| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੩. ਸੁਞ੍ਞਤવਗ੍ਗੋ
3. Suññatavaggo
੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ
1. Cūḷasuññatasuttaṃ
੧੭੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਏਕਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਨਗਰਕਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ। ਤਤ੍ਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਸੁਞ੍ਞਤਾવਿਹਾਰੇਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿ ਬਹੁਲਂ વਿਹਰਾਮੀ’ਤਿ। ਕਚ੍ਚਿ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਸ੍ਸੁਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਤਗ੍ਘ ਤੇ ਏਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਸ੍ਸੁਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਪਾਹਂ 1, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿਪਿ 2 ਸੁਞ੍ਞਤਾવਿਹਾਰੇਨ ਬਹੁਲਂ વਿਹਰਾਮਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਯਂ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਿਗવਸ੍ਸવਲ਼વੇਨ, ਸੁਞ੍ਞੋ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤੇਨ, ਸੁਞ੍ਞੋ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤਂ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਗਾਮਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ, ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ । ਤਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਗਾਮਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਗਾਮਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
176. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho āyasmā ānando sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ekamidaṃ, bhante, samayaṃ bhagavā sakkesu viharati nagarakaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Tattha me, bhante, bhagavato sammukhā sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘suññatāvihārenāhaṃ, ānanda, etarahi bahulaṃ viharāmī’ti. Kacci metaṃ, bhante, sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhārita’’nti? ‘‘Taggha te etaṃ, ānanda, sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ. Pubbepāhaṃ 3, ānanda, etarahipi 4 suññatāvihārena bahulaṃ viharāmi. Seyyathāpi, ānanda, ayaṃ migāramātupāsādo suñño hatthigavassavaḷavena, suñño jātarūparajatena, suñño itthipurisasannipātena atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – bhikkhusaṅghaṃ paṭicca ekattaṃ; evameva kho, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā gāmasaññaṃ, amanasikaritvā manussasaññaṃ, araññasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ . Tassa araññasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā gāmasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā manussasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – araññasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ gāmasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ manussasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – araññasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’’’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੭੭. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ, ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਸਭਚਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਕੁਸਤੇਨ ਸੁવਿਹਤਂ વਿਗਤવਲਿਕਂ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥવਿਯਾ ਉਕ੍ਕੂਲવਿਕ੍ਕੂਲਂ ਨਦੀવਿਦੁਗ੍ਗਂ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਬ੍ਬਤવਿਸਮਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ 5 ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
177. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā manussasaññaṃ, amanasikaritvā araññasaññaṃ, pathavīsaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa pathavīsaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. Seyyathāpi, ānanda, āsabhacammaṃ saṅkusatena suvihataṃ vigatavalikaṃ; evameva kho, ānanda, bhikkhu yaṃ imissā pathaviyā ukkūlavikkūlaṃ nadīviduggaṃ khāṇukaṇṭakaṭṭhānaṃ pabbatavisamaṃ taṃ sabbaṃ 6 amanasikaritvā pathavīsaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa pathavīsaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā manussasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā araññasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – pathavīsaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ manussasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ araññasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – pathavīsaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੭੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ , ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
178. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā araññasaññaṃ, amanasikaritvā pathavīsaññaṃ, ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā araññasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā pathavīsaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ araññasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ pathavīsaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda , yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੭੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਪਥવੀਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
179. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā pathavīsaññaṃ, amanasikaritvā ākāsānañcāyatanasaññaṃ, viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā pathavīsaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ pathavīsaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākāsānañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੮੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
180. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākāsānañcāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā viññāṇañcāyatanasaññaṃ, ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākāsānañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ viññāṇañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੮੧. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ । ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
181. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda bhikkhu amanasikaritvā viññāṇañcāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ, nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa nevasaññānāsaññāyatanasaññāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ viññāṇañcāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākiñcaññāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca ekatta’nti . Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੮੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇવ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀવਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ । ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇવ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀવਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
182. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ, animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa animitte cetosamādhimhi cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti . So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ ākiñcaññāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ nevasaññānāsaññāyatanasaññāyā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā suññatāvakkanti bhavati.
੧੮੩. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤੋ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤੋ’। ‘ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਂ ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਜਾਨਤੋ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭવਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਕਾਮਾਸવਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਭવਾਸવਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤੇਧ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਾਯਂ ਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇવ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀવਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਕਾਮਾਸવੇਨਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਭવਾਸવੇਨਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੇਨਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવਿਦਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਂ ਯਦਿਦਂ – ਇਮਮੇવ ਕਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਿਕਂ ਜੀવਿਤਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ। ਇਤਿ ਯਞ੍ਹਿ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ ਤੇਨ ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ‘ਸਨ੍ਤਮਿਦਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਸਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਾ ਅવਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਭવਤਿ।
183. ‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu amanasikaritvā ākiñcaññāyatanasaññaṃ, amanasikaritvā nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ, animittaṃ cetosamādhiṃ paṭicca manasi karoti ekattaṃ. Tassa animitte cetosamādhimhi cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati adhimuccati. So evaṃ pajānāti – ‘ayampi kho animitto cetosamādhi abhisaṅkhato abhisañcetayito’. ‘Yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhamma’nti pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. So evaṃ pajānāti – ‘ye assu darathā kāmāsavaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā bhavāsavaṃ paṭicca tedha na santi, ye assu darathā avijjāsavaṃ paṭicca tedha na santi, atthi cevāyaṃ darathamattā yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti. So ‘suññamidaṃ saññāgataṃ kāmāsavenā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ bhavāsavenā’ti pajānāti, ‘suññamidaṃ saññāgataṃ avijjāsavenā’ti pajānāti, ‘atthi cevidaṃ asuññataṃ yadidaṃ – imameva kāyaṃ paṭicca saḷāyatanikaṃ jīvitapaccayā’ti. Iti yañhi kho tattha na hoti tena taṃ suññaṃ samanupassati, yaṃ pana tattha avasiṭṭhaṃ hoti taṃ ‘santamidaṃ atthī’ti pajānāti. Evampissa esā, ānanda, yathābhuccā avipallatthā parisuddhā paramānuttarā suññatāvakkanti bhavati.
੧੮੪. ‘‘ਯੇਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਂਯੇવ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਂਸੁ। ਯੇਪਿ 7 ਹਿ ਕੇਚਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਂਯੇવ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇਪਿ 8 ਹਿ ਕੇਚਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਤਰਹਿ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਂਯੇવ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਆਨਨ੍ਦ, ‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ 9 – ਏવਞ੍ਹਿ વੋ 10, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
184. ‘‘Yepi hi keci, ānanda, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja vihariṃsu, sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja vihariṃsu. Yepi 11 hi keci, ānanda, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissanti, sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissanti. Yepi 12 hi keci, ānanda, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharanti, sabbe te imaṃyeva parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharanti. Tasmātiha, ānanda, ‘parisuddhaṃ paramānuttaraṃ suññataṃ upasampajja viharissāmā’ti 13 – evañhi vo 14, ānanda, sikkhitabba’’nti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਠਮਂ।
Cūḷasuññatasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Cūḷasuññatasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Cūḷasuññatasuttavaṇṇanā
