Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೨. ದುತಿಯವಗ್ಗೋ

    2. Dutiyavaggo

    ೧. ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    1. Cūḷavacchattheragāthāvaṇṇanā

    ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ದಲಿದ್ದಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಭತಿಯಾ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಂ ಸುಜಾತಂ ನಾಮ ಥೇರಂ ಪಂಸುಕೂಲಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವತ್ಥಂ ದತ್ವಾ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ತೇತ್ತಿಂಸಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸಿ। ಸತ್ತಸತ್ತತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ। ಅನೇಕವಾರಂ ಪದೇಸರಾಜಾ। ಏವಂ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಓಸಕ್ಕಮಾನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಗತೀಸು ಅಪರಾಪರಂ ಪರಿವತ್ತನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಚೂಳವಚ್ಛೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಿಪ್ಪೇಸು ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಗತೋ ಬುದ್ಧಗುಣೇ ಸುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ, ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದೋ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚೋ ಚರಿತಾನುಕೂಲಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಾವೇನ್ತೋ ವಿಹರಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಕೋಸಮ್ಬಿಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಣ್ಡನಜಾತಾ ಅಹೇಸುಂ। ತದಾ ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರೋ ಉಭಯೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಲದ್ಧಿಂ ಅನಾದಾಯ ಭಗವತಾ ದಿನ್ನೋವಾದೇ ಠತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಬ್ರೂಹೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೦.೩೧-೪೦) –

    Pāmojjabahuloti āyasmato cūḷavacchattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle daliddakule nibbattitvā paresaṃ bhatiyā jīvikaṃ kappento bhagavato sāvakaṃ sujātaṃ nāma theraṃ paṃsukūlaṃ pariyesantaṃ disvā pasannamānaso upasaṅkamitvā vatthaṃ datvā pañcapatiṭṭhitena vandi. So tena puññakammena tettiṃsakkhattuṃ devarajjaṃ kāresi. Sattasattatikkhattuṃ cakkavattī rājā ahosi. Anekavāraṃ padesarājā. Evaṃ devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato sāsane osakkamāne pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussagatīsu aparāparaṃ parivattanto amhākaṃ bhagavato kāle kosambiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti. Cūḷavacchotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gato buddhaguṇe sutvā pasannamānaso bhagavantaṃ upasaṅkami, tassa bhagavā dhammaṃ kathesi. So paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado katapubbakicco caritānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā bhāvento vihari. Tena ca samayena kosambikā bhikkhū bhaṇḍanajātā ahesuṃ. Tadā cūḷavacchatthero ubhayesaṃ bhikkhūnaṃ laddhiṃ anādāya bhagavatā dinnovāde ṭhatvā vipassanaṃ brūhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.31-40) –

    ‘‘ಪದುಮುತ್ತರಭಗವತೋ, ಸುಜಾತೋ ನಾಮ ಸಾವಕೋ।

    ‘‘Padumuttarabhagavato, sujāto nāma sāvako;

    ಪಂಸುಕೂಲಂ ಗವೇಸನ್ತೋ, ಸಙ್ಕಾರೇ ಚರತೀ ತದಾ॥

    Paṃsukūlaṃ gavesanto, saṅkāre caratī tadā.

    ‘‘ನಗರೇ ಹಂಸವತಿಯಾ, ಪರೇಸಂ ಭತಕೋ ಅಹಂ।

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, paresaṃ bhatako ahaṃ;

    ಉಪಡ್ಢುದುಸ್ಸಂ ದತ್ವಾನ, ಸಿರಸಾ ಅಭಿವಾದಯಿಂ॥

    Upaḍḍhudussaṃ datvāna, sirasā abhivādayiṃ.

    ‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಕತೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ಜಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸಮಗಚ್ಛಹಂ॥

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ತೇತ್ತಿಂಸಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವಿನ್ದೋ, ದೇವರಜ್ಜಮಕಾರಯಿಂ।

    ‘‘Tettiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjamakārayiṃ;

    ಸತ್ತಸತ್ತತಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಅಹೋಸಹಂ॥

    Sattasattatikkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ.

    ‘‘ಪದೇಸರಜ್ಜಂ ವಿಪುಲಂ, ಗಣನಾತೋ ಅಸಙ್ಖಿಯಂ।

    ‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

    ಉಪಡ್ಢದುಸ್ಸದಾನೇನ, ಮೋದಾಮಿ ಅಕುತೋಭಯೋ॥

    Upaḍḍhadussadānena, modāmi akutobhayo.

    ‘‘ಇಚ್ಛಮಾನೋ ಚಹಂ ಅಜ್ಜ, ಸಕಾನನಂ ಸಪಬ್ಬತಂ।

    ‘‘Icchamāno cahaṃ ajja, sakānanaṃ sapabbataṃ;

    ಖೋಮದುಸ್ಸೇಹಿ ಛಾದೇಯ್ಯಂ, ಅಡ್ಢುದುಸ್ಸಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Khomadussehi chādeyyaṃ, aḍḍhudussassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಅಡ್ಢುದುಸ್ಸಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, aḍḍhudussassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅಥ ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಲಹಾಭಿರತಿಯಾ ಸಕತ್ಥವಿನಾಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗಪ್ಪತ್ತೋ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪತ್ತವಿಸೇಸಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸವಸೇನ ‘‘ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋ’’ತಿ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    Atha cūḷavacchatthero arahattaṃ patvā tesaṃ bhikkhūnaṃ kalahābhiratiyā sakatthavināsaṃ disvā dhammasaṃvegappatto, attano ca pattavisesaṃ paccavekkhitvā pītisomanassavasena ‘‘pāmojjabahulo’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ೧೧. ತತ್ಥ ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋತಿ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲತಾಯ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಭಾವತೋ ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಭಿರತಿವಸೇನ ಪಮೋದಬಹುಲೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಧಮ್ಮೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮೇತಿ। ಸತ್ತತಿಂಸಾಯ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮೇ ನವವಿಧೇ ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇ। ಸೋ ಹಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧೇನ ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಾಯ ದೇಸನಾಯ ಪಕಾಸಿತತ್ತಾ ಸಾತಿಸಯಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೋ ನಾಮ। ತಸ್ಸ ಪನ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯಭಾವತೋ ದೇಸನಾಧಮ್ಮೋಪಿ ಇಧ ಲಬ್ಭತೇವ। ಪದಂ ಸನ್ತನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಏವರೂಪೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತಂ ಪದಂ ಸನ್ತಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಉಪಸಮಭಾವತೋ ಸಙ್ಖಾರೂಪಸಮಂ ಪರಮಸುಖತಾಯ ಸುಖಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ ವಿನ್ದತಿಯೇವ। ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಭಾವೇನ ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತೋ ವಿಮುತ್ತಿಪರಿಯೋಸಾನಾ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರತ್ಥಾನಿ ಖೋ , ಆನನ್ದ, ಕುಸಲಾನಿ ಸೀಲಾನಿ, ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಪಾಮೋಜ್ಜತ್ಥಾಯಾ’’ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೧)। ಅಥ ವಾ ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘೋತಿ ರತನತ್ತಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಮೋದಬಹುಲೋ। ತತ್ಥ ಪನ ಸೋ ಪಮೋದಬಹುಲೋ ಕಿಂ ವಾ ಕರೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಧಮ್ಮೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ’’ತಿಆದಿ। ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಹಿ ಸಪ್ಪುರಿಸಸಂಸೇವನಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪತ್ತೀನಂ ಸುಖೇನೇವ ಸಮ್ಭವತೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಹತ್ಥಗತಾ ಏವ ಹೋನ್ತಿ, ಯಥಾಹ – ‘‘ಸದ್ಧಾಜಾತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ ಪಯಿರುಪಾಸತೀ’’ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೮೩)।

    11. Tattha pāmojjabahuloti suparisuddhasīlatāya vippaṭisārābhāvato adhikusalesu dhammesu abhirativasena pamodabahulo. Tenevāha ‘‘dhamme buddhappavedite’’ti. Tattha dhammeti. Sattatiṃsāya bodhipakkhiyadhamme navavidhe vā lokuttaradhamme. So hi sabbaññubuddhena sāmukkaṃsikāya desanāya pakāsitattā sātisayaṃ buddhappavedito nāma. Tassa pana adhigamūpāyabhāvato desanādhammopi idha labbhateva. Padaṃ santanti nibbānaṃ sandhāya vadati. Evarūpo hi bhikkhu santaṃ padaṃ santaṃ koṭṭhāsaṃ sabbasaṅkhārānaṃ upasamabhāvato saṅkhārūpasamaṃ paramasukhatāya sukhaṃ nibbānaṃ adhigacchati vindatiyeva. Parisuddhasīlo hi bhikkhu vippaṭisārābhāvena pāmojjabahulo saddhamme yuttappayutto vimuttipariyosānā sabbasampattiyo pāpuṇāti. Yathāha – ‘‘avippaṭisāratthāni kho , ānanda, kusalāni sīlāni, avippaṭisāro pāmojjatthāyā’’tiādi (a. ni. 10.1). Atha vā pāmojjabahuloti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅghoti ratanattayaṃ sandhāya pamodabahulo. Tattha pana so pamodabahulo kiṃ vā karotīti āha ‘‘dhamme buddhappavedite’’tiādi. Saddhāsampannassa hi sappurisasaṃsevanasaddhammassavanayonisomanasikāradhammānudhammapaṭipattīnaṃ sukheneva sambhavato sampattiyo hatthagatā eva honti, yathāha – ‘‘saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsatī’’tiādi (ma. ni. 2.183).

    ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Cūḷavacchattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧. ಚೂಳವಚ್ಛತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 1. Cūḷavacchattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact