| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၃. သုညတဝဂ္ဂော
3. Suññatavaggo
၁. စူဠသုညတသုတ္တံ
1. Cūḷasuññatasuttaṃ
၁၇၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂာရမာတုပာသာဒေ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧကမိဒံ, ဘန္တေ, သမယံ ဘဂဝာ သက္ကေသု ဝိဟရတိ နဂရကံ နာမ သက္ယာနံ နိဂမော။ တတ္ထ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သမ္မုခာ သုတံ, သမ္မုခာ ပဋိဂ္ဂဟိတံ – ‘သုညတာဝိဟာရေနာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’တိ။ ကစ္စိ မေတံ, ဘန္တေ, သုသ္သုတံ သုဂ္ဂဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓာရိတ’’န္တိ? ‘‘တဂ္ဃ တေ ဧတံ, အာနန္ဒ, သုသ္သုတံ သုဂ္ဂဟိတံ သုမနသိကတံ သူပဓာရိတံ။ ပုဗ္ဗေပာဟံ 1, အာနန္ဒ, ဧတရဟိပိ 2 သုညတာဝိဟာရေန ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ။ သေယ္ယထာပိ, အာနန္ဒ, အယံ မိဂာရမာတုပာသာဒော သုညော ဟတ္ထိဂဝသ္သဝဠဝေန, သုညော ဇာတရူပရဇတေန, သုညော ဣတ္ထိပုရိသသန္နိပာတေန အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တံ; ဧဝမေဝ ခော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ ဂာမသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ မနုသ္သသညံ, အရညသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ ။ တသ္သ အရညသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ ဂာမသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ မနုသ္သသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – အရညသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဂာမသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ မနုသ္သသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – အရညသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’’’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
176. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho āyasmā ānando sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā sakkesu viharati nagarakaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Tattha me, bhante, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘suññatāvihārenāhaṃ, ānanda, etarahi bahulaṃ viharāmī’ti. Kacci metaṃ, bhante, sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhārita’’nti? ‘‘Taggha te etaṃ, ānanda, sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ. Pubbepāhaṃ 3, ānanda, etarahipi 4 suññatāvihārena bahulaṃ viharāmi. Seyyathāpi, ānanda, ayaṃ migāramātupāsādo suñño hatthigavassavaḷavena, suñño jātarūparajatena, suñño itthipurisasannipātena atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – bhikkhusaṅghaṃ paṭicca ekattaṃ; evameva kho, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā gāmasaññaṃ, amanasikaritvā manussasaññaṃ, araññasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ . Tassa araññasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā gāmasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā manussasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – araññasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ gāmasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ manussasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – araññasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’’’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၇၇. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ မနုသ္သသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ အရညသညံ, ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ ပထဝီသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သေယ္ယထာပိ, အာနန္ဒ, အာသဘစမ္မံ သင္ကုသတေန သုဝိဟတံ ဝိဂတဝလိကံ; ဧဝမေဝ ခော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ယံ ဣမိသ္သာ ပထဝိယာ ဥက္ကူလဝိက္ကူလံ နဒီဝိဒုဂ္ဂံ ခာဏုကဏ္ဋကဋ္ဌာနံ ပဗ္ဗတဝိသမံ တံ သဗ္ဗံ 5 အမနသိကရိတ္ဝာ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ ပထဝီသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ မနုသ္သသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ အရညသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ မနုသ္သသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အရညသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
177. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā manussasaññaṃ, amanasikaritvā araññasaññaṃ, pathavīsaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa pathavīsaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. Seyyathāpi, ānanda, āsabhacammaṃ saṅkusatena suvihataṃ vigatavalikaṃ; evameva kho, ānanda, bhikkhu yaṃ imissā pathaviyā ukkūlavikkūlaṃ nadīviduggaṃ khāṇukaṇṭakaṭṭhānaṃ pabbatavisamaṃ taṃ sabbaṃ 6 amanasikaritvā pathavīsaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa pathavīsaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā manussasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā araññasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – pathavīsaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ manussasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ araññasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – pathavīsaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၇၈. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ အရညသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ ပထဝီသညံ, အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ အရညသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အရညသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ပထဝီသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ , ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
178. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā araññasaññaṃ, amanasikaritvā pathavīsaññaṃ, ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā araññasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā pathavīsaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ araññasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ pathavīsaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda , yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၇၉. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ ပထဝီသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ ပထဝီသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ပထဝီသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
179. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā pathavīsaññaṃ, amanasikaritvā ākāsānañcāyatanasaññaṃ, viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā pathavīsaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ pathavīsaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākāsānañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၈၀. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ, အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ အာကိဉ္စညာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
180. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākāsānañcāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā viññāṇañcāyatanasaññaṃ, ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākāsānañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ viññāṇañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၈၁. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ, နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ နေဝသညာနာသညာယတနသညာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကိဉ္စညာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ ဧကတ္တ’န္တိ ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
181. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda bhikkhu amanasikaritvā viññāṇañcāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa nevasaññānāsaññāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ viññāṇañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākiñcaññāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti . Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၈၂. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ, အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ အနိမိတ္တေ စေတောသမာဓိမ္ဟိ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အာကိဉ္စညာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ နေဝသညာနာသညာယတနသညာယာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
182. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ, animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa animitte cetosamādhimhi cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti . So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākiñcaññāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ nevasaññānāsaññāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
၁၈၃. ‘‘ပုန စပရံ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု အမနသိကရိတ္ဝာ အာကိဉ္စညာယတနသညံ, အမနသိကရိတ္ဝာ နေဝသညာနာသညာယတနသညံ, အနိမိတ္တံ စေတောသမာဓိံ ပဋိစ္စ မနသိ ကရောတိ ဧကတ္တံ။ တသ္သ အနိမိတ္တေ စေတောသမာဓိမ္ဟိ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ အဓိမုစ္စတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အယမ္ပိ ခော အနိမိတ္တော စေတောသမာဓိ အဘိသင္ခတော အဘိသဉ္စေတယိတော’။ ‘ယံ ခော ပန ကိဉ္စိ အဘိသင္ခတံ အဘိသဉ္စေတယိတံ တဒနိစ္စံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ယေ အသ္သု ဒရထာ ကာမာသဝံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ ဘဝာသဝံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, ယေ အသ္သု ဒရထာ အဝိဇ္ဇာသဝံ ပဋိစ္စ တေဓ န သန္တိ, အတ္ထိ စေဝာယံ ဒရထမတ္တာ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ။ သော ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ကာမာသဝေနာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ ဘဝာသဝေနာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘သုညမိဒံ သညာဂတံ အဝိဇ္ဇာသဝေနာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အတ္ထိ စေဝိဒံ အသုညတံ ယဒိဒံ – ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ သဠာယတနိကံ ဇီဝိတပစ္စယာ’တိ။ ဣတိ ယဉ္ဟိ ခော တတ္ထ န ဟောတိ တေန တံ သုညံ သမနုပသ္သတိ, ယံ ပန တတ္ထ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ တံ ‘သန္တမိဒံ အတ္ထီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝမ္ပိသ္သ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယထာဘုစ္စာ အဝိပလ္လတ္ထာ ပရိသုဒ္ဓာ ပရမာနုတ္တရာ သုညတာဝက္ကန္တိ ဘဝတိ။
183. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ, animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa animitte cetosamādhimhi cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ayampi kho animitto cetosamādhi abhisaṅkhato abhisañcetayito’. ‘Yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhamma’nti pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā kāmāsavaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā bhavāsavaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā avijjāsavaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ kāmāsavenā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ bhavāsavenā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ avijjāsavenā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā paramānuttarā suññatāvakkanti bhavati.
၁၈၄. ‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, အတီတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု, သဗ္ဗေ တေ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိံသု။ ယေပိ 7 ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, အနာဂတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သန္တိ။ ယေပိ 8 ဟိ ကေစိ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ, သဗ္ဗေ တေ ဣမံယေဝ ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ တသ္မာတိဟ, အာနန္ဒ, ‘ပရိသုဒ္ဓံ ပရမာနုတ္တရံ သုညတံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သာမာ’တိ 9 – ဧဝဉ္ဟိ ဝော 10, အာနန္ဒ, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။
184. ‘‘Yepi hi keci, ānanda, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja vihariṃsu, sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja vihariṃsu. Yepi 11 hi keci, ānanda, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissanti, sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissanti. Yepi 12 hi keci, ānanda, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharanti, sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharanti. Tasmātiha, ānanda, ‘parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissāmā’ti 13 – evañhi vo 14, ānanda, sikkhitabba’’nti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
စူဠသုညတသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
Cūḷasuññatasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. စူဠသုညတသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Cūḷasuññatasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁. စူဠသုညတသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Cūḷasuññatasuttavaṇṇanā
