Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi |
५२५. चूळसुतसोमजातकं (५)
525. Cūḷasutasomajātakaṃ (5)
१९५.
195.
सिरस्मिं पलितं जातं, पब्बज्जं दानि रोचहं’’॥
Sirasmiṃ palitaṃ jātaṃ, pabbajjaṃ dāni rocahaṃ’’.
१९६.
196.
‘‘अभुम्मे कथं नु भणसि, सल्लं मे देव उरसि कप्पेसि 3।
‘‘Abhumme kathaṃ nu bhaṇasi, sallaṃ me deva urasi kappesi 4;
सत्तसता ते भरिया, कथं नु ते ता भविस्सन्ति’’॥
Sattasatā te bhariyā, kathaṃ nu te tā bhavissanti’’.
१९७.
197.
‘‘पञ्ञायिहिन्ति एता, दहरा अञ्ञम्पि ता गमिस्सन्ति।
‘‘Paññāyihinti etā, daharā aññampi tā gamissanti;
सग्गञ्चस्स पत्थयानो, तेन अहं पब्बजिस्सामि’’॥
Saggañcassa patthayāno, tena ahaṃ pabbajissāmi’’.
१९८.
198.
‘‘दुल्लद्धं मे आसि सुतसोम, यस्स ते होमहं माता।
‘‘Dulladdhaṃ me āsi sutasoma, yassa te homahaṃ mātā;
यं मे विलपन्तिया, अनपेक्खो पब्बजसि देव॥
Yaṃ me vilapantiyā, anapekkho pabbajasi deva.
१९९.
199.
‘‘दुल्लद्धं मे आसि सुतसोम, यं तं अहं विजायिस्सं।
‘‘Dulladdhaṃ me āsi sutasoma, yaṃ taṃ ahaṃ vijāyissaṃ;
यं मे विलपन्तिया, अनपेक्खो पब्बजसि देव’’॥
Yaṃ me vilapantiyā, anapekkho pabbajasi deva’’.
२००.
200.
‘‘को नामेसो धम्मो, सुतसोम का च नाम पब्बज्जा।
‘‘Ko nāmeso dhammo, sutasoma kā ca nāma pabbajjā;
यं नो अम्हे जिण्णे, अनपेक्खो पब्बजसि देव॥
Yaṃ no amhe jiṇṇe, anapekkho pabbajasi deva.
२०१.
201.
‘‘पुत्तापि तुय्हं बहवो, दहरा अप्पत्तयोब्बना।
‘‘Puttāpi tuyhaṃ bahavo, daharā appattayobbanā;
मञ्जू तेपि 5 तं अपस्सन्ता, मञ्ञे दुक्खं निगच्छन्ति’’॥
Mañjū tepi 6 taṃ apassantā, maññe dukkhaṃ nigacchanti’’.
२०२.
202.
‘‘पुत्तेहि च मे एतेहि, दहरेहि अप्पत्तयोब्बनेहि।
‘‘Puttehi ca me etehi, daharehi appattayobbanehi;
मञ्जूहि सब्बेहिपि तुम्हेहि, चिरम्पि ठत्वा विनासभावो’’ 7॥
Mañjūhi sabbehipi tumhehi, cirampi ṭhatvā vināsabhāvo’’ 8.
२०३.
203.
‘‘छिन्नं नु तुय्हं हदयं, अदु ते 9 करुणा च नत्थि अम्हेसु।
‘‘Chinnaṃ nu tuyhaṃ hadayaṃ, adu te 10 karuṇā ca natthi amhesu;
२०४.
204.
‘‘न च मय्हं छिन्नं हदयं, अत्थि करुणापि मय्हं तुम्हेसु।
‘‘Na ca mayhaṃ chinnaṃ hadayaṃ, atthi karuṇāpi mayhaṃ tumhesu;
२०५.
205.
‘‘दुल्लद्धं मे आसि, सुतसोम यस्स ते अहं भरिया।
‘‘Dulladdhaṃ me āsi, sutasoma yassa te ahaṃ bhariyā;
यं मे विलपन्तिया, अनपेक्खो पब्बजसि देव॥
Yaṃ me vilapantiyā, anapekkho pabbajasi deva.
२०६.
206.
‘‘दुल्लद्धं मे आसि, सुतसोम यस्स ते अहं भरिया।
‘‘Dulladdhaṃ me āsi, sutasoma yassa te ahaṃ bhariyā;
यं मे कुच्छिपटिसन्धिं 15, अनपेक्खो पब्बजसि देव॥
Yaṃ me kucchipaṭisandhiṃ 16, anapekkho pabbajasi deva.
२०७.
207.
‘‘परिपक्को मे गब्भो, कुच्छिगतो याव नं विजायामि।
‘‘Paripakko me gabbho, kucchigato yāva naṃ vijāyāmi;
माहं एका विधवा, पच्छा दुक्खानि अद्दक्खिं’’॥
Māhaṃ ekā vidhavā, pacchā dukkhāni addakkhiṃ’’.
२०८.
208.
‘‘परिपक्को ते गब्भो, कुच्छिगतो इङ्घ त्वं 17 विजायस्सु।
‘‘Paripakko te gabbho, kucchigato iṅgha tvaṃ 18 vijāyassu;
पुत्तं अनोमवण्णं, तं हित्वा पब्बजिस्सामि’’॥
Puttaṃ anomavaṇṇaṃ, taṃ hitvā pabbajissāmi’’.
२०९.
209.
‘‘मा त्वं चन्दे रुदि, मा सोचि वनतिमिरमत्तक्खि।
‘‘Mā tvaṃ cande rudi, mā soci vanatimiramattakkhi;
२१०.
210.
‘‘को तं अम्म कोपेसि, किं रोदसि पेक्खसि च मं बाळ्हं।
‘‘Ko taṃ amma kopesi, kiṃ rodasi pekkhasi ca maṃ bāḷhaṃ;
२११.
211.
‘‘न हि सो सक्का हन्तुं, विजितावी 23 यो मं तात कोपेसि।
‘‘Na hi so sakkā hantuṃ, vijitāvī 24 yo maṃ tāta kopesi;
पिता ते मं तात अवच, अनपेक्खो अहं गमिस्सामि’’॥
Pitā te maṃ tāta avaca, anapekkho ahaṃ gamissāmi’’.
२१२.
212.
‘‘योहं पुब्बे निय्यामि, उय्यानं मत्तकुञ्जरे च योधेमि।
‘‘Yohaṃ pubbe niyyāmi, uyyānaṃ mattakuñjare ca yodhemi;
सुतसोमे पब्बजिते, कथं नु दानि करिस्सामि’’॥
Sutasome pabbajite, kathaṃ nu dāni karissāmi’’.
२१३.
213.
हत्थेपि ते गहेस्सं, न हि गच्छसि 29 नो अकामानं’’॥
Hatthepi te gahessaṃ, na hi gacchasi 30 no akāmānaṃ’’.
२१४.
214.
‘‘उट्ठेहि त्वं धाति, इमं कुमारं रमेहि अञ्ञत्थ।
‘‘Uṭṭhehi tvaṃ dhāti, imaṃ kumāraṃ ramehi aññattha;
मा मे परिपन्थमकासि 31, सग्गं मम पत्थयानस्स’’॥
Mā me paripanthamakāsi 32, saggaṃ mama patthayānassa’’.
२१५.
215.
सुतसोमे पब्बजिते, किं नु मेनं करिस्सामि’’॥
Sutasome pabbajite, kiṃ nu menaṃ karissāmi’’.
२१६.
216.
‘‘कोसो च तुय्हं विपुलो, कोट्ठागारञ्च तुय्हं परिपूरं।
‘‘Koso ca tuyhaṃ vipulo, koṭṭhāgārañca tuyhaṃ paripūraṃ;
पथवी च तुय्हं विजिता, रमस्सु मा पब्बजि 37 देव’’॥
Pathavī ca tuyhaṃ vijitā, ramassu mā pabbaji 38 deva’’.
२१७.
217.
‘‘कोसो च मय्हं विपुलो, कोट्ठागारञ्च मय्हं परिपूरं।
‘‘Koso ca mayhaṃ vipulo, koṭṭhāgārañca mayhaṃ paripūraṃ;
पथवी च मय्हं विजिता, तं हित्वा पब्बजिस्सामि’’॥
Pathavī ca mayhaṃ vijitā, taṃ hitvā pabbajissāmi’’.
२१८.
218.
‘‘मय्हम्पि धनं पहूतं, सङ्खातुं 39 नोपि देव सक्कोमि।
‘‘Mayhampi dhanaṃ pahūtaṃ, saṅkhātuṃ 40 nopi deva sakkomi;
तं ते ददामि सब्बम्पि 41, रमस्सु मा पब्बजि देव’’॥
Taṃ te dadāmi sabbampi 42, ramassu mā pabbaji deva’’.
२१९.
219.
‘‘जानामि 43 धनं पहूतं, कुलवद्धन पूजितो तया चस्मि।
‘‘Jānāmi 44 dhanaṃ pahūtaṃ, kulavaddhana pūjito tayā casmi;
सग्गञ्च पत्थयानो, तेन अहं पब्बजिस्सामि’’॥
Saggañca patthayāno, tena ahaṃ pabbajissāmi’’.
२२०.
220.
‘‘उक्कण्ठितोस्मि बाळ्हं, अरति मं सोमदत्त आविसति 45।
‘‘Ukkaṇṭhitosmi bāḷhaṃ, arati maṃ somadatta āvisati 46;
बहुकापि 47 मे अन्तराया, अज्जेवाहं पब्बजिस्सामि’’॥
Bahukāpi 48 me antarāyā, ajjevāhaṃ pabbajissāmi’’.
२२१.
221.
‘‘इदञ्च तुय्हं रुचितं, सुतसोम अज्जेव दानि त्वं पब्बज।
‘‘Idañca tuyhaṃ rucitaṃ, sutasoma ajjeva dāni tvaṃ pabbaja;
अहम्पि पब्बजिस्सामि, न उस्सहे तया विना अहं ठातुं’’॥
Ahampi pabbajissāmi, na ussahe tayā vinā ahaṃ ṭhātuṃ’’.
२२२.
222.
‘‘न हि सक्का पब्बजितुं, नगरे न हि पच्चति जनपदे च’’।
‘‘Na hi sakkā pabbajituṃ, nagare na hi paccati janapade ca’’;
‘‘सुतसोमे पब्बजिते, कथं नु दानि करिस्साम’’॥
‘‘Sutasome pabbajite, kathaṃ nu dāni karissāma’’.
२२३.
223.
‘‘उपनीयतिदं मञ्ञे, परित्तं उदकंव चङ्कवारम्हि।
‘‘Upanīyatidaṃ maññe, parittaṃ udakaṃva caṅkavāramhi;
एवं सुपरित्तके जीविते, न च पमज्जितुं कालो॥
Evaṃ suparittake jīvite, na ca pamajjituṃ kālo.
२२४.
224.
‘‘उपनीयतिदं मञ्ञे, परित्तं उदकंव चङ्कवारम्हि।
‘‘Upanīyatidaṃ maññe, parittaṃ udakaṃva caṅkavāramhi;
२२५.
225.
‘‘ते वड्ढयन्ति निरयं, तिरच्छानयोनिञ्च पेत्तिविसयञ्च।
‘‘Te vaḍḍhayanti nirayaṃ, tiracchānayoniñca pettivisayañca;
तण्हाय बन्धनबद्धा, वड्ढेन्ति असुरकायं’’॥
Taṇhāya bandhanabaddhā, vaḍḍhenti asurakāyaṃ’’.
२२६.
226.
‘‘ऊहञ्ञते रजग्गं, अविदूरे पुब्बकम्हि च 51 पासादे।
‘‘Ūhaññate rajaggaṃ, avidūre pubbakamhi ca 52 pāsāde;
मञ्ञे नो केसा छिन्ना, यसस्सिनो धम्मराजस्स’’॥
Maññe no kesā chinnā, yasassino dhammarājassa’’.
२२७.
227.
‘‘अयमस्स पासादो, सोवण्ण 53 पुप्फमाल्यवीतिकिण्णो।
‘‘Ayamassa pāsādo, sovaṇṇa 54 pupphamālyavītikiṇṇo;
२२८.
228.
‘‘अयमस्स पासादो, सोवण्णपुप्फमाल्यवीतिकिण्णो।
‘‘Ayamassa pāsādo, sovaṇṇapupphamālyavītikiṇṇo;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२२९.
229.
‘‘इदमस्स कूटागारं, सोवण्णपुप्फमाल्यवीतिकिण्णं।
‘‘Idamassa kūṭāgāraṃ, sovaṇṇapupphamālyavītikiṇṇaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२३०.
230.
‘‘इदमस्स कूटागारं, सोवण्ण 57 पुप्फमाल्यवीतिकिण्णं।
‘‘Idamassa kūṭāgāraṃ, sovaṇṇa 58 pupphamālyavītikiṇṇaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२३१.
231.
‘‘अयमस्स असोकवनिका, सुपुप्फिता सब्बकालिका रम्मा।
‘‘Ayamassa asokavanikā, supupphitā sabbakālikā rammā;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२३२.
232.
‘‘अयमस्स असोकवनिका, सुपुप्फिता सब्बकालिका रम्मा।
‘‘Ayamassa asokavanikā, supupphitā sabbakālikā rammā;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२३३.
233.
‘‘इदमस्स उय्यानं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa uyyānaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२३४.
234.
‘‘इदमस्स उय्यानं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa uyyānaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२३५.
235.
‘‘इदमस्स कणिकारवनं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa kaṇikāravanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२३६.
236.
‘‘इदमस्स कणिकारवनं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa kaṇikāravanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२३७.
237.
‘‘इदमस्स पाटलिवनं 59, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa pāṭalivanaṃ 60, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२३८.
238.
‘‘इदमस्स पाटलिवनं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa pāṭalivanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२३९.
239.
‘‘इदमस्स अम्बवनं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa ambavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२४०.
240.
‘‘इदमस्स अम्बवनं, सुपुप्फितं सब्बकालिकं रम्मं।
‘‘Idamassa ambavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
२४१.
241.
‘‘अयमस्स पोक्खरणी, सञ्छन्ना अण्डजेहि वीतिकिण्णा।
‘‘Ayamassa pokkharaṇī, sañchannā aṇḍajehi vītikiṇṇā;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो इत्थागारेहि॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
२४२.
242.
‘‘अयमस्स पोक्खरणी, सञ्छन्ना अण्डजेहि वीतिकिण्णा।
‘‘Ayamassa pokkharaṇī, sañchannā aṇḍajehi vītikiṇṇā;
यहिमनुविचरि राजा, परिकिण्णो ञातिसङ्घेन’’॥
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena’’.
२४३.
243.
२४४.
244.
‘‘मास्सु पुब्बे रतिकीळितानि, हसितानि च अनुस्सरित्थ 67।
‘‘Māssu pubbe ratikīḷitāni, hasitāni ca anussarittha 68;
२४५.
245.
‘‘मेत्तचित्तञ्च 73 भावेथ, अप्पमाणं दिवा च रत्तो च।
‘‘Mettacittañca 74 bhāvetha, appamāṇaṃ divā ca ratto ca;
चूळसुतसोमजातकं पञ्चमं।
Cūḷasutasomajātakaṃ pañcamaṃ.
चत्तालीसनिपातं निट्ठितं।
Cattālīsanipātaṃ niṭṭhitaṃ.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
सुवपण्डितजम्बुककुण्डलिनो , वरकञ्ञमलम्बुसजातकञ्च।
Suvapaṇḍitajambukakuṇḍalino , varakaññamalambusajātakañca;
पवरुत्तमसङ्खसिरीव्हयको, सुतसोमअरिन्धमराजवरो॥
Pavaruttamasaṅkhasirīvhayako, sutasomaarindhamarājavaro.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५२५] ५. चूळसुतसोमजातकवण्णना • [525] 5. Cūḷasutasomajātakavaṇṇanā