Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
౯. చూళసకులుదాయిసుత్తవణ్ణనా
9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
౨౭౧. పఞ్హోతి ఞాతుం ఇచ్ఛితో అత్థో, తదేవ ధమ్మదేసనాయ నిమిత్తభావతో కారణం. ఉపట్ఠాతూతి ఞాణస్స గోచరభావం ఉపగచ్ఛతు. యేన కారణేనాతి యేన తుయ్హం ఉపట్ఠితేన కారణేన ధమ్మదేసనా ఉపట్ఠహేయ్య, తం పన పరిబ్బాజకస్స అజ్ఝాసయవసేన తథా వుత్తం. తేనాహ ‘‘ఏతేన హి…పే॰… దీపేతీ’’తి. ఏకఙ్గణానీతి పిధానాభావేన ఏకఙ్గణసదిసాని. తేనాహ ‘‘పాకటానీ’’తి.
271.Pañhoti ñātuṃ icchito attho, tadeva dhammadesanāya nimittabhāvato kāraṇaṃ. Upaṭṭhātūti ñāṇassa gocarabhāvaṃ upagacchatu. Yena kāraṇenāti yena tuyhaṃ upaṭṭhitena kāraṇena dhammadesanā upaṭṭhaheyya, taṃ pana paribbājakassa ajjhāsayavasena tathā vuttaṃ. Tenāha ‘‘etena hi…pe… dīpetī’’ti. Ekaṅgaṇānīti pidhānābhāvena ekaṅgaṇasadisāni. Tenāha ‘‘pākaṭānī’’ti.
జానన్తోతి అత్తనో తథాభావం సయం జానన్తో. సక్కచ్చం సుస్సూసతీతి ‘‘తథాభూతంయేవ మం తథా అవోచా’’తి సాదరం సుస్సూసతి. తస్మాతి దిబ్బచక్ఖులాభినో అనాగతంసఞాణలాభతో. ఏవమాహాతి ‘‘యో ఖో, ఉదాయి, దిబ్బేన చక్ఖునా’’తి ఆరభిత్వా ‘‘సో వా మం అపరన్తం ఆరబ్భ పఞ్హం పుచ్ఛేయ్యా’’తి ఏవం అవోచ.
Jānantoti attano tathābhāvaṃ sayaṃ jānanto. Sakkaccaṃ sussūsatīti ‘‘tathābhūtaṃyeva maṃ tathā avocā’’ti sādaraṃ sussūsati. Tasmāti dibbacakkhulābhino anāgataṃsañāṇalābhato. Evamāhāti ‘‘yo kho, udāyi, dibbena cakkhunā’’ti ārabhitvā ‘‘so vā maṃ aparantaṃ ārabbha pañhaṃ puccheyyā’’ti evaṃ avoca.
ఇతరన్తి అవసిట్ఠం ఇమస్మిం ఠానే వత్తబ్బం. వుత్తనయమేవాతి ‘‘యో హి లాభీ’’తిఆదినా వుత్తనయమేవ. అతీతేతి పుబ్బేనివాసానుస్సతిఞాణస్స విసయభూతే అత్థే. అనాగతేతి అనాగతంసఞాణస్స విసయభూతే అనాగతే అత్థే.
Itaranti avasiṭṭhaṃ imasmiṃ ṭhāne vattabbaṃ. Vuttanayamevāti ‘‘yo hi lābhī’’tiādinā vuttanayameva. Atīteti pubbenivāsānussatiñāṇassa visayabhūte atthe. Anāgateti anāgataṃsañāṇassa visayabhūte anāgate atthe.
పంసుపదేసే నిబ్బత్తనతో పంసుసమోకిణ్ణసరీరతాయ పంసుపిసాచకం. ఏకం మూలం గహేత్వాతి దీఘసో హేట్ఠిమన్తేన చతురఙ్గులం, ఉపరిమన్తేన విదత్థికం రుక్ఖగచ్ఛలతాదీసు యస్స కస్సచి ఏకం మూలం గహేత్వా అఞ్ఞజాతికానం అదిస్సమానకాయో హోతి. అయం కిర నేసం జాతిసిద్ధా ధమ్మతా. తత్రాతి తస్స మూలవసేన అదిస్సమానకతాయ. న దిస్సతి ఞాణేన న పస్సతి.
Paṃsupadese nibbattanato paṃsusamokiṇṇasarīratāya paṃsupisācakaṃ. Ekaṃ mūlaṃ gahetvāti dīghaso heṭṭhimantena caturaṅgulaṃ, uparimantena vidatthikaṃ rukkhagacchalatādīsu yassa kassaci ekaṃ mūlaṃ gahetvā aññajātikānaṃ adissamānakāyo hoti. Ayaṃ kira nesaṃ jātisiddhā dhammatā. Tatrāti tassa mūlavasena adissamānakatāya. Na dissati ñāṇena na passati.
౨౭౨. న చ అత్థం దీపేయ్యాతి అధిప్పేతమత్థం సా వాచా సరూపతో న చ దీపేయ్య, కేవలం వాచామత్తమేవాతి అధిప్పాయో. పటిహరితబ్బట్ఠేన పరసన్తానే నేతబ్బట్ఠేన పటిహారియ-సద్దద్వారేన విఞ్ఞాతబ్బో భావత్థో, సోవ పాటిహీరకో నిరుత్తినయేన, నత్థి ఏతస్స పాటిహీరకన్తి అప్పాటిహీరకతం, త-సద్దేన పదం వడ్ఢేత్వా తథా వుత్తం, అనియ్యానం. తేనాహ ‘‘నిరత్థకం సమ్పజ్జతీ’’తి. సుభకిణ్హదేవలోకే ఖన్ధా వియ జోతేతీతి ఇమినా – ‘‘దిబ్బో రూపీ మనోమయో సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గీ అహీనిన్ద్రియో అత్తా’’తి ఇమమత్థం దస్సేతి.
272.Na ca atthaṃ dīpeyyāti adhippetamatthaṃ sā vācā sarūpato na ca dīpeyya, kevalaṃ vācāmattamevāti adhippāyo. Paṭiharitabbaṭṭhena parasantāne netabbaṭṭhena paṭihāriya-saddadvārena viññātabbo bhāvattho, sova pāṭihīrako niruttinayena, natthi etassa pāṭihīrakanti appāṭihīrakataṃ, ta-saddena padaṃ vaḍḍhetvā tathā vuttaṃ, aniyyānaṃ. Tenāha ‘‘niratthakaṃ sampajjatī’’ti. Subhakiṇhadevaloke khandhā viya jotetīti iminā – ‘‘dibbo rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo attā’’ti imamatthaṃ dasseti.
౨౭౩. సఉపసగ్గపదస్స అత్థో ఉపసగ్గేన వినాపి విఞ్ఞాయతీతి ఆహ ‘‘విద్ధేతి ఉబ్బిద్ధే’’తి. సా చస్స ఉబ్బిద్ధతా ఉపక్కిలేసవిగమేన సుచిభావేన ఉపట్ఠానన్తి ఆహ ‘‘మేఘవిగమేన దూరీభూతే’’తి. ఇన్దనీలమణి వియ దిబ్బతి జోతేతీతి దేవో, ఆకాసో. ‘‘అడ్ఢరత్తసమయే’’తి వత్తబ్బే భుమ్మత్థే విహితవచనానం అచ్చన్తసంయోగాభావా ఉపయోగవచనం వేదితబ్బం. పుణ్ణమాసియఞ్హి గగనమజ్ఝస్స పురతో వా పచ్ఛతో వా అన్తే ఠితే అడ్ఢరత్తే సమయో భిన్నో నామ హోతి, మజ్ఝే ఏవ పన ఠితో అభిన్నో నామ. తేనాహ ‘‘అభిన్నే అడ్ఢరత్తసమయే’’తి.
273. Saupasaggapadassa attho upasaggena vināpi viññāyatīti āha ‘‘viddheti ubbiddhe’’ti. Sā cassa ubbiddhatā upakkilesavigamena sucibhāvena upaṭṭhānanti āha ‘‘meghavigamena dūrībhūte’’ti. Indanīlamaṇi viya dibbati jotetīti devo, ākāso. ‘‘Aḍḍharattasamaye’’ti vattabbe bhummatthe vihitavacanānaṃ accantasaṃyogābhāvā upayogavacanaṃ veditabbaṃ. Puṇṇamāsiyañhi gaganamajjhassa purato vā pacchato vā ante ṭhite aḍḍharatte samayo bhinno nāma hoti, majjhe eva pana ṭhito abhinno nāma. Tenāha ‘‘abhinne aḍḍharattasamaye’’ti.
యే అనుభోన్తీతి యే దేవా చన్దిమసూరియానం ఆభా అనుభోన్తి వినిభుఞ్జన్తి వళఞ్జన్తి చ తేహి దేవేహి బహూ చేవ బహుతరా చ చన్దిమసూరియానం ఆభా అననుభోన్తో. తేనాహ – ‘‘అత్తనో సరీరోభాసేనేవ ఆలోకం ఫరిత్వా విహరన్తీ’’తి.
Ye anubhontīti ye devā candimasūriyānaṃ ābhā anubhonti vinibhuñjanti vaḷañjanti ca tehi devehi bahū ceva bahutarā ca candimasūriyānaṃ ābhā ananubhonto. Tenāha – ‘‘attano sarīrobhāseneva ālokaṃ pharitvā viharantī’’ti.
౨౭౪. పుచ్ఛామూళ్హో పన జాతో ‘‘అయం పరమో వణ్ణో’’తి గహితపదస్స విధమనేన. అచేలకపాళిన్తి ‘‘అచేలకో హోతి ముత్తాచారో’’తిఆదినయప్పవత్తం (దీ॰ ని॰ ౧.౩౯౪) అచేలకపటిపత్తిదీపకగన్థం, గన్థసీసేనేవ తేన పకాసితవాదాని వదతి. సురామేరయపానమనుయుత్తపుగ్గలస్స సురాపానతో విరతి తస్స కాయం చిత్తఞ్చ తాపేన్తీ సంవత్తతీతి సురాపానవిరతి (తపో, సోయేవ గుణో. తేనాహ ‘‘సురాపానవిరతీతి అత్థో’’తి).
274.Pucchāmūḷho pana jāto ‘‘ayaṃ paramo vaṇṇo’’ti gahitapadassa vidhamanena. Acelakapāḷinti ‘‘acelako hoti muttācāro’’tiādinayappavattaṃ (dī. ni. 1.394) acelakapaṭipattidīpakaganthaṃ, ganthasīseneva tena pakāsitavādāni vadati. Surāmerayapānamanuyuttapuggalassa surāpānato virati tassa kāyaṃ cittañca tāpentī saṃvattatīti surāpānavirati (tapo, soyeva guṇo. Tenāha ‘‘surāpānaviratīti attho’’ti).
౨౭౫. ఏకన్తం అచ్చన్తమేవ సుఖం అస్సాతి ఏకన్తసుఖం. పఞ్చసు ధమ్మేసూతి ‘‘పాణాతిపాతా పటివిరతీ’’తిఆదీసు పఞ్చసు సీలాచారధమ్మేసు. న జానింసూతి సమ్మోసేన అనుపట్ఠహన్తి తదత్థం న బుజ్ఝన్తి. బుద్ధుప్పాదేన కిర విహతతేజాని మహానుభావాని మన్తపదాని వియ బాహిరకానం యోగావచరగన్థేన సద్ధిం యోగావచరపటిపదా నస్సతి. ఉగ్గణ్హింసూతి ‘‘పఞ్చ పుబ్బభాగధమ్మే’’తిఆదివచనమత్తం ఉగ్గణ్హింసు. తతియజ్ఝానతోతి కారణోపచారేన ఫలం వదతి, ఫలభూతతో తతియజ్ఝానతో.
275. Ekantaṃ accantameva sukhaṃ assāti ekantasukhaṃ. Pañcasu dhammesūti ‘‘pāṇātipātā paṭiviratī’’tiādīsu pañcasu sīlācāradhammesu. Na jāniṃsūti sammosena anupaṭṭhahanti tadatthaṃ na bujjhanti. Buddhuppādena kira vihatatejāni mahānubhāvāni mantapadāni viya bāhirakānaṃ yogāvacaraganthena saddhiṃ yogāvacarapaṭipadā nassati. Uggaṇhiṃsūti ‘‘pañca pubbabhāgadhamme’’tiādivacanamattaṃ uggaṇhiṃsu. Tatiyajjhānatoti kāraṇopacārena phalaṃ vadati, phalabhūtato tatiyajjhānato.
౨౭౬. ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స పటిలాభేన పత్తియా తత్థ నిబ్బత్తి పటిలాభసచ్ఛికిరియా. ఏకన్తసుఖే లోకే అనభినిబ్బత్తిత్వా ఏవ ఇద్ధియా తత్థ గన్త్వా తస్స సత్తలోకస్స భాజనలోకస్స చ పచ్చక్ఖతో దస్సనం పచ్చక్ఖసచ్ఛికిరియా. తేనాహ ‘‘తత్థా’’తిఆది.
276. Ekantasukhassa lokassa paṭilābhena pattiyā tattha nibbatti paṭilābhasacchikiriyā. Ekantasukhe loke anabhinibbattitvā eva iddhiyā tattha gantvā tassa sattalokassa bhājanalokassa ca paccakkhato dassanaṃ paccakkhasacchikiriyā. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi.
౨౭౭. ఉదఞ్చనికోతి ఉదఞ్చనో. విఞ్ఝుపబ్బతపస్సే గామానం అనివిట్ఠత్తా తింసయోజనమత్తం ఠానం అటవీ నామ, తత్థ సేనాసనం, తస్మిం అటవిసేనాసనే పధానకమ్మికానం భిక్ఖూనం బహూనం తత్థ నివాసేన ఏకం పధానఘరం అహోసి.
277.Udañcanikoti udañcano. Viñjhupabbatapasse gāmānaṃ aniviṭṭhattā tiṃsayojanamattaṃ ṭhānaṃ aṭavī nāma, tattha senāsanaṃ, tasmiṃ aṭavisenāsane padhānakammikānaṃ bhikkhūnaṃ bahūnaṃ tattha nivāsena ekaṃ padhānagharaṃ ahosi.
చూళసకులుదాయిసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా సమత్తా.
Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౯. చూళసకులుదాయిసుత్తం • 9. Cūḷasakuludāyisuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౯. చూళసకులుదాయిసుత్తవణ్ణనా • 9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā