| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೯. ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
೨೭೦. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯದಾ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾತಿ ಇದಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸೋತುಕಾಮೋ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಸಾಲಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ।
270.Evaṃme sutanti cūḷasakuludāyisuttaṃ. Tattha yadā pana, bhante, bhagavāti idaṃ paribbājako dhammakathaṃ sotukāmo bhagavato dhammadesanāya sālayabhāvaṃ dassento āha.
೨೭೧. ತಂಯೇವೇತ್ಥ ಪಟಿಭಾತೂತಿ ಸಚೇ ಧಮ್ಮಂ ಸೋತುಕಾಮೋ, ತುಯ್ಹೇವೇತ್ಥ ಏಕೋ ಪಞ್ಹೋ ಏಕಂ ಕಾರಣಂ ಉಪಟ್ಠಾತು। ಯಥಾ ಮಂ ಪಟಿಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಮಮ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಉಪಟ್ಠಹೇಯ್ಯ, ಏತೇನ ಹಿ ಕಾರಣೇನ ಕಥಾಯ ಸಮುಟ್ಠಿತಾಯ ಸುಖಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತುನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಸೋ ಕಿರ ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಸಚೇ ಭಗವಾ ಇಧ ಅಭವಿಸ್ಸಾ, ಅಯಮೇತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋತಿ ದೀಪಸಹಸ್ಸಂ ವಿಯ ಉಜ್ಜಲಾಪೇತ್ವಾ ಅಜ್ಜ ಮೇ ಪಾಕಟಂ ಅಕರಿಸ್ಸಾ’’ತಿ ದಸಬಲಂಯೇವ ಅನುಸ್ಸರಿ। ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಹೋ ನೂನಾತಿ ಅನುಸ್ಸರಣತ್ಥೇ ನಿಪಾತದ್ವಯಂ। ತೇನ ತಸ್ಸ ಭಗವನ್ತಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಅಹೋ ನೂನ ಭಗವಾ ಅಹೋ ನೂನ ಸುಗತೋ’’ತಿ। ಯೋ ಇಮೇಸನ್ತಿ ಯೋ ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ। ಸುಕುಸಲೋತಿ ಸುಟ್ಠು ಕುಸಲೋ ನಿಪುಣೋ ಛೇಕೋ। ಸೋ ಭಗವಾ ಅಹೋ ನೂನ ಕಥೇಯ್ಯ, ಸೋ ಸುಗತೋ ಅಹೋ ನೂನ ಕಥೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಹಿ ಭಗವತೋ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಸ್ಸ ಅನೇಕಾನಿ ಕಪ್ಪಕೋಟಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ಏಕಙ್ಗಣಾನಿ ಪಾಕಟಾನೀತಿ, ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
271.Taṃyevettha paṭibhātūti sace dhammaṃ sotukāmo, tuyhevettha eko pañho ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhātu. Yathā maṃ paṭibhāseyyāti yena kāraṇena mama dhammadesanā upaṭṭhaheyya, etena hi kāraṇena kathāya samuṭṭhitāya sukhaṃ dhammaṃ desetunti dīpeti. Tassa mayhaṃ, bhanteti so kira taṃ disvā – ‘‘sace bhagavā idha abhavissā, ayametassa bhāsitassa atthoti dīpasahassaṃ viya ujjalāpetvā ajja me pākaṭaṃ akarissā’’ti dasabalaṃyeva anussari. Tasmā tassa mayhaṃ, bhantetiādimāha. Tattha aho nūnāti anussaraṇatthe nipātadvayaṃ. Tena tassa bhagavantaṃ anussarantassa etadahosi ‘‘aho nūna bhagavā aho nūna sugato’’ti. Yo imesanti yo imesaṃ dhammānaṃ. Sukusaloti suṭṭhu kusalo nipuṇo cheko. So bhagavā aho nūna katheyya, so sugato aho nūna katheyya, tassa hi bhagavato pubbenivāsañāṇassa anekāni kappakoṭisahassāni ekaṅgaṇāni pākaṭānīti, ayamettha adhippāyo.
ತಸ್ಸ ವಾಹಂ ಪುಬ್ಬನ್ತಂ ಆರಬ್ಭಾತಿ ಯೋ ಹಿ ಲಾಭೀ ಹೋತಿ, ಸೋ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ತ್ವಂ ಖತ್ತಿಯೋ ಅಹೋಸಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಜಾನನ್ತೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುಸ್ಸೂಸತಿ। ಅಲಾಭೀ ಪನ – ‘‘ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸೀಸಕಮ್ಪಮೇತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ – ‘‘ತಸ್ಸ ವಾಹಂ ಪುಬ್ಬನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।
Tassa vāhaṃ pubbantaṃ ārabbhāti yo hi lābhī hoti, so ‘‘pubbe tvaṃ khattiyo ahosi, brāhmaṇo ahosī’’ti vutte jānanto sakkaccaṃ sussūsati. Alābhī pana – ‘‘evaṃ bhavissati evaṃ bhavissatī’’ti sīsakampamettameva dasseti. Tasmā evamāha – ‘‘tassa vāhaṃ pubbantaṃ ārabbha pañhassa veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya’’nti.
ಸೋ ವಾ ಮಂ ಅಪರನ್ತನ್ತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಲಾಭಿನೋ ಹಿ ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಂ ಇಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಇತರಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
So vā maṃ aparantanti dibbacakkhulābhino hi anāgataṃsañāṇaṃ ijjhati, tasmā evamāha. Itaraṃ pubbe vuttanayameva.
ಧಮ್ಮಂ ತೇ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಯಂ ಕಿರ ಅತೀತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇಪಿ ನ ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಅನಾಗತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇಪಿ ನ ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಸಣ್ಹಸುಖುಮಂ ಪಚ್ಚಯಾಕಾರಂ ದೇಸೇತುಕಾಮೋ ಏವಮಾಹ। ಕಿಂ ಪನ ತಂ ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತೀತಿ? ಏತಂ ಪಗೇವ ನ ಬುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಅನಾಗತೇ ಪನಸ್ಸ ವಾಸನಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ದಿಸ್ವಾ ಭಗವಾ ಏವಮಾಹ।
Dhammaṃte desessāmīti ayaṃ kira atīte desiyamānepi na bujjhissati, anāgate desiyamānepi na bujjhissati. Athassa bhagavā saṇhasukhumaṃ paccayākāraṃ desetukāmo evamāha. Kiṃ pana taṃ bujjhissatīti? Etaṃ pageva na bujjhissati, anāgate panassa vāsanāya paccayo bhavissatīti disvā bhagavā evamāha.
ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕನ್ತಿ ಅಸುಚಿಟ್ಠಾನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಪಿಸಾಚಂ। ಸೋ ಹಿ ಏಕಂ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಕಾಯೋ ಹೋತಿ। ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು – ಏಕಾ ಕಿರ ಯಕ್ಖಿನೀ ದ್ವೇ ದಾರಕೇ ಥೂಪಾರಾಮದ್ವಾರೇ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಆಹಾರಪರಿಯೇಸನತ್ಥಂ ನಗರಂ ಗತಾ। ದಾರಕಾ ಏಕಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕತ್ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಹಂಸು, – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮಾತಾ ಅನ್ತೋ ನಗರಂ ಪವಿಟ್ಠಾ, ತಸ್ಸಾ ವದೇಯ್ಯಾಥ ‘ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ಲದ್ಧಕಂ, ಗಹೇತ್ವಾ ಸೀಘಂ ಗಚ್ಛ, ದಾರಕಾ ತೇ ಜಿಘಚ್ಛಿತಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀ’’’ತಿ। ತಮಹಂ ಕಥಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ? ಇದಂ, ಭನ್ತೇ, ಗಣ್ಹಥಾತಿ ಏಕಂ ಮೂಲಖಣ್ಡಂ ಅದಂಸು। ಥೇರಸ್ಸ ಅನೇಕಾನಿ ಯಕ್ಖಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯಿಂಸು, ಸೋ ದಾರಕೇಹಿ ದಿನ್ನಸಞ್ಞಾಣೇನ ತಂ ಯಕ್ಖಿನಿಂ ಅದ್ದಸ ವಿರೂಪಂ ಬೀಭಚ್ಛಂ ಕೇವಲಂ ವೀಥಿಯಂ ಗಬ್ಭಮಲಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸಮಾನಂ। ದಿಸ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಕಥೇಸಿ । ಕಥಂ ಮಂ ತ್ವಂ ಪಸ್ಸಸೀತಿ ವುತ್ತೇ ಮೂಲಖಣ್ಡಂ ದಸ್ಸೇಸಿ, ಸಾ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿ। ಏವಂ ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕಾ ಏಕಂ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಕಾಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇಸ ‘‘ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕಮ್ಪಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ನ ಪಕ್ಖಾಯತೀತಿ ನ ದಿಸ್ಸತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ।
Paṃsupisācakanti asuciṭṭhāne nibbattapisācaṃ. So hi ekaṃ mūlaṃ gahetvā adissamānakāyo hoti. Tatridaṃ vatthu – ekā kira yakkhinī dve dārake thūpārāmadvāre nisīdāpetvā āhārapariyesanatthaṃ nagaraṃ gatā. Dārakā ekaṃ piṇḍapātikattheraṃ disvā āhaṃsu, – ‘‘bhante, amhākaṃ mātā anto nagaraṃ paviṭṭhā, tassā vadeyyātha ‘yaṃ vā taṃ vā laddhakaṃ, gahetvā sīghaṃ gaccha, dārakā te jighacchitaṃ sandhāretuṃ na sakkontī’’’ti. Tamahaṃ kathaṃ passissāmīti? Idaṃ, bhante, gaṇhathāti ekaṃ mūlakhaṇḍaṃ adaṃsu. Therassa anekāni yakkhasahassāni paññāyiṃsu, so dārakehi dinnasaññāṇena taṃ yakkhiniṃ addasa virūpaṃ bībhacchaṃ kevalaṃ vīthiyaṃ gabbhamalaṃ paccāsīsamānaṃ. Disvā tamatthaṃ kathesi . Kathaṃ maṃ tvaṃ passasīti vutte mūlakhaṇḍaṃ dassesi, sā acchinditvā gaṇhi. Evaṃ paṃsupisācakā ekaṃ mūlaṃ gahetvā adissamānakāyā honti. Taṃ sandhāyesa ‘‘paṃsupisācakampi na passāmī’’ti āha. Na pakkhāyatīti na dissati na upaṭṭhāti.
೨೭೨. ದೀಘಾಪಿ ಖೋ ತೇ ಏಸಾತಿ ಉದಾಯಿ ಏಸಾ ತವ ವಾಚಾ ದೀಘಾಪಿ ಭವೇಯ್ಯ, ಏವಂ ವದನ್ತಸ್ಸ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಪವತ್ತೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಅತ್ಥಂ ದೀಪೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತನ್ತಿ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಮೂಲಕಂ ನಿರತ್ಥಕಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
272.Dīghāpi kho te esāti udāyi esā tava vācā dīghāpi bhaveyya, evaṃ vadantassa vassasatampi vassasahassampi pavatteyya, na ca atthaṃ dīpeyyāti adhippāyo. Appāṭihīrakatanti aniyyānikaṃ amūlakaṃ niratthakaṃ sampajjatīti attho.
ಇದಾನಿ ತಂ ವಣ್ಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇ ರತ್ತಕಮ್ಬಲೇ ಠಪಿತೋ। ಏವಂವಣ್ಣೋ ಅತ್ತಾ ಹೋತೀತಿ ಇದಂ ಸೋ ಸುಭಕಿಣ್ಹದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಕ್ಖನ್ಧೇ ಸನ್ಧಾಯ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮತಕಾಲೇ ಅತ್ತಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಾ ವಿಯ ಜೋತೇತೀ’’ತಿ ವದತಿ।
Idāni taṃ vaṇṇaṃ dassento seyyathāpi, bhantetiādimāha. Tattha paṇḍukambale nikkhittoti visabhāgavaṇṇe rattakambale ṭhapito. Evaṃvaṇṇo attā hotīti idaṃ so subhakiṇhadevaloke nibbattakkhandhe sandhāya – ‘‘amhākaṃ matakāle attā subhakiṇhadevaloke khandhā viya jotetī’’ti vadati.
೨೭೩. ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ಉಭಿನ್ನನ್ತಿ ಸೋ ಕಿರ ಯಸ್ಮಾ ಮಣಿಸ್ಸ ಬಹಿ ಆಭಾ ನ ನಿಚ್ಛರತಿ, ಖಜ್ಜೋಪನಕಸ್ಸ ಅಙ್ಗುಲದ್ವಙ್ಗುಲಚತುರಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ನಿಚ್ಛರತಿ, ಮಹಾಖಜ್ಜೋಪನಕಸ್ಸ ಪನ ಖಳಮಣ್ಡಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಿಚ್ಛರತಿಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ।
273.Ayaṃimesaṃ ubhinnanti so kira yasmā maṇissa bahi ābhā na niccharati, khajjopanakassa aṅguladvaṅgulacaturaṅgulamattaṃ niccharati, mahākhajjopanakassa pana khaḷamaṇḍalamattampi niccharatiyeva, tasmā evamāha.
ವಿದ್ಧೇತಿ ಉಬ್ಬಿದ್ಧೇ, ಮೇಘವಿಗಮೇನ ದೂರೀಭೂತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಗತವಲಾಹಕೇತಿ ಅಪಗತಮೇಘೇ। ದೇವೇತಿ ಆಕಾಸೇ। ಓಸಧಿತಾರಕಾತಿ ಸುಕ್ಕತಾರಕಾ। ಸಾ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಸಾ ಉದಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತೇನ ಸಞ್ಞಾಣೇನ ಓಸಧಾನಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿಪಿ ಪಿವನ್ತಿಪಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಓಸಧಿತಾರಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಭಿದೋ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯನ್ತಿ ಅಭಿನ್ನೇ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇ। ಇಮಿನಾ ಗಗನಮಜ್ಝೇ ಠಿತಚನ್ದಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಭಿದೋ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Viddheti ubbiddhe, meghavigamena dūrībhūteti attho. Vigatavalāhaketi apagatameghe. Deveti ākāse. Osadhitārakāti sukkatārakā. Sā hi yasmā tassā udayato paṭṭhāya tena saññāṇena osadhāni gaṇhantipi pivantipi, tasmā ‘‘osadhitārakā’’ti vuccati. Abhido aḍḍharattasamayanti abhinne aḍḍharattasamaye. Iminā gaganamajjhe ṭhitacandaṃ dasseti. Abhido majjhanhikepi eseva nayo.
ಅತೋ ಖೋತಿ ಯೇ ಅನುಭೋನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಬಹುತರಾ, ಬಹೂ ಚೇವ ಬಹುತರಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಭಾ ನಾನುಭೋನ್ತೀತಿ ಓಭಾಸಂ ನ ವಳಞ್ಜನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ಸರೀರೋಭಾಸೇನೇವ ಆಲೋಕಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತಿ।
Ato khoti ye anubhonti, tehi bahutarā, bahū ceva bahutarā cāti attho. Ābhā nānubhontīti obhāsaṃ na vaḷañjanti, attano sarīrobhāseneva ālokaṃ pharitvā viharanti.
೨೭೪. ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಸೋ ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿಸಿನ್ನೋ, ಪುಚ್ಛಾಮೂಳ್ಹೋ ಪನ ಜಾತೋ, ತಸ್ಮಾ ನಂ ಭಗವಾ ತಂ ಪುಚ್ಛಂ ಸರಾಪೇನ್ತೋ ಕಿಂ ಪನ, ಉದಾಯಿ, ಅತ್ಥಿ ಏಕನ್ತಸುಖೋ ಲೋಕೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಕಾರವತೀತಿ ಕಾರಣವತೀ। ಅಞ್ಞತರಂ ವಾ ಪನ ತಪೋಗುಣನ್ತಿ ಅಚೇಲಕಪಾಳಿಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ, ಸುರಾಪಾನವಿರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
274. Idāni yasmā so ‘‘ekantasukhaṃ lokaṃ pucchissāmī’’ti nisinno, pucchāmūḷho pana jāto, tasmā naṃ bhagavā taṃ pucchaṃ sarāpento kiṃ pana, udāyi, atthi ekantasukho lokotiādimāha. Tattha ākāravatīti kāraṇavatī. Aññataraṃ vā pana tapoguṇanti acelakapāḷiṃ sandhāyāha, surāpānaviratīti attho.
೨೭೫. ಕತಮಾ ಪನ ಸಾ, ಭನ್ತೇ, ಆಕಾರವತೀ ಪಟಿಪದಾ ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸಾತಿ ಕಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛತಿ? ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಮಯಂ ಸತ್ತಾನಂ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ವದಾಮ, ಪಟಿಪದಂ ಪನ ಕಾಲೇನ ಸುಖಂ ಕಾಲೇನ ದುಕ್ಖಂ ವದಾಮ। ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪದಾಯಪಿ ಏಕನ್ತಸುಖಾಯ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಥಾ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ, ಸತ್ಥು ಕಥಾವ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ’’ತಿ। ಇದಾನಿ ಸತ್ಥಾರಂಯೇವ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛತಿ।
275.Katamā pana sā, bhante, ākāravatī paṭipadā ekantasukhassāti kasmā pucchati? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘mayaṃ sattānaṃ ekantasukhaṃ vadāma, paṭipadaṃ pana kālena sukhaṃ kālena dukkhaṃ vadāma. Ekantasukhassa kho pana attano paṭipadāyapi ekantasukhāya bhavitabbaṃ. Amhākaṃ kathā aniyyānikā, satthu kathāva niyyānikā’’ti. Idāni satthāraṃyeva pucchitvā jānissāmīti tasmā pucchati.
ಏತ್ಥ ಮಯಂ ಅನಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಕಾರಣೇ ಮಯಂ ಅನಸ್ಸಾಮ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಏವಮಾಹಂಸು? ತೇ ಕಿರ ಪುಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೀತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಪನ ಕಾಲೇ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಿಂಸು, ತತಿಯಜ್ಝಾನಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಪಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಭಾಗಧಮ್ಮೇ ಪನ ‘‘ಆಕಾರವತೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಂಸು। ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹಂಸು। ಉತ್ತರಿತರನ್ತಿ ಇತೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಉತ್ತರಿತರಂ ಪಟಿಪದಂ ವಾ ತತಿಯಜ್ಝಾನತೋ ಉತ್ತರಿತರಂ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ವಾ ನ ಜಾನಾಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಪ್ಪಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾತಿ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಮಹಾಸದ್ದಂ ಕಾತುಂ ಆರದ್ಧೇ ನಿಸ್ಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾ।
Etthamayaṃ anassāmāti etasmiṃ kāraṇe mayaṃ anassāma. Kasmā pana evamāhaṃsu? Te kira pubbe pañcasu dhammesu patiṭṭhāya kasiṇaparikammaṃ katvā tatiyajjhānaṃ nibbattetvā aparihīnajjhānā kālaṃ katvā subhakiṇhesu nibbattantīti jānanti, gacchante gacchante pana kāle kasiṇaparikammampi na jāniṃsu, tatiyajjhānampi nibbattetuṃ nāsakkhiṃsu. Pañca pubbabhāgadhamme pana ‘‘ākāravatī paṭipadā’’ti uggahetvā tatiyajjhānaṃ ‘‘ekantasukho loko’’ti uggaṇhiṃsu. Tasmā evamāhaṃsu. Uttaritaranti ito pañcahi dhammehi uttaritaraṃ paṭipadaṃ vā tatiyajjhānato uttaritaraṃ ekantasukhaṃ lokaṃ vā na jānāmāti vuttaṃ hoti. Appasadde katvāti ekappahāreneva mahāsaddaṃ kātuṃ āraddhe nissadde katvā.
೨೭೬. ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಹೇತೂತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವೇ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಪಟಿಲಾಭಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಚ। ತತ್ಥ ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹಲೋಕೇ ತೇಸಂ ದೇವಾನಂ ಸಮಾನಾಯುವಣ್ಣೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಅಯಂ ಪಟಿಲಾಭಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ನಾಮ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಇದ್ಧಿವಿಕುಬ್ಬನೇನ ಸುಭಕಿಣ್ಹಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಹಿ ದೇವೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸಲ್ಲಪತಿ ಸಾಕಚ್ಛಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಅಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ನಾಮ। ತಾಸಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ತತಿಯಜ್ಝಾನಂ ಆಕಾರವತೀ ಪಟಿಪದಾ ನಾಮ। ತಞ್ಹಿ ಅನುಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ನೇವ ಸಕ್ಕಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತುಂ, ನ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ। ಇತಿ ದುವಿಧಮ್ಪೇತಂ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಂ ಸನ್ಧಾಯ – ‘‘ಏತಸ್ಸ ನೂನ, ಭನ್ತೇ, ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಹೇತೂ’’ತಿ ಆಹ।
276.Sacchikiriyāhetūti ettha dve sacchikiriyā paṭilābhasacchikiriyā ca paccakkhasacchikiriyā ca. Tattha tatiyajjhānaṃ nibbattetvā aparihīnajjhāno kālaṃ katvā subhakiṇhaloke tesaṃ devānaṃ samānāyuvaṇṇo hutvā nibbattati, ayaṃ paṭilābhasacchikiriyā nāma. Catutthajjhānaṃ nibbattetvā iddhivikubbanena subhakiṇhalokaṃ gantvā tehi devehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ āpajjati, ayaṃ paccakkhasacchikiriyā nāma. Tāsaṃ dvinnampi tatiyajjhānaṃ ākāravatī paṭipadā nāma. Tañhi anuppādetvā neva sakkā subhakiṇhaloke nibbattituṃ, na catutthajjhānaṃ uppādetuṃ. Iti duvidhampetaṃ sacchikiriyaṃ sandhāya – ‘‘etassa nūna, bhante, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāhetū’’ti āha.
೨೭೭. ಉದಞ್ಚನಿಕೋತಿ ಉದಕವಾರಕೋ। ಅನ್ತರಾಯಮಕಾಸೀತಿ ಯಥಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ನ ಲಭತಿ, ಏವಂ ಉಪದ್ದುತಮಕಾಸಿ ಯಥಾ ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯವಿಪನ್ನಂ। ಅಯಂ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಮಕಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಏಕೋ ಸಹಾಯಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾಸನೇ ಅನಭಿರತೋ, ‘‘ಆವುಸೋ, ವಿಬ್ಭಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸಿ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಚೀವರೇ ಲೋಭಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಗಿಹಿಭಾವಾಯ ವಣ್ಣಂ ಅಭಾಸಿ। ಇತರೋ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಚೀವರಂ ದತ್ವಾ ವಿಬ್ಭಮಿ। ತೇನಸ್ಸ ಕಮ್ಮುನಾ ಇದಾನಿ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅನ್ತರಾಯೋ ಜಾತೋ। ಭಗವತಾ ಪನಸ್ಸ ಪುರಿಮಸುತ್ತಂ ಅತಿರೇಕಭಾಣವಾರಮತ್ತಂ, ಇದಂ ಭಾಣವಾರಮತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ತಕಾಯ ತನ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮೋ ಕಥಿತೋ, ಏಕದೇಸನಾಯಪಿ ಮಗ್ಗಫಲಪಟಿವೇಧೋ ನ ಜಾತೋ, ಅನಾಗತೇ ಪನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಅನಾಗತೇ ಪಚ್ಚಯಭಾವಞ್ಚಸ್ಸ ದಿಸ್ವಾ ಭಗವಾ ಧರಮಾನೋ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಮ್ಪಿ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರಿಮ್ಹಿ ಏತದಗ್ಗೇ ನ ಠಪೇಸಿ। ಪಸ್ಸತಿ ಹಿ ಭಗವಾ – ‘‘ಅನಾಗತೇ ಅಯಂ ಮಮ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರೀನಂ ಅಗ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
277.Udañcanikoti udakavārako. Antarāyamakāsīti yathā pabbajjaṃ na labhati, evaṃ upaddutamakāsi yathā taṃ upanissayavipannaṃ. Ayaṃ kira kassapabuddhakāle pabbajitvā samaṇadhammamakāsi. Athassa eko sahāyako bhikkhu sāsane anabhirato, ‘‘āvuso, vibbhamissāmī’’ti ārocesi. So tassa pattacīvare lobhaṃ uppādetvā gihibhāvāya vaṇṇaṃ abhāsi. Itaro tassa pattacīvaraṃ datvā vibbhami. Tenassa kammunā idāni bhagavato sammukhā pabbajjāya antarāyo jāto. Bhagavatā panassa purimasuttaṃ atirekabhāṇavāramattaṃ, idaṃ bhāṇavāramattanti ettakāya tantiyā dhammo kathito, ekadesanāyapi maggaphalapaṭivedho na jāto, anāgate panassa paccayo bhavissatīti bhagavā dhammaṃ deseti. Anāgate paccayabhāvañcassa disvā bhagavā dharamāno ekaṃ bhikkhumpi mettāvihārimhi etadagge na ṭhapesi. Passati hi bhagavā – ‘‘anāgate ayaṃ mama sāsane pabbajitvā mettāvihārīnaṃ aggo bhavissatī’’ti.
ಸೋ ಭಗವತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಧಮ್ಮಾಸೋಕರಾಜಕಾಲೇ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಅಸ್ಸಗುತ್ತತ್ಥೇರೋ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರೀನಂ ಅಗ್ಗೋ ಅಹೋಸಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಮೇತ್ತಾನುಭಾವೇನ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಪಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಪಟಿಲಭಿಂಸು, ಥೇರೋ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಓವಾದಾಚರಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ವತ್ತನಿಸೇನಾಸನೇ ಆವಸಿ, ತಿಂಸಯೋಜನಮತ್ತಾ ಅಟವೀ ಏಕಂ ಪಧಾನಘರಂ ಅಹೋಸಿ। ಥೇರೋ ಆಕಾಸೇ ಚಮ್ಮಖಣ್ಡಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇಸಿ। ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮ್ಪಿ ಅಗನ್ತ್ವಾ ವಿಹಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇಸಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ವಿಹಾರಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ದಾನಮದಂಸು। ಧಮ್ಮಾಸೋಕರಾಜಾ ಥೇರಸ್ಸ ಗುಣಂ ಸುತ್ವಾ ದಟ್ಠುಕಾಮೋ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪಹಿಣಿ। ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಓವಾದಂ ದಮ್ಮೀತಿ ಏಕವಾರಮ್ಪಿ ನ ಗತೋತಿ।
So bhagavati parinibbute dhammāsokarājakāle pāṭaliputte nibbattitvā pabbajitvā arahattappatto assaguttatthero nāma hutvā mettāvihārīnaṃ aggo ahosi. Therassa mettānubhāvena tiracchānagatāpi mettacittaṃ paṭilabhiṃsu, thero sakalajambudīpe bhikkhusaṅghassa ovādācariyo hutvā vattanisenāsane āvasi, tiṃsayojanamattā aṭavī ekaṃ padhānagharaṃ ahosi. Thero ākāse cammakhaṇḍaṃ pattharitvā tattha nisinno kammaṭṭhānaṃ kathesi. Gacchante gacchante kāle bhikkhācārampi agantvā vihāre nisinno kammaṭṭhānaṃ kathesi, manussā vihārameva gantvā dānamadaṃsu. Dhammāsokarājā therassa guṇaṃ sutvā daṭṭhukāmo tikkhattuṃ pahiṇi. Thero bhikkhusaṅghassa ovādaṃ dammīti ekavārampi na gatoti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತಂ • 9. Cūḷasakuludāyisuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
