| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੭. ਚੂਲ਼ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā
੩੯੦. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮਸਙ੍ਖਾਤੇ વਿਹਾਰੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਯਾ ਪਾਸਾਦੇ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀਕਥਾਅਤੀਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਏਕਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗੁਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਮਕਾਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવੇਸੁ ਚੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਨਞ੍ਜਯਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਗਹੇ ਸੁਮਨਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਜਾਤਕਾਲੇ ਚਸ੍ਸਾ વਿਸਾਖਾਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਾ ਯਦਾ ਭਗવਾ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਤਦਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਾਰਿਕਾਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨਮ੍ਹਿਯੇવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣવਡ੍ਢਨਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਗਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿ ਮਾਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
390.Evaṃme sutanti cūḷataṇhāsaṅkhayasuttaṃ. Tattha pubbārāme migāramātupāsādeti pubbārāmasaṅkhāte vihāre migāramātuyā pāsāde. Tatrāyaṃ anupubbīkathāatīte satasahassakappamatthake ekā upāsikā padumuttaraṃ bhagavantaṃ nimantetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa satasahassaṃ dānaṃ datvā bhagavato pādamūle nipajjitvā, ‘‘anāgate tumhādisassa buddhassa aggupaṭṭhāyikā homī’’ti patthanamakāsi. Sā kappasatasahassaṃ devesu ceva manussesu ca saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle bhaddiyanagare meṇḍakaseṭṭhiputtassa dhanañjayassa seṭṭhino gahe sumanadeviyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Jātakāle cassā visākhāti nāmaṃ akaṃsu. Sā yadā bhagavā bhaddiyanagaraṃ agamāsi, tadā pañcahi dārikāsatehi saddhiṃ bhagavato paccuggamanaṃ katvā paṭhamadassanamhiyeva sotāpannā ahosi. Aparabhāge sāvatthiyaṃ migāraseṭṭhiputtassa puṇṇavaḍḍhanakumārassa gehaṃ gatā, tattha naṃ migāraseṭṭhi mātiṭṭhāne ṭhapesi, tasmā migāramātāti vuccati.
ਪਤਿਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਚਸ੍ਸਾ ਪਿਤਾ ਮਹਾਲਤਾਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਨਾਮ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨੇ ਚਤਸ੍ਸੋ વਜਿਰਨਾਲ਼ਿਯੋ ਉਪਯੋਗਂ ਅਗਮਂਸੁ, ਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਾਦਸ ਨਾਲ਼ਿਯੋ, ਪવਾਲ਼ਾਨਂ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਨਾਲ਼ਿਯੋ, ਮਣੀਨਂ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਨਾਲ਼ਿਯੋ, ਇਤਿ ਏਤੇਹਿ ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਸਤ੍ਤવਣ੍ਣੇਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਂ ਸੀਸੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਂ ਯਾવ ਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਭਸ੍ਸਤਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ ਧਾਰਯਮਾਨਾવ ਨਂ ਇਤ੍ਥੀ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗੁਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਪਸਾਧਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਨવਹਿ ਕੋਟੀਹਿ ਭਗવਤੋ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰਯਮਾਨਾ ਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਪਾਸਾਦਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭੂਮਿਯਂ ਪਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਮਿਯਂ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਗਬ੍ਭਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਪਾਸਾਦੋવ ਨ ਸੋਭਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਦ੍વਿਕੂਟਗੇਹਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਚੂਲ਼ਪਾਸਾਦਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਦੀਘਸਾਲਸਤਾਨਿ ਚ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। વਿਹਾਰਮਹੋ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ।
Patikulaṃ gacchantiyā cassā pitā mahālatāpiḷandhanaṃ nāma kārāpesi. Tasmiṃ piḷandhane catasso vajiranāḷiyo upayogaṃ agamaṃsu, muttānaṃ ekādasa nāḷiyo, pavāḷānaṃ dvāvīsati nāḷiyo, maṇīnaṃ tettiṃsa nāḷiyo, iti etehi ca aññehi ca sattavaṇṇehi ratanehi niṭṭhānaṃ agamāsi. Taṃ sīse paṭimukkaṃ yāva pādapiṭṭhiyā bhassati, pañcannaṃ hatthīnaṃ balaṃ dhārayamānāva naṃ itthī dhāretuṃ sakkoti. Sā aparabhāge dasabalassa aggupaṭṭhāyikā hutvā taṃ pasādhanaṃ vissajjetvā navahi koṭīhi bhagavato vihāraṃ kārayamānā karīsamatte bhūmibhāge pāsādaṃ kāresi. Tassa uparibhūmiyaṃ pañca gabbhasatāni honti, heṭṭhābhūmiyaṃ pañcāti gabbhasahassappaṭimaṇḍito ahosi. Sā ‘‘suddhapāsādova na sobhatī’’ti taṃ parivāretvā pañca dvikūṭagehasatāni, pañca cūḷapāsādasatāni, pañca dīghasālasatāni ca kārāpesi. Vihāramaho catūhi māsehi niṭṭhānaṃ agamāsi.
ਮਾਤੁਗਾਮਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਾਯ વਿਸਾਖਾਯ વਿਯ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ વਿਯ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੋ ਹਿ ਚਤੁਪਞ੍ਞਾਸਕੋਟਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣਭਾਗੇ ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਸ੍ਸ ਮਹਾવਿਹਾਰਸਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਨਾਮ ਕਾਰੇਸਿ। વਿਸਾਖਾ, ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਪਾਚੀਨਭਾਗੇ ਉਤ੍ਤਮਦੇવੀવਿਹਾਰਸਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮਂ ਨਾਮ ਕਾਰੇਸਿ। ਭਗવਾ ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕੁਲਾਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਇਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ વਿਹਾਰੇਸੁ ਨਿਬਦ੍ਧવਾਸਂ વਸਿ। ਏਕਂ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸਂ ਜੇਤવਨੇ વਸਤਿ, ਏਕਂ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਮਯੇ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ’’ਤਿ।
Mātugāmattabhāve ṭhitāya visākhāya viya aññissā buddhasāsane dhanapariccāgo nāma natthi, purisattabhāve ṭhitassa ca anāthapiṇḍikassa viya aññassa buddhasāsane dhanapariccāgo nāma natthi. So hi catupaññāsakoṭiyo vissajjetvā sāvatthiyā dakkhiṇabhāge anurādhapurassa mahāvihārasadise ṭhāne jetavanamahāvihāraṃ nāma kāresi. Visākhā, sāvatthiyā pācīnabhāge uttamadevīvihārasadise ṭhāne pubbārāmaṃ nāma kāresi. Bhagavā imesaṃ dvinnaṃ kulānaṃ anukampāya sāvatthiṃ nissāya viharanto imesu dvīsu vihāresu nibaddhavāsaṃ vasi. Ekaṃ antovassaṃ jetavane vasati, ekaṃ pubbārāme, etasmiṃ pana samaye bhagavā pubbārāme viharati. Tena vuttaṃ – ‘‘pubbārāme migāramātupāsāde’’ti.
ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ। ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਹੋਤਿ? ਯਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਮੇ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪ੍ਪਟਿਪਦਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਦੇਸੇਥਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠੋਤਿ ਖਯવਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਤੀਤਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾ ਨਿਟ੍ਠਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠੋ, ਏਕਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠੋ ਸਤਤਨਿਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ, ਨਿਚ੍ਚਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਿਚ੍ਚਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੋ। ਸੇਟ੍ਠੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਦੇવਾਨਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਸੇਟ੍ਠੋ ਉਤ੍ਤਮੋ। ਏવਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਹੋਤਿ, ਖਿਪ੍ਪਮੇਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇવ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਥਾਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਯਾਚਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਏવਂ વੇਗਾਯਤੀਤਿ? ਕੀਲ਼ਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਕਾਮਤਾਯ।
Kittāvatānu kho, bhanteti kittakena nu kho, bhante. Saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hotīti taṇhāsaṅkhaye nibbāne taṃ ārammaṇaṃ katvā vimuttacittatāya taṇhāsaṅkhayavimutto nāma saṃkhittena kittāvatā hoti? Yāya paṭipattiyā taṇhāsaṅkhayavimutto hoti, taṃ me khīṇāsavassa bhikkhuno pubbabhāgappaṭipadaṃ saṃkhittena desethāti pucchati. Accantaniṭṭhoti khayavayasaṅkhātaṃ antaṃ atītāti accantā. Accantā niṭṭhā assāti accantaniṭṭho, ekantaniṭṭho satataniṭṭhoti attho. Accantaṃ yogakkhemīti accantayogakkhemī, niccayogakkhemīti attho. Accantaṃ brahmacārīti accantabrahmacārī, niccabrahmacārīti attho. Accantaṃ pariyosānamassāti purimanayeneva accantapariyosāno. Seṭṭho devamanussānanti devānañca manussānañca seṭṭho uttamo. Evarūpo bhikkhu kittāvatā hoti, khippametassa saṅkhepeneva paṭipattiṃ kathethāti bhagavantaṃ yācati. Kasmā panesa evaṃ vegāyatīti? Kīḷaṃ anubhavitukāmatāya.
ਅਯਂ ਕਿਰ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਰਾਜੂਹਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਸੁ ਦੇવਲੋਕੇਸੁ ਦੇવਸਙ੍ਘੇਨ ਪਰਿવੁਤੋ ਅਡ੍ਢਤਿਯਾਹਿ ਨਾਟਕਕੋਟੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਰਾવਣਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਉਯ੍ਯਾਨਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ – ‘‘ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਆਗਮਨਿਯਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ ਅਤਿવਿਯ ਸਸ੍ਸਿਰਿਕੋ, ਸਚਾਹਂ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾવ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਛਦ੍વਾਰਿਕੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਨਿਮ੍ਮਥਿਤੋ ਨ ਪੁਨ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸ੍ਸਾਮਿ , ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾવ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਾ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤਪਞ੍ਹੋ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਤੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਠਿਤਾ, ਪਰਿਚਾਰਿਕਦੇવਸਙ੍ਘਾਪਿ ਨਾਟਕਾਨਿਪਿ ਏਰਾવਣੋਪਿ ਨਾਗਰਾਜਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਯ੍ਯਾਨਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਏવਮੇਸ ਕੀਲ਼ਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਕਾਮਤਾਯ વੇਗਾਯਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
Ayaṃ kira uyyānakīḷaṃ āṇāpetvā catūhi mahārājūhi catūsu disāsu ārakkhaṃ gāhāpetvā dvīsu devalokesu devasaṅghena parivuto aḍḍhatiyāhi nāṭakakoṭīhi saddhiṃ erāvaṇaṃ āruyha uyyānadvāre ṭhito imaṃ pañhaṃ sallakkhesi – ‘‘kittakena nu kho taṇhāsaṅkhayavimuttassa khīṇāsavassa saṅkhepato āgamaniyapubbabhāgapaṭipadā hotī’’ti. Athassa etadahosi – ‘‘ayaṃ pañho ativiya sassiriko, sacāhaṃ imaṃ pañhaṃ anuggaṇhitvāva uyyānaṃ pavisissāmi, chadvārikehi ārammaṇehi nimmathito na puna imaṃ pañhaṃ sallakkhessāmi , tiṭṭhatu tāva uyyānakīḷā, satthu santikaṃ gantvā imaṃ pañhaṃ pucchitvā uggahitapañho uyyāne kīḷissāmī’’ti hatthikkhandhe antarahito bhagavato santike pāturahosi. Tepi cattāro mahārājāno ārakkhaṃ gahetvā ṭhitaṭṭhāneyeva ṭhitā, paricārikadevasaṅghāpi nāṭakānipi erāvaṇopi nāgarājā tattheva uyyānadvāre aṭṭhāsi, evamesa kīḷaṃ anubhavitukāmatāya vegāyanto evamāha.
ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਿવੇਸਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍વਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવੇਸਾਯ ਨਾਲਂ ਨ ਪਰਿਯਤ੍ਤਾ ਨ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ? ਗਹਿਤਾਕਾਰੇਨ ਅਤਿਟ੍ਠਨਤੋ। ਤੇ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਗਹਿਤਾਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੁਖਾਤਿ ਗਹਿਤਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਿਤਾਪਿ ਅਨਤ੍ਤਾવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਲਂ ਅਭਿਨਿવੇਸਾਯ। ਅਭਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ। ਪਰਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਥੇવ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ। ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વੇਦਨਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਞ੍ਚવਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ ਅਨੁਭવਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ વੇਦਨਾવਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ વੇਦਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨ ਕਥਿਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ਕਥਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਤੇ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦવਯਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾ। ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਯਤੋ વਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਞਾਣਂ। ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ । ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਹਰਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ।
Sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti ettha sabbe dhammā nāma pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo. Te sabbepi taṇhādiṭṭhivasena abhinivesāya nālaṃ na pariyattā na samatthā na yuttā, kasmā? Gahitākārena atiṭṭhanato. Te hi niccāti gahitāpi aniccāva sampajjanti, sukhāti gahitāpi dukkhāva sampajjanti, attāti gahitāpi anattāva sampajjanti, tasmā nālaṃ abhinivesāya. Abhijānātīti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti ñātapariññāya abhijānāti. Parijānātīti tatheva tīraṇapariññāya parijānāti. Yaṃkiñci vedananti antamaso pañcaviññāṇasampayuttampi yaṃkiñci appamattakampi vedanaṃ anubhavati. Iminā bhagavā sakkassa devānamindassa vedanāvasena nibbattetvā arūpapariggahaṃ dasseti. Sace pana vedanākammaṭṭhānaṃ heṭṭhā na kathitaṃ bhaveyya, imasmiṃ ṭhāne kathetabbaṃ siyā. Heṭṭhā pana kathitaṃ, tasmā satipaṭṭhāne vuttanayeneva veditabbaṃ. Aniccānupassīti ettha aniccaṃ veditabbaṃ, aniccānupassanā veditabbā, aniccānupassī veditabbo. Tattha aniccanti pañcakkhandhā, te hi uppādavayaṭṭhena aniccā. Aniccānupassanāti pañcakkhandhānaṃ khayato vayato dassanañāṇaṃ. Aniccānupassīti tena ñāṇena samannāgato puggalo . Tasmā ‘‘aniccānupassī viharatī’’ti aniccato anupassanto viharatīti ayamettha attho.
વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੇ વਿਰਾਗਾ ਖਯવਿਰਾਗੋ ਚ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤવਿਰਾਗੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਯવਯਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਿ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤવਿਰਾਗਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ વਿਰਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗਞਾਣਮ੍ਪਿ વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ। ਤਦੁਭਯਸਮਾਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ, વਿਰਾਗਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਿਮ੍ਹਿਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ, ਨਿਰੋਧੋਪਿ ਹਿ ਖਯਨਿਰੋਧੋ ਚ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਰੋਧੋ ਚਾਤਿ ਦੁવਿਧੋਯੇવ। ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ વੁਚ੍ਚਤਿ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਸੋ ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ ਹੋਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਸਾ ਹਿ ਤਦਙ੍ਗવਸੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਚ ਖਨ੍ਧੇ ਚ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ। ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਸੋ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ। ਦ੍વੀਹਿਪਿ વਾ ਕਾਰਣੇਹਿ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋਯੇવ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸੇ ਚ ਖਨ੍ਧੇ ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਨਿਰੋਧੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਮਗ੍ਗੇ ਸਮੇਤਿ। ਤਦੁਭਯਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਮਾਯ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ। ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਪਰਾਮਸਤਿ। ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀਤਿ ਸਯਮੇવ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ। ਖੀਣਾ ਜਾਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾવ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪ੍ਪਟਿਪਦਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਸਲ੍ਲਹੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਖਿਪ੍ਪਂ ਕਥੇਸਿ।
Virāgānupassīti ettha dve virāgā khayavirāgo ca accantavirāgo ca. Tattha saṅkhārānaṃ khayavayato anupassanāpi, accantavirāgaṃ nibbānaṃ virāgato dassanamaggañāṇampi virāgānupassanā. Tadubhayasamāṅgīpuggalo virāgānupassī nāma, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘virāgānupassī’’ti, virāgato anupassantoti attho. Nirodhānupassimhipi eseva nayo, nirodhopi hi khayanirodho ca accantanirodho cāti duvidhoyeva. Paṭinissaggānupassīti ettha paṭinissaggo vuccati vossaggo, so ca pariccāgavossaggo pakkhandanavossaggoti duvidho hoti . Tattha pariccāgavossaggoti vipassanā, sā hi tadaṅgavasena kilese ca khandhe ca vossajjati. Pakkhandanavossaggoti maggo, so hi nibbānaṃ ārammaṇaṃ ārammaṇato pakkhandati. Dvīhipi vā kāraṇehi vossaggoyeva, samucchedavasena khandhānaṃ kilesānañca vossajjanato, nibbānañca pakkhandanato. Tasmā kilese ca khandhe ca pariccajatīti pariccāgavossaggo, nirodhe nibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti pakkhandanavossaggoti ubhayampetaṃ magge sameti. Tadubhayasamaṅgīpuggalo imāya paṭinissaggānupassanāya samannāgatattā paṭinissaggānupassī nāma hoti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘paṭinissaggānupassī’’ti. Na kiñci loke upādiyatīti kiñci ekampi saṅkhāragataṃ taṇhāvasena na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati. Anupādiyaṃ na paritassatīti aggaṇhanto taṇhāparitassanāya na paritassati. Paccattaññeva parinibbāyatīti sayameva kilesaparinibbānena parinibbāyati. Khīṇā jātītiādinā panassa paccavekkhaṇāva dassitā. Iti bhagavā sakkassa devānamindassa saṃkhittena khīṇāsavassa pubbabhāgappaṭipadaṃ pucchito sallahukaṃ katvā saṃkhitteneva khippaṃ kathesi.
੩੯੧. ਅવਿਦੂਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਕੂਟਾਗਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਭਿਸਮੇਚ੍ਚਾਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਜਾਨਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਸ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ વਾਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਮਹੋਸੀਤਿ? ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਨ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ, ‘‘ਏવਮੇਤਂ ਭਗવਾ ਏવਮੇਤਂ ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਕਿਰ ਦੇવਰਾਜਾ ਮਹਤਾ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੁਮੋਦਿ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਭਗવਤੋ ਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸੀਤਿ? ਯਥਾਪਰਿਸવਿਞ੍ਞਾਪਕਤ੍ਤਾ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਾਯ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਯਪਿ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਦੋ ਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਨ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਏવਰੂਪਾ ਮਧੁਰਕਥਾ ਮਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਾ ਅਗਮਾਸੀਤਿ। ਤਦਾ ਭਗવਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੇ ਕੂਟਾਗਾਰੇ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਮ੍ਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਕੂਟਾਗਾਰਂ, વਾਮਪਸ੍ਸੇ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਤਰੇ ਛਿਦ੍ਦવਿવਰੋਕਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਨ ਭਗવਤੋ ਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸੇવ ਅਸ੍ਸੋਸੀਤਿ।
391.Avidūre nisinno hotīti anantare kūṭāgāre nisinno hoti. Abhisameccāti ñāṇena abhisamāgantvā, jānitvāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – kiṃ nu kho esa jānitvā anumodi, udāhu ajānitvā vāti. Kasmā panassa evamahosīti? Thero kira na bhagavato pañhavissajjanasaddaṃ assosi, sakkassa pana devarañño, ‘‘evametaṃ bhagavā evametaṃ sugatā’’ti anumodanasaddaṃ assosi. Sakko kira devarājā mahatā saddena anumodi. Atha kasmā na bhagavato saddaṃ assosīti? Yathāparisaviññāpakattā. Buddhānañhi dhammaṃ kathentānaṃ ekābaddhāya cakkavāḷapariyantāyapi parisāya saddo suyyati, pariyantaṃ pana muñcitvā aṅgulimattampi bahiddhā na niccharati. Kasmā? Evarūpā madhurakathā mā niratthakā agamāsīti. Tadā bhagavā migāramātupāsāde sattaratanamaye kūṭāgāre sirigabbhamhi nisinno hoti, tassa dakkhiṇapasse sāriputtattherassa vasanakūṭāgāraṃ, vāmapasse mahāmoggallānassa, antare chiddavivarokāso natthi, tasmā thero na bhagavato saddaṃ assosi, sakkasseva assosīti.
ਪਞ੍ਚਹਿ ਤੂਰਿਯਸਤੇਹੀਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਾਨਂ ਤੂਰਿਯਾਨਂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਤੇਹਿ। ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਤੂਰਿਯਂ ਨਾਮ ਆਤਤਂ વਿਤਤਂ ਆਤਤવਿਤਤਂ ਸੁਸਿਰਂ ਘਨਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਤਤਂ ਨਾਮ ਚਮ੍ਮਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧੇਸੁ ਭੇਰਿਆਦੀਸੁ ਏਕਤਲਤੂਰਿਯਂ। વਿਤਤਂ ਨਾਮ ਉਭਯਤਲਂ। ਆਤਤવਿਤਤਂ ਨਾਮ ਤਨ੍ਤਿਬਦ੍ਧਪਣવਾਦਿ। ਸੁਸਿਰਂ વਂਸਾਦਿ। ਘਨਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿ। ਸਮਪ੍ਪਿਤੋਤਿ ਉਪਗਤੋ। ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਪਰਿਚਾਰੇਤੀਤਿ ਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਤਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚਾਰੇਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਤੂਰਿਯਸਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਤੀ। ਪਟਿਪਣਾਮੇਤ੍વਾਤਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ, ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਾਨਿ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥੇવ ਹਿ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾ ਰਾਜਾਨੋ ਗਰੁਭਾવਨਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ ਅਯ੍ਯੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਾ, ਤਾਤਾ, ਗਾਯਥ, ਮਾ વਾਦੇਥ, ਮਾ ਨਚ੍ਚਥਾ’’ਤਿ ਨਾਟਕਾਨਿ ਪਟਿવਿਨੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਮਕਾਸਿ। ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸੀਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਲੋਕੇ ਪਕਤਿਯਾ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰવਚਨਂ ਹੋਤਿ, ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਆਗਤਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤਪੁਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਮਨਾਪਜਾਤਿਯਂ ਆਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, – ‘‘ਕੁਤੋ ਭવਂ ਆਗਤੋ, ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਭવਂ ਆਗਤੋ, ਕਥਂ ਤੇ ਇਧਾਗਮਨਮਗ੍ਗੋ ਞਾਤੋ ਮਗ੍ਗਮੂਲ਼੍ਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਆਗਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾਯੇવ ਏવਮਾਹ। ਥੇਰੋ ਹਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਦੇવਚਾਰਿਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿਯੇવ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸੀਤਿ વਾਰਮਕਾਸਿ। ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯਾਤਿ ਯੋ ਅਯਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ વਾਰੋ, ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਿਰਸ੍ਸਮਕਾਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਿਕਂ ਮਣਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਪਞ੍ਞਪਾਪੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ।
Pañcahitūriyasatehīti pañcaṅgikānaṃ tūriyānaṃ pañcahi satehi. Pañcaṅgikaṃ tūriyaṃ nāma ātataṃ vitataṃ ātatavitataṃ susiraṃ ghananti imehi pañcahi aṅgehi samannāgataṃ. Tattha ātataṃ nāma cammapariyonaddhesu bheriādīsu ekatalatūriyaṃ. Vitataṃ nāma ubhayatalaṃ. Ātatavitataṃ nāma tantibaddhapaṇavādi. Susiraṃ vaṃsādi. Ghanaṃ sammādi. Samappitoti upagato. Samaṅgībhūtoti tasseva vevacanaṃ. Paricāretīti taṃ sampattiṃ anubhavanto tato tato indriyāni cāreti. Idaṃ vuttaṃ hoti – parivāretvā vajjamānehi pañcahi tūriyasatehi samannāgato hutvā dibbasampattiṃ anubhavatī. Paṭipaṇāmetvāti apanetvā, nissaddāni kārāpetvāti attho. Yatheva hi idāni saddhā rājāno garubhāvaniyaṃ bhikkhuṃ disvā – ‘‘asuko nāma ayyo āgacchati, mā, tātā, gāyatha, mā vādetha, mā naccathā’’ti nāṭakāni paṭivinenti, sakkopi theraṃ disvā evamakāsi. Cirassaṃ kho, mārisa moggallāna, imaṃ pariyāyamakāsīti evarūpaṃ loke pakatiyā piyasamudāhāravacanaṃ hoti, lokiyā hi cirassaṃ āgatampi anāgatapubbampi manāpajātiyaṃ āgataṃ disvā, – ‘‘kuto bhavaṃ āgato, cirassaṃ bhavaṃ āgato, kathaṃ te idhāgamanamaggo ñāto maggamūḷhosī’’tiādīni vadanti. Ayaṃ pana āgatapubbattāyeva evamāha. Thero hi kālena kālaṃ devacārikaṃ gacchatiyeva. Tattha pariyāyamakāsīti vāramakāsi. Yadidaṃ idhāgamanāyāti yo ayaṃ idhāgamanāya vāro, taṃ, bhante, cirassamakāsīti vuttaṃ hoti. Idamāsanaṃ paññattanti yojanikaṃ maṇipallaṅkaṃ paññapāpetvā evamāha.
੩੯੨. ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਸਂ ਬਹੂਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਤੇ ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ। ਬਹੁਕਰਣੀਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਅਪ੍ਪੇવ ਸਕੇਨ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਸਕਰਣੀਯਮੇવ ਅਪ੍ਪਂ ਮਨ੍ਦਂ, ਨ ਬਹੁ, ਦੇવਾਨਂ ਕਰਣੀਯਂ ਪਨ ਬਹੁ, ਪਥવਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਮਾਤੁਗਾਮਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਟ੍ਟਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ਅਪਿਚ ਦੇવਾਨਂਯੇવ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ। ਦੇવਾਨਞ੍ਹਿ ਧੀਤਾ ਚ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸਯਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਮਣ੍ਡਨਪਸਾਧਨਕਾਰਿਕਾ ਦੇવਧੀਤਾ ਸਯਨਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰਾ ਅਨ੍ਤੋવਿਮਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਟ੍ਟਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੇ ਪਨ ਸੀਮਨ੍ਤਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਾ ਤવ ਸਨ੍ਤਕਾ’’ਤਿ ਨਿਚ੍ਛੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਅਟ੍ਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਰਾਜਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਯਸ੍ਸ વਿਮਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਤਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੋਤਿ વਦਤਿ। ਸਚੇ ਦ੍વੇਪਿ ਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਸ વਿਮਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੋਤਿ વਦਤਿ। ਸਚੇ ਏਕਮ੍ਪਿ ਨ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਤਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਕਲਹੁਪਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ‘‘ਦੇવਾਨਂਯੇવ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਕਰਣੀਯੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਪਿਚਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਕੀਲ਼ਾਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕਰਣੀਯਮੇવ।
392.Bahukiccā bahukaraṇīyāti ettha yesaṃ bahūni kiccāni, te bahukiccā. Bahukaraṇīyāti tasseva vevacanaṃ. Appeva sakena karaṇīyenāti sakaraṇīyameva appaṃ mandaṃ, na bahu, devānaṃ karaṇīyaṃ pana bahu, pathavito paṭṭhāya hi kapparukkhamātugāmādīnaṃ atthāya aṭṭā sakkassa santike chijjanti, tasmā niyamento āha – apica devānaṃyeva tāvatiṃsānaṃ karaṇīyenāti. Devānañhi dhītā ca puttā ca aṅke nibbattanti, pādaparicārikā itthiyo sayane nibbattanti, tāsaṃ maṇḍanapasādhanakārikā devadhītā sayanaṃ parivāretvā nibbattanti, veyyāvaccakarā antovimāne nibbattanti, etesaṃ atthāya aṭṭakaraṇaṃ natthi. Ye pana sīmantare nibbattanti, te ‘‘mama santakā tava santakā’’ti nicchetuṃ asakkontā aṭṭaṃ karonti, sakkaṃ devarājānaṃ pucchanti, so yassa vimānaṃ āsannataraṃ, tassa santakoti vadati. Sace dvepi samaṭṭhāne honti, yassa vimānaṃ olokento ṭhito, tassa santakoti vadati. Sace ekampi na oloketi, taṃ ubhinnaṃ kalahupacchedanatthaṃ attano santakaṃ karoti. Taṃ sandhāya, ‘‘devānaṃyeva tāvatiṃsānaṃ karaṇīyenā’’ti āha. Apicassa evarūpaṃ kīḷākiccampi karaṇīyameva.
ਯਂ ਨੋ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤੀਤਿ ਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੀਘਮੇવ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਰੂਪਗਤਂ વਿਯ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਮਿਨਾ – ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਮੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਥੇਰੋ – ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਯਕ੍ਖੋ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਪਸ੍ਸੇਨ ਪਰਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ – ‘‘ਦੇવਾ ਨਾਮ ਮਹਾਮੂਲ਼੍ਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਛਦ੍વਾਰਿਕੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਨਿਮ੍ਮਥੀਯਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭੁਤ੍ਤਾਭੁਤ੍ਤਭਾવਮ੍ਪਿ ਪੀਤਾਪੀਤਭਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਇਧ ਕਤਮੇਤ੍ਥ ਪਮੁਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ – ‘‘ਥੇਰੋ ਏਤਸ੍ਸ ਗਰੁ ਭਾવਨਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਇਦਾਨੇવ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਞ੍ਹਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਇਦਾਨੇવ ਨਾਟਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਤਿ ਏવਂ ਮਂ ਥੇਰੋ ਤਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਭਯੇਨ ਏવਮਾਹਾ’’ਤਿ। ਏਤਂ ਪਨ ਕੋਹਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਕੋਹਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਲ਼੍ਹਭਾવੇਨੇવ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਰਿ ਕਸ੍ਮਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸੀਤਿ? ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਂવੇਗਂ ਜਨਯਿਤ੍વਾ ਤਮਂ ਨੀਹਰਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸੀਤਿ।
Yaṃno khippameva antaradhāyatīti yaṃ amhākaṃ sīghameva andhakāre rūpagataṃ viya na dissati. Iminā – ‘‘ahaṃ, bhante, taṃ pañhavissajjanaṃ na sallakkhemī’’ti dīpeti. Thero – ‘‘kasmā nu kho ayaṃ yakkho asallakkhaṇabhāvaṃ dīpeti, passena pariharatī’’ti āvajjanto – ‘‘devā nāma mahāmūḷhā honti. Chadvārikehi ārammaṇehi nimmathīyamānā attano bhuttābhuttabhāvampi pītāpītabhāvampi na jānanti, idha katamettha pamussantī’’ti aññāsi. Keci panāhu – ‘‘thero etassa garu bhāvaniyo, tasmā ‘idāneva loke aggapuggalassa santike pañhaṃ uggahetvā āgato, idāneva nāṭakānaṃ antaraṃ paviṭṭhoti evaṃ maṃ thero tajjeyyā’ti bhayena evamāhā’’ti. Etaṃ pana kohaññaṃ nāma hoti, na ariyasāvakassa evarūpaṃ kohaññaṃ nāma hoti, tasmā mūḷhabhāveneva na sallakkhesīti veditabbaṃ. Upari kasmā sallakkhesīti? Thero tassa somanassasaṃvegaṃ janayitvā tamaṃ nīhari, tasmā sallakkhesīti.
ਇਦਾਨਿ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏવਂ ਭੂਤਕਾਰਣਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੋ ਰਾਸਿਭੂਤੋ। ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਿਨਿਂਸੂਤਿ ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਯਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਕਦਾ ਪਨੇਤੇ ਪਰਾਜਿਤਾਤਿ? ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਲੇ। ਸਕ੍ਕੋ ਕਿਰ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਮਚਲਗਾਮੇ ਮਘੋ ਨਾਮ ਮਾਣવੋ ਅਹੋਸਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਚਰਿਯਾ વਿਯਸ੍ਸ ਚਰਿਯਾ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਪੁਰਿਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਲ੍ਯਾਣਮਕਾਸਿ। ਏਕਦਿવਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋવ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਗਾਮਮਜ੍ਝੇ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਕਚવਰਂ ਉਭਯਤੋ ਅਪਬ੍ਬਹਿਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਤਿਰਮਣੀਯਮਕਾਸਿ, ਪੁਨ ਤਤ੍ਥੇવ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਪੁਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਸਾਲਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਗਾਮਤੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਾવੁਤਮ੍ਪਿ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਤਿਗਾવੁਤਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਮ੍ਪਿ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਹਾਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸਮਂ ਸਮਂ ਅਕਾਸਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸੇਤੁਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੇਤੁਂ, ਮਣ੍ਡਪਸਾਲਾਪੋਕ੍ਖਰਣੀਮਾਲਾਗਚ੍ਛਰੋਪਨਾਦੀਨਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਮਣ੍ਡਪਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਮਕਂਸੁ । ਮਘੋ ਸਤ੍ਤ વਤਪਦਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਹਾਯੇਹਿ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
Idāni sakko pubbe attano evaṃ bhūtakāraṇaṃ therassa ārocetuṃ bhūtapubbantiādimāha. Tattha samupabyūḷhoti sannipatito rāsibhūto. Asurā parājiniṃsūti asurā parājayaṃ pāpuṇiṃsu. Kadā panete parājitāti? Sakkassa nibbattakāle. Sakko kira anantare attabhāve magadharaṭṭhe macalagāme magho nāma māṇavo ahosi, paṇḍito byatto, bodhisattacariyā viyassa cariyā ahosi. So tettiṃsa purise gahetvā kalyāṇamakāsi. Ekadivasaṃ attanova paññāya upaparikkhitvā gāmamajjhe mahājanassa sannipatitaṭṭhāne kacavaraṃ ubhayato apabbahitvā taṃ ṭhānaṃ atiramaṇīyamakāsi, puna tattheva maṇḍapaṃ kāresi, puna gacchante kāle sālaṃ kāresi. Gāmato ca nikkhamitvā gāvutampi aḍḍhayojanampi tigāvutampi yojanampi vicaritvā tehi sahāyehi saddhiṃ visamaṃ samaṃ akāsi. Te sabbepi ekacchandā tattha tattha setuyuttaṭṭhānesu setuṃ, maṇḍapasālāpokkharaṇīmālāgaccharopanādīnaṃ yuttaṭṭhānesu maṇḍapādīni karontā bahuṃ puññamakaṃsu . Magho satta vatapadāni pūretvā kāyassa bhedā saddhiṃ sahāyehi tāvatiṃsabhavane nibbatti.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਸੁਰਗਣਾ ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਦੇવਾਨਂ ਸਮਾਨਾਯੁਕਾ ਸਮਾਨવਣ੍ਣਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਕ੍ਕਂ ਸਪਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧੁਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਨવਕਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਆਗਤਾਤਿ ਮਹਾਪਾਨਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕੁਸਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਨ ਪਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤਂ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਡਪਾਨਂ ਮਾ ਪਿવਿਤ੍ਥ ਪੀਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਂਸੁ। ਬਾਲਅਸੁਰਾ ਗਣ੍ਡਪਾਨਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਮਤ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ਤੇ ਪਾਦੇਸੁ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਿਨੇਰੁਪਾਦੇ ਖਿਪਾਪੇਸਿ, ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲੇ ਅਸੁਰਭવਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕਪ੍ਪਮਾਣਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ਅਸੁਰਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਪਾਟਲਿ ਨਾਮ ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਨਕਾਲੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘‘ਨਾਯਂ ਤਾવਤਿਂਸਾ, ਸਕ੍ਕੇਨ વਞ੍ਚਿਤਾ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਗਣ੍ਹਥ ਨਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਰਿਹਰਮਾਨਾ ਦੇવੇ વੁਟ੍ਠੇ વਮ੍ਮਿਕਪਾਦਤੋ વਮ੍ਮਿਕਮਕ੍ਖਿਕਾ વਿਯ ਅਭਿਰੁਹਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਲੇਨ ਦੇવਾ ਜਿਨਨ੍ਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਅਸੁਰਾ। ਯਦਾ ਦੇવਾਨਂ ਜਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੁਰੇ ਯਾવ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਅਸੁਰਾਨਂ ਜਯੋ ਹੋਤਿ, ਦੇવੇ ਯਾવ વੇਦਿਕਪਾਦਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਦੇવਾਨਂ ਜਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਦੇવਾ ਅਸੁਰੇ ਯਾવ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋ ਅਸੁਰੇ ਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਸਿ। ਏવਂ ਆਰਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ વੇਦਿਕਪਾਦੇ વਜਿਰਹਤ੍ਥਾ ਇਨ੍ਦਪਟਿਮਾਯੋ ਠਪੇਸਿ। ਅਸੁਰਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਾ ਪਟਿਮਾਯੋ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋવ ਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਤਿ વਿਜਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ। ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਯੋਤਿ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਾਦਿਕਮ੍ਮਕਾਰਿਕਾਯੋ।
Tasmiṃ kāle asuragaṇā tāvatiṃsadevaloke paṭivasanti. Sabbe te devānaṃ samānāyukā samānavaṇṇā ca honti, te sakkaṃ saparisaṃ disvā adhunā nibbattā navakadevaputtā āgatāti mahāpānaṃ sajjayiṃsu. Sakko devaputtānaṃ saññaṃ adāsi – ‘‘amhehi kusalaṃ karontehi na parehi saddhiṃ sādhāraṇaṃ kataṃ, tumhe gaṇḍapānaṃ mā pivittha pītamattameva karothā’’ti. Te tathā akaṃsu. Bālaasurā gaṇḍapānaṃ pivitvā mattā niddaṃ okkamiṃsu. Sakko devānaṃ saññaṃ datvā te pādesu gāhāpetvā sinerupāde khipāpesi, sinerussa heṭṭhimatale asurabhavanaṃ nāma atthi, tāvatiṃsadevalokappamāṇameva. Tattha asurā vasanti. Tesampi cittapāṭali nāma rukkho atthi. Te tassa pupphanakāle jānanti – ‘‘nāyaṃ tāvatiṃsā, sakkena vañcitā maya’’nti. Te gaṇhatha nanti vatvā sineruṃ pariharamānā deve vuṭṭhe vammikapādato vammikamakkhikā viya abhiruhiṃsu. Tattha kālena devā jinanti, kālena asurā. Yadā devānaṃ jayo hoti, asure yāva samuddapiṭṭhā anubandhanti. Yadā asurānaṃ jayo hoti, deve yāva vedikapādā anubandhanti. Tasmiṃ pana saṅgāme devānaṃ jayo ahosi, devā asure yāva samuddapiṭṭhā anubandhiṃsu. Sakko asure palāpetvā pañcasu ṭhānesu ārakkhaṃ ṭhapesi. Evaṃ ārakkhaṃ datvā vedikapāde vajirahatthā indapaṭimāyo ṭhapesi. Asurā kālena kālaṃ uṭṭhahitvā tā paṭimāyo disvā, ‘‘sakko appamatto tiṭṭhatī’’ti tatova nivattanti. Tato paṭinivattitvāti vijitaṭṭhānato nivattitvā. Paricārikāyoti mālāgandhādikammakārikāyo.
੩੯੩. વੇਸ੍ਸવਣੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ વਲ੍ਲਭੋ, ਬਲવવਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕ੍ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾਤਿ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ। ਪવਿਸਿਂਸੂਤਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਨ ਉਪਡ੍ਢਪਿਹਿਤਾਨਿ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਇਦਮ੍ਪਿ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਪਸ੍ਸ વੇਜਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਨ੍ਤਿ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਇਦਮ੍ਪਿ વੇਜਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪਸ੍ਸ, ਸੁવਣ੍ਣਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਪਸ੍ਸ, ਰਜਤਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਮਣਿਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਪવਾਲ਼ਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਲੋਹਿਤਙ੍ਗਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਸਤ੍ਤਰਤਨਤ੍ਥਮ੍ਭੇ, ਤੇਸਂਯੇવ ਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਮਯੇ ਘਟਕੇ વਾਲ਼ਰੂਪਕਾਨਿ ਚ ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਥਮ੍ਭਪਨ੍ਤਿਯੋ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਯਥਾ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪਭੋਗਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸੋਭਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਮੇવਂ ਸੋਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤਿਬਾਲ਼੍ਹਂ ਖੋ ਅਯਂ ਯਕ੍ਖੋ ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਸਾਦੇ ਨਾਟਕਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਸੇਨ ਅਤਿવਿਯ ਮਤ੍ਤੋ।
393.Vessavaṇo ca mahārājāti so kira sakkassa vallabho, balavavissāsiko, tasmā sakkena saddhiṃ agamāsi. Purakkhatvāti purato katvā. Pavisiṃsūti pavisitvā pana upaḍḍhapihitāni dvārāni katvā olokayamānā aṭṭhaṃsu. Idampi, mārisa moggallāna, passa vejayantassa pāsādassa rāmaṇeyyakanti, mārisa moggallāna, idampi vejayantassa pāsādassa rāmaṇeyyakaṃ passa, suvaṇṇatthambhe passa, rajatatthambhe maṇitthambhe pavāḷatthambhe lohitaṅgatthambhe masāragallatthambhe muttatthambhe sattaratanatthambhe, tesaṃyeva suvaṇṇādimaye ghaṭake vāḷarūpakāni ca passāti evaṃ thambhapantiyo ādiṃ katvā rāmaṇeyyakaṃ dassento evamāha. Yathā taṃ pubbekatapuññassāti yathā pubbe katapuññassa upabhogaṭṭhānena sobhitabbaṃ, evamevaṃ sobhatīti attho. Atibāḷhaṃkho ayaṃ yakkho pamatto viharatīti attano pāsāde nāṭakaparivārena sampattiyā vasena ativiya matto.
ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਸੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਕਾਸਿ। ਆਪੋਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਉਦਕਂ ਹੋਤੂਤਿ ਇਦ੍ਧਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਾਸਾਦਕਣ੍ਣਿਕੇ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠਕੇਨ ਪਹਰਿ। ਸੋ ਪਾਸਾਦੋ ਯਥਾ ਨਾਮ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇ ਠਪਿਤਪਤ੍ਤਂ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਪਹਟਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਕਮ੍ਪਤਿ ਚਲਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਸਂਕਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪવੇਧਿ, ਥਮ੍ਭਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਕਣ੍ਣਿਕਗੋਪਾਨਸਿਆਦੀਨਿ ਕਰਕਰਾਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾਨਿ ਪਤਿਤੁਂ વਿਯ ਆਰਦ੍ਧਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਙ੍ਕਮ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਸੀ’’ਤਿ। ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤਾਤਿ ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਅਹੋ ਅਬ੍ਭੁਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਞ੍ਜਾਤਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਾ ਚੇવ ਸਞ੍ਜਾਤਤੁਟ੍ਠਿਨੋ ਚ ਅਹੇਸੁਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲવਸੋਮਨਸ੍ਸਾ। ਸਂવਿਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਂ। ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤਨ੍ਤਿ ਜਾਤਲੋਮਹਂਸਂ, ਕਞ੍ਚਨਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ਠਪਿਤਮਣਿਨਾਗਦਨ੍ਤੇਹਿ વਿਯ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗੇਹਿ ਲੋਮੇਹਿ ਆਕਿਣ੍ਣਸਰੀਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲੋਮਹਂਸੋ ਚ ਨਾਮੇਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨਪਿ ਹੋਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨਪਿ, ਇਧ ਪਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਜਾਤੋ। ਥੇਰੋ ਹਿ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸવੇਗੇਨ ਸਂવੇਜੇਤੁਂ ਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਮਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸવੇਗੇਨ ਸਂવਿਗ੍ਗਲੋਮਹਟ੍ਠਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsīti iddhimakāsi. Āpokasiṇaṃ samāpajjitvā pāsādapatiṭṭhitokāsaṃ udakaṃ hotūti iddhiṃ adhiṭṭhāya pāsādakaṇṇike pādaṅguṭṭhakena pahari. So pāsādo yathā nāma udakapiṭṭhe ṭhapitapattaṃ mukhavaṭṭiyaṃ aṅguliyā pahaṭaṃ aparāparaṃ kampati calati na santiṭṭhati. Evamevaṃ saṃkampi sampakampi sampavedhi, thambhapiṭṭhasaṅghāṭakaṇṇikagopānasiādīni karakarāti saddaṃ muñcantāni patituṃ viya āraddhāni. Tena vuttaṃ – ‘‘saṅkampesi sampakampesi sampavedhesī’’ti. Acchariyabbhutacittajātāti aho acchariyaṃ, aho abbhutanti evaṃ sañjātaacchariyaabbhutā ceva sañjātatuṭṭhino ca ahesuṃ uppannabalavasomanassā. Saṃvigganti ubbiggaṃ. Lomahaṭṭhajātanti jātalomahaṃsaṃ, kañcanabhittiyaṃ ṭhapitamaṇināgadantehi viya uddhaggehi lomehi ākiṇṇasarīranti attho. Lomahaṃso ca nāmesa somanassenapi hoti domanassenapi, idha pana somanassena jāto. Thero hi sakkassa somanassavegena saṃvejetuṃ taṃ pāṭihāriyamakāsi. Tasmā somanassavegena saṃviggalomahaṭṭhaṃ viditvāti attho.
੩੯੪. ਇਧਾਹਂ, ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਥੇਰੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਂવੇਗਂ ਜਨਯਿਤ੍વਾ ਤਮਂ વਿਨੋਦਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਏਸੋ ਨੁ ਤੇ, ਮਾਰਿਸ, ਸੋ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਥਾਤਿ, ਮਾਰਿਸ, ਤ੍વਂ ਕੁਹਿਂ ਗਤੋਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ વਦੇਸਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਏਕਪਾਦਕੇਨ વਿਯ ਤਿਟ੍ਠਸਿ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਏવਂ વਦੇਸਿ, ਏਸੋ ਨੁ ਤੇ, ਮਾਰਿਸ, ਸੋ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਮੇ ਏਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਥੇਰੋ ਅਨਗਾਰਿਯੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ, ਸਕ੍ਕੋ ਅਗਾਰਿਯੋ, ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਸੇਨ ਪਨੇਤੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਅਹੋ ਨੂਨ ਤੇ ਸੋ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਤਾવ ਤੇ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ, ਸੋ ਪਨ ਤੇ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਹੋ ਨੂਨ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਦਸ੍ਸਨੇ ਜਾਤਾਭਿਲਾਪਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ।
394.Idhāhaṃ, mārisāti idānissa yasmā therena somanassasaṃvegaṃ janayitvā tamaṃ vinoditaṃ, tasmā sallakkhetvā evamāha. Eso nu te, mārisa, so bhagavā satthāti, mārisa, tvaṃ kuhiṃ gatosīti vutte mayhaṃ satthu santikanti vadesi, imasmiṃ devaloke ekapādakena viya tiṭṭhasi, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi, eso nu te, mārisa, so bhagavā satthāti pucchiṃsu. Sabrahmacārī me esoti ettha kiñcāpi thero anagāriyo abhinīhārasampanno aggasāvako, sakko agāriyo, maggabrahmacariyavasena panete sabrahmacārino honti, tasmā evamāha. Ahonūna te so bhagavā satthāti sabrahmacārī tāva te evaṃmahiddhiko, so pana te bhagavā satthā aho nūna mahiddhikoti satthu iddhipāṭihāriyadassane jātābhilāpā hutvā evamāhaṃsu.
੩੯੫. ਞਾਤਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ, ਸਕ੍ਕੋ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ, ਦੇਸਨਂ ਪਨ ਭਗવਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾવ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ।
395.Ñātaññatarassāti paññātaññatarassa, sakko hi paññātānaṃ aññataro. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva, desanaṃ pana bhagavā yathānusandhināva niṭṭhāpesīti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਚੂਲ਼ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੭. ਚੂਲ਼ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੭. ਚੂਲ਼ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Cūḷataṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā
