Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi |
๕๒๕. จูฬสุตโสมชาตกํ (๕)
525. Cūḷasutasomajātakaṃ (5)
๑๙๕.
195.
สิรสฺมิํ ปลิตํ ชาตํ, ปพฺพชฺชํ ทานิ โรจหํ’’ฯ
Sirasmiṃ palitaṃ jātaṃ, pabbajjaṃ dāni rocahaṃ’’.
๑๙๖.
196.
‘‘อภุเมฺม กถํ นุ ภณสิ, สลฺลํ เม เทว อุรสิ กเปฺปสิ 3;
‘‘Abhumme kathaṃ nu bhaṇasi, sallaṃ me deva urasi kappesi 4;
สตฺตสตา เต ภริยา, กถํ นุ เต ตา ภวิสฺสนฺติ’’ฯ
Sattasatā te bhariyā, kathaṃ nu te tā bhavissanti’’.
๑๙๗.
197.
‘‘ปญฺญายิหินฺติ เอตา, ทหรา อญฺญมฺปิ ตา คมิสฺสนฺติ;
‘‘Paññāyihinti etā, daharā aññampi tā gamissanti;
สคฺคญฺจสฺส ปตฺถยาโน, เตน อหํ ปพฺพชิสฺสามิ’’ฯ
Saggañcassa patthayāno, tena ahaṃ pabbajissāmi’’.
๑๙๘.
198.
‘‘ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ สุตโสม, ยสฺส เต โหมหํ มาตา;
‘‘Dulladdhaṃ me āsi sutasoma, yassa te homahaṃ mātā;
ยํ เม วิลปนฺติยา, อนเปโกฺข ปพฺพชสิ เทวฯ
Yaṃ me vilapantiyā, anapekkho pabbajasi deva.
๑๙๙.
199.
‘‘ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ สุตโสม, ยํ ตํ อหํ วิชายิสฺสํ;
‘‘Dulladdhaṃ me āsi sutasoma, yaṃ taṃ ahaṃ vijāyissaṃ;
ยํ เม วิลปนฺติยา, อนเปโกฺข ปพฺพชสิ เทว’’ฯ
Yaṃ me vilapantiyā, anapekkho pabbajasi deva’’.
๒๐๐.
200.
‘‘โก นาเมโส ธโมฺม, สุตโสม กา จ นาม ปพฺพชฺชา;
‘‘Ko nāmeso dhammo, sutasoma kā ca nāma pabbajjā;
ยํ โน อเมฺห ชิเณฺณ, อนเปโกฺข ปพฺพชสิ เทวฯ
Yaṃ no amhe jiṇṇe, anapekkho pabbajasi deva.
๒๐๑.
201.
‘‘ปุตฺตาปิ ตุยฺหํ พหโว, ทหรา อปฺปตฺตโยพฺพนา;
‘‘Puttāpi tuyhaṃ bahavo, daharā appattayobbanā;
มญฺชู เตปิ 5 ตํ อปสฺสนฺตา, มเญฺญ ทุกฺขํ นิคจฺฉนฺติ’’ฯ
Mañjū tepi 6 taṃ apassantā, maññe dukkhaṃ nigacchanti’’.
๒๐๒.
202.
‘‘ปุเตฺตหิ จ เม เอเตหิ, ทหเรหิ อปฺปตฺตโยพฺพเนหิ;
‘‘Puttehi ca me etehi, daharehi appattayobbanehi;
มญฺชูหิ สเพฺพหิปิ ตุเมฺหหิ, จิรมฺปิ ฐตฺวา วินาสภาโว’’ 7ฯ
Mañjūhi sabbehipi tumhehi, cirampi ṭhatvā vināsabhāvo’’ 8.
๒๐๓.
203.
‘‘ฉินฺนํ นุ ตุยฺหํ หทยํ, อทุ เต 9 กรุณา จ นตฺถิ อเมฺหสุ;
‘‘Chinnaṃ nu tuyhaṃ hadayaṃ, adu te 10 karuṇā ca natthi amhesu;
๒๐๔.
204.
‘‘น จ มยฺหํ ฉินฺนํ หทยํ, อตฺถิ กรุณาปิ มยฺหํ ตุเมฺหสุ;
‘‘Na ca mayhaṃ chinnaṃ hadayaṃ, atthi karuṇāpi mayhaṃ tumhesu;
๒๐๕.
205.
‘‘ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ, สุตโสม ยสฺส เต อหํ ภริยา;
‘‘Dulladdhaṃ me āsi, sutasoma yassa te ahaṃ bhariyā;
ยํ เม วิลปนฺติยา, อนเปโกฺข ปพฺพชสิ เทวฯ
Yaṃ me vilapantiyā, anapekkho pabbajasi deva.
๒๐๖.
206.
‘‘ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ, สุตโสม ยสฺส เต อหํ ภริยา;
‘‘Dulladdhaṃ me āsi, sutasoma yassa te ahaṃ bhariyā;
ยํ เม กุจฺฉิปฎิสนฺธิํ 15, อนเปโกฺข ปพฺพชสิ เทวฯ
Yaṃ me kucchipaṭisandhiṃ 16, anapekkho pabbajasi deva.
๒๐๗.
207.
‘‘ปริปโกฺก เม คโพฺภ, กุจฺฉิคโต ยาว นํ วิชายามิ;
‘‘Paripakko me gabbho, kucchigato yāva naṃ vijāyāmi;
มาหํ เอกา วิธวา, ปจฺฉา ทุกฺขานิ อทฺทกฺขิํ’’ฯ
Māhaṃ ekā vidhavā, pacchā dukkhāni addakkhiṃ’’.
๒๐๘.
208.
‘‘ปริปโกฺก เต คโพฺภ, กุจฺฉิคโต อิงฺฆ ตฺวํ 17 วิชายสฺสุ;
‘‘Paripakko te gabbho, kucchigato iṅgha tvaṃ 18 vijāyassu;
ปุตฺตํ อโนมวณฺณํ, ตํ หิตฺวา ปพฺพชิสฺสามิ’’ฯ
Puttaṃ anomavaṇṇaṃ, taṃ hitvā pabbajissāmi’’.
๒๐๙.
209.
‘‘มา ตฺวํ จเนฺท รุทิ, มา โสจิ วนติมิรมตฺตกฺขิ;
‘‘Mā tvaṃ cande rudi, mā soci vanatimiramattakkhi;
๒๑๐.
210.
‘‘โก ตํ อมฺม โกเปสิ, กิํ โรทสิ เปกฺขสิ จ มํ พาฬฺหํ;
‘‘Ko taṃ amma kopesi, kiṃ rodasi pekkhasi ca maṃ bāḷhaṃ;
๒๑๑.
211.
‘‘น หิ โส สกฺกา หนฺตุํ, วิชิตาวี 23 โย มํ ตาต โกเปสิ;
‘‘Na hi so sakkā hantuṃ, vijitāvī 24 yo maṃ tāta kopesi;
ปิตา เต มํ ตาต อวจ, อนเปโกฺข อหํ คมิสฺสามิ’’ฯ
Pitā te maṃ tāta avaca, anapekkho ahaṃ gamissāmi’’.
๒๑๒.
212.
‘‘โยหํ ปุเพฺพ นิยฺยามิ, อุยฺยานํ มตฺตกุญฺชเร จ โยเธมิ;
‘‘Yohaṃ pubbe niyyāmi, uyyānaṃ mattakuñjare ca yodhemi;
สุตโสเม ปพฺพชิเต, กถํ นุ ทานิ กริสฺสามิ’’ฯ
Sutasome pabbajite, kathaṃ nu dāni karissāmi’’.
๒๑๓.
213.
หเตฺถปิ เต คเหสฺสํ, น หิ คจฺฉสิ 29 โน อกามานํ’’ฯ
Hatthepi te gahessaṃ, na hi gacchasi 30 no akāmānaṃ’’.
๒๑๔.
214.
‘‘อุเฎฺฐหิ ตฺวํ ธาติ, อิมํ กุมารํ รเมหิ อญฺญตฺถ;
‘‘Uṭṭhehi tvaṃ dhāti, imaṃ kumāraṃ ramehi aññattha;
มา เม ปริปนฺถมกาสิ 31, สคฺคํ มม ปตฺถยานสฺส’’ฯ
Mā me paripanthamakāsi 32, saggaṃ mama patthayānassa’’.
๒๑๕.
215.
สุตโสเม ปพฺพชิเต, กิํ นุ เมนํ กริสฺสามิ’’ฯ
Sutasome pabbajite, kiṃ nu menaṃ karissāmi’’.
๒๑๖.
216.
‘‘โกโส จ ตุยฺหํ วิปุโล, โกฎฺฐาคารญฺจ ตุยฺหํ ปริปูรํ;
‘‘Koso ca tuyhaṃ vipulo, koṭṭhāgārañca tuyhaṃ paripūraṃ;
ปถวี จ ตุยฺหํ วิชิตา, รมสฺสุ มา ปพฺพชิ 37 เทว’’ฯ
Pathavī ca tuyhaṃ vijitā, ramassu mā pabbaji 38 deva’’.
๒๑๗.
217.
‘‘โกโส จ มยฺหํ วิปุโล, โกฎฺฐาคารญฺจ มยฺหํ ปริปูรํ;
‘‘Koso ca mayhaṃ vipulo, koṭṭhāgārañca mayhaṃ paripūraṃ;
ปถวี จ มยฺหํ วิชิตา, ตํ หิตฺวา ปพฺพชิสฺสามิ’’ฯ
Pathavī ca mayhaṃ vijitā, taṃ hitvā pabbajissāmi’’.
๒๑๘.
218.
‘‘มยฺหมฺปิ ธนํ ปหูตํ, สงฺขาตุํ 39 โนปิ เทว สโกฺกมิ;
‘‘Mayhampi dhanaṃ pahūtaṃ, saṅkhātuṃ 40 nopi deva sakkomi;
ตํ เต ททามิ สพฺพมฺปิ 41, รมสฺสุ มา ปพฺพชิ เทว’’ฯ
Taṃ te dadāmi sabbampi 42, ramassu mā pabbaji deva’’.
๒๑๙.
219.
‘‘ชานามิ 43 ธนํ ปหูตํ, กุลวทฺธน ปูชิโต ตยา จสฺมิ;
‘‘Jānāmi 44 dhanaṃ pahūtaṃ, kulavaddhana pūjito tayā casmi;
สคฺคญฺจ ปตฺถยาโน, เตน อหํ ปพฺพชิสฺสามิ’’ฯ
Saggañca patthayāno, tena ahaṃ pabbajissāmi’’.
๒๒๐.
220.
‘‘อุกฺกณฺฐิโตสฺมิ พาฬฺหํ, อรติ มํ โสมทตฺต อาวิสติ 45;
‘‘Ukkaṇṭhitosmi bāḷhaṃ, arati maṃ somadatta āvisati 46;
พหุกาปิ 47 เม อนฺตรายา, อเชฺชวาหํ ปพฺพชิสฺสามิ’’ฯ
Bahukāpi 48 me antarāyā, ajjevāhaṃ pabbajissāmi’’.
๒๒๑.
221.
‘‘อิทญฺจ ตุยฺหํ รุจิตํ, สุตโสม อเชฺชว ทานิ ตฺวํ ปพฺพช;
‘‘Idañca tuyhaṃ rucitaṃ, sutasoma ajjeva dāni tvaṃ pabbaja;
อหมฺปิ ปพฺพชิสฺสามิ, น อุสฺสเห ตยา วินา อหํ ฐาตุํ’’ฯ
Ahampi pabbajissāmi, na ussahe tayā vinā ahaṃ ṭhātuṃ’’.
๒๒๒.
222.
‘‘น หิ สกฺกา ปพฺพชิตุํ, นคเร น หิ ปจฺจติ ชนปเท จ’’;
‘‘Na hi sakkā pabbajituṃ, nagare na hi paccati janapade ca’’;
‘‘สุตโสเม ปพฺพชิเต, กถํ นุ ทานิ กริสฺสาม’’ฯ
‘‘Sutasome pabbajite, kathaṃ nu dāni karissāma’’.
๒๒๓.
223.
‘‘อุปนียติทํ มเญฺญ, ปริตฺตํ อุทกํว จงฺกวารมฺหิ;
‘‘Upanīyatidaṃ maññe, parittaṃ udakaṃva caṅkavāramhi;
เอวํ สุปริตฺตเก ชีวิเต, น จ ปมชฺชิตุํ กาโลฯ
Evaṃ suparittake jīvite, na ca pamajjituṃ kālo.
๒๒๔.
224.
‘‘อุปนียติทํ มเญฺญ, ปริตฺตํ อุทกํว จงฺกวารมฺหิ;
‘‘Upanīyatidaṃ maññe, parittaṃ udakaṃva caṅkavāramhi;
๒๒๕.
225.
‘‘เต วฑฺฒยนฺติ นิรยํ, ติรจฺฉานโยนิญฺจ เปตฺติวิสยญฺจ;
‘‘Te vaḍḍhayanti nirayaṃ, tiracchānayoniñca pettivisayañca;
ตณฺหาย พนฺธนพทฺธา, วเฑฺฒนฺติ อสุรกายํ’’ฯ
Taṇhāya bandhanabaddhā, vaḍḍhenti asurakāyaṃ’’.
๒๒๖.
226.
‘‘อูหญฺญเต รชคฺคํ, อวิทูเร ปุพฺพกมฺหิ จ 51 ปาสาเท;
‘‘Ūhaññate rajaggaṃ, avidūre pubbakamhi ca 52 pāsāde;
มเญฺญ โน เกสา ฉินฺนา, ยสสฺสิโน ธมฺมราชสฺส’’ฯ
Maññe no kesā chinnā, yasassino dhammarājassa’’.
๒๒๗.
227.
‘‘อยมสฺส ปาสาโท, โสวณฺณ 53 ปุปฺผมาลฺยวีติกิโณฺณ;
‘‘Ayamassa pāsādo, sovaṇṇa 54 pupphamālyavītikiṇṇo;
๒๒๘.
228.
‘‘อยมสฺส ปาสาโท, โสวณฺณปุปฺผมาลฺยวีติกิโณฺณ;
‘‘Ayamassa pāsādo, sovaṇṇapupphamālyavītikiṇṇo;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๒๙.
229.
‘‘อิทมสฺส กูฎาคารํ, โสวณฺณปุปฺผมาลฺยวีติกิณฺณํ;
‘‘Idamassa kūṭāgāraṃ, sovaṇṇapupphamālyavītikiṇṇaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๓๐.
230.
‘‘อิทมสฺส กูฎาคารํ, โสวณฺณ 57 ปุปฺผมาลฺยวีติกิณฺณํ;
‘‘Idamassa kūṭāgāraṃ, sovaṇṇa 58 pupphamālyavītikiṇṇaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๓๑.
231.
‘‘อยมสฺส อโสกวนิกา, สุปุปฺผิตา สพฺพกาลิกา รมฺมา;
‘‘Ayamassa asokavanikā, supupphitā sabbakālikā rammā;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๓๒.
232.
‘‘อยมสฺส อโสกวนิกา, สุปุปฺผิตา สพฺพกาลิกา รมฺมา;
‘‘Ayamassa asokavanikā, supupphitā sabbakālikā rammā;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๓๓.
233.
‘‘อิทมสฺส อุยฺยานํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa uyyānaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๓๔.
234.
‘‘อิทมสฺส อุยฺยานํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa uyyānaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๓๕.
235.
‘‘อิทมสฺส กณิการวนํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa kaṇikāravanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๓๖.
236.
‘‘อิทมสฺส กณิการวนํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa kaṇikāravanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๓๗.
237.
‘‘อิทมสฺส ปาฎลิวนํ 59, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa pāṭalivanaṃ 60, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๓๘.
238.
‘‘อิทมสฺส ปาฎลิวนํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa pāṭalivanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๓๙.
239.
‘‘อิทมสฺส อมฺพวนํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa ambavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๔๐.
240.
‘‘อิทมสฺส อมฺพวนํ, สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ;
‘‘Idamassa ambavanaṃ, supupphitaṃ sabbakālikaṃ rammaṃ;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆนฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena.
๒๔๑.
241.
‘‘อยมสฺส โปกฺขรณี, สญฺฉนฺนา อณฺฑเชหิ วีติกิณฺณา;
‘‘Ayamassa pokkharaṇī, sañchannā aṇḍajehi vītikiṇṇā;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ อิตฺถาคาเรหิฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo itthāgārehi.
๒๔๒.
242.
‘‘อยมสฺส โปกฺขรณี, สญฺฉนฺนา อณฺฑเชหิ วีติกิณฺณา;
‘‘Ayamassa pokkharaṇī, sañchannā aṇḍajehi vītikiṇṇā;
ยหิมนุวิจริ ราชา, ปริกิโณฺณ ญาติสเงฺฆน’’ฯ
Yahimanuvicari rājā, parikiṇṇo ñātisaṅghena’’.
๒๔๓.
243.
๒๔๔.
244.
‘‘มาสฺสุ ปุเพฺพ รติกีฬิตานิ, หสิตานิ จ อนุสฺสริตฺถ 67;
‘‘Māssu pubbe ratikīḷitāni, hasitāni ca anussarittha 68;
๒๔๕.
245.
‘‘เมตฺตจิตฺตญฺจ 73 ภาเวถ, อปฺปมาณํ ทิวา จ รโตฺต จ;
‘‘Mettacittañca 74 bhāvetha, appamāṇaṃ divā ca ratto ca;
จูฬสุตโสมชาตกํ ปญฺจมํฯ
Cūḷasutasomajātakaṃ pañcamaṃ.
จตฺตาลีสนิปาตํ นิฎฺฐิตํฯ
Cattālīsanipātaṃ niṭṭhitaṃ.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
สุวปณฺฑิตชมฺพุกกุณฺฑลิโน , วรกญฺญมลมฺพุสชาตกญฺจ;
Suvapaṇḍitajambukakuṇḍalino , varakaññamalambusajātakañca;
ปวรุตฺตมสงฺขสิรีวฺหยโก, สุตโสมอรินฺธมราชวโรฯ
Pavaruttamasaṅkhasirīvhayako, sutasomaarindhamarājavaro.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๒๕] ๕. จูฬสุตโสมชาตกวณฺณนา • [525] 5. Cūḷasutasomajātakavaṇṇanā