| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೯. ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
೨೭೧. ಪಞ್ಹೋತಿ ಞಾತುಂ ಇಚ್ಛಿತೋ ಅತ್ಥೋ, ತದೇವ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ನಿಮಿತ್ತಭಾವತೋ ಕಾರಣಂ। ಉಪಟ್ಠಾತೂತಿ ಞಾಣಸ್ಸ ಗೋಚರಭಾವಂ ಉಪಗಚ್ಛತು। ಯೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ ಯೇನ ತುಯ್ಹಂ ಉಪಟ್ಠಿತೇನ ಕಾರಣೇನ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಉಪಟ್ಠಹೇಯ್ಯ, ತಂ ಪನ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ತಥಾ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏತೇನ ಹಿ…ಪೇ॰… ದೀಪೇತೀ’’ತಿ। ಏಕಙ್ಗಣಾನೀತಿ ಪಿಧಾನಾಭಾವೇನ ಏಕಙ್ಗಣಸದಿಸಾನಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಾಕಟಾನೀ’’ತಿ।
271.Pañhoti ñātuṃ icchito attho, tadeva dhammadesanāya nimittabhāvato kāraṇaṃ. Upaṭṭhātūti ñāṇassa gocarabhāvaṃ upagacchatu. Yena kāraṇenāti yena tuyhaṃ upaṭṭhitena kāraṇena dhammadesanā upaṭṭhaheyya, taṃ pana paribbājakassa ajjhāsayavasena tathā vuttaṃ. Tenāha ‘‘etena hi…pe… dīpetī’’ti. Ekaṅgaṇānīti pidhānābhāvena ekaṅgaṇasadisāni. Tenāha ‘‘pākaṭānī’’ti.
ಜಾನನ್ತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ತಥಾಭಾವಂ ಸಯಂ ಜಾನನ್ತೋ। ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುಸ್ಸೂಸತೀತಿ ‘‘ತಥಾಭೂತಂಯೇವ ಮಂ ತಥಾ ಅವೋಚಾ’’ತಿ ಸಾದರಂ ಸುಸ್ಸೂಸತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಲಾಭಿನೋ ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಲಾಭತೋ। ಏವಮಾಹಾತಿ ‘‘ಯೋ ಖೋ, ಉದಾಯಿ, ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ’’ತಿ ಆರಭಿತ್ವಾ ‘‘ಸೋ ವಾ ಮಂ ಅಪರನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅವೋಚ।
Jānantoti attano tathābhāvaṃ sayaṃ jānanto. Sakkaccaṃ sussūsatīti ‘‘tathābhūtaṃyeva maṃ tathā avocā’’ti sādaraṃ sussūsati. Tasmāti dibbacakkhulābhino anāgataṃsañāṇalābhato. Evamāhāti ‘‘yo kho, udāyi, dibbena cakkhunā’’ti ārabhitvā ‘‘so vā maṃ aparantaṃ ārabbha pañhaṃ puccheyyā’’ti evaṃ avoca.
ಇತರನ್ತಿ ಅವಸಿಟ್ಠಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ ‘‘ಯೋ ಹಿ ಲಾಭೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಅತೀತೇತಿ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭೂತೇ ಅತ್ಥೇ। ಅನಾಗತೇತಿ ಅನಾಗತಂಸಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯಭೂತೇ ಅನಾಗತೇ ಅತ್ಥೇ।
Itaranti avasiṭṭhaṃ imasmiṃ ṭhāne vattabbaṃ. Vuttanayamevāti ‘‘yo hi lābhī’’tiādinā vuttanayameva. Atīteti pubbenivāsānussatiñāṇassa visayabhūte atthe. Anāgateti anāgataṃsañāṇassa visayabhūte anāgate atthe.
ಪಂಸುಪದೇಸೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಪಂಸುಸಮೋಕಿಣ್ಣಸರೀರತಾಯ ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕಂ। ಏಕಂ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ದೀಘಸೋ ಹೇಟ್ಠಿಮನ್ತೇನ ಚತುರಙ್ಗುಲಂ, ಉಪರಿಮನ್ತೇನ ವಿದತ್ಥಿಕಂ ರುಕ್ಖಗಚ್ಛಲತಾದೀಸು ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಏಕಂ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಜಾತಿಕಾನಂ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಕಾಯೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಕಿರ ನೇಸಂ ಜಾತಿಸಿದ್ಧಾ ಧಮ್ಮತಾ। ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಸ ಮೂಲವಸೇನ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಕತಾಯ। ನ ದಿಸ್ಸತಿ ಞಾಣೇನ ನ ಪಸ್ಸತಿ।
Paṃsupadese nibbattanato paṃsusamokiṇṇasarīratāya paṃsupisācakaṃ. Ekaṃ mūlaṃ gahetvāti dīghaso heṭṭhimantena caturaṅgulaṃ, uparimantena vidatthikaṃ rukkhagacchalatādīsu yassa kassaci ekaṃ mūlaṃ gahetvā aññajātikānaṃ adissamānakāyo hoti. Ayaṃ kira nesaṃ jātisiddhā dhammatā. Tatrāti tassa mūlavasena adissamānakatāya. Na dissati ñāṇena na passati.
೨೭೨. ನ ಚ ಅತ್ಥಂ ದೀಪೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಮತ್ಥಂ ಸಾ ವಾಚಾ ಸರೂಪತೋ ನ ಚ ದೀಪೇಯ್ಯ, ಕೇವಲಂ ವಾಚಾಮತ್ತಮೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪಟಿಹರಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಪರಸನ್ತಾನೇ ನೇತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಪಟಿಹಾರಿಯ-ಸದ್ದದ್ವಾರೇನ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ಭಾವತ್ಥೋ, ಸೋವ ಪಾಟಿಹೀರಕೋ ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ, ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸ ಪಾಟಿಹೀರಕನ್ತಿ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ, ತ-ಸದ್ದೇನ ಪದಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ತಥಾ ವುತ್ತಂ, ಅನಿಯ್ಯಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿರತ್ಥಕಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಸುಭಕಿಣ್ಹದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಾ ವಿಯ ಜೋತೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ – ‘‘ದಿಬ್ಬೋ ರೂಪೀ ಮನೋಮಯೋ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೀ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
272.Na ca atthaṃ dīpeyyāti adhippetamatthaṃ sā vācā sarūpato na ca dīpeyya, kevalaṃ vācāmattamevāti adhippāyo. Paṭiharitabbaṭṭhena parasantāne netabbaṭṭhena paṭihāriya-saddadvārena viññātabbo bhāvattho, sova pāṭihīrako niruttinayena, natthi etassa pāṭihīrakanti appāṭihīrakataṃ, ta-saddena padaṃ vaḍḍhetvā tathā vuttaṃ, aniyyānaṃ. Tenāha ‘‘niratthakaṃ sampajjatī’’ti. Subhakiṇhadevaloke khandhā viya jotetīti iminā – ‘‘dibbo rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo attā’’ti imamatthaṃ dasseti.
೨೭೩. ಸಉಪಸಗ್ಗಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಉಪಸಗ್ಗೇನ ವಿನಾಪಿ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವಿದ್ಧೇತಿ ಉಬ್ಬಿದ್ಧೇ’’ತಿ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಉಬ್ಬಿದ್ಧತಾ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿಗಮೇನ ಸುಚಿಭಾವೇನ ಉಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮೇಘವಿಗಮೇನ ದೂರೀಭೂತೇ’’ತಿ। ಇನ್ದನೀಲಮಣಿ ವಿಯ ದಿಬ್ಬತಿ ಜೋತೇತೀತಿ ದೇವೋ, ಆಕಾಸೋ। ‘‘ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ವಿಹಿತವಚನಾನಂ ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗಾಭಾವಾ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯಞ್ಹಿ ಗಗನಮಜ್ಝಸ್ಸ ಪುರತೋ ವಾ ಪಚ್ಛತೋ ವಾ ಅನ್ತೇ ಠಿತೇ ಅಡ್ಢರತ್ತೇ ಸಮಯೋ ಭಿನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಮಜ್ಝೇ ಏವ ಪನ ಠಿತೋ ಅಭಿನ್ನೋ ನಾಮ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಭಿನ್ನೇ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇ’’ತಿ।
273. Saupasaggapadassa attho upasaggena vināpi viññāyatīti āha ‘‘viddheti ubbiddhe’’ti. Sā cassa ubbiddhatā upakkilesavigamena sucibhāvena upaṭṭhānanti āha ‘‘meghavigamena dūrībhūte’’ti. Indanīlamaṇi viya dibbati jotetīti devo, ākāso. ‘‘Aḍḍharattasamaye’’ti vattabbe bhummatthe vihitavacanānaṃ accantasaṃyogābhāvā upayogavacanaṃ veditabbaṃ. Puṇṇamāsiyañhi gaganamajjhassa purato vā pacchato vā ante ṭhite aḍḍharatte samayo bhinno nāma hoti, majjhe eva pana ṭhito abhinno nāma. Tenāha ‘‘abhinne aḍḍharattasamaye’’ti.
ಯೇ ಅನುಭೋನ್ತೀತಿ ಯೇ ದೇವಾ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಆಭಾ ಅನುಭೋನ್ತಿ ವಿನಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ ವಳಞ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇಹಿ ದೇವೇಹಿ ಬಹೂ ಚೇವ ಬಹುತರಾ ಚ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಆಭಾ ಅನನುಭೋನ್ತೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸರೀರೋಭಾಸೇನೇವ ಆಲೋಕಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ।
Ye anubhontīti ye devā candimasūriyānaṃ ābhā anubhonti vinibhuñjanti vaḷañjanti ca tehi devehi bahū ceva bahutarā ca candimasūriyānaṃ ābhā ananubhonto. Tenāha – ‘‘attano sarīrobhāseneva ālokaṃ pharitvā viharantī’’ti.
೨೭೪. ಪುಚ್ಛಾಮೂಳ್ಹೋ ಪನ ಜಾತೋ ‘‘ಅಯಂ ಪರಮೋ ವಣ್ಣೋ’’ತಿ ಗಹಿತಪದಸ್ಸ ವಿಧಮನೇನ। ಅಚೇಲಕಪಾಳಿನ್ತಿ ‘‘ಅಚೇಲಕೋ ಹೋತಿ ಮುತ್ತಾಚಾರೋ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೩೯೪) ಅಚೇಲಕಪಟಿಪತ್ತಿದೀಪಕಗನ್ಥಂ, ಗನ್ಥಸೀಸೇನೇವ ತೇನ ಪಕಾಸಿತವಾದಾನಿ ವದತಿ। ಸುರಾಮೇರಯಪಾನಮನುಯುತ್ತಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸುರಾಪಾನತೋ ವಿರತಿ ತಸ್ಸ ಕಾಯಂ ಚಿತ್ತಞ್ಚ ತಾಪೇನ್ತೀ ಸಂವತ್ತತೀತಿ ಸುರಾಪಾನವಿರತಿ (ತಪೋ, ಸೋಯೇವ ಗುಣೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸುರಾಪಾನವಿರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ)।
274.Pucchāmūḷho pana jāto ‘‘ayaṃ paramo vaṇṇo’’ti gahitapadassa vidhamanena. Acelakapāḷinti ‘‘acelako hoti muttācāro’’tiādinayappavattaṃ (dī. ni. 1.394) acelakapaṭipattidīpakaganthaṃ, ganthasīseneva tena pakāsitavādāni vadati. Surāmerayapānamanuyuttapuggalassa surāpānato virati tassa kāyaṃ cittañca tāpentī saṃvattatīti surāpānavirati (tapo, soyeva guṇo. Tenāha ‘‘surāpānaviratīti attho’’ti).
೨೭೫. ಏಕನ್ತಂ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ಸುಖಂ ಅಸ್ಸಾತಿ ಏಕನ್ತಸುಖಂ। ಪಞ್ಚಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೀ’’ತಿಆದೀಸು ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲಾಚಾರಧಮ್ಮೇಸು। ನ ಜಾನಿಂಸೂತಿ ಸಮ್ಮೋಸೇನ ಅನುಪಟ್ಠಹನ್ತಿ ತದತ್ಥಂ ನ ಬುಜ್ಝನ್ತಿ। ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇನ ಕಿರ ವಿಹತತೇಜಾನಿ ಮಹಾನುಭಾವಾನಿ ಮನ್ತಪದಾನಿ ವಿಯ ಬಾಹಿರಕಾನಂ ಯೋಗಾವಚರಗನ್ಥೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಗಾವಚರಪಟಿಪದಾ ನಸ್ಸತಿ। ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಂಸೂತಿ ‘‘ಪಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಭಾಗಧಮ್ಮೇ’’ತಿಆದಿವಚನಮತ್ತಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಂಸು। ತತಿಯಜ್ಝಾನತೋತಿ ಕಾರಣೋಪಚಾರೇನ ಫಲಂ ವದತಿ, ಫಲಭೂತತೋ ತತಿಯಜ್ಝಾನತೋ।
275. Ekantaṃ accantameva sukhaṃ assāti ekantasukhaṃ. Pañcasu dhammesūti ‘‘pāṇātipātā paṭiviratī’’tiādīsu pañcasu sīlācāradhammesu. Na jāniṃsūti sammosena anupaṭṭhahanti tadatthaṃ na bujjhanti. Buddhuppādena kira vihatatejāni mahānubhāvāni mantapadāni viya bāhirakānaṃ yogāvacaraganthena saddhiṃ yogāvacarapaṭipadā nassati. Uggaṇhiṃsūti ‘‘pañca pubbabhāgadhamme’’tiādivacanamattaṃ uggaṇhiṃsu. Tatiyajjhānatoti kāraṇopacārena phalaṃ vadati, phalabhūtato tatiyajjhānato.
೨೭೬. ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭೇನ ಪತ್ತಿಯಾ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಪಟಿಲಾಭಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ। ಏಕನ್ತಸುಖೇ ಲೋಕೇ ಅನಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಏವ ಇದ್ಧಿಯಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ ಭಾಜನಲೋಕಸ್ಸ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ದಸ್ಸನಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ।
276. Ekantasukhassa lokassa paṭilābhena pattiyā tattha nibbatti paṭilābhasacchikiriyā. Ekantasukhe loke anabhinibbattitvā eva iddhiyā tattha gantvā tassa sattalokassa bhājanalokassa ca paccakkhato dassanaṃ paccakkhasacchikiriyā. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi.
೨೭೭. ಉದಞ್ಚನಿಕೋತಿ ಉದಞ್ಚನೋ। ವಿಞ್ಝುಪಬ್ಬತಪಸ್ಸೇ ಗಾಮಾನಂ ಅನಿವಿಟ್ಠತ್ತಾ ತಿಂಸಯೋಜನಮತ್ತಂ ಠಾನಂ ಅಟವೀ ನಾಮ, ತತ್ಥ ಸೇನಾಸನಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಟವಿಸೇನಾಸನೇ ಪಧಾನಕಮ್ಮಿಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಬಹೂನಂ ತತ್ಥ ನಿವಾಸೇನ ಏಕಂ ಪಧಾನಘರಂ ಅಹೋಸಿ।
277.Udañcanikoti udañcano. Viñjhupabbatapasse gāmānaṃ aniviṭṭhattā tiṃsayojanamattaṃ ṭhānaṃ aṭavī nāma, tattha senāsanaṃ, tasmiṃ aṭavisenāsane padhānakammikānaṃ bhikkhūnaṃ bahūnaṃ tattha nivāsena ekaṃ padhānagharaṃ ahosi.
ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತಂ • 9. Cūḷasakuludāyisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಚೂಳಸಕುಲುದಾಯಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
