| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೫. ಚೂಳಸಚ್ಚಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā
೩೫೩. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಚೂಳಸಚ್ಚಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯನ್ತಿ ಮಹಾವನಂ ನಾಮ ಸಯಂಜಾತಂ ಅರೋಪಿಮಂ ಸಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಮಹನ್ತಂ ವನಂ। ಕಪಿಲವತ್ಥುಸಾಮನ್ತಾ ಪನ ಮಹಾವನಂ ಹಿಮವನ್ತೇನ ಸಹ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಅಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಂ। ಇದಂ ತಾದಿಸಂ ನ ಹೋತಿ। ಸಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಮಹನ್ತಂ ವನನ್ತಿ ಮಹಾವನಂ। ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾ ಪನ ಮಹಾವನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕತೇ ಆರಾಮೇ ಕೂಟಾಗಾರಂ ಅನ್ತೋಕತ್ವಾ ಹಂಸವಟ್ಟಕಚ್ಛನ್ನೇನ ಕತಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಗನ್ಧಕುಟಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
353.Evaṃme sutanti cūḷasaccakasuttaṃ. Tattha mahāvane kūṭāgārasālāyanti mahāvanaṃ nāma sayaṃjātaṃ aropimaṃ saparicchedaṃ mahantaṃ vanaṃ. Kapilavatthusāmantā pana mahāvanaṃ himavantena saha ekābaddhaṃ aparicchedaṃ hutvā mahāsamuddaṃ āhacca ṭhitaṃ. Idaṃ tādisaṃ na hoti. Saparicchedaṃ mahantaṃ vananti mahāvanaṃ. Kūṭāgārasālā pana mahāvanaṃ nissāya kate ārāme kūṭāgāraṃ antokatvā haṃsavaṭṭakacchannena katā sabbākārasampannā buddhassa bhagavato gandhakuṭi veditabbā.
ಸಚ್ಚಕೋ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕಿರ ಏಕೋ ನಿಗಣ್ಠೋ ಚ ನಿಗಣ್ಠೀ ಚ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ವಾದಸತಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ, ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ವಿಚರನ್ತಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಸಮಾಗತಾ। ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಾನೋ ದಿಸ್ವಾ, – ‘‘ತ್ವಂ ಕೋ, ತ್ವಂ ಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ನಿಗಣ್ಠೋ – ‘‘ಅಹಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ವಿಚರಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ನಿಗಣ್ಠೀಪಿ ತಥಾ ಆಹ। ಲಿಚ್ಛವಿನೋ, ‘‘ಇಧೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ನಿಗಣ್ಠೀ ಅತ್ತನಾ ಉಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಪಞ್ಚವಾದಸತಾನಿ ಪುಚ್ಛಿ, ನಿಗಣ್ಠೋ ಕಥೇಸಿ। ನಿಗಣ್ಠೇನ ಪುಚ್ಛಿತೇಪಿ ನಿಗಣ್ಠೀ ಕಥೇಸಿಯೇವ। ಏಕಸ್ಸಪಿ ನ ಜಯೋ, ನ ಪರಾಜಯೋ, ಉಭೋ ಸಮಸಮಾವ ಅಹೇಸುಂ। ಲಿಚ್ಛವಿನೋ, – ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಉಭೋಪಿ ಸಮಸಮಾ ಆಹಿಣ್ಡಿತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಥ, ಇಧೇವ ವಸಥಾ’’ತಿ ಗೇಹಂ ದತ್ವಾ ಬಲಿಂ ಪಟ್ಠಪೇಸುಂ। ತೇಸಂ ಸಂವಾಸಮನ್ವಾಯ ಚತಸ್ಸೋ ಧೀತರೋ ಜಾತಾ, – ಏಕಾ ಸಚ್ಚಾ ನಾಮ, ಏಕಾ ಲೋಲಾ ನಾಮ, ಏಕಾ ಪಟಾಚಾರಾ ನಾಮ, ಏಕಾ ಆಚಾರವತೀ ನಾಮ। ತಾಪಿ ಪಣ್ಡಿತಾವ ಅಹೇಸುಂ, ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಉಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ವಾದಸತಾನಿ ಉಗ್ಗಹೇಸುಂ। ತಾ ವಯಪತ್ತಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅವೋಚುಂ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಮ್ಮಾ ಕುಲೇ ದಾರಿಕಾ ನಾಮ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಾದೀನಿ ದತ್ವಾ ಕುಲಘರಂ ಪೇಸಿತಪುಬ್ಬಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಯೋ ಪನ ಅಗಾರಿಕೋ ತಾಸಂ ವಾದಂ ಮದ್ದಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪಾದಪರಿಚಾರಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ತಾಸಂ ಮದ್ದಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ತುಮ್ಹೇ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ? ಮಯಮ್ಪಿ ಏವಮೇವ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ। ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕವೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ‘‘ಅಯಂ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ನಾಮ ಜಮ್ಬುಯಾ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಜಮ್ಬುಸಾಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು। ಯಂ ಗಾಮಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ಪಂಸುಪುಞ್ಜೇ ವಾ ವಾಲಿಕಪುಞ್ಜೇ ವಾ ಜಮ್ಬುಧಜಂ ಠಪೇತ್ವಾ, – ‘‘ಯೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಸೋ ಇಮಂ ಮದ್ದತೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಪವಿಸನ್ತಿ। ಏವಂ ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ವಿಚರನ್ತಿಯೋ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ತಥೇವ ಗಾಮದ್ವಾರೇ ಜಮ್ಬುಧಜಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋನಗರಂ ಪವಿಟ್ಠಾ।
Saccakonigaṇṭhaputtoti pubbe kira eko nigaṇṭho ca nigaṇṭhī ca pañca pañca vādasatāni uggahetvā, vādaṃ āropessāmāti jambudīpe vicarantā vesāliyaṃ samāgatā. Licchavirājāno disvā, – ‘‘tvaṃ ko, tvaṃ kā’’ti pucchiṃsu. Nigaṇṭho – ‘‘ahaṃ vādaṃ āropessāmīti jambudīpe vicarāmī’’ti āha. Nigaṇṭhīpi tathā āha. Licchavino, ‘‘idheva aññamaññaṃ vādaṃ āropethā’’ti āhaṃsu. Nigaṇṭhī attanā uggahitāni pañcavādasatāni pucchi, nigaṇṭho kathesi. Nigaṇṭhena pucchitepi nigaṇṭhī kathesiyeva. Ekassapi na jayo, na parājayo, ubho samasamāva ahesuṃ. Licchavino, – ‘‘tumhe ubhopi samasamā āhiṇḍitvā kiṃ karissatha, idheva vasathā’’ti gehaṃ datvā baliṃ paṭṭhapesuṃ. Tesaṃ saṃvāsamanvāya catasso dhītaro jātā, – ekā saccā nāma, ekā lolā nāma, ekā paṭācārā nāma, ekā ācāravatī nāma. Tāpi paṇḍitāva ahesuṃ, mātāpitūhi uggahitāni pañca pañca vādasatāni uggahesuṃ. Tā vayapattā mātāpitaro avocuṃ – ‘‘amhākaṃ ammā kule dārikā nāma hiraññasuvaṇṇādīni datvā kulagharaṃ pesitapubbā nāma natthi. Yo pana agāriko tāsaṃ vādaṃ maddituṃ sakkoti, tassa pādaparicārikā honti. Yo pabbajito tāsaṃ maddituṃ sakkoti, tassa santike pabbajanti. Tumhe kiṃ karissathā’’ti? Mayampi evameva karissāmāti. Catassopi paribbājikavesaṃ gahetvā, ‘‘ayaṃ jambudīpo nāma jambuyā paññāyatī’’ti jambusākhaṃ gahetvā cārikaṃ pakkamiṃsu. Yaṃ gāmaṃ pāpuṇanti, tassa dvāre paṃsupuñje vā vālikapuñje vā jambudhajaṃ ṭhapetvā, – ‘‘yo vādaṃ āropetuṃ sakkoti, so imaṃ maddatū’’ti vatvā gāmaṃ pavisanti. Evaṃ gāmena gāmaṃ vicarantiyo sāvatthiṃ pāpuṇitvā tatheva gāmadvāre jambudhajaṃ ṭhapetvā sampattamanussānaṃ ārocetvā antonagaraṃ paviṭṭhā.
ತೇನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೇತವನೇ ವಿಹರತಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಗಿಲಾನೇ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಅಜಗ್ಗಿತಟ್ಠಾನಂ ಜಗ್ಗನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚಮಹನ್ತತಾಯ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ದಿವಾತರಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತೋ ಗಾಮದ್ವಾರೇ ಜಮ್ಬುಧಜಂ ದಿಸ್ವಾ, – ‘‘ಕಿಮಿದ’’ನ್ತಿ ದಾರಕೇ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ತೇನ ಹಿ ಮದ್ದಥಾತಿ। ನ ಸಕ್ಕೋಮ, ಭನ್ತೇ, ಭಾಯಾಮಾತಿ। ‘‘ಕುಮಾರಾ ಮಾ ಭಾಯಥ, ‘ಕೇನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಜಮ್ಬುಧಜೋ ಮದ್ದಾಪಿತೋ’ತಿ ವುತ್ತೇ, ಬುದ್ಧಸಾವಕೇನ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೇನ ಮದ್ದಾಪಿತೋ, ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಕಾಮಾ ಜೇತವನೇ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಥಾತಿ ವದೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇ ಥೇರಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಜಮ್ಬುಧಜಂ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಛಡ್ಡೇಸುಂ। ಥೇರೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಗತೋ। ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾಪಿ ಗಾಮತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ, ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಜೋ ಕೇನ ಮದ್ದಾಪಿತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ದಾರಕಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾ ಪುನ ಗಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಏಕೇಕಂ ವೀಥಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ, – ‘‘ಬುದ್ಧಸಾವಕೋ ಕಿರ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ನಾಮ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಾದಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಸೋತುಕಾಮಾ ನಿಕ್ಖಮಥಾ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಮಹಾಜನೋ ನಿಕ್ಖಮಿ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾ ಜೇತವನಂ ಅಗಮಿಂಸು।
Tena samayena bhagavā sāvatthiṃ nissāya jetavane viharati. Athāyasmā sāriputto gilāne pucchanto ajaggitaṭṭhānaṃ jagganto attano kiccamahantatāya aññehi bhikkhūhi divātaraṃ gāmaṃ piṇḍāya pavisanto gāmadvāre jambudhajaṃ disvā, – ‘‘kimida’’nti dārake pucchi. Te tamatthaṃ ārocesuṃ. Tena hi maddathāti. Na sakkoma, bhante, bhāyāmāti. ‘‘Kumārā mā bhāyatha, ‘kena amhākaṃ jambudhajo maddāpito’ti vutte, buddhasāvakena sāriputtattherena maddāpito, vādaṃ āropetukāmā jetavane therassa santikaṃ gacchathāti vadeyyāthā’’ti āha. Te therassa vacanaṃ sutvā jambudhajaṃ madditvā chaḍḍesuṃ. Thero piṇḍāya caritvā vihāraṃ gato. Paribbājikāpi gāmato nikkhamitvā, ‘‘amhākaṃ dhajo kena maddāpito’’ti pucchiṃsu. Dārakā tamatthaṃ ārocesuṃ. Paribbājikā puna gāmaṃ pavisitvā ekekaṃ vīthiṃ gahetvā, – ‘‘buddhasāvako kira sāriputto nāma amhehi saddhiṃ vādaṃ karissati, sotukāmā nikkhamathā’’ti ārocesuṃ. Mahājano nikkhami, tena saddhiṃ paribbājikā jetavanaṃ agamiṃsu.
ಥೇರೋ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಆಗಮನಂ ನಾಮ ಅಫಾಸುಕ’’ನ್ತಿ ವಿಹಾರಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಿ। ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾಯೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಜೋ ಮದ್ದಾಪಿತೋ’’ತಿ? ಆಮ, ಮಯಾ ಮದ್ದಾಪಿತೋತಿ। ಮಯಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಾದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ। ಸಾಧು ಕರೋಥ, ಕಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾ ಕಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಹೋತೂತಿ? ಪುಚ್ಛಾ ನಾಮ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪತ್ತಾ, ತುಮ್ಹೇ ಪನ ಮಾತುಗಾಮಾ ನಾಮ ಪಠಮಂ ಪುಚ್ಛಥಾತಿ ಆಹ। ತಾ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು ಠತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಗ್ಗಹಿತಂ ವಾದಸಹಸ್ಸಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಥೇರೋ ಖಗ್ಗೇನ ಕುಮುದನಾಳಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ವಿಯ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಪುಚ್ಛಿತಂ ನಿಜ್ಜಟಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇಸಿ, ಕಥೇತ್ವಾ ಪುನ ಪುಚ್ಛಥಾತಿ ಆಹ। ಏತ್ತಕಮೇವ, ಭನ್ತೇ, ಮಯಂ ಜಾನಾಮಾತಿ। ಥೇರೋ ಆಹ – ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ವಾದಸಹಸ್ಸಂ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಮಯಾ ಕಥಿತಂ, ಅಹಂ ಪನ ಏಕಂ ಯೇವ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ, ತಂ ತುಮ್ಹೇ ಕಥೇಥಾ’’ತಿ। ತಾ ಥೇರಸ್ಸ ವಿಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಪುಚ್ಛಥ, ಭನ್ತೇ, ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ‘‘ವದ, ಭನ್ತೇ, ಜಾನಮಾನಾ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪುನ ಆಹಂಸು।
Thero – ‘‘amhākaṃ vasanaṭṭhāne mātugāmassa āgamanaṃ nāma aphāsuka’’nti vihāramajjhe nisīdi. Paribbājikāyo gantvā theraṃ pucchiṃsu – ‘‘tumhehi amhākaṃ dhajo maddāpito’’ti? Āma, mayā maddāpitoti. Mayaṃ tumhehi saddhiṃ vādaṃ karissāmāti. Sādhu karotha, kassa pucchā kassa vissajjanaṃ hotūti? Pucchā nāma amhākaṃ pattā, tumhe pana mātugāmā nāma paṭhamaṃ pucchathāti āha. Tā catassopi catūsu disāsu ṭhatvā mātāpitūnaṃ santike uggahitaṃ vādasahassaṃ pucchiṃsu. Thero khaggena kumudanāḷaṃ chindanto viya pucchitaṃ pucchitaṃ nijjaṭaṃ niggaṇṭhiṃ katvā kathesi, kathetvā puna pucchathāti āha. Ettakameva, bhante, mayaṃ jānāmāti. Thero āha – ‘‘tumhehi vādasahassaṃ pucchitaṃ mayā kathitaṃ, ahaṃ pana ekaṃ yeva pañhaṃ pucchissāmi, taṃ tumhe kathethā’’ti. Tā therassa visayaṃ disvā, ‘‘pucchatha, bhante, byākarissāmā’’ti vattuṃ nāsakkhiṃsu. ‘‘Vada, bhante, jānamānā byākarissāmā’’ti puna āhaṃsu.
ಥೇರೋ ಅಯಂ ಪನ ಕುಲಪುತ್ತೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತಬ್ಬಪಞ್ಹೋತಿ ವತ್ವಾ, – ‘‘ಏಕಂ ನಾಮ ಕಿ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತಾ ನೇವ ಅನ್ತಂ, ನ ಕೋಟಿಂ ಅದ್ದಸಂಸು। ಥೇರೋ ಕಥೇಥಾತಿ ಆಹ। ನ ಪಸ್ಸಾಮ, ಭನ್ತೇತಿ। ತುಮ್ಹೇಹಿ ವಾದಸಹಸ್ಸಂ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಮಯಾ ಕಥಿತಂ, ಮಯ್ಹಂ ತುಮ್ಹೇ ಏಕಂ ಪಞ್ಹಮ್ಪಿ ಕಥೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಥ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಸ್ಸ ಜಯೋ ಕಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋತಿ? ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ಜಯೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪರಾಜಯೋತಿ। ಇದಾನಿ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಥಾತಿ? ತಾ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ವುತ್ತವಚನಂ ಆರೋಚೇತ್ವಾ, ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ತುಮ್ಹೇ ಮಾತುಗಾಮಾ ನಾಮ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಉಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಥಾತಿ। ತಾ ಸಾಧೂತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು। ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ ಪನ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಆತಾಪಿನಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು।
Thero ayaṃ pana kulaputte pabbājetvā paṭhamaṃ sikkhāpetabbapañhoti vatvā, – ‘‘ekaṃ nāma ki’’nti pucchi. Tā neva antaṃ, na koṭiṃ addasaṃsu. Thero kathethāti āha. Na passāma, bhanteti. Tumhehi vādasahassaṃ pucchitaṃ mayā kathitaṃ, mayhaṃ tumhe ekaṃ pañhampi kathetuṃ na sakkotha, evaṃ sante kassa jayo kassa parājayoti? Tumhākaṃ, bhante, jayo, amhākaṃ parājayoti. Idāni kiṃ karissathāti? Tā mātāpitūhi vuttavacanaṃ ārocetvā, ‘‘tumhākaṃ santike pabbajissāmā’’ti āhaṃsu. Tumhe mātugāmā nāma amhākaṃ santike pabbajituṃ na vaṭṭati, amhākaṃ pana sāsanaṃ gahetvā bhikkhuniupassayaṃ gantvā pabbajathāti. Tā sādhūti therassa sāsanaṃ gahetvā bhikkhunisaṅghassa santikaṃ gantvā pabbajiṃsu. Pabbajitā ca pana appamattā ātāpiniyo hutvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇiṃsu.
ಅಯಂ ಸಚ್ಚಕೋ ತಾಸಂ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಕನಿಟ್ಠಭಾತಿಕೋ। ತಾಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ ಉತ್ತರಿತರಪಞ್ಞೋ, ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿ ಸನ್ತಿಕಾ ವಾದಸಹಸ್ಸಂ, ತತೋ ಬಹುತರಞ್ಚ ಬಾಹಿರಸಮಯಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕತ್ಥಚಿ ಅಗನ್ತ್ವಾ ರಾಜದಾರಕೇ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇನ್ತೋ ತತ್ಥೇವ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಸತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಅತಿಪೂರಿತತ್ತಾ ಕುಚ್ಛಿ ಮೇ ಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಭೀತೋ ಅಯಪಟ್ಟೇನ ಕುಚ್ಛಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಚರತಿ, ಇಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಚ್ಚಕೋ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋ’’ತಿ।
Ayaṃ saccako tāsaṃ catunnampi kaniṭṭhabhātiko. Tāhi catūhipi uttaritarapañño, mātāpitūnampi santikā vādasahassaṃ, tato bahutarañca bāhirasamayaṃ uggahetvā katthaci agantvā rājadārake sippaṃ sikkhāpento tattheva vesāliyaṃ vasati, paññāya atipūritattā kucchi me bhijjeyyāti bhīto ayapaṭṭena kucchiṃ parikkhipitvā carati, imaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘saccako nigaṇṭhaputto’’ti.
ಭಸ್ಸಪ್ಪವಾದಕೋತಿ ಭಸ್ಸಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ, ತಂ ಪವದತಿ ಕಥೇತೀತಿ ಭಸ್ಸಪ್ಪವಾದಕೋ। ಪಣ್ಡಿತವಾದೋತಿ ಅಹಂ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಏವಂ ವಾದೋ। ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸಾತಿ ಯಂ ಯಂ ನಕ್ಖತ್ತಚಾರೇನ ಆದಿಸತಿ, ತಂ ತಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ತಥೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಸಾಧುಲದ್ಧಿಕೋ ಭದ್ದಕೋತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಮತೋ ಮಹಾಜನಸ್ಸ। ವಾದೇನ ವಾದಂ ಸಮಾರದ್ಧೋತಿ ಕಥಾಮಗ್ಗೇನ ದೋಸಂ ಆರೋಪಿತೋ। ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಜೀತಿ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಆಚರಿಯೋ ಅಸ್ಸಜಿತ್ಥೇರೋ। ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋತಿ ತತೋ ತತೋ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಗೇಹತೋ ತಂ ತಂ ಗೇಹಂ ಗಮನತ್ಥಾಯ ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ। ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಜಿ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ? ಸಮಯಜಾನನತ್ಥಂ।
Bhassappavādakoti bhassaṃ vuccati kathāmaggo, taṃ pavadati kathetīti bhassappavādako. Paṇḍitavādoti ahaṃ paṇḍitoti evaṃ vādo. Sādhusammato bahujanassāti yaṃ yaṃ nakkhattacārena ādisati, taṃ taṃ yebhuyyena tatheva hoti, tasmā ayaṃ sādhuladdhiko bhaddakoti evaṃ sammato mahājanassa. Vādena vādaṃ samāraddhoti kathāmaggena dosaṃ āropito. Āyasmā assajīti sāriputtattherassa ācariyo assajitthero. Jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamānoti tato tato licchavirājagehato taṃ taṃ gehaṃ gamanatthāya anucaṅkamamāno. Yenāyasmā assaji tenupasaṅkamīti kasmā upasaṅkami? Samayajānanatthaṃ.
ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ‘ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಆಹಿಣ್ಡಾಮಿ, ‘ಸಮಯಂ ಪನಸ್ಸ ನ ಜಾನಾಮೀ’ತಿ ನ ಆರೋಪೇಸಿಂ। ಪರಸ್ಸ ಹಿ ಸಮಯಂ ಞತ್ವಾ ಆರೋಪಿತೋ ವಾದೋ ಸ್ವಾರೋಪಿತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಾವಕೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಅಸ್ಸಜಿತ್ಥೇರೋ ; ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಸತ್ಥು ಸಮಯೇ ಕೋವಿದೋ, ಏತಾಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಕಥಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ವಿನೇತೀತಿ ಕಥಂ ವಿನೇತಿ, ಕಥಂ ಸಿಕ್ಖಾಪೇತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಥೇರೋ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಉಪಾರಮ್ಭಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ ಹೋತಿ, ಮಗ್ಗಫಲಾನಿಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಆಗತಾನಿ, ಅಯಞ್ಚ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ – ‘‘ಭೋ ಅಸ್ಸಜಿ, ಕಿಮತ್ಥಂ ತುಮ್ಹೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ’’ತಿ। ತತೋ ‘‘ಮಗ್ಗಫಲತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ, – ‘‘ನಯಿದಂ, ಭೋ ಅಸ್ಸಜಿ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನಂ ನಾಮ, ಮಹಾಆಘಾತನಂ ನಾಮೇತಂ, ನಿರಯುಸ್ಸದೋ ನಾಮೇಸ, ನತ್ಥಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸುಖಾಸಾ, ಉಟ್ಠಾಯುಟ್ಠಾಯ ದುಕ್ಖಮೇವ ಜಿರಾಪೇನ್ತಾ ಆಹಿಣ್ಡಥಾ’’ತಿ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ಪರವಾದಿಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯಕಥಂ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಥಾ ಏಸ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯಕಥಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ, ‘‘ರೂಪಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಇಮಂ ಅನಿಚ್ಚಾನತ್ತವಸೇನೇವ ಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ದುಸ್ಸುತನ್ತಿ ಸೋತುಂ ಅಯುತ್ತಂ।
Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ahaṃ ‘samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti āhiṇḍāmi, ‘samayaṃ panassa na jānāmī’ti na āropesiṃ. Parassa hi samayaṃ ñatvā āropito vādo svāropito nāma hoti. Ayaṃ pana samaṇassa gotamassa sāvako paññāyati assajitthero ; so attano satthu samaye kovido, etāhaṃ pucchitvā kathaṃ patiṭṭhāpetvā samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’’ti. Tasmā upasaṅkami. Vinetīti kathaṃ vineti, kathaṃ sikkhāpetīti pucchati. Thero pana yasmā dukkhanti vutte upārambhassa okāso hoti, maggaphalānipi pariyāyena dukkhanti āgatāni, ayañca dukkhanti vutte theraṃ puccheyya – ‘‘bho assaji, kimatthaṃ tumhe pabbajitā’’ti. Tato ‘‘maggaphalatthāyā’’ti vutte, – ‘‘nayidaṃ, bho assaji, tumhākaṃ sāsanaṃ nāma, mahāāghātanaṃ nāmetaṃ, nirayussado nāmesa, natthi tumhākaṃ sukhāsā, uṭṭhāyuṭṭhāya dukkhameva jirāpentā āhiṇḍathā’’ti dosaṃ āropeyya, tasmā paravādissa pariyāyakathaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Yathā esa appatiṭṭho hoti, evamassa nippariyāyakathaṃ kathessāmīti cintetvā, ‘‘rūpaṃ, bhikkhave, anicca’’nti imaṃ aniccānattavaseneva kathaṃ katheti. Dussutanti sotuṃ ayuttaṃ.
೩೫೪. ಸನ್ಥಾಗಾರೇತಿ ರಾಜಕುಲಾನಂ ಅತ್ಥಾನುಸಾಸನಸನ್ಥಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ। ಯೇನ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಪುಬ್ಬೇ ಸಮಯಂ ಅಜಾನನಭಾವೇನ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಾದಂ ನ ಆರೋಪೇಸಿಂ, ಇದಾನಿ ಪನಸ್ಸ ಮಹಾಸಾವಕೇನ ಕಥಿತಂ ಸಮಯಂ ಜಾನಾಮಿ, ಇಮೇ ಚ ಮಮ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಪಞ್ಚಸತಾ ಲಿಚ್ಛವೀ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ। ಏತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಞಾತಞ್ಞತರೇನಾತಿ ಞಾತೇಸು ಅಭಿಞ್ಞಾತೇಸು ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯತ್ಥೇರೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನ। ಪತಿಟ್ಠಿತನ್ತಿ ಯಥಾ ತೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ। ಸಚೇ ಏವಂ ಪತಿಟ್ಠಿಸ್ಸತಿ, ಅಥ ಪನ ಅಞ್ಞದೇವ ವಕ್ಖತಿ, ತತ್ರ ಮಯಾ ಕಿಂ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುನ್ತಿ ಇದಾನೇವ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೋ ಆಹ। ಆಕಡ್ಢೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಭಿಮುಖಂ ಕಡ್ಢೇಯ್ಯ। ಪರಿಕಡ್ಢೇಯ್ಯಾತಿ ಪುರತೋ ಪಟಿಪಣಾಮೇಯ್ಯ। ಸಮ್ಪರಿಕಡ್ಢೇಯ್ಯಾತಿ ಕಾಲೇನ ಆಕಡ್ಢೇಯ್ಯ, ಕಾಲೇನ ಪರಿಕಡ್ಢೇಯ್ಯ। ಸೋಣ್ಡಿಕಾಕಿಲಞ್ಜನ್ತಿ ಸುರಾಘರೇ ಪಿಟ್ಠಕಿಲಞ್ಜಂ। ಸೋಣ್ಡಿಕಾಧುತ್ತೋತಿ ಸುರಾಧುತ್ತೋ। ವಾಲಂ ಕಣ್ಣೇ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಸುರಾಪರಿಸ್ಸಾವನತ್ಥವಿಕಂ ಧೋವಿತುಕಾಮೋ ಕಸಟನಿಧುನನತ್ಥಂ ಉಭೋಸು ಕಣ್ಣೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ। ಓಧುನೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧೋಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಧುನೇಯ್ಯ। ನಿದ್ಧುನೇಯ್ಯಾತಿ ಉದ್ಧಂಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಧುನೇಯ್ಯ। ನಿಪ್ಫೋಟೇಯ್ಯಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಪ್ಫೋಟೇಯ್ಯ। ಸಾಣಧೋವಿಕಂ ನಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಾಣಸಾಟಕಕರಣತ್ಥಂ ಸಾಣವಾಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಮುಟ್ಠಿಂ ಮುಟ್ಠಿಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉದಕೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ತೇ ತತಿಯದಿವಸೇ ಸುಟ್ಠು ಕಿಲಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಬಿಲಯಾಗುಸುರಾದೀನಿ ಆದಾಯ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಾಣಮುಟ್ಠಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ದಕ್ಖಿಣತೋ ವಾಮತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಚಾತಿ ತೀಸು ಫಲಕೇಸು ಸಕಿಂ ದಕ್ಖಿಣಫಲಕೇ, ಸಕಿಂ ವಾಮಫಲಕೇ, ಸಕಿಂ ಸಮ್ಮುಖಫಲಕೇ ಪಹರನ್ತಾ ಅಮ್ಬಿಲಯಾಗುಸುರಾದೀನಿ ಭುಞ್ಜನ್ತಾ ಪಿವನ್ತಾ ಖಾದನ್ತಾ ಧೋವನ್ತಿ। ಮಹನ್ತಾ ಕೀಳಾ ಹೋತಿ। ರಞ್ಞೋ ನಾಗೋ ತಂ ಕೀಳಂ ದಿಸ್ವಾ ಗಮ್ಭೀರಂ ಉದಕಂ ಅನುಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಉದಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಕಿಂ ಕುಮ್ಭೇ ಸಕಿಂ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಸಕಿಂ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸಕಿಂ ಅನ್ತರಸತ್ಥಿಯಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಕೀಳಿತ್ಥ। ತದುಪಾದಾಯ ತಂ ಕೀಳಿತಜಾತಂ ಸಾಣಧೋವಿಕಂ ನಾಮ ವುಚ್ಚತಿ , ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಾಣಧೋವಿಕಂ ನಾಮ ಕೀಳಿತಜಾತಂ ಕೀಳತೀ’’ತಿ। ಕಿಂ ಸೋ ಭವಮಾನೋ ಸಚ್ಚಕೋ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋ, ಯೋ ಭಗವತೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸತೀತಿ ಯೋ ಸಚ್ಚಕೋ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಕಿಂ ಭವಮಾನೋ ಕಿಂ ಯಕ್ಖೋ ಭವಮಾನೋ ಉದಾಹು ಇನ್ದೋ, ಉದಾಹು ಬ್ರಹ್ಮಾ ಭವಮಾನೋ ಭಗವತೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸತಿ? ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ಪಕತಿಮನುಸ್ಸೇನ ಭಗವತೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
354.Santhāgāreti rājakulānaṃ atthānusāsanasanthāgārasālāyaṃ. Yena te licchavī tenupasaṅkamīti evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ahaṃ pubbe samayaṃ ajānanabhāvena samaṇassa gotamassa vādaṃ na āropesiṃ, idāni panassa mahāsāvakena kathitaṃ samayaṃ jānāmi, ime ca mama antevāsikā pañcasatā licchavī sannipatitā. Etehi saddhiṃ gantvā samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’’ti tasmā upasaṅkami. Ñātaññatarenāti ñātesu abhiññātesu pañcavaggiyattheresu aññatarena. Patiṭṭhitanti yathā tena patiṭṭhitaṃ. Sace evaṃ patiṭṭhissati, atha pana aññadeva vakkhati, tatra mayā kiṃ sakkā kātunti idāneva piṭṭhiṃ parivattento āha. Ākaḍḍheyyāti attano abhimukhaṃ kaḍḍheyya. Parikaḍḍheyyāti purato paṭipaṇāmeyya. Samparikaḍḍheyyāti kālena ākaḍḍheyya, kālena parikaḍḍheyya. Soṇḍikākilañjanti surāghare piṭṭhakilañjaṃ. Soṇḍikādhuttoti surādhutto. Vālaṃ kaṇṇe gahetvāti surāparissāvanatthavikaṃ dhovitukāmo kasaṭanidhunanatthaṃ ubhosu kaṇṇesu gahetvā. Odhuneyyāti adhomukhaṃ katvā dhuneyya. Niddhuneyyāti uddhaṃmukhaṃ katvā dhuneyya. Nipphoṭeyyāti punappunaṃ papphoṭeyya. Sāṇadhovikaṃ nāmāti ettha manussā sāṇasāṭakakaraṇatthaṃ sāṇavāke gahetvā muṭṭhiṃ muṭṭhiṃ bandhitvā udake pakkhipanti. Te tatiyadivase suṭṭhu kilinnā honti. Atha manussā ambilayāgusurādīni ādāya tattha gantvā sāṇamuṭṭhiṃ gahetvā, dakkhiṇato vāmato sammukhā cāti tīsu phalakesu sakiṃ dakkhiṇaphalake, sakiṃ vāmaphalake, sakiṃ sammukhaphalake paharantā ambilayāgusurādīni bhuñjantā pivantā khādantā dhovanti. Mahantā kīḷā hoti. Rañño nāgo taṃ kīḷaṃ disvā gambhīraṃ udakaṃ anupavisitvā soṇḍāya udakaṃ gahetvā sakiṃ kumbhe sakiṃ piṭṭhiyaṃ sakiṃ ubhosu passesu sakiṃ antarasatthiyaṃ pakkhipanto kīḷittha. Tadupādāya taṃ kīḷitajātaṃ sāṇadhovikaṃ nāma vuccati , taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷatī’’ti. Kiṃ so bhavamāno saccako nigaṇṭhaputto, yo bhagavato vādaṃ āropessatīti yo saccako nigaṇṭhaputto bhagavato vādaṃ āropessati, so kiṃ bhavamāno kiṃ yakkho bhavamāno udāhu indo, udāhu brahmā bhavamāno bhagavato vādaṃ āropessati? Na hi sakkā pakatimanussena bhagavato vādaṃ āropetunti ayamettha adhippāyo.
೩೫೫. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಚ್ಚಕೋ ಆರಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ, ತಸ್ಮಿಂ। ಕಿಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸಮಯೇ ಪಾವಿಸೀತಿ? ಮಹಾಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯೇ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತೀತಿ? ಪಣೀತಭೋಜನಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ವಿನೋದನತ್ಥಂ। ದಿವಾಪಧಾನಿಕಾ ವಾ ತೇ। ತಾದಿಸಾನಞ್ಹಿ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಚಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನ್ಹತ್ವಾ ಸರೀರಂ ಉತುಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ನಿಸಜ್ಜ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ। ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಕಿರ ಕುಹಿಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋತಿ ಪರಿವೇಣತೋ ಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ಅರಞ್ಞೇ ಹತ್ಥೀ ವಿಯ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮಮಾನೇ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ, ‘‘ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕಹಂ ನು ಖೋ, ಭೋತಿ ಕತರಸ್ಮಿಂ ಆವಾಸೇ ವಾ ಮಣ್ಡಪೇ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ, ಭಗವಾತಿ ತದಾ ಕಿರ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇ ಮಹಾಕರುಣಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಜಾಲಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಬೋಧನೇಯ್ಯಸತ್ತಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ – ‘‘ಸ್ವೇ ಸಚ್ಚಕೋ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋ ಮಹತಿಂ ಲಿಚ್ಛವಿಪರಿಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಮ ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಕಾಮೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪಾತೋವ ಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಮಹಾಪರಿಸಾಯ ನಿಸೀದಿತುಂ ಸುಖಟ್ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಅಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಹಾವನೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿ। ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಆಗತಾ, ಸಚ್ಚಕೇನ ಪುಟ್ಠಾ ದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಾ, ‘‘ಏಸ ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ ಭಗವಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು।
355.Tena kho pana samayenāti yasmiṃ samaye saccako ārāmaṃ pāvisi, tasmiṃ. Kismiṃ pana samaye pāvisīti? Mahāmajjhanhikasamaye. Kasmā pana tasmiṃ samaye caṅkamantīti? Paṇītabhojanapaccayassa thinamiddhassa vinodanatthaṃ. Divāpadhānikā vā te. Tādisānañhi pacchābhattaṃ caṅkamitvā nhatvā sarīraṃ utuṃ gaṇhāpetvā nisajja samaṇadhammaṃ karontānaṃ cittaṃ ekaggaṃ hoti. Yena te bhikkhūti so kira kuhiṃ samaṇo gotamoti pariveṇato pariveṇaṃ gantvā pucchitvā pavisissāmīti vilokento araññe hatthī viya caṅkame caṅkamamāne paṃsukūlikabhikkhū disvā tesaṃ santikaṃ agamāsi. Taṃ sandhāya, ‘‘yena te bhikkhū’’tiādi vuttaṃ. Kahaṃnu kho, bhoti katarasmiṃ āvāse vā maṇḍape vāti attho. Esa, aggivessana, bhagavāti tadā kira bhagavā paccūsakāle mahākaruṇā samāpattiṃ samāpajjitvā dasasahassacakkavāḷe sabbaññutaññāṇajālaṃ pattharitvā bodhaneyyasattaṃ olokento addasa – ‘‘sve saccako nigaṇṭhaputto mahatiṃ licchaviparisaṃ gahetvā mama vādaṃ āropetukāmo āgamissatī’’ti. Tasmā pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā bhikkhusaṅghaparivāro vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā piṇḍapātapaṭikkanto mahāparisāya nisīdituṃ sukhaṭṭhāne nisīdissāmīti gandhakuṭiṃ apavisitvā mahāvane aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. Te bhikkhū bhagavato vattaṃ dassetvā āgatā, saccakena puṭṭhā dūre nisinnaṃ bhagavantaṃ dassentā, ‘‘esa aggivessana bhagavā’’ti āhaṃsu.
ಮಹತಿಯಾ ಲಿಚ್ಛವಿಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಞ್ಚಮತ್ತೇಹಿ ಲಿಚ್ಛವಿಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಏತಸ್ಸ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾಯೇವ, ಅನ್ತೋವೇಸಾಲಿಯಂ ಪನ ಸಚ್ಚಕೋ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಸತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ, ‘‘ವಾದತ್ಥಿಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾತಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ, ಏವಂ ಸಾ ಪರಿಸಾ ಮಹತೀ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಗಣನಾ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾತಿ ಏತೇ ಉಭತೋಪಕ್ಖಿಕಾ, ತೇ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಸಚೇ ನೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಚೋದೇಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಕಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ವನ್ದಿತ್ಥಾ’ತಿ, ತೇಸಂ, ‘ಕಿಂ ಅಞ್ಜಲಿಮತ್ತಕರಣೇನಪಿ ವನ್ದಿತಂ ಹೋತೀ’ತಿ ವಕ್ಖಾಮ। ಸಚೇ ನೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಚೋದೇಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಕಸ್ಮಾ ಭಗವನ್ತಂ ನ ವನ್ದಿತ್ಥಾ’ತಿ, ‘ಕಿಂ ಸೀಸೇನ ಭೂಮಿಂ ಪಹರನ್ತೇನೇವ ವನ್ದಿತಂ ಹೋತಿ, ನನು ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ವನ್ದನಾ ಏವಾ’ತಿ ವಕ್ಖಾಮಾ’’ತಿ। ನಾಮ ಗೋತ್ತನ್ತಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಹಂ ಅಸುಕಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ದತ್ತೋ ನಾಮ ಮಿತ್ತೋ ನಾಮ ಇಧ ಆಗತೋತಿ ವದನ್ತಾ ನಾಮಂ ಸಾವೇನ್ತಿ ನಾಮ। ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಹಂ ವಾಸಿಟ್ಠೋ ನಾಮ ಕಚ್ಚಾನೋ ನಾಮ ಇಧ ಆಗತೋತಿ ವದನ್ತಾ ಗೋತ್ತಂ ಸಾವೇನ್ತಿ ನಾಮ। ಏತೇ ಕಿರ ದಲಿದ್ದಾ ಜಿಣ್ಣಕುಲಪುತ್ತಾ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ನಾಮಗೋತ್ತವಸೇನ ಪಾಕಟಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏವಂ ಅಕಂಸು। ಯೇ ಪನ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ನಿಸೀದಿಂಸು, ತೇ ಕೇರಾಟಿಕಾ ಚೇವ ಅನ್ಧಬಾಲಾ ಚ। ತತ್ಥ ಕೇರಾಟಿಕಾ, ‘‘ಏಕಂ ದ್ವೇ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೇ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅಥ ವಿಸ್ಸಾಸೇ ಸತಿ ಏಕಂ ದ್ವೇ ಭಿಕ್ಖಾ ಅದಾತುಂ ನ ಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ತತೋ ಅತ್ತಾನಂ ಮೋಚೇನ್ತಾ ತುಣ್ಹೀ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ಅನ್ಧಬಾಲಾ ಅಞ್ಞಾಣತಾಯೇವ ಅವಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡೋ ವಿಯ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ।
Mahatiyā licchaviparisāya saddhinti heṭṭhā pañcamattehi licchavisatehi parivutoti vuttaṃ. Te etassa antevāsikāyeva, antovesāliyaṃ pana saccako pañcamattāni licchavirājasatāni gahetvā, ‘‘vādatthiko bhagavantaṃ upasaṅkamanto’’ti sutvā dvinnaṃ paṇḍitānaṃ kathāsallāpaṃ sossāmāti yebhuyyena manussā nikkhantā, evaṃ sā parisā mahatī aparicchinnagaṇanā ahosi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Añjaliṃ paṇāmetvāti ete ubhatopakkhikā, te evaṃ cintesuṃ – ‘‘sace no micchādiṭṭhikā codessanti, ‘kasmā tumhe samaṇaṃ gotamaṃ vanditthā’ti, tesaṃ, ‘kiṃ añjalimattakaraṇenapi vanditaṃ hotī’ti vakkhāma. Sace no sammādiṭṭhikā codessanti, ‘kasmā bhagavantaṃ na vanditthā’ti, ‘kiṃ sīsena bhūmiṃ paharanteneva vanditaṃ hoti, nanu añjalikammampi vandanā evā’ti vakkhāmā’’ti. Nāma gottanti, bho gotama, ahaṃ asukassa putto datto nāma mitto nāma idha āgatoti vadantā nāmaṃ sāventi nāma. Bho gotama, ahaṃ vāsiṭṭho nāma kaccāno nāma idha āgatoti vadantā gottaṃ sāventi nāma. Ete kira daliddā jiṇṇakulaputtā parisamajjhe nāmagottavasena pākaṭā bhavissāmāti evaṃ akaṃsu. Ye pana tuṇhībhūtā nisīdiṃsu, te kerāṭikā ceva andhabālā ca. Tattha kerāṭikā, ‘‘ekaṃ dve kathāsallāpe karonto vissāsiko hoti, atha vissāse sati ekaṃ dve bhikkhā adātuṃ na yutta’’nti tato attānaṃ mocentā tuṇhī nisīdanti. Andhabālā aññāṇatāyeva avakkhittamattikāpiṇḍo viya yattha katthaci tuṇhībhūtā nisīdanti.
೩೫೬. ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ದೇಸನ್ತಿ ಕಞ್ಚಿ ಓಕಾಸಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಣಂ, ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛನೇ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇನ್ತೋ ಆಹ – ಪುಚ್ಛ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ, ಯದಾಕಙ್ಖಸೀತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ‘‘ಪುಚ್ಛ ಯದಿ ಆಕಙ್ಖಸಿ, ನ ಮೇ ಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಭಾರೋ ಅತ್ಥಿ’’। ಅಥ ವಾ ‘‘ಪುಚ್ಛ ಯಂ ಆಕಙ್ಖಸಿ, ಸಬ್ಬಂ ತೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಸಿ ಅಸಾಧಾರಣಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಅಗ್ಗಸಾವಮಹಾಸಾವಕೇಹಿ। ತೇ ಹಿ ಯದಾಕಙ್ಖಸೀತಿ ನ ವದನ್ತಿ, ಸುತ್ವಾ ವೇದಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ವದನ್ತಿ। ಬುದ್ಧಾ ಪನ ‘‘ಪುಚ್ಛಾವುಸೋ, ಯದಾಕಙ್ಖಸೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೭) ವಾ, ‘‘ಪುಚ್ಛ, ಮಹಾರಾಜ, ಯದಾಕಙ್ಖಸೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೬೨) ವಾ,
356.Kiñcideva desanti kañci okāsaṃ kiñci kāraṇaṃ, athassa bhagavā pañhapucchane ussāhaṃ janento āha – puccha, aggivessana, yadākaṅkhasīti. Tassattho – ‘‘puccha yadi ākaṅkhasi, na me pañhavissajjane bhāro atthi’’. Atha vā ‘‘puccha yaṃ ākaṅkhasi, sabbaṃ te vissajjessāmī’’ti sabbaññupavāraṇaṃ pavāresi asādhāraṇaṃ paccekabuddhaaggasāvamahāsāvakehi. Te hi yadākaṅkhasīti na vadanti, sutvā vedissāmāti vadanti. Buddhā pana ‘‘pucchāvuso, yadākaṅkhasī’’ti (saṃ. ni. 1.237) vā, ‘‘puccha, mahārāja, yadākaṅkhasī’’ti (dī. ni. 1.162) vā,
‘‘ಪುಚ್ಛ ವಾಸವ ಮಂ ಪಞ್ಹಂ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನಸಿಚ್ಛಸಿ।
‘‘Puccha vāsava maṃ pañhaṃ, yaṃ kiñci manasicchasi;
ತಸ್ಸ ತಸ್ಸೇವ ಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಅಹಂ ಅನ್ತಂ ಕರೋಮಿ ತೇ’’ ಇತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೫೬) ವಾ,
Tassa tasseva pañhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ iti. (dī. ni. 2.356) vā,
‘‘ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಸಕೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛ ಯದಾಕಙ್ಖಸೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೮೫) ವಾ,
‘‘Tena hi tvaṃ, bhikkhu, sake āsane nisīditvā puccha yadākaṅkhasī’’ti (ma. ni. 3.85) vā,
‘‘ಬಾವರಿಸ್ಸ ಚ ತುಯ್ಹಂ ವಾ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಬ್ಬಸಂಸಯಂ।
‘‘Bāvarissa ca tuyhaṃ vā, sabbesaṃ sabbasaṃsayaṃ;
ಕತಾವಕಾಸಾ ಪುಚ್ಛವ್ಹೋ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನಸಿಚ್ಛಥಾ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೧೦೩೬) ವಾ,
Katāvakāsā pucchavho, yaṃ kiñci manasicchathā’’ti. (su. ni. 1036) vā,
‘‘ಪುಚ್ಛ ಮಂ ಸಭಿಯ ಪಞ್ಹಂ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನಸಿಚ್ಛಸಿ।
‘‘Puccha maṃ sabhiya pañhaṃ, yaṃ kiñci manasicchasi;
ತಸ್ಸ ತಸ್ಸೇವ ಪಞ್ಹಸ್ಸ, ಅಹಂ ಅನ್ತಂ ಕರೋಮಿ ತೇ’’ ಇತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೫೧೭) ವಾ –
Tassa tasseva pañhassa, ahaṃ antaṃ karomi te’’ iti. (su. ni. 517) vā –
ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಯಕ್ಖನರಿನ್ದದೇವಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇನ್ತಿ। ಅನಚ್ಛರಿಯಞ್ಚೇತಂ, ಯಂ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಭೂಮಿಂ ಪತ್ವಾ ಏತಂ ಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಯ್ಯ। ಯೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಭೂಮಿಯಂ ಪದೇಸಞಾಣೇಪಿ ಠಿತೋ
Tesaṃ tesaṃ yakkhanarindadevasamaṇabrāhmaṇaparibbājakānaṃ sabbaññupavāraṇaṃ pavārenti. Anacchariyañcetaṃ, yaṃ bhagavā buddhabhūmiṃ patvā etaṃ pavāraṇaṃ pavāreyya. Yo bodhisattabhūmiyaṃ padesañāṇepi ṭhito
‘‘ಕೋಣ್ಡಞ್ಞ ಪಞ್ಹಾನಿ ವಿಯಾಕರೋಹಿ,
‘‘Koṇḍañña pañhāni viyākarohi,
ಯಾಚನ್ತಿ ತಂ ಇಸಯೋ ಸಾಧುರೂಪಾ।
Yācanti taṃ isayo sādhurūpā;
ಕೋಣ್ಡಞ್ಞ ಏಸೋ ಮನುಜೇಸು ಧಮ್ಮೋ,
Koṇḍañña eso manujesu dhammo,
ಯಂ ವುದ್ಧಮಾಗಚ್ಛತಿ ಏಸ ಭಾರೋ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೨.೧೭.೬೦) –
Yaṃ vuddhamāgacchati esa bhāro’’ti. (jā. 2.17.60) –
ಏವಂ ಸಕ್ಕಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಇಸೀಹಿ ಯಾಚಿತೋ
Evaṃ sakkādīnaṃ atthāya isīhi yācito
‘‘ಕತಾವಕಾಸಾ ಪುಚ್ಛನ್ತು ಭೋನ್ತೋ,
‘‘Katāvakāsā pucchantu bhonto,
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಞ್ಹಂ ಮನಸಾಭಿಪತ್ಥಿತಂ।
Yaṃ kiñci pañhaṃ manasābhipatthitaṃ;
ಅಹಞ್ಹಿ ತಂ ತಂ ವೋ ವಿಯಾಕರಿಸ್ಸಂ,
Ahañhi taṃ taṃ vo viyākarissaṃ,
ಞತ್ವಾ ಸಯಂ ಲೋಕಮಿಮಂ ಪರಞ್ಚಾ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೨.೧೭.೬೧)।
Ñatvā sayaṃ lokamimaṃ parañcā’’ti. (jā. 2.17.61);
ಏವಂ ಸರಭಙ್ಗಕಾಲೇ, ಸಮ್ಭವಜಾತಕೇ ಚ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಚರಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಾನಂ ಅನ್ತಕರಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಸುಚಿರತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಓಕಾಸೇ ಕಾರಿತೇ, ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸೋ ರಥಿಕಾಯಂ ಪಂಸುಂ ಕೀಳನ್ತೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋವ –
Evaṃ sarabhaṅgakāle, sambhavajātake ca sakalajambudīpaṃ tikkhattuṃ vicaritvā pañhānaṃ antakaraṃ adisvā suciratena brāhmaṇena pañhaṃ puṭṭho okāse kārite, jātiyā sattavasso rathikāyaṃ paṃsuṃ kīḷanto pallaṅkaṃ ābhujitvā antaravīthiyaṃ nisinnova –
‘‘ತಗ್ಘ ತೇ ಅಹಮಕ್ಖಿಸ್ಸಂ, ಯಥಾಪಿ ಕುಸಲೋ ತಥಾ।
‘‘Taggha te ahamakkhissaṃ, yathāpi kusalo tathā;
ರಾಜಾ ಚ ಖೋ ತಂ ಜಾನಾತಿ, ಯದಿ ಕಾಹತಿ ವಾ ನ ವಾ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೬.೧೭೨) –
Rājā ca kho taṃ jānāti, yadi kāhati vā na vā’’ti. (jā. 1.16.172) –
ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಸಿ।
Sabbaññupavāraṇaṃ pavāresi.
ಏವಂ ಭಗವತಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಪವಾರಣಾಯ ಪವಾರಿತಾಯ ಅತ್ತಮನೋ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ, ‘‘ಕಥಂ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Evaṃ bhagavatā sabbaññupavāraṇāya pavāritāya attamano pañhaṃ pucchanto, ‘‘kathaṃ pana, bho gotamā’’tiādimāha.
ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ, ‘‘ಪಸ್ಸಥ, ಭೋ, ಅಞ್ಞಂ ಸಾವಕೇನ ಕಥಿತಂ, ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ಥಾ ಕಥೇತಿ, ನನು ಮಯಾ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ, ‘ಸಚೇ ತಥಾ ಪತಿಟ್ಠಿಸ್ಸತಿ, ಯಥಾಸ್ಸ ಸಾವಕೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ, ಏವಾಹಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಅಞ್ಞಮೇವ ಕಥೇತಿ, ತತ್ಥ ಕಿಂ ಮಯಾ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಏವಂ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ವಚನೋಕಾಸೋ ಮಾ ಹೋತೂತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಸ್ಸಜಿತ್ಥೇರೇನ ಕಥಿತನಿಯಾಮೇನೇವ ಕಥೇನ್ತೋ, ಏವಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಉಪಮಾ ಮಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪಟಿಭಾತೀತಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಮಯ್ಹಂ ಏಕಾ ಉಪಮಾ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಆಹರಾಮಿ ತಂ ಉಪಮನ್ತಿ ವದತಿ। ಪಟಿಭಾತು ತಂ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿ ಉಪಟ್ಠಾತು ತೇ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ, ಆಹರ ತಂ ಉಪಮಂ ವಿಸತ್ಥೋತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ಬಲಕರಣೀಯಾತಿ ಬಾಹುಬಲೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಾ ಕಸಿವಾಣಿಜ್ಜಾದಿಕಾ ಕಮ್ಮನ್ತಾ। ರೂಪತ್ತಾಯಂ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲೋತಿ ರೂಪಂ ಅತ್ತಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ರೂಪತ್ತಾ, ರೂಪಂ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಪುಗ್ಗಲಂ ದೀಪೇತಿ। ರೂಪೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹಿತರೂಪೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ। ಪುಞ್ಞಂ ವಾ ಅಪುಞ್ಞಂ ವಾ ಪಸವತೀತಿ ಕುಸಲಂ ವಾ ಅಕುಸಲಂ ವಾ ಪಟಿಲಭತಿ। ವೇದನತ್ತಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇಮಿನಾ ಕಿಂ ದೀಪೇತಿ? ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪಥವೀ ವಿಯ ಪತಿಟ್ಠಾ, ತೇ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಖನ್ಧೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಆಯೂಹನ್ತಿ। ತುಮ್ಹೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಜ್ಜಮಾನಮೇವ ಅತ್ತಾನಂ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತೋ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನತ್ತಾತಿ ದೀಪೇಥಾತಿ ಅತಿವಿಯ ಸಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಮಂ ಆಹರಿ। ಇಮಿನಾ ಚ ನಿಗಣ್ಠೇನ ಆಹಟಓಪಮ್ಮಂ ನಿಯತಮೇವ , ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧತೋ ಅಞ್ಞೋ ತಸ್ಸ ಕಥಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾದೇ ದೋಸಂ ದಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ದುವಿಧಾ ಹಿ ಪುಗ್ಗಲಾ ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯಾ ಚ ಸಾವಕವೇನೇಯ್ಯಾ ಚ। ಸಾವಕವೇನೇಯ್ಯೇ ಸಾವಕಾಪಿ ವಿನೇನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾಪಿ। ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯೇ ಪನ ಸಾವಕಾ ವಿನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಬುದ್ಧಾವ ವಿನೇನ್ತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ನಿಗಣ್ಠೋ ಬುದ್ಧವೇನೇಯ್ಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಏತಸ್ಸ ವಾದಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೋ ದೋಸಂ ದಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತೇನಸ್ಸ ಭಗವಾ ಸಯಮೇವ ವಾದೇ ದೋಸದಸ್ಸನತ್ಥಂ ನನು ತ್ವಂ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿಆದಿಮಾಹ।
Athassa bhagavā, ‘‘passatha, bho, aññaṃ sāvakena kathitaṃ, aññaṃ satthā katheti, nanu mayā paṭikacceva vuttaṃ, ‘sace tathā patiṭṭhissati, yathāssa sāvakena patiṭṭhitaṃ, evāhaṃ vādaṃ āropessāmī’ti. Ayaṃ pana aññameva katheti, tattha kiṃ mayā sakkā kātu’’nti evaṃ nigaṇṭhassa vacanokāso mā hotūti heṭṭhā assajittherena kathitaniyāmeneva kathento, evaṃ kho ahaṃ, aggivessanātiādimāha. Upamā maṃ, bho gotama, paṭibhātīti, bho gotama, mayhaṃ ekā upamā upaṭṭhāti, āharāmi taṃ upamanti vadati. Paṭibhātu taṃ, aggivessanāti upaṭṭhātu te, aggivessana, āhara taṃ upamaṃ visatthoti bhagavā avoca. Balakaraṇīyāti bāhubalena kattabbā kasivāṇijjādikā kammantā. Rūpattāyaṃ purisapuggaloti rūpaṃ attā assāti rūpattā, rūpaṃ attāti gahetvā ṭhitapuggalaṃ dīpeti. Rūpe patiṭṭhāyāti tasmiṃ attāti gahitarūpe patiṭṭhahitvā. Puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavatīti kusalaṃ vā akusalaṃ vā paṭilabhati. Vedanattādīsupi eseva nayo. Iminā kiṃ dīpeti? Ime pañcakkhandhā imesaṃ sattānaṃ pathavī viya patiṭṭhā, te imesu pañcasu khandhesu patiṭṭhāya kusalākusalakammaṃ nāma āyūhanti. Tumhe evarūpaṃ vijjamānameva attānaṃ paṭisedhento pañcakkhandhā anattāti dīpethāti ativiya sakāraṇaṃ katvā upamaṃ āhari. Iminā ca nigaṇṭhena āhaṭaopammaṃ niyatameva , sabbaññubuddhato añño tassa kathaṃ chinditvā vāde dosaṃ dātuṃ samattho nāma natthi. Duvidhā hi puggalā buddhaveneyyā ca sāvakaveneyyā ca. Sāvakaveneyye sāvakāpi vinenti buddhāpi. Buddhaveneyye pana sāvakā vinetuṃ na sakkonti, buddhāva vinenti. Ayampi nigaṇṭho buddhaveneyyo, tasmā etassa vādaṃ chinditvā añño dosaṃ dātuṃ samattho nāma natthi. Tenassa bhagavā sayameva vāde dosadassanatthaṃ nanu tvaṃ, aggivessanātiādimāha.
ಅಥ ನಿಗಣ್ಠೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅತಿವಿಯ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಮ ವಾದಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇತಿ, ಸಚೇ ಉಪರಿ ಕೋಚಿ ದೋಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಮಂ ಏಕಕಂಯೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತಿ। ಹನ್ದಾಹಂ ಇಮಂ ವಾದಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸಾಪಿ ಮತ್ಥಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಾಮೀ’’ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ – ಅಹಮ್ಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಏವಂ ವದಾಮಿ ರೂಪಂ ಮೇ ಅತ್ತಾ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ, ಅಯಞ್ಚ ಮಹತೀ ಜನತಾತಿ। ಭಗವಾ ಪನ ನಿಗಣ್ಠತೋ ಸತಗುಣೇನಪಿ ಸಹಸ್ಸಗುಣೇನಪಿ ಸತಸಹಸ್ಸಗುಣೇನಪಿ ವಾದೀವರತರೋ, ತಸ್ಮಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ನಿಗಣ್ಠೋ ಅತ್ತಾನಂ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ವಾದಂ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ನಾಸ್ಸ ಅತ್ತಾನಂ ಮೋಚೇತುಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಮಹಾಜನತೋ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಏಕಕಂಯೇವ ನಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ನಂ ಕಿಞ್ಹಿ ತೇ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ನಾಯಂ ಜನತಾ ಮಮ ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಂ ಆಗತಾ, ತ್ವಂಯೇವ ಸಕಲಂ ವೇಸಾಲಿಂ ಸಂವಟ್ಟಿತ್ವಾ ಮಮ ವಾದಂ ಆರೋಪೇತುಂ ಆಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಸಕಮೇವ ವಾದಂ ನಿವೇಠೇಹಿ, ಮಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಸೀತಿ। ಸೋ ಪಟಿಜಾನನ್ತೋ ಅಹಞ್ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮಾತಿಆದಿಮಾಹ।
Atha nigaṇṭho cintesi – ‘‘ativiya samaṇo gotamo mama vādaṃ patiṭṭhapeti, sace upari koci doso bhavissati, mamaṃ ekakaṃyeva niggaṇhissati. Handāhaṃ imaṃ vādaṃ mahājanassāpi matthake pakkhipāmī’’ti, tasmā evamāha – ahampi, bho gotama, evaṃ vadāmi rūpaṃ me attā…pe… viññāṇaṃ me attāti, ayañca mahatī janatāti. Bhagavā pana nigaṇṭhato sataguṇenapi sahassaguṇenapi satasahassaguṇenapi vādīvarataro, tasmā cintesi – ‘‘ayaṃ nigaṇṭho attānaṃ mocetvā mahājanassa matthake vādaṃ pakkhipati, nāssa attānaṃ mocetuṃ dassāmi, mahājanato nivattetvā ekakaṃyeva naṃ niggaṇhissāmī’’ti. Atha naṃ kiñhi te, aggivessanātiādimāha. Tassattho – nāyaṃ janatā mama vādaṃ āropetuṃ āgatā, tvaṃyeva sakalaṃ vesāliṃ saṃvaṭṭitvā mama vādaṃ āropetuṃ āgato, tasmā tvaṃ sakameva vādaṃ niveṭhehi, mā mahājanassa matthake pakkhipasīti. So paṭijānanto ahañhi, bho gotamātiādimāha.
೩೫೭. ಇತಿ ಭಗವಾ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ವಾದಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ, ತೇನ ಹಿ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ತೇನ ಹೀತಿ ಕಾರಣತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಯಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಅತ್ತತೋ ಪಟಿಜಾನಾಸಿ, ತಸ್ಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಕಸ್ಮಿಂ ವಿಜಿತೇತಿ ಅತ್ತನೋ ರಟ್ಠೇ। ಘಾತೇತಾಯಂ ವಾ ಘಾತೇತುನ್ತಿ ಘಾತಾರಹಂ ಘಾತೇತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಘಾತೇತುಂ । ಜಾಪೇತಾಯಂ ವಾ ಜಾಪೇತುನ್ತಿ ಧನಜಾನಿರಹಂ ಜಾಪೇತಬ್ಬಯುತ್ತಂ ಜಾಪೇತುಂ ಜಿಣ್ಣಧನಂ ಕಾತುಂ। ಪಬ್ಬಾಜೇತಾಯಂ ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತುನ್ತಿ ಸಕರಟ್ಠತೋ ಪಬ್ಬಾಜನಾರಹಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ, ನೀಹರಿತುಂ। ವತ್ತಿತುಞ್ಚ ಅರಹತೀತಿ ವತ್ತತಿ ಚೇವ ವತ್ತಿತುಞ್ಚ ಅರಹತಿ। ವತ್ತಿತುಂ ಯುತ್ತೋತಿ ದೀಪೇತಿ। ಇತಿ ನಿಗಣ್ಠೋ ಅತ್ತನೋ ವಾದಭೇದನತ್ಥಂ ಆಹಟಕಾರಣಮೇವ ಅತ್ತನೋ ಮಾರಣತ್ಥಾಯ ಆವುಧಂ ತಿಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಯ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ದೀಪೇತಿ, ಯಥಾ ತಂ ಬಾಲೋ। ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಹೋತೂತಿ ಮಮ ರೂಪಂ ಏವಂವಿಧಂ ಹೋತು, ಪಾಸಾದಿಕಂ ಅಭಿರೂಪಂ ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಂ ಸುವಣ್ಣತೋರಣಂ ವಿಯ ಸುಸಜ್ಜಿತಚಿತ್ತಪಟೋ ವಿಯ ಚ ಮನಾಪದಸ್ಸನನ್ತಿ। ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಮಾ ಅಹೋಸೀತಿ ಮಮ ರೂಪಂ ಏವಂವಿಧಂ ಮಾ ಹೋತು, ದುಬ್ಬಣ್ಣಂ ದುಸ್ಸಣ್ಠಿತಂ ವಲಿತಪಲಿತಂ ತಿಲಕಸಮಾಕಿಣ್ಣನ್ತಿ।
357. Iti bhagavā nigaṇṭhassa vādaṃ patiṭṭhapetvā, tena hi, aggivessanāti pucchaṃ ārabhi. Tattha tena hīti kāraṇatthe nipāto. Yasmā tvaṃ pañcakkhandhe attato paṭijānāsi, tasmāti attho. Sakasmiṃ vijiteti attano raṭṭhe. Ghātetāyaṃ vā ghātetunti ghātārahaṃ ghātetabbayuttakaṃ ghātetuṃ . Jāpetāyaṃ vā jāpetunti dhanajānirahaṃ jāpetabbayuttaṃ jāpetuṃ jiṇṇadhanaṃ kātuṃ. Pabbājetāyaṃ vā pabbājetunti sakaraṭṭhato pabbājanārahaṃ pabbājetuṃ, nīharituṃ. Vattituñca arahatīti vattati ceva vattituñca arahati. Vattituṃ yuttoti dīpeti. Iti nigaṇṭho attano vādabhedanatthaṃ āhaṭakāraṇameva attano māraṇatthāya āvudhaṃ tikhiṇaṃ karonto viya visesetvā dīpeti, yathā taṃ bālo. Evaṃ me rūpaṃ hotūti mama rūpaṃ evaṃvidhaṃ hotu, pāsādikaṃ abhirūpaṃ alaṅkatappaṭiyattaṃ suvaṇṇatoraṇaṃ viya susajjitacittapaṭo viya ca manāpadassananti. Evaṃ me rūpaṃmā ahosīti mama rūpaṃ evaṃvidhaṃ mā hotu, dubbaṇṇaṃ dussaṇṭhitaṃ valitapalitaṃ tilakasamākiṇṇanti.
ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ನಿಗಣ್ಠೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಿರದ್ಧಭಾವಂ ಞತ್ವಾ, ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಮ ವಾದಂ ಭಿನ್ದನತ್ಥಾಯ ಕಾರಣಂ ಆಹರಿ, ಅಹಂ ಬಾಲತಾಯ ತಮೇವ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ದೀಪೇಸಿಂ, ಇದಾನಿ ನಟ್ಠೋಮ್ಹಿ, ಸಚೇ ವತ್ತತೀತಿ ವಕ್ಖಾಮಿ, ಇಮೇ ರಾಜಾನೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ, ‘ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ, ತ್ವಂ ಮಮ ರೂಪೇ ವಸೋ ವತ್ತತೀತಿ ವದಸಿ, ಯದಿ ತೇ ರೂಪೇ ವಸೋ ವತ್ತತಿ, ಕಸ್ಮಾ ತ್ವಂ ಯಥಾ ಇಮೇ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಾನೋ ತಾವತಿಂಸದೇವಸದಿಸೇಹಿ ಅತ್ತಭಾವೇಹಿ ವಿರೋಚನ್ತಿ ಅಭಿರೂಪಾ ಪಾಸಾದಿಕಾ, ಏವಂ ನ ವಿರೋಚಸೀ’ತಿ। ಸಚೇ ನ ವತ್ತತೀತಿ ವಕ್ಖಾಮಿ, ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ, ‘ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನ, ತ್ವಂ ಪುಬ್ಬೇ ವತ್ತತಿ ಮೇ ರೂಪಸ್ಮಿಂ ವಸೋತಿ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಸೀ’ತಿ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ವತ್ತತೀತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಏಕೋ ದೋಸೋ, ನ ವತ್ತತೀತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಏಕೋ ದೋಸೋ’’ತಿ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಪುಚ್ಛಿ, ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯಾವತತಿಯಂ ಭಗವತಾ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಅಬ್ಯಾಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತಧಾ ಮುದ್ಧಾ ಫಲತಿ, ಬುದ್ಧಾ ಚ ನಾಮ ಸತ್ತಾನಂಯೇವ ಅತ್ಥಾಯ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಪಾರಮೀನಂ ಪೂರಿತತ್ತಾ ಸತ್ತೇಸು ಬಲವಅನುದ್ದಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಾವತತಿಯಂ ಅಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಚ್ಚಕಂ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ಏತಂ ‘‘ಬ್ಯಾಕರೋಹೀ ದಾನೀ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ।
Tuṇhī ahosīti nigaṇṭho imasmiṃ ṭhāne viraddhabhāvaṃ ñatvā, ‘‘samaṇo gotamo mama vādaṃ bhindanatthāya kāraṇaṃ āhari, ahaṃ bālatāya tameva visesetvā dīpesiṃ, idāni naṭṭhomhi, sace vattatīti vakkhāmi, ime rājāno uṭṭhahitvā, ‘aggivessana, tvaṃ mama rūpe vaso vattatīti vadasi, yadi te rūpe vaso vattati, kasmā tvaṃ yathā ime licchavirājāno tāvatiṃsadevasadisehi attabhāvehi virocanti abhirūpā pāsādikā, evaṃ na virocasī’ti. Sace na vattatīti vakkhāmi, samaṇo gotamo uṭṭhahitvā, ‘aggivessana, tvaṃ pubbe vattati me rūpasmiṃ vasoti vatvā idāni paṭikkhipasī’ti vādaṃ āropessati. Iti vattatīti vuttepi eko doso, na vattatīti vuttepi eko doso’’ti tuṇhī ahosi. Dutiyampi bhagavā pucchi, dutiyampi tuṇhī ahosi. Yasmā pana yāvatatiyaṃ bhagavatā pucchite abyākarontassa sattadhā muddhā phalati, buddhā ca nāma sattānaṃyeva atthāya kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni pāramīnaṃ pūritattā sattesu balavaanuddayā honti. Tasmā yāvatatiyaṃ apucchitvā atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – etaṃ ‘‘byākarohī dānī’’tiādivacanaṃ avoca.
ತತ್ಥ ಸಹಧಮ್ಮಿಕನ್ತಿ ಸಹೇತುಕಂ ಸಕಾರಣಂ। ವಜಿರಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ವಜಿರಪಾಣಿ। ಯಕ್ಖೋತಿ ನ ಯೋ ವಾ ಸೋ ವಾ ಯಕ್ಖೋ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಆದಿತ್ತನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿವಣ್ಣಂ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಪಜ್ಜಲಿತಂ। ಸಜೋತಿಭೂತನ್ತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಜೋತಿಭೂತಂ, ಏಕಗ್ಗಿಜಾಲಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಠಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಮಹನ್ತಂ ಸೀಸಂ, ಕನ್ದಲಮಕುಲಸದಿಸಾ ದಾಠಾ, ಭಯಾನಕಾನಿ ಅಕ್ಖಿನಾಸಾದೀನೀತಿ ಏವಂ ವಿರೂಪರೂಪಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ಆಗತೋತಿ? ದಿಟ್ಠಿವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪನತ್ಥಂ। ಅಪಿಚ, ‘‘ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಂ, ಪರೇ ಚ ಮೇ ನ ಆಜಾನೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಭಾವಂ ಆಪನ್ನೇ ಭಗವತಿ ಸಕ್ಕೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಣಾಯ ಅವತ್ತಮಾನೇ ಮಯಂ ವತ್ತಾಪೇಸ್ಸಾಮ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಹೋತು, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಣಾಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಮಕಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಸಚ್ಚಕಂ ತಾಸೇತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗತೋ।
Tattha sahadhammikanti sahetukaṃ sakāraṇaṃ. Vajiraṃ pāṇimhi assāti vajirapāṇi. Yakkhoti na yo vā so vā yakkho, sakko devarājāti veditabbo. Ādittanti aggivaṇṇaṃ. Sampajjalitanti suṭṭhu pajjalitaṃ. Sajotibhūtanti samantato jotibhūtaṃ, ekaggijālabhūtanti attho. Ṭhito hotīti mahantaṃ sīsaṃ, kandalamakulasadisā dāṭhā, bhayānakāni akkhināsādīnīti evaṃ virūparūpaṃ māpetvā ṭhito. Kasmā panesa āgatoti? Diṭṭhivissajjāpanatthaṃ. Apica, ‘‘ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyu’’nti evaṃ dhammadesanāya appossukkabhāvaṃ āpanne bhagavati sakko mahābrahmunā saddhiṃ āgantvā, ‘‘bhagavā dhammaṃ desetha, tumhākaṃ āṇāya avattamāne mayaṃ vattāpessāma, tumhākaṃ dhammacakkaṃ hotu, amhākaṃ āṇācakka’’nti paṭiññamakāsi. Tasmā ‘‘ajja saccakaṃ tāsetvā pañhaṃ vissajjāpessāmī’’ti āgato.
ಭಗವಾ ಚೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ಸಚ್ಚಕೋ ಚ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋತಿ ಯದಿ ಹಿ ತಂ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯುಂ। ತಂ ಕಾರಣಂ ಅಗರು ಅಸ್ಸ, ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸಚ್ಚಕಂ ಅತ್ತನೋ ವಾದೇ ಅನೋತರನ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಯಕ್ಖಂ ಆವಾಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ, ತತೋ ಸಚ್ಚಕೋ ಭಯೇನ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯುಂ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಚೇವ ಪಸ್ಸತಿ ಸಚ್ಚಕೋ ಚ। ತಸ್ಸ ತಂ ದಿಸ್ವಾವ ಸಕಲಸರೀರತೋ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚಿಂಸು, ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿ ವಿಪರಿವತ್ತಮಾನಾ ಮಹಾರವಂ ರವಿ। ಸೋ ‘‘ಅಞ್ಞೇಪಿ ನು ಖೋ ಪಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕಸ್ಸಚಿ ಲೋಮಹಂಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಅದ್ದಸ। ತತೋ – ‘‘ಇದಂ ಭಯಂ ಮಮೇವ ಉಪ್ಪನ್ನಂ। ಸಚಾಹಂ ಯಕ್ಖೋತಿ ವಕ್ಖಾಮಿ, ‘ಕಿಂ ತುಯ್ಹಮೇವ ಅಕ್ಖೀನಿ ಅತ್ಥಿ, ತ್ವಮೇವ ಯಕ್ಖಂ ಪಸ್ಸಸಿ, ಪಠಮಂ ಯಕ್ಖಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಸಮಣೇನ ಗೋತಮೇನ ವಾದಸಙ್ಘಾಟೇ ಖಿತ್ತೋವ ಯಕ್ಖಂ ಪಸ್ಸಸೀ’ತಿ ವದೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ – ‘‘ನ ದಾನಿ ಮೇ ಇಧ ಅಞ್ಞಂ ಪಟಿಸರಣಂ ಅತ್ಥಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮಣಾ ಗೋತಮಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ, ಅಥ ಖೋ ಸಚ್ಚಕೋ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತೋ…ಪೇ॰… ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ। ತಾಣಂ ಗವೇಸೀತಿ ತಾಣನ್ತಿ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಲೇಣಂ ಗವೇಸೀತಿ ಲೇಣನ್ತಿ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಸರಣಂ ಗವೇಸೀತಿ ಸರಣನ್ತಿ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಏತ್ಥ ಚ ತಾಯತಿ ರಕ್ಖತೀತಿ ತಾಣಂ। ನಿಲೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಲೇಣಂ। ಸರತೀತಿ ಸರಣಂ, ಭಯಂ ಹಿಂಸತಿ ವಿದ್ಧಂಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Bhagavāceva passati, saccako ca nigaṇṭhaputtoti yadi hi taṃ aññepi passeyyuṃ. Taṃ kāraṇaṃ agaru assa, ‘‘samaṇo gotamo saccakaṃ attano vāde anotarantaṃ ñatvā yakkhaṃ āvāhetvā dassesi, tato saccako bhayena kathesī’’ti vadeyyuṃ. Tasmā bhagavā ceva passati saccako ca. Tassa taṃ disvāva sakalasarīrato sedā mucciṃsu, antokucchi viparivattamānā mahāravaṃ ravi. So ‘‘aññepi nu kho passantī’’ti olokento kassaci lomahaṃsamattampi na addasa. Tato – ‘‘idaṃ bhayaṃ mameva uppannaṃ. Sacāhaṃ yakkhoti vakkhāmi, ‘kiṃ tuyhameva akkhīni atthi, tvameva yakkhaṃ passasi, paṭhamaṃ yakkhaṃ adisvā samaṇena gotamena vādasaṅghāṭe khittova yakkhaṃ passasī’ti vadeyyu’’nti cintetvā – ‘‘na dāni me idha aññaṃ paṭisaraṇaṃ atthi, aññatra samaṇā gotamā’’ti maññamāno, atha kho saccako nigaṇṭhaputto…pe… bhagavantaṃ etadavoca. Tāṇaṃ gavesīti tāṇanti gavesamāno. Leṇaṃ gavesīti leṇanti gavesamāno. Saraṇaṃ gavesīti saraṇanti gavesamāno. Ettha ca tāyati rakkhatīti tāṇaṃ. Nilīyanti etthāti leṇaṃ. Saratīti saraṇaṃ, bhayaṃ hiṃsati viddhaṃsetīti attho.
೩೫೮. ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಮನಮ್ಹಿ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ। ಏವಂ ಮೇ ವೇದನಾ ಹೋತೂತಿ ಕುಸಲಾವ ಹೋತು, ಸುಖಾವ ಹೋತು। ಏವಂ ಮೇ ಸಞ್ಞಾ ಹೋತೂತಿ ಕುಸಲಾವ ಹೋತು, ಸುಖಾವ ಹೋತು, ಸೋಮನಸ್ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಾವ ಹೋತೂತಿ। ಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಮಾ ಅಹೋಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಲ್ಲಂ ನೂತಿ ಯುತ್ತಂ ನು। ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುನ್ತಿ ‘‘ಏತಂ ಮಮ ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಏವಂ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಪಸ್ಸಿತುಂ। ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ ನ ಯುತ್ತಮೇತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಯಥಾ ನಾಮ ಛೇಕೋ ಅಹಿತುಣ್ಡಿಕೋ ಸಪ್ಪದಟ್ಠವಿಸಂ ತೇನೇವ ಸಪ್ಪೇನ ಪುನ ಡಂಸಾಪೇತ್ವಾ ಉಬ್ಬಾಹೇಯ್ಯ, ಏವಂ ತಸ್ಸಂಯೇವ ಪರಿಸತಿ ಸಚ್ಚಕಂ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತಂ ತೇನೇವ ಮುಖೇನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ಅನತ್ತಾತಿ ವದಾಪೇಸಿ। ದುಕ್ಖಂ ಅಲ್ಲೀನೋತಿ ಇಮಂ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧದುಕ್ಖಂ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ ಅಲ್ಲೀನೋ। ಉಪಗತೋ ಅಜ್ಝೋಸಿತೋತಿಪಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದುಕ್ಖಂ ಏತಂ ಮಮಾತಿಆದೀಸು ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧದುಕ್ಖಂ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾತಿ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾಯ ಪರಿತೋ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಪರಿಕ್ಖೇಪೇತ್ವಾತಿ ಖಯಂ ವಯಂ ಅನುಪ್ಪಾದಂ ಉಪನೇತ್ವಾ।
358.Manasi karitvāti manamhi katvā paccavekkhitvā upadhāretvā. Evaṃ me vedanā hotūti kusalāva hotu, sukhāva hotu. Evaṃ me saññā hotūti kusalāva hotu, sukhāva hotu, somanassasampayuttāva hotūti. Saṅkhāraviññāṇesupi eseva nayo. Mā ahosīti ettha pana vuttavipariyāyena attho veditabbo. Kallaṃ nūti yuttaṃ nu. Samanupassitunti ‘‘etaṃ mama esohamasmi eso me attā’’ti evaṃ taṇhāmānadiṭṭhivasena passituṃ. No hidaṃ, bho gotamāti na yuttametaṃ, bho gotama. Iti bhagavā yathā nāma cheko ahituṇḍiko sappadaṭṭhavisaṃ teneva sappena puna ḍaṃsāpetvā ubbāheyya, evaṃ tassaṃyeva parisati saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ teneva mukhena pañcakkhandhā aniccā dukkhā anattāti vadāpesi. Dukkhaṃ allīnoti imaṃ pañcakkhandhadukkhaṃ taṇhādiṭṭhīhi allīno. Upagato ajjhositotipi taṇhādiṭṭhivaseneva veditabbo. Dukkhaṃ etaṃ mamātiādīsu pañcakkhandhadukkhaṃ taṇhāmānadiṭṭhivasena samanupassatīti attho. Parijāneyyāti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti tīraṇapariññāya parito jāneyya. Parikkhepetvāti khayaṃ vayaṃ anuppādaṃ upanetvā.
೩೫೯. ನವನ್ತಿ ತರುಣಂ। ಅಕುಕ್ಕುಕಜಾತನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಅನ್ತೋ ಅಙ್ಗುಟ್ಠಪ್ಪಮಾಣೋ ಏಕೋ ಘನದಣ್ಡಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತೇನ ವಿರಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಿತ್ತೋತಿ ಸುಞ್ಞೋ ಅನ್ತೋಸಾರವಿರಹಿತೋ। ರಿತ್ತತ್ತಾವ ತುಚ್ಛೋ। ಅಪರದ್ಧೋತಿ ಪರಾಜಿತೋ। ಭಾಸಿತಾ ಖೋ ಪನ ತೇತಿ ಇದಂ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಮುಖರಭಾವಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ನಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಆಹ। ಸೋ ಕಿರ ಪುಬ್ಬೇ ಪೂರಣಾದಯೋ ಛ ಸತ್ಥಾರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಅಥ ನೇಸಂ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಮಹನ್ತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಜಯಂ ಪವೇದೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಸೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಮ್ಪಿ ತಥೇವ ವಿಹೇಠೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ –
359.Navanti taruṇaṃ. Akukkukajātanti pupphaggahaṇakāle anto aṅguṭṭhappamāṇo eko ghanadaṇḍako nibbattati, tena virahitanti attho. Rittoti suñño antosāravirahito. Rittattāva tuccho. Aparaddhoti parājito. Bhāsitā kho pana teti idaṃ bhagavā tassa mukharabhāvaṃ pakāsetvā niggaṇhanto āha. So kira pubbe pūraṇādayo cha satthāro upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati. Te vissajjetuṃ na sakkonti. Atha nesaṃ parisamajjhe mahantaṃ vippakāraṃ āropetvā uṭṭhāya jayaṃ pavedento gacchati. So sammāsambuddhampi tatheva viheṭhessāmīti saññāya upasaṅkamitvā –
‘‘ಅಮ್ಭೋ ಕೋ ನಾಮ ಯಂ ರುಕ್ಖೋ, ಸಿನ್ನಪತ್ತೋ ಸಕಣ್ಟಕೋ।
‘‘Ambho ko nāma yaṃ rukkho, sinnapatto sakaṇṭako;
ಯತ್ಥ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನ, ಉತ್ತಮಙ್ಗಂ ವಿಭಿಜ್ಜಿತ’’ನ್ತಿ॥
Yattha ekappahārena, uttamaṅgaṃ vibhijjita’’nti.
ಅಯಂ ಖದಿರಂ ಆಹಚ್ಚ ಅಸಾರಕರುಕ್ಖಪರಿಚಿತೋ ಮುದುತುಣ್ಡಸಕುಣೋ ವಿಯ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸಾರಂ ಆಹಚ್ಚ ಞಾಣತುಣ್ಡಭೇದಂ ಪತ್ತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಥದ್ಧಭಾವಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ತದಸ್ಸ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಭಾಸಿತಾ ಖೋ ಪನ ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ನತ್ಥಿ ಏತರಹೀತಿ ಉಪಾದಿನ್ನಕಸರೀರೇ ಸೇದೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಏತರಹಿ ಪನ ನತ್ಥೀತಿ ವದತಿ। ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಕಾಯಂ ವಿವರೀತಿ ನ ಸಬ್ಬಂ ಕಾಯಂ ವಿವರಿ। ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಗಣ್ಠಿಕಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಸರೀರಾ ಪರಿಸತಿ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ಗಲವಾಟಕಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇ ಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚತುರಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ಓತಾರೇಸಿ। ಓತಾರಿತಮತ್ತೇ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾ ರಸ್ಮಿಯೋ ಪುಞ್ಜಪುಞ್ಜಾ ಹುತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಘಟತೋ ರತ್ತಸುವಣ್ಣರಸಧಾರಾ ವಿಯ, ರತ್ತವಣ್ಣವಲಾಹಕತೋ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ವಿಯ ಚ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಮುರಜಸದಿಸಂ ಮಹಾಖನ್ಧಂ ಉತ್ತಮಸಿರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕುರುಮಾನಾ ಆಕಾಸೇ ಪಕ್ಖನ್ದಿಂಸು। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಏವಮಕಾಸೀತಿ? ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಕಙ್ಖಾವಿನೋದನತ್ಥಂ। ಮಹಾಜನೋ ಹಿ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಯ್ಹಂ ಸೇದೋ ನತ್ಥೀತಿ ವದತಿ, ಸಚ್ಚಕಸ್ಸ ತಾವ ನಿಗಣ್ಠಪುತ್ತಸ್ಸ ಯನ್ತಾರುಳ್ಹಸ್ಸ ವಿಯ ಸೇದಾ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ। ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ ಘನದುಪಟ್ಟಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಅನ್ತೋ ಸೇದಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾ ವಾ ನತ್ಥಿತಾ ವಾ ಕಥಂ ಸಕ್ಕಾ ಞಾತುನ್ತಿ ಕಙ್ಖಂ ಕರೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಕಙ್ಖಾವಿನೋದನತ್ಥಂ ಏವಮಕಾಸಿ। ಮಙ್ಕುಭೂತೋತಿ ನಿತ್ತೇಜಭೂತೋ। ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ಪತಿತಕ್ಖನ್ಧೋ। ಅಪ್ಪಟಿಭಾನೋತಿ ಉತ್ತರಿ ಅಪ್ಪಸ್ಸನ್ತೋ। ನಿಸೀದೀತಿ ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠಕೇನ ಭೂಮಿಂ ಕಸಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ।
Ayaṃ khadiraṃ āhacca asārakarukkhaparicito mudutuṇḍasakuṇo viya sabbaññutaññāṇasāraṃ āhacca ñāṇatuṇḍabhedaṃ patto sabbaññutaññāṇassa thaddhabhāvaṃ aññāsi. Tadassa parisamajjhe pakāsento bhāsitā kho pana tetiādimāha. Natthi etarahīti upādinnakasarīre sedo nāma natthīti na vattabbaṃ, etarahi pana natthīti vadati. Suvaṇṇavaṇṇaṃ kāyaṃ vivarīti na sabbaṃ kāyaṃ vivari. Buddhā nāma gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā paṭicchannasarīrā parisati dhammaṃ desenti. Atha bhagavā galavāṭakasammukhaṭṭhāne cīvaraṃ gahetvā caturaṅgulamattaṃ otāresi. Otāritamatte pana tasmiṃ suvaṇṇavaṇṇā rasmiyo puñjapuñjā hutvā suvaṇṇaghaṭato rattasuvaṇṇarasadhārā viya, rattavaṇṇavalāhakato vijjulatā viya ca nikkhamitvā suvaṇṇamurajasadisaṃ mahākhandhaṃ uttamasiraṃ padakkhiṇaṃ kurumānā ākāse pakkhandiṃsu. Kasmā pana bhagavā evamakāsīti? Mahājanassa kaṅkhāvinodanatthaṃ. Mahājano hi samaṇo gotamo mayhaṃ sedo natthīti vadati, saccakassa tāva nigaṇṭhaputtassa yantāruḷhassa viya sedā paggharanti. Samaṇo pana gotamo ghanadupaṭṭacīvaraṃ pārupitvā nisinno, anto sedassa atthitā vā natthitā vā kathaṃ sakkā ñātunti kaṅkhaṃ kareyya, tassa kaṅkhāvinodanatthaṃ evamakāsi. Maṅkubhūtoti nittejabhūto. Pattakkhandhoti patitakkhandho. Appaṭibhānoti uttari appassanto. Nisīdīti pādaṅguṭṭhakena bhūmiṃ kasamāno nisīdi.
೩೬೦. ದುಮ್ಮುಖೋತಿ ನ ವಿರೂಪಮುಖೋ, ಅಭಿರೂಪೋ ಹಿ ಸೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ। ನಾಮಂ ಪನಸ್ಸ ಏತಂ। ಅಭಬ್ಬೋ ತಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಪುನ ಓತರಿತುನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಳಾನಂ ಭಗ್ಗತ್ತಾ ಪಚ್ಛಿನ್ನಗಮನೋ ಓತರಿತುಂ ಅಭಬ್ಬೋ, ತತ್ಥೇವ ಕಾಕಕುಲಲಾದೀನಂ ಭತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಸೂಕಾಯಿಕಾನೀತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾನಿ। ವಿಸೇವಿತಾನೀತಿ ದಿಟ್ಠಿಸಞ್ಚರಿತಾನಿ। ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನೀತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ। ಯದಿದಂ ವಾದಾಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ಏತ್ಥ ಯದಿದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ; ವಾದಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಹುತ್ವಾ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಅಭಬ್ಬೋ; ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಾಯ ಪನ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ದುಮ್ಮುಖಂ ಲಿಚ್ಛವಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚಾತಿ ಕಸ್ಮಾ ಅವೋಚ ? ದುಮ್ಮುಖಸ್ಸ ಕಿರಸ್ಸ ಉಪಮಾಹರಣಕಾಲೇ ಸೇಸ ಲಿಚ್ಛವಿಕುಮಾರಾಪಿ ಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘‘ಇಮಿನಾ ನಿಗಣ್ಠೇನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಿಪ್ಪುಗ್ಗಹಣಟ್ಠಾನೇ ಚಿರಂ ಅವಮಾನೋ ಕತೋ, ಅಯಂ ದಾನಿ ಅಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಪಸ್ಸಿತುಂ ಕಾಲೋ। ಮಯಮ್ಪಿ ಏಕೇಕಂ ಉಪಮಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪಾಣಿಪ್ಪಹಾರೇನ ಪತಿತಂ ಮುಗ್ಗರೇನ ಪೋಥೇನ್ತೋ ವಿಯ ತಥಾ ನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಯಥಾ ನ ಪುನ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ತೇ ಓಪಮ್ಮಾನಿ ಕರಿತ್ವಾ ದುಮ್ಮುಖಸ್ಸ ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆಗಮಯಮಾನಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಸಚ್ಚಕೋ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಞತ್ವಾ, ಇಮೇ ಸಬ್ಬೇವ ಗೀವಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಓಟ್ಠೇಹಿ ಚಲಮಾನೇಹಿ ಠಿತಾ; ಸಚೇ ಪಚ್ಚೇಕಾ ಉಪಮಾ ಹರಿತುಂ ಲಭಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪುನ ಮಯಾ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ದುಮ್ಮುಖಂ ಅಪಸಾದೇತ್ವಾ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಕಥಾವಾರಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಸ್ಮಾ ಏತದವೋಚ। ತತ್ಥ ಆಗಮೇಹೀತಿ ತಿಟ್ಠ, ಮಾ ಪುನ ಭಣಾಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
360.Dummukhoti na virūpamukho, abhirūpo hi so pāsādiko. Nāmaṃ panassa etaṃ. Abhabbo taṃ pokkharaṇiṃ puna otaritunti sabbesaṃ aḷānaṃ bhaggattā pacchinnagamano otarituṃ abhabbo, tattheva kākakulalādīnaṃ bhattaṃ hotīti dasseti. Visūkāyikānīti diṭṭhivisūkāni. Visevitānīti diṭṭhisañcaritāni. Vipphanditānīti diṭṭhivipphanditāni. Yadidaṃ vādādhippāyoti ettha yadidanti nipātamattaṃ; vādādhippāyo hutvā vādaṃ āropessāmīti ajjhāsayena upasaṅkamituṃ abhabbo; dhammassavanāya pana upasaṅkameyyāti dasseti. Dummukhaṃ licchaviputtaṃ etadavocāti kasmā avoca ? Dummukhassa kirassa upamāharaṇakāle sesa licchavikumārāpi cintesuṃ – ‘‘iminā nigaṇṭhena amhākaṃ sippuggahaṇaṭṭhāne ciraṃ avamāno kato, ayaṃ dāni amittassa piṭṭhiṃ passituṃ kālo. Mayampi ekekaṃ upamaṃ āharitvā pāṇippahārena patitaṃ muggarena pothento viya tathā naṃ karissāma, yathā na puna parisamajjhe sīsaṃ ukkhipituṃ sakkhissatī’’ti, te opammāni karitvā dummukhassa kathāpariyosānaṃ āgamayamānā nisīdiṃsu. Saccako tesaṃ adhippāyaṃ ñatvā, ime sabbeva gīvaṃ ukkhipitvā oṭṭhehi calamānehi ṭhitā; sace paccekā upamā harituṃ labhissanti, puna mayā parisamajjhe sīsaṃ ukkhipituṃ na sakkā bhavissati, handāhaṃ dummukhaṃ apasādetvā yathā aññassa okāso na hoti, evaṃ kathāvāraṃ pacchinditvā samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ pucchissāmīti tasmā etadavoca. Tattha āgamehīti tiṭṭha, mā puna bhaṇāhīti attho.
೩೬೧. ತಿಟ್ಠತೇಸಾ, ಭೋ ಗೋತಮಾತಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಏಸಾ ಅಮ್ಹಾಕಞ್ಚೇವ ಅಞ್ಞೇಸಞ್ಚ ಪುಥುಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ವಾಚಾ ತಿಟ್ಠತು। ವಿಲಾಪಂ ವಿಲಪಿತಂ ಮಞ್ಞೇತಿ ಏತಞ್ಹಿ ವಚನಂ ವಿಲಪಿತಂ ವಿಯ ಹೋತಿ, ವಿಪ್ಪಲಪಿತಮತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ತಿಟ್ಠತೇಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಥಾತಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ವಾಚಾವಿಲಾಪಂ ವಿಲಪಿತಂ ಮಞ್ಞೇತಿ ಏತ್ಥ ಪನಿದಂ ವಾಚಾನಿಚ್ಛಾರಣಂ ವಿಲಪಿತಮತ್ತಂ ಮಞ್ಞೇ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
361.Tiṭṭhatesā, bho gotamāti, bho gotama, esā amhākañceva aññesañca puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vācā tiṭṭhatu. Vilāpaṃ vilapitaṃ maññeti etañhi vacanaṃ vilapitaṃ viya hoti, vippalapitamattaṃ hotīti attho. Atha vā tiṭṭhatesāti ettha kathāti āharitvā vattabbā. Vācāvilāpaṃ vilapitaṃ maññeti ettha panidaṃ vācānicchāraṇaṃ vilapitamattaṃ maññe hotīti attho.
ಇದಾನಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಕಿತ್ತಾವತಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವೇಸಾರಜ್ಜಪತ್ತೋತಿ ಞಾಣಪತ್ತೋ। ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಅಪರಪ್ಪತ್ತಿಯೋ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಇಧ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿಆದಿಮಾಹ, ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸೇಕ್ಖಭೂಮಿ ದಸ್ಸಿತಾ। ತಸ್ಮಾ ಉತ್ತರಿ ಅಸೇಕ್ಖಭೂಮಿಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ದುತಿಯಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿ, ತಮ್ಪಿಸ್ಸ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ । ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಾನುತ್ತರಿಯೇನಾತಿಆದೀಸು ದಸ್ಸನಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ ಪಞ್ಞಾ। ಪಟಿಪದಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ ಪಟಿಪದಾ। ವಿಮುತ್ತಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ ವಿಮುತ್ತಿ। ಸುದ್ಧಲೋಕುತ್ತರಮೇವ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸನಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಪಟಿಪದಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ಸೇಸಾನಿ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ। ವಿಮುತ್ತಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ಅಗ್ಗಫಲವಿಮುತ್ತಿ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ವಾ ನಿಬ್ಬಾನದಸ್ಸನಂ ದಸ್ಸನಾನುತ್ತರಿಯಂ ನಾಮ। ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಿ ಪಟಿಪದಾನುತ್ತರಿಯಂ। ಅಗ್ಗಫಲಂ ವಿಮುತ್ತಾನುತ್ತರಿಯನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಬುದ್ಧೋ ಸೋ ಭಗವಾತಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಪಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಬುದ್ಧೋ। ಬೋಧಾಯಾತಿ ಪರೇಸಮ್ಪಿ ಚತುಸಚ್ಚಬೋಧಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ದನ್ತೋತಿಆದೀಸು ದನ್ತೋತಿ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನೋ। ದಮಥಾಯಾತಿ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನತ್ಥಾಯ। ಸನ್ತೋತಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸವೂಪಸಮೇನ ಸನ್ತೋ। ಸಮಥಾಯಾತಿ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮಾಯ। ತಿಣ್ಣೋತಿ ಚತುರೋಘತಿಣ್ಣೋ। ತರಣಾಯಾತಿ ಚತುರೋಘತರಣಾಯ। ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ। ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾಯಾತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾಯ।
Idāni pañhaṃ pucchanto kittāvatātiādimāha. Tattha vesārajjapattoti ñāṇapatto. Aparappaccayoti aparappattiyo. Athassa bhagavā pañhaṃ vissajjento idha, aggivessanātiādimāha, taṃ uttānatthameva. Yasmā panettha passatīti vuttattā sekkhabhūmi dassitā. Tasmā uttari asekkhabhūmiṃ pucchanto dutiyaṃ pañhaṃ pucchi, tampissa bhagavā byākāsi . Tattha dassanānuttariyenātiādīsu dassanānuttariyanti lokiyalokuttarā paññā. Paṭipadānuttariyanti lokiyalokuttarā paṭipadā. Vimuttānuttariyanti lokiyalokuttarā vimutti. Suddhalokuttarameva vā gahetvā dassanānuttariyanti arahattamaggasammādiṭṭhi. Paṭipadānuttariyanti sesāni maggaṅgāni. Vimuttānuttariyanti aggaphalavimutti. Khīṇāsavassa vā nibbānadassanaṃ dassanānuttariyaṃ nāma. Maggaṅgāni paṭipadānuttariyaṃ. Aggaphalaṃ vimuttānuttariyanti veditabbaṃ. Buddho so bhagavāti so bhagavā sayampi cattāri saccāni buddho. Bodhāyāti paresampi catusaccabodhāya dhammaṃ deseti. Dantotiādīsu dantoti nibbisevano. Damathāyāti nibbisevanatthāya. Santoti sabbakilesavūpasamena santo. Samathāyāti kilesavūpasamāya. Tiṇṇoti caturoghatiṇṇo. Taraṇāyāti caturoghataraṇāya. Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto. Parinibbānāyāti kilesaparinibbānatthāya.
೩೬೨. ಧಂಸೀತಿ ಗುಣಧಂಸಕಾ। ಪಗಬ್ಬಾತಿ ವಾಚಾಪಾಗಬ್ಬಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಆಸಾದೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಘಟ್ಟೇತಬ್ಬಂ। ಆಸಜ್ಜಾತಿ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ। ನತ್ವೇವ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮನ್ತಿ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಆಸಜ್ಜ ಕಸ್ಸಚಿ ಅತ್ತನೋ ವಾದಂ ಅನುಪಹತಂ ಸಕಲಂ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಮಿತುಂ ಥಾಮೋ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನ ಹಿ ಭಗವಾ ಹತ್ಥಿಆದಯೋ ವಿಯ ಕಸ್ಸಚಿ ಜೀವಿತನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ। ಅಯಂ ಪನ ನಿಗಣ್ಠೋ ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಉಪಮಾ ನ ಭಗವತೋ ಉಕ್ಕಂಸನತ್ಥಂ ಆಹರಿ, ಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನತ್ಥಮೇವ ಆಹರಿ। ಯಥಾ ಹಿ ರಾಜಾ ಕಞ್ಚಿ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ ಘಾತೇತ್ವಾ ಏವಂ ನಾಮ ಸೂರೋ ಏವಂ ಥಾಮಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪುರಿಸೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ ಥೋಮೇನ್ತೋಪಿ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಥೋಮೇತಿ। ಏವಮೇವ ಸೋಪಿ ಸಿಯಾ ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಹತ್ಥಿಂ ಪಭಿನ್ನನ್ತಿಆದೀಹಿ ಭಗವನ್ತಂ ಉಕ್ಕಂಸೇನ್ತೋಪಿ ಮಯಮೇವ ಸೂರಾ ಮಯಂ ಪಣ್ಡಿತಾ ಮಯಂ ಬಹುಸ್ಸುತಾಯೇವ ಏವಂ ಪಭಿನ್ನಹತ್ಥಿಂ ವಿಯ, ಜಲಿತಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಂ ವಿಯ, ಫಣಕತಆಸೀವಿಸಂ ವಿಯ ಚ ವಾದತ್ಥಿಕಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಮ್ಹಾತಿ ಅತ್ತಾನಂಯೇವ ಉಕ್ಕಂಸೇತಿ। ಏವಂ ಅತ್ತಾನಂ ಉಕ್ಕಂಸೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ನಿಮನ್ತಯಮಾನೋ ಅಧಿವಾಸೇತು ಮೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಧಿವಾಸೇತೂತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತು। ಸ್ವಾತನಾಯಾತಿ ಯಂ ಮೇ ತುಮ್ಹೇಸು ಕಾರಂ ಕರೋತೋ ಸ್ವೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಞ್ಚ, ತದತ್ಥಾಯ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನಾತಿ ಭಗವಾ ಕಾಯಙ್ಗಂ ವಾ ವಾಚಙ್ಗಂ ವಾ ಅಚೋಪೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಖನ್ತಿಂ ಧಾರೇನ್ತೋ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ। ಸಚ್ಚಕಸ್ಸ ಅನುಗ್ಗಹಕರಣತ್ಥಂ ಮನಸಾವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
362.Dhaṃsīti guṇadhaṃsakā. Pagabbāti vācāpāgabbiyena samannāgatā. Āsādetabbanti ghaṭṭetabbaṃ. Āsajjāti ghaṭṭetvā. Natveva bhavantaṃ gotamanti bhavantaṃ gotamaṃ āsajja kassaci attano vādaṃ anupahataṃ sakalaṃ ādāya pakkamituṃ thāmo natthīti dasseti. Na hi bhagavā hatthiādayo viya kassaci jīvitantarāyaṃ karoti. Ayaṃ pana nigaṇṭho imā tisso upamā na bhagavato ukkaṃsanatthaṃ āhari, attukkaṃsanatthameva āhari. Yathā hi rājā kañci paccatthikaṃ ghātetvā evaṃ nāma sūro evaṃ thāmasampanno puriso bhavissatīti paccatthikaṃ thomentopi attānameva thometi. Evameva sopi siyā hi, bho gotama, hatthiṃ pabhinnantiādīhi bhagavantaṃ ukkaṃsentopi mayameva sūrā mayaṃ paṇḍitā mayaṃ bahussutāyeva evaṃ pabhinnahatthiṃ viya, jalitaaggikkhandhaṃ viya, phaṇakataāsīvisaṃ viya ca vādatthikā sammāsambuddhaṃ upasaṅkamimhāti attānaṃyeva ukkaṃseti. Evaṃ attānaṃ ukkaṃsetvā bhagavantaṃ nimantayamāno adhivāsetu metiādimāha. Tattha adhivāsetūti sampaṭicchatu. Svātanāyāti yaṃ me tumhesu kāraṃ karoto sve bhavissati puññañca pītipāmojjañca, tadatthāya. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvenāti bhagavā kāyaṅgaṃ vā vācaṅgaṃ vā acopetvā abbhantareyeva khantiṃ dhārento tuṇhībhāvena adhivāsesi. Saccakassa anuggahakaraṇatthaṃ manasāva sampaṭicchīti vuttaṃ hoti.
೩೬೩. ಯಮಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾಥಾತಿ ತೇ ಕಿರ ಲಿಚ್ಛವೀ ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚಥಾಲಿಪಾಕಸತಾನಿ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಂ ಆಹರನ್ತಿ । ತದೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಏಸ ಸ್ವೇ ತುಮ್ಹೇ ಯಂ ಅಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ ಕಪ್ಪಿಯನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾಥ, ತಂ ಆಹರೇಯ್ಯಾಥ; ಸಮಣಸ್ಸ ಹಿ ಗೋತಮಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಪರಿಚಾರಕಾ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯಂ ಯುತ್ತಾಯುತ್ತಂ ಜಾನಾಥಾತಿ ವದತಿ। ಭತ್ತಾಭಿಹಾರಂ ಅಭಿಹರಿಂಸೂತಿ ಅಭಿಹರಿತಬ್ಬಂ ಭತ್ತಂ ಅಭಿಹರಿಂಸು। ಪಣೀತೇನಾತಿ ಉತ್ತಮೇನ। ಸಹತ್ಥಾತಿ ಸಹತ್ಥೇನ। ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾತಿ ಸುಟ್ಠು ತಪ್ಪೇತ್ವಾ, ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಸುಹಿತಂ ಯಾವದತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ। ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಪವಾರೇತ್ವಾ, ಅಲಂ ಅಲನ್ತಿ ಹತ್ಥಸಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಾಪೇತ್ವಾ। ಭುತ್ತಾವಿನ್ತಿ ಭುತ್ತವನ್ತಂ। ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿನ್ತಿ ಪತ್ತತೋ ಓನೀತಪಾಣಿಂ, ಅಪನೀತಹತ್ಥನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಓನಿತ್ತಪತ್ತಪಾಣಿ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ತಸ್ಸತ್ಥೋ, ಓನಿತ್ತಂ ನಾನಾಭೂತಂ ಪತ್ತಂ ಪಾಣಿತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಓನಿತ್ತಪತ್ತಪಾಣೀ। ತಂ ಓನಿತ್ತಪತ್ತಪಾಣಿಂ, ಹತ್ಥೇ ಚ ಪತ್ತಞ್ಚ ಧೋವಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತೇ ಪತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದೀತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಏವಂಭೂತಂ ಞತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಸೀದೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಞ್ಞಞ್ಚಾತಿ ಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ದಾನೇ ಪುಞ್ಞಂ, ಆಯತಿಂ ವಿಪಾಕಕ್ಖನ್ಧಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಞ್ಞಮಹೀತಿ ವಿಪಾಕಕ್ಖನ್ಧಾನಂಯೇವ ಪರಿವಾರೋ। ತಂ ದಾಯಕಾನಂ ಸುಖಾಯ ಹೋತೂತಿ ತಂ ಇಮೇಸಂ ಲಿಚ್ಛವೀನಂ ಸುಖತ್ಥಾಯ ಹೋತು। ಇದಂ ಕಿರ ಸೋ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನಾಮ, ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಚ ನ ಯುತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ದಾನಂ ನಿಯ್ಯಾತೇತುನ್ತಿ ತೇಸಂ ನಿಯ್ಯಾತೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಅಥ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಾ ಲಿಚ್ಛವೀಹಿ ಸಚ್ಚಕಸ್ಸ ದಿನ್ನಂ, ನ ಭಗವತೋ। ಸಚ್ಚಕೇನ ಪನ ಭಗವತೋ ದಿನ್ನಂ, ತಸ್ಮಾ ತಮತ್ಥಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ಯಂ ಖೋ, ಅಗ್ಗಿವೇಸ್ಸನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಇತಿ ಭಗವಾ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ಮತೇನ ವಿನಾಯೇವ ಅತ್ತನೋ ದಿನ್ನಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾತೇಸಿ, ಸಾ ಚಸ್ಸ ಅನಾಗತೇ ವಾಸನಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ।
363.Yamassa patirūpaṃ maññeyyāthāti te kira licchavī tassa pañcathālipākasatāni niccabhattaṃ āharanti . Tadeva sandhāya esa sve tumhe yaṃ assa samaṇassa gotamassa patirūpaṃ kappiyanti maññeyyātha, taṃ āhareyyātha; samaṇassa hi gotamassa tumhe paricārakā kappiyākappiyaṃ yuttāyuttaṃ jānāthāti vadati. Bhattābhihāraṃ abhihariṃsūti abhiharitabbaṃ bhattaṃ abhihariṃsu. Paṇītenāti uttamena. Sahatthāti sahatthena. Santappetvāti suṭṭhu tappetvā, paripuṇṇaṃ suhitaṃ yāvadatthaṃ katvā. Sampavāretvāti suṭṭhu pavāretvā, alaṃ alanti hatthasaññāya paṭikkhipāpetvā. Bhuttāvinti bhuttavantaṃ. Onītapattapāṇinti pattato onītapāṇiṃ, apanītahatthanti vuttaṃ hoti. ‘‘Onittapattapāṇi’’ntipi pāṭho, tassattho, onittaṃ nānābhūtaṃ pattaṃ pāṇito assāti onittapattapāṇī. Taṃ onittapattapāṇiṃ, hatthe ca pattañca dhovitvā ekamante pattaṃ nikkhipitvā nisinnanti attho. Ekamantaṃ nisīdīti bhagavantaṃ evaṃbhūtaṃ ñatvā ekasmiṃ okāse nisīdīti attho. Puññañcāti yaṃ imasmiṃ dāne puññaṃ, āyatiṃ vipākakkhandhāti attho. Puññamahīti vipākakkhandhānaṃyeva parivāro. Taṃ dāyakānaṃ sukhāya hotūti taṃ imesaṃ licchavīnaṃ sukhatthāya hotu. Idaṃ kira so ahaṃ pabbajito nāma, pabbajitena ca na yuttaṃ attano dānaṃ niyyātetunti tesaṃ niyyātento evamāha. Atha bhagavā yasmā licchavīhi saccakassa dinnaṃ, na bhagavato. Saccakena pana bhagavato dinnaṃ, tasmā tamatthaṃ dīpento yaṃ kho, aggivessanātiādimāha. Iti bhagavā nigaṇṭhassa matena vināyeva attano dinnaṃ dakkhiṇaṃ nigaṇṭhassa niyyātesi, sā cassa anāgate vāsanā bhavissatīti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಚೂಳಸಚ್ಚಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೫. ಚೂಳಸಚ್ಚಕಸುತ್ತಂ • 5. Cūḷasaccakasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೫. ಚೂಳಸಚ್ಚಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Cūḷasaccakasuttavaṇṇanā
