Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౨. దుతియవగ్గో

    2. Dutiyavaggo

    ౧. చూళవచ్ఛత్థేరగాథావణ్ణనా

    1. Cūḷavacchattheragāthāvaṇṇanā

    పామోజ్జబహులోతి ఆయస్మతో చూళవచ్ఛత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే దలిద్దకులే నిబ్బత్తిత్వా పరేసం భతియా జీవికం కప్పేన్తో భగవతో సావకం సుజాతం నామ థేరం పంసుకూలం పరియేసన్తం దిస్వా పసన్నమానసో ఉపసఙ్కమిత్వా వత్థం దత్వా పఞ్చపతిట్ఠితేన వన్ది. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన తేత్తింసక్ఖత్తుం దేవరజ్జం కారేసి. సత్తసత్తతిక్ఖత్తుం చక్కవత్తీ రాజా అహోసి. అనేకవారం పదేసరాజా. ఏవం దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో కస్సపస్స భగవతో సాసనే ఓసక్కమానే పబ్బజిత్వా సమణధమ్మం కత్వా ఏకం బుద్ధన్తరం దేవమనుస్సగతీసు అపరాపరం పరివత్తన్తో అమ్హాకం భగవతో కాలే కోసమ్బియం బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తి. చూళవచ్ఛోతిస్స నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో బ్రాహ్మణసిప్పేసు నిప్ఫత్తిం గతో బుద్ధగుణే సుత్వా పసన్నమానసో భగవన్తం ఉపసఙ్కమి, తస్స భగవా ధమ్మం కథేసి. సో పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా లద్ధూపసమ్పదో కతపుబ్బకిచ్చో చరితానుకూలం కమ్మట్ఠానం గహేత్వా భావేన్తో విహరి. తేన చ సమయేన కోసమ్బికా భిక్ఖూ భణ్డనజాతా అహేసుం. తదా చూళవచ్ఛత్థేరో ఉభయేసం భిక్ఖూనం లద్ధిం అనాదాయ భగవతా దిన్నోవాదే ఠత్వా విపస్సనం బ్రూహేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౦.౩౧-౪౦) –

    Pāmojjabahuloti āyasmato cūḷavacchattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle daliddakule nibbattitvā paresaṃ bhatiyā jīvikaṃ kappento bhagavato sāvakaṃ sujātaṃ nāma theraṃ paṃsukūlaṃ pariyesantaṃ disvā pasannamānaso upasaṅkamitvā vatthaṃ datvā pañcapatiṭṭhitena vandi. So tena puññakammena tettiṃsakkhattuṃ devarajjaṃ kāresi. Sattasattatikkhattuṃ cakkavattī rājā ahosi. Anekavāraṃ padesarājā. Evaṃ devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato sāsane osakkamāne pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussagatīsu aparāparaṃ parivattanto amhākaṃ bhagavato kāle kosambiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti. Cūḷavacchotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gato buddhaguṇe sutvā pasannamānaso bhagavantaṃ upasaṅkami, tassa bhagavā dhammaṃ kathesi. So paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado katapubbakicco caritānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā bhāvento vihari. Tena ca samayena kosambikā bhikkhū bhaṇḍanajātā ahesuṃ. Tadā cūḷavacchatthero ubhayesaṃ bhikkhūnaṃ laddhiṃ anādāya bhagavatā dinnovāde ṭhatvā vipassanaṃ brūhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.31-40) –

    ‘‘పదుముత్తరభగవతో, సుజాతో నామ సావకో;

    ‘‘Padumuttarabhagavato, sujāto nāma sāvako;

    పంసుకూలం గవేసన్తో, సఙ్కారే చరతీ తదా.

    Paṃsukūlaṃ gavesanto, saṅkāre caratī tadā.

    ‘‘నగరే హంసవతియా, పరేసం భతకో అహం;

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, paresaṃ bhatako ahaṃ;

    ఉపడ్ఢుదుస్సం దత్వాన, సిరసా అభివాదయిం.

    Upaḍḍhudussaṃ datvāna, sirasā abhivādayiṃ.

    ‘‘తేన కమ్మేన సుకతేన, చేతనాపణిధీహి చ;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    జహిత్వా మానుసం దేహం, తావతింసమగచ్ఛహం.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘తేత్తింసక్ఖత్తుం దేవిన్దో, దేవరజ్జమకారయిం;

    ‘‘Tettiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjamakārayiṃ;

    సత్తసత్తతిక్ఖత్తుఞ్చ, చక్కవత్తీ అహోసహం.

    Sattasattatikkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ.

    ‘‘పదేసరజ్జం విపులం, గణనాతో అసఙ్ఖియం;

    ‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

    ఉపడ్ఢదుస్సదానేన, మోదామి అకుతోభయో.

    Upaḍḍhadussadānena, modāmi akutobhayo.

    ‘‘ఇచ్ఛమానో చహం అజ్జ, సకాననం సపబ్బతం;

    ‘‘Icchamāno cahaṃ ajja, sakānanaṃ sapabbataṃ;

    ఖోమదుస్సేహి ఛాదేయ్యం, అడ్ఢుదుస్సస్సిదం ఫలం.

    Khomadussehi chādeyyaṃ, aḍḍhudussassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘సతసహస్సితో కప్పే, యం దానమదదిం తదా;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, అడ్ఢుదుస్సస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, aḍḍhudussassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అథ చూళవచ్ఛత్థేరో అరహత్తం పత్వా తేసం భిక్ఖూనం కలహాభిరతియా సకత్థవినాసం దిస్వా ధమ్మసంవేగప్పత్తో, అత్తనో చ పత్తవిసేసం పచ్చవేక్ఖిత్వా పీతిసోమనస్సవసేన ‘‘పామోజ్జబహులో’’తి గాథం అభాసి.

    Atha cūḷavacchatthero arahattaṃ patvā tesaṃ bhikkhūnaṃ kalahābhiratiyā sakatthavināsaṃ disvā dhammasaṃvegappatto, attano ca pattavisesaṃ paccavekkhitvā pītisomanassavasena ‘‘pāmojjabahulo’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ౧౧. తత్థ పామోజ్జబహులోతి సుపరిసుద్ధసీలతాయ విప్పటిసారాభావతో అధికుసలేసు ధమ్మేసు అభిరతివసేన పమోదబహులో. తేనేవాహ ‘‘ధమ్మే బుద్ధప్పవేదితే’’తి. తత్థ ధమ్మేతి. సత్తతింసాయ బోధిపక్ఖియధమ్మే నవవిధే వా లోకుత్తరధమ్మే. సో హి సబ్బఞ్ఞుబుద్ధేన సాముక్కంసికాయ దేసనాయ పకాసితత్తా సాతిసయం బుద్ధప్పవేదితో నామ. తస్స పన అధిగమూపాయభావతో దేసనాధమ్మోపి ఇధ లబ్భతేవ. పదం సన్తన్తి నిబ్బానం సన్ధాయ వదతి. ఏవరూపో హి భిక్ఖు సన్తం పదం సన్తం కోట్ఠాసం సబ్బసఙ్ఖారానం ఉపసమభావతో సఙ్ఖారూపసమం పరమసుఖతాయ సుఖం నిబ్బానం అధిగచ్ఛతి విన్దతియేవ. పరిసుద్ధసీలో హి భిక్ఖు విప్పటిసారాభావేన పామోజ్జబహులో సద్ధమ్మే యుత్తప్పయుత్తో విముత్తిపరియోసానా సబ్బసమ్పత్తియో పాపుణాతి. యథాహ – ‘‘అవిప్పటిసారత్థాని ఖో , ఆనన్ద, కుసలాని సీలాని, అవిప్పటిసారో పామోజ్జత్థాయా’’తిఆది (అ॰ ని॰ ౧౦.౧). అథ వా పామోజ్జబహులోతి సమ్మాసమ్బుద్ధో భగవా, స్వాక్ఖాతో ధమ్మో, సుప్పటిపన్నో సఙ్ఘోతి రతనత్తయం సన్ధాయ పమోదబహులో. తత్థ పన సో పమోదబహులో కిం వా కరోతీతి ఆహ ‘‘ధమ్మే బుద్ధప్పవేదితే’’తిఆది. సద్ధాసమ్పన్నస్స హి సప్పురిససంసేవనసద్ధమ్మస్సవనయోనిసోమనసికారధమ్మానుధమ్మపటిపత్తీనం సుఖేనేవ సమ్భవతో సమ్పత్తియో హత్థగతా ఏవ హోన్తి, యథాహ – ‘‘సద్ధాజాతో ఉపసఙ్కమతి, ఉపసఙ్కమన్తో పయిరుపాసతీ’’తిఆది (మ॰ ని॰ ౨.౧౮౩).

    11. Tattha pāmojjabahuloti suparisuddhasīlatāya vippaṭisārābhāvato adhikusalesu dhammesu abhirativasena pamodabahulo. Tenevāha ‘‘dhamme buddhappavedite’’ti. Tattha dhammeti. Sattatiṃsāya bodhipakkhiyadhamme navavidhe vā lokuttaradhamme. So hi sabbaññubuddhena sāmukkaṃsikāya desanāya pakāsitattā sātisayaṃ buddhappavedito nāma. Tassa pana adhigamūpāyabhāvato desanādhammopi idha labbhateva. Padaṃ santanti nibbānaṃ sandhāya vadati. Evarūpo hi bhikkhu santaṃ padaṃ santaṃ koṭṭhāsaṃ sabbasaṅkhārānaṃ upasamabhāvato saṅkhārūpasamaṃ paramasukhatāya sukhaṃ nibbānaṃ adhigacchati vindatiyeva. Parisuddhasīlo hi bhikkhu vippaṭisārābhāvena pāmojjabahulo saddhamme yuttappayutto vimuttipariyosānā sabbasampattiyo pāpuṇāti. Yathāha – ‘‘avippaṭisāratthāni kho , ānanda, kusalāni sīlāni, avippaṭisāro pāmojjatthāyā’’tiādi (a. ni. 10.1). Atha vā pāmojjabahuloti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅghoti ratanattayaṃ sandhāya pamodabahulo. Tattha pana so pamodabahulo kiṃ vā karotīti āha ‘‘dhamme buddhappavedite’’tiādi. Saddhāsampannassa hi sappurisasaṃsevanasaddhammassavanayonisomanasikāradhammānudhammapaṭipattīnaṃ sukheneva sambhavato sampattiyo hatthagatā eva honti, yathāha – ‘‘saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsatī’’tiādi (ma. ni. 2.183).

    చూళవచ్ఛత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Cūḷavacchattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧. చూళవచ్ఛత్థేరగాథా • 1. Cūḷavacchattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact