| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੯. ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
੨੭੦. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਾਲਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ।
270.Evaṃme sutanti cūḷasakuludāyisuttaṃ. Tattha yadā pana, bhante, bhagavāti idaṃ paribbājako dhammakathaṃ sotukāmo bhagavato dhammadesanāya sālayabhāvaṃ dassento āha.
੨੭੧. ਤਂਯੇવੇਤ੍ਥ ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਸਚੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ, ਤੁਯ੍ਹੇવੇਤ੍ਥ ਏਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁ। ਯਥਾ ਮਂ ਪਟਿਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਮ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਏਤੇਨ ਹਿ ਕਾਰਣੇਨ ਕਥਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸੁਖਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਸਚੇ ਭਗવਾ ਇਧ ਅਭવਿਸ੍ਸਾ, ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਦੀਪਸਹਸ੍ਸਂ વਿਯ ਉਜ੍ਜਲਾਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਪਾਕਟਂ ਅਕਰਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਦਸਬਲਂਯੇવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਹੋ ਨੂਨਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤਦ੍વਯਂ। ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਅਹੋ ਨੂਨ ਭਗવਾ ਅਹੋ ਨੂਨ ਸੁਗਤੋ’’ਤਿ। ਯੋ ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋ ਇਮੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਸੁਕੁਸਲੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕੁਸਲੋ ਨਿਪੁਣੋ ਛੇਕੋ। ਸੋ ਭਗવਾ ਅਹੋ ਨੂਨ ਕਥੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਸੁਗਤੋ ਅਹੋ ਨੂਨ ਕਥੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਨਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਏਕਙ੍ਗਣਾਨਿ ਪਾਕਟਾਨੀਤਿ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
271.Taṃyevettha paṭibhātūti sace dhammaṃ sotukāmo, tuyhevettha eko pañho ekaṃ kāraṇaṃ upaṭṭhātu. Yathā maṃ paṭibhāseyyāti yena kāraṇena mama dhammadesanā upaṭṭhaheyya, etena hi kāraṇena kathāya samuṭṭhitāya sukhaṃ dhammaṃ desetunti dīpeti. Tassa mayhaṃ, bhanteti so kira taṃ disvā – ‘‘sace bhagavā idha abhavissā, ayametassa bhāsitassa atthoti dīpasahassaṃ viya ujjalāpetvā ajja me pākaṭaṃ akarissā’’ti dasabalaṃyeva anussari. Tasmā tassa mayhaṃ, bhantetiādimāha. Tattha aho nūnāti anussaraṇatthe nipātadvayaṃ. Tena tassa bhagavantaṃ anussarantassa etadahosi ‘‘aho nūna bhagavā aho nūna sugato’’ti. Yo imesanti yo imesaṃ dhammānaṃ. Sukusaloti suṭṭhu kusalo nipuṇo cheko. So bhagavā aho nūna katheyya, so sugato aho nūna katheyya, tassa hi bhagavato pubbenivāsañāṇassa anekāni kappakoṭisahassāni ekaṅgaṇāni pākaṭānīti, ayamettha adhippāyo.
ਤਸ੍ਸ વਾਹਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਯੋ ਹਿ ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ, ਸੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਤ੍વਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ। ਅਲਾਭੀ ਪਨ – ‘‘ਏવਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਏવਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸੀਸਕਮ੍ਪਮੇਤ੍ਤਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਸ વਾਹਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ।
Tassa vāhaṃ pubbantaṃ ārabbhāti yo hi lābhī hoti, so ‘‘pubbe tvaṃ khattiyo ahosi, brāhmaṇo ahosī’’ti vutte jānanto sakkaccaṃ sussūsati. Alābhī pana – ‘‘evaṃ bhavissati evaṃ bhavissatī’’ti sīsakampamettameva dasseti. Tasmā evamāha – ‘‘tassa vāhaṃ pubbantaṃ ārabbha pañhassa veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya’’nti.
ਸੋ વਾ ਮਂ ਅਪਰਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭਿਨੋ ਹਿ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਇਤਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
So vā maṃ aparantanti dibbacakkhulābhino hi anāgataṃsañāṇaṃ ijjhati, tasmā evamāha. Itaraṃ pubbe vuttanayameva.
ਧਮ੍ਮਂ ਤੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਯਂ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇਪਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇਪਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ਏવਮਾਹ। ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਏਤਂ ਪਗੇવ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨਸ੍ਸ વਾਸਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ।
Dhammaṃte desessāmīti ayaṃ kira atīte desiyamānepi na bujjhissati, anāgate desiyamānepi na bujjhissati. Athassa bhagavā saṇhasukhumaṃ paccayākāraṃ desetukāmo evamāha. Kiṃ pana taṃ bujjhissatīti? Etaṃ pageva na bujjhissati, anāgate panassa vāsanāya paccayo bhavissatīti disvā bhagavā evamāha.
ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪਿਸਾਚਂ। ਸੋ ਹਿ ਏਕਂ ਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਾਯੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕਾ ਕਿਰ ਯਕ੍ਖਿਨੀ ਦ੍વੇ ਦਾਰਕੇ ਥੂਪਾਰਾਮਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹਾਰਪਰਿਯੇਸਨਤ੍ਥਂ ਨਗਰਂ ਗਤਾ। ਦਾਰਕਾ ਏਕਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹਂਸੁ, – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤਾ ਅਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ, ਤਸ੍ਸਾ વਦੇਯ੍ਯਾਥ ‘ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਲਦ੍ਧਕਂ, ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਗਚ੍ਛ, ਦਾਰਕਾ ਤੇ ਜਿਘਚ੍ਛਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ। ਤਮਹਂ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ ਏਕਂ ਮੂਲਖਣ੍ਡਂ ਅਦਂਸੁ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਨਿ ਯਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ, ਸੋ ਦਾਰਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਯਕ੍ਖਿਨਿਂ ਅਦ੍ਦਸ વਿਰੂਪਂ ਬੀਭਚ੍ਛਂ ਕੇવਲਂ વੀਥਿਯਂ ਗਬ੍ਭਮਲਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਂ। ਦਿਸ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਕਥੇਸਿ । ਕਥਂ ਮਂ ਤ੍વਂ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਮੂਲਖਣ੍ਡਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਸਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਏવਂ ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕਾ ਏਕਂ ਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਾਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਸ ‘‘ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕਮ੍ਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਪਕ੍ਖਾਯਤੀਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ।
Paṃsupisācakanti asuciṭṭhāne nibbattapisācaṃ. So hi ekaṃ mūlaṃ gahetvā adissamānakāyo hoti. Tatridaṃ vatthu – ekā kira yakkhinī dve dārake thūpārāmadvāre nisīdāpetvā āhārapariyesanatthaṃ nagaraṃ gatā. Dārakā ekaṃ piṇḍapātikattheraṃ disvā āhaṃsu, – ‘‘bhante, amhākaṃ mātā anto nagaraṃ paviṭṭhā, tassā vadeyyātha ‘yaṃ vā taṃ vā laddhakaṃ, gahetvā sīghaṃ gaccha, dārakā te jighacchitaṃ sandhāretuṃ na sakkontī’’’ti. Tamahaṃ kathaṃ passissāmīti? Idaṃ, bhante, gaṇhathāti ekaṃ mūlakhaṇḍaṃ adaṃsu. Therassa anekāni yakkhasahassāni paññāyiṃsu, so dārakehi dinnasaññāṇena taṃ yakkhiniṃ addasa virūpaṃ bībhacchaṃ kevalaṃ vīthiyaṃ gabbhamalaṃ paccāsīsamānaṃ. Disvā tamatthaṃ kathesi . Kathaṃ maṃ tvaṃ passasīti vutte mūlakhaṇḍaṃ dassesi, sā acchinditvā gaṇhi. Evaṃ paṃsupisācakā ekaṃ mūlaṃ gahetvā adissamānakāyā honti. Taṃ sandhāyesa ‘‘paṃsupisācakampi na passāmī’’ti āha. Na pakkhāyatīti na dissati na upaṭṭhāti.
੨੭੨. ਦੀਘਾਪਿ ਖੋ ਤੇ ਏਸਾਤਿ ਉਦਾਯਿ ਏਸਾ ਤવ વਾਚਾ ਦੀਘਾਪਿ ਭવੇਯ੍ਯ, ਏવਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ વਸ੍ਸਸਤਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਕਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਮੂਲਕਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
272.Dīghāpi kho te esāti udāyi esā tava vācā dīghāpi bhaveyya, evaṃ vadantassa vassasatampi vassasahassampi pavatteyya, na ca atthaṃ dīpeyyāti adhippāyo. Appāṭihīrakatanti aniyyānikaṃ amūlakaṃ niratthakaṃ sampajjatīti attho.
ਇਦਾਨਿ ਤਂ વਣ੍ਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ વਿਸਭਾਗવਣ੍ਣੇ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲੇ ਠਪਿਤੋ। ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸੋ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਦੇવਲੋਕੇ ਖਨ੍ਧਾ વਿਯ ਜੋਤੇਤੀ’’ਤਿ વਦਤਿ।
Idāni taṃ vaṇṇaṃ dassento seyyathāpi, bhantetiādimāha. Tattha paṇḍukambale nikkhittoti visabhāgavaṇṇe rattakambale ṭhapito. Evaṃvaṇṇo attā hotīti idaṃ so subhakiṇhadevaloke nibbattakkhandhe sandhāya – ‘‘amhākaṃ matakāle attā subhakiṇhadevaloke khandhā viya jotetī’’ti vadati.
੨੭੩. ਅਯਂ ਇਮੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਯਸ੍ਮਾ ਮਣਿਸ੍ਸ ਬਹਿ ਆਭਾ ਨ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ, ਖਜ੍ਜੋਪਨਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੁਲਦ੍વਙ੍ਗੁਲਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ, ਮਹਾਖਜ੍ਜੋਪਨਕਸ੍ਸ ਪਨ ਖਲ਼ਮਣ੍ਡਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ।
273.Ayaṃimesaṃ ubhinnanti so kira yasmā maṇissa bahi ābhā na niccharati, khajjopanakassa aṅguladvaṅgulacaturaṅgulamattaṃ niccharati, mahākhajjopanakassa pana khaḷamaṇḍalamattampi niccharatiyeva, tasmā evamāha.
વਿਦ੍ਧੇਤਿ ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧੇ, ਮੇਘવਿਗਮੇਨ ਦੂਰੀਭੂਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਗਤવਲਾਹਕੇਤਿ ਅਪਗਤਮੇਘੇ। ਦੇવੇਤਿ ਆਕਾਸੇ। ਓਸਧਿਤਾਰਕਾਤਿ ਸੁਕ੍ਕਤਾਰਕਾ। ਸਾ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਉਦਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਓਸਧਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿਪਿ ਪਿવਨ੍ਤਿਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਓਸਧਿਤਾਰਕਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਭਿਦੋ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯੇ। ਇਮਿਨਾ ਗਗਨਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਚਨ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਭਿਦੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Viddheti ubbiddhe, meghavigamena dūrībhūteti attho. Vigatavalāhaketi apagatameghe. Deveti ākāse. Osadhitārakāti sukkatārakā. Sā hi yasmā tassā udayato paṭṭhāya tena saññāṇena osadhāni gaṇhantipi pivantipi, tasmā ‘‘osadhitārakā’’ti vuccati. Abhido aḍḍharattasamayanti abhinne aḍḍharattasamaye. Iminā gaganamajjhe ṭhitacandaṃ dasseti. Abhido majjhanhikepi eseva nayo.
ਅਤੋ ਖੋਤਿ ਯੇ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਬਹੁਤਰਾ, ਬਹੂ ਚੇવ ਬਹੁਤਰਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਭਾ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤੀਤਿ ਓਭਾਸਂ ਨ વਲ਼ਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰੋਭਾਸੇਨੇવ ਆਲੋਕਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ।
Ato khoti ye anubhonti, tehi bahutarā, bahū ceva bahutarā cāti attho. Ābhā nānubhontīti obhāsaṃ na vaḷañjanti, attano sarīrobhāseneva ālokaṃ pharitvā viharanti.
੨੭੪. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ ਲੋਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਮੂਲ਼੍ਹੋ ਪਨ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਭਗવਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਸਰਾਪੇਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਪਨ, ਉਦਾਯਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੋ ਲੋਕੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਰવਤੀਤਿ ਕਾਰਣવਤੀ। ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ ਪਨ ਤਪੋਗੁਣਨ੍ਤਿ ਅਚੇਲਕਪਾਲ਼ਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਸੁਰਾਪਾਨવਿਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
274. Idāni yasmā so ‘‘ekantasukhaṃ lokaṃ pucchissāmī’’ti nisinno, pucchāmūḷho pana jāto, tasmā naṃ bhagavā taṃ pucchaṃ sarāpento kiṃ pana, udāyi, atthi ekantasukho lokotiādimāha. Tattha ākāravatīti kāraṇavatī. Aññataraṃ vā pana tapoguṇanti acelakapāḷiṃ sandhāyāha, surāpānaviratīti attho.
੨੭੫. ਕਤਮਾ ਪਨ ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਾਰવਤੀ ਪਟਿਪਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ? ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਮਯਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ વਦਾਮ, ਪਟਿਪਦਂ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਸੁਖਂ ਕਾਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ વਦਾਮ। ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਦਾਯਪਿ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਾਯ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਥਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਾવ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂਯੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
275.Katamā pana sā, bhante, ākāravatī paṭipadā ekantasukhassāti kasmā pucchati? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘mayaṃ sattānaṃ ekantasukhaṃ vadāma, paṭipadaṃ pana kālena sukhaṃ kālena dukkhaṃ vadāma. Ekantasukhassa kho pana attano paṭipadāyapi ekantasukhāya bhavitabbaṃ. Amhākaṃ kathā aniyyānikā, satthu kathāva niyyānikā’’ti. Idāni satthāraṃyeva pucchitvā jānissāmīti tasmā pucchati.
ਏਤ੍ਥ ਮਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰਣੇ ਮਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਮ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏવਮਾਹਂਸੁ? ਤੇ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਞ੍ਚਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਨ ਕਾਲੇ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਿਂਸੁ, ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਪਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ‘‘ਆਕਾਰવਤੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ। ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਪਟਿਪਦਂ વਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ ਲੋਕਂ વਾ ਨ ਜਾਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਾਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾ।
Etthamayaṃ anassāmāti etasmiṃ kāraṇe mayaṃ anassāma. Kasmā pana evamāhaṃsu? Te kira pubbe pañcasu dhammesu patiṭṭhāya kasiṇaparikammaṃ katvā tatiyajjhānaṃ nibbattetvā aparihīnajjhānā kālaṃ katvā subhakiṇhesu nibbattantīti jānanti, gacchante gacchante pana kāle kasiṇaparikammampi na jāniṃsu, tatiyajjhānampi nibbattetuṃ nāsakkhiṃsu. Pañca pubbabhāgadhamme pana ‘‘ākāravatī paṭipadā’’ti uggahetvā tatiyajjhānaṃ ‘‘ekantasukho loko’’ti uggaṇhiṃsu. Tasmā evamāhaṃsu. Uttaritaranti ito pañcahi dhammehi uttaritaraṃ paṭipadaṃ vā tatiyajjhānato uttaritaraṃ ekantasukhaṃ lokaṃ vā na jānāmāti vuttaṃ hoti. Appasadde katvāti ekappahāreneva mahāsaddaṃ kātuṃ āraddhe nissadde katvā.
੨੭੬. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਹੇਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਲੋਕੇ ਤੇਸਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਮਾਨਾਯੁવਣ੍ਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਅਯਂ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ। ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨੇਨ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਦੇવੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਲ੍ਲਪਤਿ ਸਾਕਚ੍ਛਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ। ਤਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਆਕਾਰવਤੀ ਪਟਿਪਦਾ ਨਾਮ। ਤਞ੍ਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੁਂ, ਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ। ਇਤਿ ਦੁવਿਧਮ੍ਪੇਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਨੂਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਹੇਤੂ’’ਤਿ ਆਹ।
276.Sacchikiriyāhetūti ettha dve sacchikiriyā paṭilābhasacchikiriyā ca paccakkhasacchikiriyā ca. Tattha tatiyajjhānaṃ nibbattetvā aparihīnajjhāno kālaṃ katvā subhakiṇhaloke tesaṃ devānaṃ samānāyuvaṇṇo hutvā nibbattati, ayaṃ paṭilābhasacchikiriyā nāma. Catutthajjhānaṃ nibbattetvā iddhivikubbanena subhakiṇhalokaṃ gantvā tehi devehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ āpajjati, ayaṃ paccakkhasacchikiriyā nāma. Tāsaṃ dvinnampi tatiyajjhānaṃ ākāravatī paṭipadā nāma. Tañhi anuppādetvā neva sakkā subhakiṇhaloke nibbattituṃ, na catutthajjhānaṃ uppādetuṃ. Iti duvidhampetaṃ sacchikiriyaṃ sandhāya – ‘‘etassa nūna, bhante, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāhetū’’ti āha.
੨੭੭. ਉਦਞ੍ਚਨਿਕੋਤਿ ਉਦਕવਾਰਕੋ। ਅਨ੍ਤਰਾਯਮਕਾਸੀਤਿ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਏવਂ ਉਪਦ੍ਦੁਤਮਕਾਸਿ ਯਥਾ ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯવਿਪਨ੍ਨਂ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਮਕਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਕੋ ਸਹਾਯਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਸਨੇ ਅਨਭਿਰਤੋ, ‘‘ਆવੁਸੋ, વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰੇ ਲੋਭਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਭਾવਾਯ વਣ੍ਣਂ ਅਭਾਸਿ। ਇਤਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਦਤ੍વਾ વਿਬ੍ਭਮਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਇਦਾਨਿ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਜਾਤੋ। ਭਗવਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤਂ ਅਤਿਰੇਕਭਾਣવਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਭਾਣવਾਰਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਕਥਿਤੋ, ਏਕਦੇਸਨਾਯਪਿ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿવੇਧੋ ਨ ਜਾਤੋ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਅਨਾਗਤੇ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਞ੍ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਭਗવਾ ਧਰਮਾਨੋ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਮ੍ਹਿ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਨ ਠਪੇਸਿ। ਪਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਅਯਂ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
277.Udañcanikoti udakavārako. Antarāyamakāsīti yathā pabbajjaṃ na labhati, evaṃ upaddutamakāsi yathā taṃ upanissayavipannaṃ. Ayaṃ kira kassapabuddhakāle pabbajitvā samaṇadhammamakāsi. Athassa eko sahāyako bhikkhu sāsane anabhirato, ‘‘āvuso, vibbhamissāmī’’ti ārocesi. So tassa pattacīvare lobhaṃ uppādetvā gihibhāvāya vaṇṇaṃ abhāsi. Itaro tassa pattacīvaraṃ datvā vibbhami. Tenassa kammunā idāni bhagavato sammukhā pabbajjāya antarāyo jāto. Bhagavatā panassa purimasuttaṃ atirekabhāṇavāramattaṃ, idaṃ bhāṇavāramattanti ettakāya tantiyā dhammo kathito, ekadesanāyapi maggaphalapaṭivedho na jāto, anāgate panassa paccayo bhavissatīti bhagavā dhammaṃ deseti. Anāgate paccayabhāvañcassa disvā bhagavā dharamāno ekaṃ bhikkhumpi mettāvihārimhi etadagge na ṭhapesi. Passati hi bhagavā – ‘‘anāgate ayaṃ mama sāsane pabbajitvā mettāvihārīnaṃ aggo bhavissatī’’ti.
ਸੋ ਭਗવਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਧਮ੍ਮਾਸੋਕਰਾਜਕਾਲੇ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿਂਸੁ, ਥੇਰੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਓવਾਦਾਚਰਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ વਤ੍ਤਨਿਸੇਨਾਸਨੇ ਆવਸਿ, ਤਿਂਸਯੋਜਨਮਤ੍ਤਾ ਅਟવੀ ਏਕਂ ਪਧਾਨਘਰਂ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰੋ ਆਕਾਸੇ ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮ੍ਪਿ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਨਮਦਂਸੁ। ਧਮ੍ਮਾਸੋਕਰਾਜਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਹਿਣਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਏਕવਾਰਮ੍ਪਿ ਨ ਗਤੋਤਿ।
So bhagavati parinibbute dhammāsokarājakāle pāṭaliputte nibbattitvā pabbajitvā arahattappatto assaguttatthero nāma hutvā mettāvihārīnaṃ aggo ahosi. Therassa mettānubhāvena tiracchānagatāpi mettacittaṃ paṭilabhiṃsu, thero sakalajambudīpe bhikkhusaṅghassa ovādācariyo hutvā vattanisenāsane āvasi, tiṃsayojanamattā aṭavī ekaṃ padhānagharaṃ ahosi. Thero ākāse cammakhaṇḍaṃ pattharitvā tattha nisinno kammaṭṭhānaṃ kathesi. Gacchante gacchante kāle bhikkhācārampi agantvā vihāre nisinno kammaṭṭhānaṃ kathesi, manussā vihārameva gantvā dānamadaṃsu. Dhammāsokarājā therassa guṇaṃ sutvā daṭṭhukāmo tikkhattuṃ pahiṇi. Thero bhikkhusaṅghassa ovādaṃ dammīti ekavārampi na gatoti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੯. ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Cūḷasakuludāyisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੯. ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Cūḷasakuludāyisuttavaṇṇanā
