| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
१०. चूळसुगन्धत्थेरअपदानं
10. Cūḷasugandhattheraapadānaṃ
२७२.
272.
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो।
‘‘Imamhi bhaddake kappe, brahmabandhu mahāyaso;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो॥
Kassapo nāma gottena, uppajji vadataṃ varo.
२७३.
273.
‘‘अनुब्यञ्जनसम्पन्नो, बात्तिंसवरलक्खणो।
‘‘Anubyañjanasampanno, bāttiṃsavaralakkhaṇo;
ब्यामप्पभापरिवुतो, रंसिजालसमोत्थटो॥
Byāmappabhāparivuto, raṃsijālasamotthaṭo.
२७४.
274.
‘‘अस्सासेता यथा चन्दो, सूरियोव पभङ्करो।
‘‘Assāsetā yathā cando, sūriyova pabhaṅkaro;
निब्बापेता यथा मेघो, सागरोव गुणाकरो॥
Nibbāpetā yathā megho, sāgarova guṇākaro.
२७५.
275.
‘‘धरणीरिव सीलेन, हिमवाव समाधिना।
‘‘Dharaṇīriva sīlena, himavāva samādhinā;
आकासो विय पञ्ञाय, असङ्गो अनिलो यथा॥
Ākāso viya paññāya, asaṅgo anilo yathā.
२७६.
276.
‘‘तदाहं बाराणसियं, उपपन्नो महाकुले।
‘‘Tadāhaṃ bārāṇasiyaṃ, upapanno mahākule;
पहूतधनधञ्ञस्मिं, नानारतनसञ्चये॥
Pahūtadhanadhaññasmiṃ, nānāratanasañcaye.
२७७.
277.
‘‘महता परिवारेन, निसिन्नं लोकनायकं।
‘‘Mahatā parivārena, nisinnaṃ lokanāyakaṃ;
उपेच्च धम्ममस्सोसिं, अमतंव मनोहरं॥
Upecca dhammamassosiṃ, amataṃva manoharaṃ.
२७८.
278.
‘‘द्वत्तिंसलक्खणधरो, सनक्खत्तोव चन्दिमा।
‘‘Dvattiṃsalakkhaṇadharo, sanakkhattova candimā;
अनुब्यञ्जनसम्पन्नो, सालराजाव फुल्लितो॥
Anubyañjanasampanno, sālarājāva phullito.
२७९.
279.
‘‘रंसिजालपरिक्खित्तो, दित्तोव कनकाचलो।
‘‘Raṃsijālaparikkhitto, dittova kanakācalo;
ब्यामप्पभापरिवुतो, सतरंसी दिवाकरो॥
Byāmappabhāparivuto, sataraṃsī divākaro.
२८०.
280.
करुणापुण्णहदयो, गुणेन विय सागरो॥
Karuṇāpuṇṇahadayo, guṇena viya sāgaro.
२८१.
281.
‘‘लोकविस्सुतकित्ति च, सिनेरूव नगुत्तमो।
‘‘Lokavissutakitti ca, sinerūva naguttamo;
यससा वित्थतो वीरो, आकाससदिसो मुनि॥
Yasasā vitthato vīro, ākāsasadiso muni.
२८२.
282.
‘‘असङ्गचित्तो सब्बत्थ, अनिलो विय नायको।
‘‘Asaṅgacitto sabbattha, anilo viya nāyako;
पतिट्ठा सब्बभूतानं, महीव मुनिसत्तमो॥
Patiṭṭhā sabbabhūtānaṃ, mahīva munisattamo.
२८३.
283.
‘‘अनुपलित्तो लोकेन, तोयेन पदुमं यथा।
‘‘Anupalitto lokena, toyena padumaṃ yathā;
२८४.
284.
‘‘अगधो विय सब्बत्थ, किलेसविसनासको।
‘‘Agadho viya sabbattha, kilesavisanāsako;
गन्धमादनसेलोव, गुणगन्धविभूसितो॥
Gandhamādanaselova, guṇagandhavibhūsito.
२८५.
285.
‘‘गुणानं आकरो वीरो, रतनानंव सागरो।
‘‘Guṇānaṃ ākaro vīro, ratanānaṃva sāgaro;
सिन्धूव वनराजीनं, किलेसमलहारको॥
Sindhūva vanarājīnaṃ, kilesamalahārako.
२८६.
286.
‘‘विजयीव महायोधो, मारसेनावमद्दनो।
‘‘Vijayīva mahāyodho, mārasenāvamaddano;
चक्कवत्तीव सो राजा, बोज्झङ्गरतनिस्सरो॥
Cakkavattīva so rājā, bojjhaṅgaratanissaro.
२८७.
287.
‘‘महाभिसक्कसङ्कासो, दोसब्याधितिकिच्छको।
‘‘Mahābhisakkasaṅkāso, dosabyādhitikicchako;
सल्लकत्तो यथा वेज्जो, दिट्ठिगण्डविफालको॥
Sallakatto yathā vejjo, diṭṭhigaṇḍaviphālako.
२८८.
288.
‘‘सो तदा लोकपज्जोतो, सनरामरसक्कतो।
‘‘So tadā lokapajjoto, sanarāmarasakkato;
परिसासु नरादिच्चो, धम्मं देसयते जिनो॥
Parisāsu narādicco, dhammaṃ desayate jino.
२८९.
289.
‘‘दानं दत्वा महाभोगो, सीलेन सुगतूपगो।
‘‘Dānaṃ datvā mahābhogo, sīlena sugatūpago;
भावनाय च निब्बाति, इच्चेवमनुसासथ॥
Bhāvanāya ca nibbāti, iccevamanusāsatha.
२९०.
290.
‘‘देसनं तं महस्सादं, आदिमज्झन्तसोभणं।
‘‘Desanaṃ taṃ mahassādaṃ, ādimajjhantasobhaṇaṃ;
सुणन्ति परिसा सब्बा, अमतंव महारसं॥
Suṇanti parisā sabbā, amataṃva mahārasaṃ.
२९१.
291.
‘‘सुत्वा सुमधुरं धम्मं, पसन्नो जिनसासने।
‘‘Sutvā sumadhuraṃ dhammaṃ, pasanno jinasāsane;
सुगतं सरणं गन्त्वा, यावजीवं नमस्सहं॥
Sugataṃ saraṇaṃ gantvā, yāvajīvaṃ namassahaṃ.
२९२.
292.
चतुज्जातेन गन्धेन, मासे अट्ठ दिनेस्वहं॥
Catujjātena gandhena, māse aṭṭha dinesvahaṃ.
२९३.
293.
तदा जिनो वियाकासि, सुगन्धतनुलाभितं॥
Tadā jino viyākāsi, sugandhatanulābhitaṃ.
२९४.
294.
‘‘‘यो यं गन्धकुटिभूमिं, गन्धेनोपुञ्जते सकिं।
‘‘‘Yo yaṃ gandhakuṭibhūmiṃ, gandhenopuñjate sakiṃ;
तेन कम्मविपाकेन, उपपन्नो तहिं तहिं॥
Tena kammavipākena, upapanno tahiṃ tahiṃ.
२९५.
295.
‘‘‘सुगन्धदेहो सब्बत्थ, भविस्सति अयं नरो।
‘‘‘Sugandhadeho sabbattha, bhavissati ayaṃ naro;
गुणगन्धयुत्तो हुत्वा, निब्बायिस्सतिनासवो’॥
Guṇagandhayutto hutvā, nibbāyissatināsavo’.
२९६.
296.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च।
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
२९७.
297.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जातो विप्पकुले अहं।
‘‘Pacchime ca bhave dāni, jāto vippakule ahaṃ;
गब्भं मे वसतो माता, देहेनासि सुगन्धिता॥
Gabbhaṃ me vasato mātā, dehenāsi sugandhitā.
२९८.
298.
सावत्थिसब्बगन्धेहि, वासिता विय वायथ॥
Sāvatthisabbagandhehi, vāsitā viya vāyatha.
२९९.
299.
‘‘पुप्फवस्सञ्च सुरभि, दिब्बगन्धं मनोरमं।
‘‘Pupphavassañca surabhi, dibbagandhaṃ manoramaṃ;
धूपानि च महग्घानि, उपवायिंसु तावदे॥
Dhūpāni ca mahagghāni, upavāyiṃsu tāvade.
३००.
300.
‘‘देवा च सब्बगन्धेहि, धूपपुप्फेहि तं घरं।
‘‘Devā ca sabbagandhehi, dhūpapupphehi taṃ gharaṃ;
वासयिंसु सुगन्धेन, यस्मिं जातो अहं घरे॥
Vāsayiṃsu sugandhena, yasmiṃ jāto ahaṃ ghare.
३०१.
301.
‘‘यदा च तरुणो भद्दो, पठमे योब्बने ठितो।
‘‘Yadā ca taruṇo bhaddo, paṭhame yobbane ṭhito;
३०२.
302.
तदा बुद्धानुभावं तं, दिस्वा पब्बजितो अहं॥
Tadā buddhānubhāvaṃ taṃ, disvā pabbajito ahaṃ.
३०३.
303.
‘‘सीलं समाधिपञ्ञञ्च, विमुत्तिञ्च अनुत्तरं।
‘‘Sīlaṃ samādhipaññañca, vimuttiñca anuttaraṃ;
भावेत्वा चतुरो धम्मे, पापुणिं आसवक्खयं॥
Bhāvetvā caturo dhamme, pāpuṇiṃ āsavakkhayaṃ.
३०४.
304.
‘‘यदा पब्बजितो चाहं, यदा च अरहा अहुं।
‘‘Yadā pabbajito cāhaṃ, yadā ca arahā ahuṃ;
निब्बायिस्सं यदा चाहं, गन्धवस्सो तदा अहु॥
Nibbāyissaṃ yadā cāhaṃ, gandhavasso tadā ahu.
३०५.
305.
‘‘सरीरगन्धो च सदातिसेति 15 मे, महारहं चन्दनचम्पकुप्पलं।
‘‘Sarīragandho ca sadātiseti 16 me, mahārahaṃ candanacampakuppalaṃ;
तथेव गन्धे इतरे च सब्बसो, पसय्ह वायामि ततो तहिं 17 तहिं॥
Tatheva gandhe itare ca sabbaso, pasayha vāyāmi tato tahiṃ 18 tahiṃ.
३०६.
306.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… विहरामि अनासवो॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
३०७.
307.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं॥
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
३०८.
308.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं आयस्मा चूळसुगन्धो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ āyasmā cūḷasugandho thero imā gāthāyo abhāsitthāti;
चूळसुगन्धत्थेरस्सापदानं दसमं।
Cūḷasugandhattherassāpadānaṃ dasamaṃ.
भद्दियवग्गो पञ्चपञ्ञासमो।
Bhaddiyavaggo pañcapaññāsamo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
भद्दियो रेवतो थेरो, महालाभी च सीवली।
Bhaddiyo revato thero, mahālābhī ca sīvalī;
वङ्गीसो नन्दको चेव, काळुदायी तथाभयो॥
Vaṅgīso nandako ceva, kāḷudāyī tathābhayo.
लोमसो वनवच्छो च, सुगन्धो चेव दसमो।
Lomaso vanavaccho ca, sugandho ceva dasamo;
तीणि गाथासता तत्थ, सोळसा च तदुत्तरि॥
Tīṇi gāthāsatā tattha, soḷasā ca taduttari.
अथ वग्गुद्दानं –
Atha vagguddānaṃ –
कणिकारव्हयो वग्गो, फलदो तिणदायको।
Kaṇikāravhayo vaggo, phalado tiṇadāyako;
कच्चानो भद्दियो वग्गो, गाथायो गणिता चिमा॥
Kaccāno bhaddiyo vaggo, gāthāyo gaṇitā cimā.
नवगाथासतानीह , चतुरासीतियेव च।
Navagāthāsatānīha , caturāsītiyeva ca;
सपञ्ञासं पञ्चसतं, अपदाना पकासिता॥
Sapaññāsaṃ pañcasataṃ, apadānā pakāsitā.
सह उदानगाथाहि, छसहस्सानि होन्तिमा।
Saha udānagāthāhi, chasahassāni hontimā;
द्वेसतानि च गाथानं, अट्ठारस तदुत्तरि॥
Dvesatāni ca gāthānaṃ, aṭṭhārasa taduttari.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā / १०. चूळसुगन्धत्थेरअपदानवण्णना • 10. Cūḷasugandhattheraapadānavaṇṇanā
