്തിതോ സ്വാതനായ സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. തേന മേ അഭിഹരേയ്യാഥ യമസ്സ പതിരൂപം മഞ്ഞേയ്യാഥാ’’തി. അഥ ഖോ തേ ലിച്ഛവീ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന സച്ചകസ്സ നിഗണ്ഠപുത്തസ്സ പഞ്ചമത്താനി ഥാലിപാകസതാനി ഭത്താഭിഹാരം അഭിഹരിംസു. അഥ ഖോ നിഗണ്ഠപുത്തോ സകേ ആരാമേ പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേത്വാ ഭഗവതോ കാലം ആരോചാപേസി – ‘‘കാലോ, ഭോ ഗോതമ, നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന സച്ചകസ്സ നിഗണ്ഠപുത്തസ്സ ആരാമോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ബുദ്ധപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേസി സമ്പവാരേസി. അഥ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം അഞ്ഞതരം നീചം ആസനം ഗഹേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സച്ചകോ നിഗണ്ഠപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘യമിദം, ഭോ ഗോതമ, ദാനേ പുഞ്ഞഞ്ച പുഞ്ഞമഹീ ച തം ദായകാനം സുഖായ ഹോതൂ’’തി. ‘‘യം ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, താദിസം ദക്ഖിണേയ്യം ആഗമ്മ അവീതരാഗം അവീതദോസം അവീതമോഹം, തം ദായകാനം ഭവിസ്സതി. യം ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, മാദിസം ദക്ഖിണേയ്യം ആഗമ്മ വീതരാഗം വീതദോസം വീതമോഹം, തം തുയ്ഹം ഭവിസ്സതീ’’തി.

    363. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato adhivāsanaṃ viditvā te licchavī āmantesi – ‘‘suṇantu me bhonto licchavī, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Tena me abhihareyyātha yamassa patirūpaṃ maññeyyāthā’’ti. Atha kho te licchavī tassā rattiyā accayena saccakassa nigaṇṭhaputtassa pañcamattāni thālipākasatāni bhattābhihāraṃ abhihariṃsu. Atha kho nigaṇṭhaputto sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena saccakassa nigaṇṭhaputtassa ārāmo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yamidaṃ, bho gotama, dāne puññañca puññamahī ca taṃ dāyakānaṃ sukhāya hotū’’ti. ‘‘Yaṃ kho, aggivessana, tādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma avītarāgaṃ avītadosaṃ avītamohaṃ, taṃ dāyakānaṃ bhavissati. Yaṃ kho, aggivessana, mādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ, taṃ tuyhaṃ bhavissatī’’ti.

    ചൂളസച്ചകസുത്തം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.

    Cūḷasaccakasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. സന്ധാഗാരേ (ക॰)
    2. യഥാസ്സ മേ (സീ॰ പീ॰)
    3. ഥാലം (ക॰)
    4. നിച്ഛാദേയ്യ (സീ॰ പീ॰ ക॰), നിച്ഛോടേയ്യ (ക॰), നിപ്പോഠേയ്യ (സ്യാ॰ കം॰)
    5. sandhāgāre (ka.)
    6. yathāssa me (sī. pī.)
    7. thālaṃ (ka.)
    8. nicchādeyya (sī. pī. ka.), nicchoṭeyya (ka.), nippoṭheyya (syā. kaṃ.)
    9. തഥാ തം (ക॰)
    10. tathā taṃ (ka.)
    11. തായം വേദനായം (സീ॰ സ്യാ॰)
    12. tāyaṃ vedanāyaṃ (sī. syā.)
    13. കുധാരിം (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    14. അകുക്കുടജാതം (സ്യാ॰ കം॰)
    15. വിനിബ്ഭുജ്ജേയ്യ (ക॰)
    16. തസ്സം (?)
    17. kudhāriṃ (syā. kaṃ. ka.)
    18. akukkuṭajātaṃ (syā. kaṃ.)
    19. vinibbhujjeyya (ka.)
    20. tassaṃ (?)
    21. വിപ്ഫന്ദിതാനി കാനിചി കാനിചി താനി (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    22. (മുഖരോസി ത്വം ദുമ്മുഖ) (സ്യാ॰ കം॰)
    23. vipphanditāni kānici kānici tāni (sī. syā. kaṃ. pī.)
    24. (mukharosi tvaṃ dummukha) (syā. kaṃ.)
    25. ജലന്തം (സീ॰ പീ॰)
    26. അധിവാസേതു ച (പീ॰ ക॰)
    27. jalantaṃ (sī. pī.)
    28. adhivāsetu ca (pī. ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. ചൂളസച്ചകസുത്തവണ്ണനാ • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൫. ചൂളസച്ചകസുത്തവണ്ണനാ • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact