| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੩. ਸੁਞ੍ਞਤવਗ੍ਗੋ
3. Suññatavaggo
੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Cūḷasuññatasuttavaṇṇanā
੧੭੬. ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਹਿ ਨਾਮ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਭਗવਤੋ વਤ੍ਤਕਰਣਤ੍ਥਂ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਤਿ, ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਕਾਲੇ વੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਇਦਂ ਨਾਮ ਭਗવਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥਕਂਯੇવ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਸੁਞ੍ਞਤਾਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤੇਨ ਇਤਰੇ, ‘‘ਨ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮੀ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ વਾਦਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ। ਸੁਞ੍ਞਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤੋ ਚ ਨਿਚ੍ਚਸੁਞ੍ਞਤੋ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸੇਕ੍ਖਾਨਞ੍ਹਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਟਿવੇਧੋ ਪਾਦੇਸਿਕੋ ਸੁਭਸੁਖਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਥੇਰੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਕਥਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਜਾਤੋ। ਧੁਰੇਨ ਧੁਰਂ ਪਹਰਨ੍ਤੇਨ વਿਯਾਤਿ ਰਥਧੁਰੇਨ ਰਥਧੁਰਂ ਪਹਰਨ੍ਤੇਨ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਉਜੁਕਮੇવ ਸੁਞ੍ਞਤਾ…ਪੇ॰… વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਕਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਦਂ।
176.Kālaparicchedaṃkatvāti samāpajjantehi nāma kālaparicchedo kātabbo. Thero pana bhagavato vattakaraṇatthaṃ kālaparicchedaṃ karoti, ‘‘ettake kāle vītivatte idaṃ nāma bhagavato kātabba’’nti. So tatthakaṃyeva samāpattiṃ samāpajjitvā vuṭṭhāti, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘kālaparicchedaṃ katvā’’ti. Suññatāphalasamāpattiṃ appetvāti etena itare, ‘‘na sotāpannasakadāgāmī phalasamāpattiṃ samāpajjantī’’ti vadanti, taṃ vādaṃ paṭisedheti. Suññatoti attasuññato ca niccasuññato ca saṅkhārā upaṭṭhahiṃsu. Sekkhānañhi suññatāpaṭivedho pādesiko subhasukhasaññānaṃ appahīnattā, tasmā so thero suññatākathaṃ sotukāmo jāto. Dhurena dhuraṃ paharantena viyāti rathadhurena rathadhuraṃ paharantena viya katvā ujukameva suññatā…pe… vatthuṃ na sakkāti yojanā. Ekaṃ padanti ekaṃ suññatāpadaṃ.
ਪੁਬ੍ਬੇਪਾਹਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗવਾ ਪਠਮਬੋਧਿਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾવਿਹਾਰਬਾਹੁਲ੍ਲਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਠਮਬੋਧਿਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਕੋਤਿਆਦਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਾਕਥਾਯ ਭਾਜਨਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਸੋਤੁਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਸੋਤੁਮ੍ਪਿ। ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਮ੍ਪਿਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਾਰਣਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਚਯવਸੇਨ ਹਦਯੇਨ ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੀਹવਸਾ વਿਯ ਅવਿਨਟ੍ਠੇ ਕਾਤੁਮ੍ਪਿ। ਕਥੇਤੁਮ੍ਪੀਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ। ਕਟ੍ਠਰੂਪਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਚਿਤ੍ਤਰੂਪવਸੇਨ ਕਤਾਤਿ ਥਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਉਤ੍ਤਿਰਿਤ੍વਾ ਕਤਾਨਂ ਕਟ੍ਠਰੂਪਾਨਂ, ਨਿਯ੍ਯੂਹਾਦੀਸੁ ਪਟਿਮਾવਸੇਨ ਰਚਿਤਾਨਂ ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਾਨਂ, ਸਿਤ੍ਤਿਪਸ੍ਸੇ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮવਸੇਨ વਿਰਚਿਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਕਤਾ ਨਿਟ੍ਠਪਿਤਾ। વੇਸ੍ਸવਣਮਨ੍ਧਾਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਮਾਰੂਪੇਨ ਕਤਾਨਂ વੇਸ੍ਸવਣਮਨ੍ਧਾਤੁਸਕ੍ਕਾਦੀਨਂ। ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮવਸੇਨਾਤਿ ਆਰਾਮਾਦਿਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮવਸੇਨ। ਸਣ੍ਠਿਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅવਯવਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਮ੍ਪਿ। ਜਿਣ੍ਣਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯੂਹਕੂਟਾਗਾਰਪਾਸਾਦਾવਯવਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਤ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਰਹਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਠਪਿਤਂ। ‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਚ੍ਚੇ વਿਨਿਯੁਞ੍ਜਨવਸੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ। ਏਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੋ ਸੁਞ੍ਞੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Pubbepāhantiādinā bhagavā paṭhamabodhiyampi attano suññatāvihārabāhullaṃ pakāsetīti dassento ‘‘paṭhamabodhiyampī’’ti āha. Ekotiādi therassa suññatākathāya bhājanabhāvadassanatthaṃ. Sotunti aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā sotumpi. Uggahetumpiti yathābhūtaṃ dhammaṃ dhāraṇaparipucchāparicayavasena hadayena uggahitaṃ suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya avinaṭṭhe kātumpi. Kathetumpīti vitthārena paresaṃ dassetumpi sakkā. Tatthāti migāramātupāsāde. Kaṭṭharūpapotthakarūpacittarūpavasena katāti thambhādīsu uttiritvā katānaṃ kaṭṭharūpānaṃ, niyyūhādīsu paṭimāvasena racitānaṃ potthakarūpānaṃ, sittipasse cittakammavasena viracitānaṃ cittarūpānañca katā niṭṭhapitā. Vessavaṇamandhātādīnanti paṭimārūpena katānaṃ vessavaṇamandhātusakkādīnaṃ. Cittakammavasenāti ārāmādicittakammavasena. Saṇṭhitampīti avayavabhāvena saṇṭhitaṃ hutvā ṭhitampi. Jiṇṇapaṭisaṅkharaṇatthanti jiṇṇānaṃ niyyūhakūṭāgārapāsādāvayavānaṃ abhisaṅkharaṇatthāya tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne rahassasaññāṇena ṭhapitaṃ. ‘‘Paribhuñjissāmī’’ti tasmiṃ tasmiṃ kicce viniyuñjanavasena paribhuñjitabbassa. Etaṃ vuttanti, ‘‘ayaṃ migāramātupāsādo suñño’’tiādikaṃ vuttaṃ.
ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਿવਾ ਚ। ਏਕਭਾવਂ ਏਕਂ ਅਸੁਞ੍ਞਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ, ਏਕਤ੍ਤਂ ਏਕੋ ਅਸੁਞ੍ਞਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਾਮੋਤਿ ਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨਾਤਿ ਗੇਹਸਨ੍ਨਿવੇਸવੀਥਿਚਚ੍ਚਰਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾਦਿਕੇ ਉਪਾਦਾਯ ਗਾਮੋਤਿ ਲੋਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ। ਕਿਲੇਸવਸੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘવਸੇਨ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਪવਤ੍ਤવਸੇਨ વਾ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਘਰਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾ ਤਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਤવਨਸਣ੍ਡਾਦਯੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਂ વਿਭਾਗਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਰਞ੍ਞਂਯੇવ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਓਤਰਤੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪવਿਸਤਿ। ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤਿ। ਪવਤ੍ਤਦਰਥਾਤਿ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਾ ਦਰਥਾ। ਕਿਲੇਸਦਰਥਾਤਿ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਸਮ੍ਭવਾ ਕਿਲੇਸਦਰਥਾ। ਦੁਤਿਯਪਦੇਤਿ ‘‘ਯੇ ਅਸ੍ਸੁ ਦਰਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ। ਮਨਸਿਕਾਰਸਨ੍ਤਤਾਯ, – ‘‘ਨਾਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વਿਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਦਸ੍ਸਨਦਰਥਾਨਂ ਸੁਖੁਮਤਾ ਸਲ੍ਲਹੁਕਤਾ ਚ ਚਰਿਤਤ੍ਥਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪવਤ੍ਤਦਰਥਮਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ।
Niccanti sabbakālaṃ rattiñca divā ca. Ekabhāvaṃ ekaṃ asuññatanti paccatte upayogavacanaṃ, ekattaṃ eko asuññatoti attho. Gāmoti pavattanavasenāti gehasannivesavīthicaccarasiṅghāṭakādike upādāya gāmoti lokuppattivasena. Kilesavasenāti tattha anunayapaṭighavasena. Eseva nayoti iminā ‘‘pavattavasena vā kilesavasena vā uppannaṃ manussasañña’’nti imamatthaṃ atidisati. Ettha ca yathā gāmaggahaṇena gharādisaññā saṅgahitā, evaṃ manussaggahaṇena itthipurisādisaññā saṅgahitā. Yasmā rukkhādike paṭicca araññasaññā tattha pabbatavanasaṇḍādayo antogadhā, tasmā tattha vijjamānampi taṃ vibhāgaṃ aggahetvā ekaṃ araññaṃyeva paṭicca araññasaññaṃ manasi karoti. Otaratīti anuppavisati. Adhimuccatīti nicchinoti. Pavattadarathāti tathārūpāya passaddhiyā abhāvato oḷārikadhammappavattisiddhā darathā. Kilesadarathāti anunayapaṭighasambhavā kilesadarathā. Dutiyapadeti ‘‘ye assu darathā manussasaññaṃ paṭiccā’’ti imasmiṃ pade. Manasikārasantatāya, – ‘‘nāyaṃ pubbe viya oḷārikā, dhammappavattī’’ti saṅkhāradassanadarathānaṃ sukhumatā sallahukatā ca caritatthāti āha ‘‘pavattadarathamattā atthī’’ti.
ਯਂ ਕਿਲੇਸਦਰਥਜਾਤਂ, ਤਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਰਥਸਞ੍ਞਾਯ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪવਤ੍ਤਦਰਥਮਤ੍ਤਂ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, વਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇવ ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਿ। ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਸਹਚਰਿਤਞ੍ਹਿ ਸੁਞ੍ਞਂ, ਇਧ ਸੁਞ੍ਞਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।
Yaṃ kilesadarathajātaṃ, taṃ imissā darathasaññāya na hotīti yojanā. Pavattadarathamattaṃ avasiṭṭhaṃ hoti, vijjamānameva atthi idanti pajānātīti yojanā. Suññatā nibbattīti suññatanti pavatti. Suññatā sahacaritañhi suññaṃ, idha suññatāti vuttā.
੧੭੭. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗવਤੋ ਏવਂ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਰਮਾਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ વਿਸੇਸਾਨਧਿਗਮਨਤੋਤਿ, ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਝਾਨਾਦਿવਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਭਾવਤੋ, ‘‘ਪਥવੀ’’ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨਤੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਏવਂ વਪਿਤੇ ਸਾਲਿਆਦਯੋ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਧੁવਸੇવਨਨ੍ਤਿ ਨਿਯਤਸੇવਨਂ ਪਾਰਿਹਾਰਿਯਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ। ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਮ੍ਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਸੇਸੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਥવਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਤਾ ਹਿ ਸਞ੍ਞਾਤਿ।
177.Assāti bhagavato evaṃ idāni vuccamānākārena cittappavatti ahosi. Accantasuññatanti ‘‘paramānuttara’’nti vuttaṃ arahattaṃ desessāmīti. Araññasaññāya visesānadhigamanatoti, ‘‘araññaṃ arañña’’nti manasikārena jhānādivisesassa adhigamābhāvato, ‘‘pathavī’’ti manasikārena visesādhigamanato. Idāni tamevatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Evaṃ santeti evaṃ vapite sāliādayo sampajjanti. Dhuvasevananti niyatasevanaṃ pārihāriyakammaṭṭhānaṃ. Paṭiccāti ettha ‘‘sambhūta’’nti vacanaseso icchitoti āha ‘‘paṭicca sambhūta’’nti. Pathaviṃ paṭicca sambhūtā hi saññāti.
ਪਥવੀਕਸਿਣੇ ਸੋ ਪਥવੀਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਕਤਿਪਥવਿਯਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਸ੍ਸ। ਤੇਹੀਤਿ ਗਣ੍ਡਾਦੀਹਿ। ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਹਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ વਲੀਨਂ ਲੇਸੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਆਕੋਟਿਤਂ। ਨਦੀਤਲ਼ਾਕਾਦੀਨਂ ਤੀਰਪ੍ਪਦੇਸੋ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਕਰਟ੍ਠੇਨ ਕੂਲਂ, ਉਨ੍ਨਤਭਾવਤੋ ਉਗ੍ਗਤਂ ਕੂਲਂ વਿਯਾਤਿ ਉਕ੍ਕੂਲਂ, ਭੂਮਿਯਾ ਉਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂ। વਿਗਤਂ ਕੂਲਨ੍ਤਿ વਿਕ੍ਕੂਲਂ, ਨੀਚਟ੍ਠਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਚ੍ਚਨੀਚ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਕਂ ਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਪਥવੀਤਿਸਞ੍ਞਂਯੇવ।
Pathavīkasiṇeso pathavīsaññī hoti, na pakatipathaviyaṃ. Tassāti pathavīkasiṇassa. Tehīti gaṇḍādīhi. Suṭṭhu vihatanti yathā valīnaṃ lesopi na hoti, evaṃ sammadeva ākoṭitaṃ. Nadītaḷākādīnaṃ tīrappadeso udakassa ākaraṭṭhena kūlaṃ, unnatabhāvato uggataṃ kūlaṃ viyāti ukkūlaṃ, bhūmiyā uccaṭṭhānaṃ. Vigataṃ kūlanti vikkūlaṃ, nīcaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘uccanīca’’nti. Ekaṃ saññanti ekaṃ pathavītisaññaṃyeva.
੧੮੨. ਸਤਿਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤવਿਰਹੇ ਯਾਦਿਸਾਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਨਿਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਿਰਹਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕਂ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦਿਸਲ਼ਾਯਤਨਸਹਿਤਂ।
182. Satipi saṅkhāranimittavirahe yādisānaṃ nimittānaṃ abhāvena ‘‘animitta’’nti vuccati, tāni dassetuṃ, ‘‘niccanimittādivirahito’’ti vuttaṃ. Catumahābhūtikaṃ catumahābhūtanissitaṃ. Saḷāyatanapaṭisaṃyuttaṃ cakkhāyatanādisaḷāyatanasahitaṃ.
੧੮੩. વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਟਿવਿਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪੁਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ। ਇਧਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਯਥਾਧਿਗਤਮਗ੍ਗਫਲਂ વਦਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਚੇવ ਅਰਿਯਫਲੇ ਚਾ’’ਤਿ। ਉਪਾਦਿਸੇਸਦਰਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਿਲੇਸੁਪਧਿਯਾ ਪਹੀਨਾਯ ਖਨ੍ਧੋਪਧਿ ਅવਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਦਰਥਾ ਉਪਾਦਿਸੇਸਦਰਥਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਯਸ੍ਮਾ વਿਸਯਤੋ ਗਾਮਸਞ੍ਞਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਯ ਗਾਮਸਞ੍ਞਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਾਪਿ ਸਭਾਗવਤ੍ਥੁਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਭਾਗવਤ੍ਥੁਤੋ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਸਞ੍ਞਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਪਥવੀਸਞ੍ਞਾਦਿਨਿવਤ੍ਤਨੇ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ। ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅવਤ੍ਥੁਤਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇવ ਸੁਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾ।
183.Vipassanāya paṭivipassananti dhammānañca puna vipassanaṃ. Idhāti attano paccakkhabhūtayathādhigatamaggaphalaṃ vadatīti āha – ‘‘ariyamagge ceva ariyaphale cā’’ti. Upādisesadarathadassanatthanti sabbaso kilesupadhiyā pahīnāya khandhopadhi avisiṭṭhā, tappaccayā darathā upādisesadarathā, taṃ dassanatthaṃ. Yasmā visayato gāmasaññā oḷārikā, manussasaññā sukhumā, tasmā manussasaññāya gāmasaññaṃ nivattetvā. Yasmā pana manussasaññāpi sabhāgavatthupariggahato oḷārikā, sabhāgavatthuto araññasaññā sukhumā, tasmā araññasaññāya manussasaññaṃ nivattetvā. Pathavīsaññādinivattane kāraṇaṃ heṭṭhā suttantaresu ca vuttameva. Anupubbenāti maggappaṭipāṭiyā. Niccasārādīnaṃ sabbaso avatthutāya accantameva suññattā accantasuññatā.
੧੮੪. ਸੁਞ੍ਞਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤવਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਫਲਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ વਸੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਸੁਞ੍ਞਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਅਨਾਗਤੇ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਨ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਗ੍ਗਹਣਂ ਅਕਤ੍વਾ, ‘‘ਏਤਰਹਿਪਿ ਬੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਸਙ੍ਖਾਤਾ’’ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਧਰਨ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਭવਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
184.Suññataphalasamāpattinti suññatavimokkhassa phalabhūtattā, suññatānupassanāya vasena samāpajjitabbattā ca suññataphalasamāpattinti laddhanāmaṃ arahattaphalasamāpattiṃ. Yasmā atīte paccekasambuddhā ahesuṃ, anāgate bhavissanti, idāni pana buddhasāsanassa dharamānattā paccekabuddhā na vattanti, tasmā paccekabuddhaggahaṇaṃ akatvā, ‘‘etarahipi buddhabuddhasāvakasaṅkhātā’’icceva vuttaṃ. Na hi buddhasāsane dharante paccekabuddhā bhavanti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Cūḷasuññatasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Cūḷasuññatasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਚੂਲ਼ਸੁਞ੍ਞਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Cūḷasuññatasuttavaṇṇanā
