| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೪. ಚೂಳವೇದಲ್ಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Cūḷavedallasuttavaṇṇanā
೪೬೦. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಚೂಳವೇದಲ್ಲಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ವಿಸಾಖೋ ಉಪಾಸಕೋತಿ ವಿಸಾಖೋತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಉಪಾಸಕೋ। ಯೇನ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾತಿ ಯೇನ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನೀ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಕೋ ಪನಾಯಂ ವಿಸಾಖೋ? ಕಾ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ? ಕಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ? ವಿಸಾಖೋ ನಾಮ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾಯ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ಘರಸಾಮಿಕೋ। ಸೋ ಯದಾ ಭಗವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ಯಸಾದಯೋ ಕುಲಪುತ್ತೇ ವಿನೇತ್ವಾ ಉರುವೇಲಂ ಪತ್ವಾ ತತ್ಥ ಜಟಿಲಸಹಸ್ಸಂ ವಿನೇತ್ವಾ ಪುರಾಣಜಟಿಲೇಹಿ ಖೀಣಾಸವಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನತ್ಥಂ ದ್ವಾದಸನಹುತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗತಸ್ಸ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ತದಾ ರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗತೇಸು ದ್ವಾದಸನಹುತೇಸು ಏಕಂ ನಹುತಂ ಉಪಾಸಕತ್ತಂ ಪಟಿವೇದೇಸಿ, ಏಕಾದಸ ನಹುತಾನಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು ಸದ್ಧಿಂ ರಞ್ಞಾ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೇನ। ಅಯಂ ಉಪಾಸಕೋ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೋ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಠಮದಸ್ಸನೇವ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ, ಪುನ ಏಕದಿವಸಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪತ್ವಾ, ತತೋ ಅಪರಭಾಗೇಪಿ ಏಕದಿವಸಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ಸೋ ಅನಾಗಾಮೀ ಹುತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಸು ದಿವಸೇಸು ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಸಿತಂ ಕುರುಮಾನೋ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸನ್ತಮಾನಸೋ ಹುತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ।
460.Evaṃme sutanti cūḷavedallasuttaṃ. Tattha visākho upāsakoti visākhoti evaṃnāmako upāsako. Yena dhammadinnāti yena dhammadinnā nāma bhikkhunī tenupasaṅkami. Ko panāyaṃ visākho? Kā dhammadinnā? Kasmā upasaṅkamīti? Visākho nāma dhammadinnāya gihikāle gharasāmiko. So yadā bhagavā sammāsambodhiṃ abhisambujjhitvā pavattavaradhammacakko yasādayo kulaputte vinetvā uruvelaṃ patvā tattha jaṭilasahassaṃ vinetvā purāṇajaṭilehi khīṇāsavabhikkhūhi saddhiṃ rājagahaṃ gantvā buddhadassanatthaṃ dvādasanahutāya parisāya saddhiṃ āgatassa bimbisāramahārājassa dhammaṃ desesi. Tadā raññā saddhiṃ āgatesu dvādasanahutesu ekaṃ nahutaṃ upāsakattaṃ paṭivedesi, ekādasa nahutāni sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu saddhiṃ raññā bimbisārena. Ayaṃ upāsako tesaṃ aññataro, tehi saddhiṃ paṭhamadassaneva sotāpattiphale patiṭṭhāya, puna ekadivasaṃ dhammaṃ sutvā sakadāgāmiphalaṃ patvā, tato aparabhāgepi ekadivasaṃ dhammaṃ sutvā anāgāmiphale patiṭṭhito. So anāgāmī hutvā gehaṃ āgacchanto yathā aññesu divasesu ito cito ca olokento sitaṃ kurumāno āgacchati, evaṃ anāgantvā santindriyo santamānaso hutvā agamāsi.
ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಸೀಹಪಞ್ಜರಂ ಉಗ್ಘಾಟೇತ್ವಾ ವೀಥಿಂ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ತಸ್ಸ ಆಗಮನಾಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏತ’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಕುರುಮಾನಾ ಸೋಪಾನಸೀಸೇ ಠತ್ವಾ ಓಲಮ್ಬನತ್ಥಂ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇಸಿ। ಉಪಾಸಕೋ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಂ ಸಮಿಞ್ಜೇಸಿ। ಸಾ ‘‘ಪಾತರಾಸಭೋಜನಕಾಲೇ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಉಪಾಸಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ಭುಞ್ಜತಿ। ತಂ ದಿವಸಂ ಪನ ತಂ ಅನಪಲೋಕೇತ್ವಾ ಯೋಗಾವಚರಭಿಕ್ಖು ವಿಯ ಏಕಕೋವ ಭುಞ್ಜಿ। ಸಾ, ‘‘ಸಾಯನ್ಹಕಾಲೇ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಉಪಾಸಕೋ ತಂದಿವಸಂ ಸಿರಿಗಬ್ಭಂ ನ ಪಾವಿಸಿ, ಅಞ್ಞಂ ಗಬ್ಭಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಪೇತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಮಞ್ಚಕಂ ಪಞ್ಞಪಾಪೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ। ಉಪಾಸಿಕಾ, ‘‘ಕಿಂ ನು ಖ್ವಸ್ಸ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪತ್ಥನಾ ಅತ್ಥಿ, ಉದಾಹು ಕೇನಚಿದೇವ ಪರಿಭೇದಕೇನ ಭಿನ್ನೋ, ಉದಾಹು ಮಯ್ಹೇವ ಕೋಚಿ ದೋಸೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಬಲವದೋಮನಸ್ಸಾ ಹುತ್ವಾ, ‘‘ಏಕಂ ದ್ವೇ ದಿವಸೇ ವಸಿತಕಾಲೇ ಸಕ್ಕಾ ಞಾತು’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
Dhammadinnā sīhapañjaraṃ ugghāṭetvā vīthiṃ olokayamānā tassa āgamanākāraṃ disvā, ‘‘kiṃ nu kho eta’’nti cintetvā tassa paccuggamanaṃ kurumānā sopānasīse ṭhatvā olambanatthaṃ hatthaṃ pasāresi. Upāsako attano hatthaṃ samiñjesi. Sā ‘‘pātarāsabhojanakāle jānissāmī’’ti cintesi. Upāsako pubbe tāya saddhiṃ ekato bhuñjati. Taṃ divasaṃ pana taṃ anapaloketvā yogāvacarabhikkhu viya ekakova bhuñji. Sā, ‘‘sāyanhakāle jānissāmī’’ti cintesi. Upāsako taṃdivasaṃ sirigabbhaṃ na pāvisi, aññaṃ gabbhaṃ paṭijaggāpetvā kappiyamañcakaṃ paññapāpetvā nipajji. Upāsikā, ‘‘kiṃ nu khvassa bahiddhā patthanā atthi, udāhu kenacideva paribhedakena bhinno, udāhu mayheva koci doso atthī’’ti balavadomanassā hutvā, ‘‘ekaṃ dve divase vasitakāle sakkā ñātu’’nti tassa upaṭṭhānaṃ gantvā vanditvā aṭṭhāsi.
ಉಪಾಸಕೋ, ‘‘ಕಿಂ ಧಮ್ಮದಿನ್ನೇ ಅಕಾಲೇ ಆಗತಾಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಆಮ ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಆಗತಾಮ್ಹಿ, ನ ತ್ವಂ ಯಥಾ ಪುರಾಣೋ, ಕಿಂ ನು ತೇ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪತ್ಥನಾ ಅತ್ಥೀತಿ? ನತ್ಥಿ ಧಮ್ಮದಿನ್ನೇತಿ। ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಪರಿಭೇದಕೋ ಅತ್ಥೀತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ನತ್ಥೀತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಮಯ್ಹೇವ ಕೋಚಿ ದೋಸೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ತುಯ್ಹಮ್ಪಿ ದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಯಥಾ ಪಕತಿಯಾ ಆಲಾಪಸಲ್ಲಾಪಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಕರೋಥಾತಿ? ಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಗರು ಭಾರಿಯೋ ನ ಪಕಾಸೇತತಬ್ಬೋ, ಸಚೇ ಖೋ ಪನಾಹಂ ನ ಕಥೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಯಂ ಹದಯಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಏತ್ಥೇವ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ತಸ್ಸಾನುಗ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಕಥೇಸಿ – ‘‘ಧಮ್ಮದಿನ್ನೇ ಅಹಂ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ನಾಮ ಅಧಿಗತೋ, ತಂ ಅಧಿಗತಸ್ಸ ಏವರೂಪಾ ಲೋಕಿಯಕಿರಿಯಾ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯದಿ ತ್ವಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ತವ ಚತ್ತಾಲೀಸ ಕೋಟಿಯೋ ಮಮ ಚತ್ತಾಲೀಸ ಕೋಟಿಯೋತಿ ಅಸೀತಿಕೋಟಿಧನಂ ಅತ್ಥಿ, ಏತ್ಥ ಇಸ್ಸರಾ ಹುತ್ವಾ ಮಮ ಮಾತಿಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಭಗಿನಿಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಠತ್ವಾ ವಸ। ತಯಾ ದಿನ್ನೇನ ಭತ್ತಪಿಣ್ಡಮತ್ತಕೇನ ಅಹಂ ಯಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ। ಅಥೇವಂ ನ ಕರೋಸಿ, ಇಮೇ ಭೋಗೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಕುಲಗೇಹಂ ಗಚ್ಛ, ಅಥಾಪಿ ತೇ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪತ್ಥನಾ ನತ್ಥಿ, ಅಹಂ ತಂ ಭಗಿನಿಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಧಿತುಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಪೋಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
Upāsako, ‘‘kiṃ dhammadinne akāle āgatāsī’’ti pucchi. Āma ayyaputta, āgatāmhi, na tvaṃ yathā purāṇo, kiṃ nu te bahiddhā patthanā atthīti? Natthi dhammadinneti. Añño koci paribhedako atthīti? Ayampi natthīti. Evaṃ sante mayheva koci doso bhavissatīti. Tuyhampi doso natthīti. Atha kasmā mayā saddhiṃ yathā pakatiyā ālāpasallāpamattampi na karothāti? So cintesi – ‘‘ayaṃ lokuttaradhammo nāma garu bhāriyo na pakāsetatabbo, sace kho panāhaṃ na kathessāmi, ayaṃ hadayaṃ phāletvā ettheva kālaṃ kareyyā’’ti tassānuggahatthāya kathesi – ‘‘dhammadinne ahaṃ satthu dhammadesanaṃ sutvā lokuttaradhammaṃ nāma adhigato, taṃ adhigatassa evarūpā lokiyakiriyā na vaṭṭati. Yadi tvaṃ icchasi, tava cattālīsa koṭiyo mama cattālīsa koṭiyoti asītikoṭidhanaṃ atthi, ettha issarā hutvā mama mātiṭṭhāne vā bhaginiṭṭhāne vā ṭhatvā vasa. Tayā dinnena bhattapiṇḍamattakena ahaṃ yāpessāmi. Athevaṃ na karosi, ime bhoge gahetvā kulagehaṃ gaccha, athāpi te bahiddhā patthanā natthi, ahaṃ taṃ bhaginiṭṭhāne vā dhituṭṭhāne vā ṭhapetvā posessāmī’’ti.
ಸಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಪಕತಿಪುರಿಸೋ ಏವಂ ವತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅದ್ಧಾ ಏತೇನ ಲೋಕುತ್ತರವರಧಮ್ಮೋ ಪಟಿವಿದ್ಧೋ। ಸೋ ಪನ ಧಮ್ಮೋ ಕಿಂ ಪುರಿಸೇಹೇವ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬೋ, ಉದಾಹು ಮಾತುಗಾಮೋಪಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ವಿಸಾಖಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏಸೋ ಧಮ್ಮೋ ಪುರಿಸೇಹೇವ ಲಭಿತಬ್ಬೋ, ಮಾತುಗಾಮೇನಪಿ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧು’’ನ್ತಿ? ಕಿಂ ವದೇಸಿ ಧಮ್ಮದಿನ್ನೇ, ಯೇ ಪಟಿಪನ್ನಕಾ, ತೇ ಏತಸ್ಸ ದಾಯಾದಾ, ಯಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಸೋ ಏತಂ ಪಟಿಲಭತೀತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅನುಜಾನಾಥಾತಿ। ಸಾಧು ಭದ್ದೇ, ಅಹಮ್ಪಿ ತಂ ಏತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಮಗ್ಗೇ ಯೋಜೇತುಕಾಮೋ, ಮನಂ ಪನ ತೇ ಅಜಾನಮಾನೋ ನ ಕಥೇಮೀತಿ ತಾವದೇವ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
Sā cintesi – ‘‘pakatipuriso evaṃ vattā nāma natthi. Addhā etena lokuttaravaradhammo paṭividdho. So pana dhammo kiṃ puriseheva paṭibujjhitabbo, udāhu mātugāmopi paṭivijjhituṃ sakkotī’’ti visākhaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho eso dhammo puriseheva labhitabbo, mātugāmenapi sakkā laddhu’’nti? Kiṃ vadesi dhammadinne, ye paṭipannakā, te etassa dāyādā, yassa yassa upanissayo atthi, so so etaṃ paṭilabhatīti. Evaṃ sante mayhaṃ pabbajjaṃ anujānāthāti. Sādhu bhadde, ahampi taṃ etasmiṃyeva magge yojetukāmo, manaṃ pana te ajānamāno na kathemīti tāvadeva bimbisārassa rañño santikaṃ gantvā vanditvā aṭṭhāsi.
ರಾಜಾ , ‘‘ಕಿಂ, ಗಹಪತಿ, ಅಕಾಲೇ ಆಗತೋಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ, ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವದತೀತಿ। ಕಿಂ ಪನಸ್ಸ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ? ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನತ್ಥಿ, ಸೋವಣ್ಣಸಿವಿಕಂ ದೇವ, ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ ನಗರಞ್ಚ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಪೇತುನ್ತಿ। ರಾಜಾ ಸೋವಣ್ಣಸಿವಿಕಂ ದತ್ವಾ ನಗರಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಪೇಸಿ। ವಿಸಾಖೋ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಂ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ನಹಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ಅಲಙ್ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಸೋವಣ್ಣಸಿವಿಕಾಯ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಞಾತಿಗಣೇನ ಪರಿವಾರಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಪೂಜಯಮಾನೋ ನಗರವಾಸನಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಯ ಭಿಕ್ಖುನಿಉಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ಧಮ್ಮದಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಥಾಯ್ಯೇ’’ತಿ ಆಹ। ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ‘‘ಏಕಂ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ದೋಸೇ ಸಹಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಗಹಪತೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ನತ್ಥಯ್ಯೇ ಕೋಚಿ ದೋಸೋ, ಸದ್ಧಾಯ ಪಬ್ಬಜತೀತಿ। ಅಥೇಕಾ ಬ್ಯತ್ತಾ ಥೇರೀ ತಚಪಞ್ಚಕಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕೇಸೇ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ವಿಸಾಖೋ, ‘‘ಅಭಿರಮಯ್ಯೇ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Rājā , ‘‘kiṃ, gahapati, akāle āgatosī’’ti pucchi. Dhammadinnā, ‘‘mahārāja, pabbajissāmī’’ti vadatīti. Kiṃ panassa laddhuṃ vaṭṭatīti? Aññaṃ kiñci natthi, sovaṇṇasivikaṃ deva, laddhuṃ vaṭṭati nagarañca paṭijaggāpetunti. Rājā sovaṇṇasivikaṃ datvā nagaraṃ paṭijaggāpesi. Visākho dhammadinnaṃ gandhodakena nahāpetvā sabbālaṅkārehi alaṅkārāpetvā sovaṇṇasivikāya nisīdāpetvā ñātigaṇena parivārāpetvā gandhapupphādīhi pūjayamāno nagaravāsanaṃ karonto viya bhikkhuniupassayaṃ gantvā, ‘‘dhammadinnaṃ pabbājethāyye’’ti āha. Bhikkhuniyo ‘‘ekaṃ vā dve vā dose sahituṃ vaṭṭati gahapatī’’ti āhaṃsu. Natthayye koci doso, saddhāya pabbajatīti. Athekā byattā therī tacapañcakakammaṭṭhānaṃ ācikkhitvā kese ohāretvā pabbājesi. Visākho, ‘‘abhiramayye, svākkhāto dhammo’’ti vanditvā pakkāmi.
ತಸ್ಸಾ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ತೇನೇವ ಪಲಿಬುದ್ಧಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಓಕಾಸಂ ನ ಲಭತಿ। ಅಥಾಚರಿಯ-ಉಪಜ್ಝಾಯಥೇರಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಜನಪದಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಚಿತ್ತರುಚಿತಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಕಥಾಪೇತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಆರದ್ಧಾ, ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಪನ ನಾತಿಚಿರಂ ಕಿಲಮಿತ್ಥ।
Tassā pabbajitadivasato paṭṭhāya lābhasakkāro uppajji. Teneva palibuddhā samaṇadhammaṃ kātuṃ okāsaṃ na labhati. Athācariya-upajjhāyatheriyo gahetvā janapadaṃ gantvā aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittarucitaṃ kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā samaṇadhammaṃ kātuṃ āraddhā, abhinīhārasampannattā pana nāticiraṃ kilamittha.
ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಿ ಸತಸಹಸ್ಸಕಪ್ಪಮತ್ಥಕೇ ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಉದಪಾದಿ। ತದಾ ಏಸಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ದಾಸೀ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕೇಸೇ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಸುಜಾತತ್ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮ ಅಗ್ಗಸಾವಕಸ್ಸ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಪತ್ಥನಮಕಾಸಿ। ಸಾ ತಾಯ ಪತ್ಥನಾಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಾತಿಚಿರಂ ಕಿಲಮಿತ್ಥ, ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಯೇನತ್ಥೇನ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಸೋ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ, ಕಿಂ ಮೇ ಜನಪದವಾಸೇನ, ಮಯ್ಹಂ ಞಾತಕಾಪಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘೋಪಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ನ ಕಿಲಮಿಸ್ಸತಿ, ರಾಜಗಹಂ ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಾಜಗಹಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ। ವಿಸಾಖೋ, ‘‘ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಕಿರ ಆಗತಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ, ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಜನಪದಂ ಗತಾ, ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಪಚ್ಚಾಗತಾ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಗನ್ತ್ವಾ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದುತಿಯಗಮನೇನ ಭಿಕ್ಖುನಿಉಪಸ್ಸಯಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ವಿಸಾಖೋ ಉಪಾಸಕೋ ಯೇನ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿ।
Ito paṭṭhāya hi satasahassakappamatthake padumuttaro nāma satthā loke udapādi. Tadā esā ekasmiṃ kule dāsī hutvā attano kese vikkiṇitvā sujātattherassa nāma aggasāvakassa dānaṃ datvā patthanamakāsi. Sā tāya patthanābhinīhārasampattiyā nāticiraṃ kilamittha, katipāheneva arahattaṃ patvā cintesi – ‘‘ahaṃ yenatthena sāsane pabbajitā, so matthakaṃ patto, kiṃ me janapadavāsena, mayhaṃ ñātakāpi puññāni karissanti, bhikkhunisaṅghopi paccayehi na kilamissati, rājagahaṃ gacchāmī’’ti bhikkhunisaṅghaṃ gahetvā rājagahameva agamāsi. Visākho, ‘‘dhammadinnā kira āgatā’’ti sutvā, ‘‘pabbajitvā nacirasseva janapadaṃ gatā, gantvāpi nacirasseva paccāgatā, kiṃ nu kho bhavissati, gantvā jānissāmī’’ti dutiyagamanena bhikkhuniupassayaṃ agamāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho visākho upāsako yena dhammadinnā bhikkhunī tenupasaṅkamī’’ti.
ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ಸಕ್ಕಾಯೋತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ। ಕಸ್ಮಾ ಅವೋಚಾತಿ? ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಅಭಿರಮಸಿ ನಾಭಿರಮಸಿ, ಅಯ್ಯೇ’’ತಿ ಏವಂ ಪುಚ್ಛನಂ ನಾಮ ನ ಪಣ್ಡಿತಕಿಚ್ಚಂ, ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಉಪನೇತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೇನ ತಸ್ಸಾ ಅಭಿರತಿಂ ವಾ ಅನಭಿರತಿಂ ವಾ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅವೋಚ। ತಂ ಸುತ್ವಾವ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಅಚಿರಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸಕಾಯಂ ವಾ ಪರಕಾಯಂ ವಾ ಕುತೋ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ, ಅಞ್ಞತ್ಥೇರಿಯೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾತಿ ವಾ ಅವತ್ವಾ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಮಾನಾ ವಿಯ, ಏಕಪಾಸಕಗಣ್ಠಿಂ ಮೋಚೇನ್ತೀ ವಿಯ ಗಹನಟ್ಠಾನೇ ಹತ್ಥಿಮಗ್ಗಂ ನೀಹರಮಾನಾ ವಿಯ ಖಗ್ಗಮುಖೇನ ಸಮುಗ್ಗಂ ವಿವರಮಾನಾ ವಿಯ ಚ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾವಿಸಯೇ ಠತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಮಾನಾ, ಪಞ್ಚ ಖೋ ಇಮೇ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಾತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾತಿ ಉಪಾದಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭೂತಾ ಖನ್ಧಾತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನೇತ್ಥ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಕಥಾ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ। ಸಾ ಪನೇಸಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾ ಏವಾತಿ ತತ್ಥ ವಿತ್ತಾರಿತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಕ್ಕಾಯಸಮುದಯಾದೀಸುಪಿ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವುತ್ತಮೇವ।
Etadavocāti etaṃ sakkāyotiādivacanaṃ avoca. Kasmā avocāti? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘abhiramasi nābhiramasi, ayye’’ti evaṃ pucchanaṃ nāma na paṇḍitakiccaṃ, pañcupādānakkhandhe upanetvā pañhaṃ pucchissāmi, pañhabyākaraṇena tassā abhiratiṃ vā anabhiratiṃ vā jānissāmīti, tasmā avoca. Taṃ sutvāva dhammadinnā ahaṃ, āvuso visākha, acirapabbajitā sakāyaṃ vā parakāyaṃ vā kuto jānissāmīti vā, aññattheriyo upasaṅkamitvā pucchāti vā avatvā upanikkhittaṃ sampaṭicchamānā viya, ekapāsakagaṇṭhiṃ mocentī viya gahanaṭṭhāne hatthimaggaṃ nīharamānā viya khaggamukhena samuggaṃ vivaramānā viya ca paṭisambhidāvisaye ṭhatvā pañhaṃ vissajjamānā, pañca kho ime, āvuso visākha, upādānakkhandhātiādimāha. Tattha pañcāti gaṇanaparicchedo. Upādānakkhandhāti upādānānaṃ paccayabhūtā khandhāti evamādinā nayenettha upādānakkhandhakathā vitthāretvā kathetabbā. Sā panesā visuddhimagge vitthāritā evāti tattha vittāritanayeneva veditabbā. Sakkāyasamudayādīsupi yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā tattha tattha vuttameva.
ಇದಂ ಪನ ಚತುಸಚ್ಚಬ್ಯಾಕರಣಂ ಸುತ್ವಾ ವಿಸಾಖೋ ಥೇರಿಯಾ ಅಭಿರತಭಾವಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ಯೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ ಅನಭಿರತೋ, ಸೋ ಏವಂ ಪುಚ್ಛಿತಪುಚ್ಛಿತಪಞ್ಹಂ ಸಣ್ಡಾಸೇನ ಏಕೇಕಂ ಪಲಿತಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ, ಸಿನೇರುಪಾದತೋ ವಾಲುಕಂ ಉದ್ಧರನ್ತೋ ವಿಯ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಲೋಕೇ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ವಿಯ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಾಕಟಾನಿ, ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಗತೋ ಹಿ ಭಗವಾಪಿ ಮಹಾಥೇರಾಪಿ ಸಚ್ಚಾನೇವ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ; ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕುಲಪುತ್ತೇ ಚತ್ತಾರಿ ನಾಮ ಕಿಂ, ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನೀತಿ ಪಞ್ಹಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇತಿ। ಅಯಞ್ಚ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲೇ ಠಿತಾ ಪಣ್ಡಿತಾ ಬ್ಯತ್ತಾ ನಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸುತೇನಪಿ ಕಥೇತುಂ ಸಮತ್ಥಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ಏತಿಸ್ಸಾ ಏತ್ತಾವತಾ ಸಚ್ಚಾನಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಭಾವೋ ಞಾತುಂ, ಸಚ್ಚವಿನಿಬ್ಭೋಗಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೇನ ಸಕ್ಕಾ ಞಾತು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಥಿತಾನಿ ದ್ವೇ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಗುಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಠಿಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ತಞ್ಞೇವ ನು ಖೋ, ಅಯ್ಯೇತಿಆದಿಮಾಹ।
Idaṃ pana catusaccabyākaraṇaṃ sutvā visākho theriyā abhiratabhāvaṃ aññāsi. Yo hi buddhasāsane ukkaṇṭhito hoti anabhirato, so evaṃ pucchitapucchitapañhaṃ saṇḍāsena ekekaṃ palitaṃ gaṇhanto viya, sinerupādato vālukaṃ uddharanto viya vissajjetuṃ na sakkoti. Yasmā pana imāni cattāri saccāni loke candimasūriyā viya buddhasāsane pākaṭāni, parisamajjhe gato hi bhagavāpi mahātherāpi saccāneva pakāsenti; bhikkhusaṅghopi pabbajitadivasato paṭṭhāya kulaputte cattāri nāma kiṃ, cattāri ariyasaccānīti pañhaṃ uggaṇhāpeti. Ayañca dhammadinnā upāyakosalle ṭhitā paṇḍitā byattā nayaṃ gahetvā sutenapi kathetuṃ samatthā, tasmā ‘‘na sakkā etissā ettāvatā saccānaṃ paṭividdhabhāvo ñātuṃ, saccavinibbhogapañhabyākaraṇena sakkā ñātu’’nti cintetvā heṭṭhā kathitāni dve saccāni paṭinivattetvā guḷhaṃ katvā gaṇṭhipañhaṃ pucchissāmīti pucchanto taññeva nu kho, ayyetiādimāha.
ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ತಞ್ಞೇವ ಉಪಾದಾನನ್ತಿ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೇಕದೇಸಭಾವತೋ ನ ತಂಯೇವ ಉಪಾದಾನಂ ತೇ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ, ನಾಪಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಪಞ್ಚಹಿ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ಉಪಾದಾನಂ। ಯದಿ ಹಿ ತಞ್ಞೇವ ಸಿಯಾ, ರೂಪಾದಿಸಭಾವಮ್ಪಿ ಉಪಾದಾನಂ ಸಿಯಾ। ಯದಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಿಯಾ, ಪರಸಮಯೇ ಚಿತ್ತವಿಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಅನುಸಯೋ ವಿಯ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ವಿಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿಯ ಚ ಖನ್ಧವಿನಿಮುತ್ತಂ ವಾ ಸಿಯಾ, ಛಟ್ಠೋ ವಾ ಖನ್ಧೋ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬೋ ಭವೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಸ್ಸಾ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅಧಿಗತಪತಿಟ್ಠಾ ಅಯ’’ನ್ತಿ ವಿಸಾಖೋ ನಿಟ್ಠಮಗಮಾಸಿ। ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ಅಖೀಣಾಸವೇನ ಅಸಮ್ಬದ್ಧೇನ ಅವಿತ್ಥಾಯನ್ತೇನ ಪದೀಪಸಹಸ್ಸಂ ಜಾಲೇನ್ತೇನ ವಿಯ ಏವರೂಪೋ ಗುಳ್ಹೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ತಿಲಕ್ಖಣಾಹತೋ ಗಮ್ಭೀರೋ ಪಞ್ಹೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಂ। ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪನ, ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾ ಸಾಸನೇ ಲದ್ಧಪತಿಟ್ಠಾ ಅಧಿಗತಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತಾ ಭವಮತ್ಥಕೇ ಠಿತಾ ಮಹಾಖೀಣಾಸವಾ, ಸಮತ್ಥಾ ಮಯ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತಪಞ್ಹಂ ಕಥೇತುಂ, ಇದಾನಿ ಪನ ನಂ ಓವತ್ತಿಕಸಾರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ, ಕಥಂ ಪನಾಯ್ಯೇತಿಆದಿಮಾಹ।
Tassa vissajjane na kho, āvuso visākha, taññeva upādānanti upādānassa saṅkhārakkhandhekadesabhāvato na taṃyeva upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā, nāpi aññatra pañcahi upādānakkhandhehi upādānaṃ. Yadi hi taññeva siyā, rūpādisabhāvampi upādānaṃ siyā. Yadi aññatra siyā, parasamaye cittavippayutto anusayo viya paṇṇatti viya nibbānaṃ viya ca khandhavinimuttaṃ vā siyā, chaṭṭho vā khandho paññapetabbo bhaveyya, tasmā evaṃ byākāsi. Tassā byākaraṇaṃ sutvā ‘‘adhigatapatiṭṭhā aya’’nti visākho niṭṭhamagamāsi. Na hi sakkā akhīṇāsavena asambaddhena avitthāyantena padīpasahassaṃ jālentena viya evarūpo guḷho paṭicchanno tilakkhaṇāhato gambhīro pañho vissajjetuṃ. Niṭṭhaṃ gantvā pana, ‘‘ayaṃ dhammadinnā sāsane laddhapatiṭṭhā adhigatapaṭisambhidā vesārajjappattā bhavamatthake ṭhitā mahākhīṇāsavā, samatthā mayhaṃ pucchitapañhaṃ kathetuṃ, idāni pana naṃ ovattikasāraṃ pañhaṃ pucchissāmī’’ti cintetvā taṃ pucchanto, kathaṃ panāyyetiādimāha.
೪೬೧. ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಅಸ್ಸುತವಾತಿಆದಿ ಮೂಲಪರಿಯಾಯೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಮೇವ। ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ, ‘‘ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಯಂ ರೂಪಂ ಸೋ ಅಹಂ, ಯೋ ಅಹಂ ತಂ ರೂಪನ್ತಿ ರೂಪಞ್ಚ ಅತ್ತಞ್ಚ ಅದ್ವಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ತೇಲಪ್ಪದೀಪಸ್ಸ ಝಾಯತೋ ಯಾ ಅಚ್ಚಿ ಸೋ ವಣ್ಣೋ, ಯೋ ವಣ್ಣೋ ಸಾ ಅಚ್ಚೀತಿ ಅಚ್ಚಿಞ್ಚ ವಣ್ಣಞ್ಚ ಅದ್ವಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಏವಮೇವ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಅದ್ವಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೩೧) ಏವಂ ರೂಪಂ ಅತ್ತಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಪಸ್ಸನಾಯ ಪಸ್ಸತಿ। ರೂಪವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಅರೂಪಂ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಛಾಯಾವನ್ತಂ ರುಕ್ಖಂ ವಿಯ ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ರೂಪವನ್ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಅತ್ತನಿ ವಾ ರೂಪನ್ತಿ ಅರೂಪಮೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಸ್ಮಿಂ ಗನ್ಧಂ ವಿಯ ಅತ್ತನಿ ರೂಪಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ರೂಪಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಅರೂಪಮೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಕರಣ್ಡಾಯ ಮಣಿಂ ವಿಯ ಅತ್ತಾನಂ ರೂಪಸ್ಮಿಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ವೇದನಂ ಅತ್ತತೋತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
461. Tassa vissajjane assutavātiādi mūlapariyāye vitthāritameva. Rūpaṃ attato samanupassatīti, ‘‘idhekacco rūpaṃ attato samanupassati. Yaṃ rūpaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ rūpanti rūpañca attañca advayaṃ samanupassati. Seyyathāpi nāma telappadīpassa jhāyato yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accīti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati. Evameva idhekacco rūpaṃ attato samanupassati…pe… advayaṃ samanupassatī’’ti (paṭi. ma. 1.131) evaṃ rūpaṃ attāti diṭṭhipassanāya passati. Rūpavantaṃ vā attānanti arūpaṃ attāti gahetvā chāyāvantaṃ rukkhaṃ viya taṃ attānaṃ rūpavantaṃ samanupassati. Attani vā rūpanti arūpameva attāti gahetvā pupphasmiṃ gandhaṃ viya attani rūpaṃ samanupassati. Rūpasmiṃ vā attānanti arūpameva attāti gahetvā karaṇḍāya maṇiṃ viya attānaṃ rūpasmiṃ samanupassati. Vedanaṃ attatotiādīsupi eseva nayo.
ತತ್ಥ, ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಸುದ್ಧರೂಪಮೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಕಥಿತಂ। ರೂಪವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ರೂಪಂ, ರೂಪಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ। ವೇದನಂ ಅತ್ತತೋ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮೇಸು ಸತ್ತಸು ಠಾನೇಸು ಅರೂಪಂ ಅತ್ತಾತಿ ಕಥಿತಂ। ವೇದನಾವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ವೇದನಂ, ವೇದನಾಯ ವಾ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಏವಂ ಚತೂಸು ಖನ್ಧೇಸು ತಿಣ್ಣಂ ತಿಣ್ಣಂ ವಸೇನ ದ್ವಾದಸಸು ಠಾನೇಸು ರೂಪಾರೂಪಮಿಸ್ಸಕೋ ಅತ್ತಾ ಕಥಿತೋ। ತತ್ಥ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ… ವೇದನಂ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ ಕಥಿತಾ, ಅವಸೇಸೇಸು ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠೀತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ಪನ್ನರಸ ಭವದಿಟ್ಠಿಯೋ, ಪಞ್ಚ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ। ನ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋತಿ ಏತ್ಥ ರೂಪಂ ಅತ್ತಾತಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾತಿ ಪನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ನ ರೂಪವನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ…ಪೇ॰… ನ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಕೇನಚಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ತತೋ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಪನ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ಅನತ್ತಾತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ।
Tattha, rūpaṃ attato samanupassatīti suddharūpameva attāti kathitaṃ. Rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ attato… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassatīti imesu sattasu ṭhānesu arūpaṃ attāti kathitaṃ. Vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānanti evaṃ catūsu khandhesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vasena dvādasasu ṭhānesu rūpārūpamissako attā kathito. Tattha rūpaṃ attato samanupassati… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassatīti imesu pañcasu ṭhānesu ucchedadiṭṭhi kathitā, avasesesu sassatadiṭṭhīti. Evamettha pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo honti. Na rūpaṃ attatoti ettha rūpaṃ attāti na samanupassati. Aniccaṃ dukkhaṃ anattāti pana samanupassati. Na rūpavantaṃ attānaṃ…pe… na viññāṇasmiṃ attānanti ime pañcakkhandhe kenaci pariyāyena attato na samanupassati, sabbākārena pana aniccā dukkhā anattāti samanupassati.
ಏತ್ತಾವತಾ ಥೇರಿಯಾ, ‘‘ಏವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ಹೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪುರಿಮಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಿಯಾ ಏತ್ತಕೇನ ಗಮನಂ ಹೋತಿ, ಆಗಮನಂ ಹೋತಿ, ಗಮನಾಗಮನಂ ಹೋತಿ, ವಟ್ಟಂ ವತ್ತತೀತಿ ವಟ್ಟಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಂ। ಏವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಿಯಾ ಏತ್ತಕೇನ ಗಮನಂ ನ ಹೋತಿ, ಆಗಮನಂ ನ ಹೋತಿ, ಗಮನಾಗಮನಂ ನ ಹೋತಿ, ವಟ್ಟಂ ನಾಮ ನ ವತ್ತತೀತಿ ವಿವಟ್ಟಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಂ।
Ettāvatā theriyā, ‘‘evaṃ kho, āvuso visākha, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti evaṃ purimapañhaṃ vissajjentiyā ettakena gamanaṃ hoti, āgamanaṃ hoti, gamanāgamanaṃ hoti, vaṭṭaṃ vattatīti vaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā dassitaṃ. Evaṃ kho, āvuso visākha, sakkāyadiṭṭhi na hotīti pacchimaṃ pañhaṃ vissajjentiyā ettakena gamanaṃ na hoti, āgamanaṃ na hoti, gamanāgamanaṃ na hoti, vaṭṭaṃ nāma na vattatīti vivaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā dassitaṃ.
೪೬೨. ಕತಮೋ ಪನಾಯ್ಯೇ, ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಥೇರಿಯಾ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಬ್ಬೋ ಭವೇಯ್ಯ – ‘‘ಉಪಾಸಕ, ತಯಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಮಗ್ಗೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ, ಇಧ ಕಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗಮೇವ ಪುಚ್ಛಸೀ’’ತಿ। ಸಾ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಬ್ಯತ್ತತಾಯ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ತಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ – ‘‘ಇಮಿನಾ ಉಪಾಸಕೇನ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಟಿಪತ್ತಿವಸೇನ ಮಗ್ಗೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಇಧ ಪನ ತಂ ಸಙ್ಖತಾಸಙ್ಖತಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಸಙ್ಗಹಿತಾಸಙ್ಗಹಿತವಸೇನ ಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಟಿಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಯಂ ಯಂ ಪುಚ್ಛಿ, ತಂ ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ತತ್ಥ ಸಙ್ಖತೋತಿ ಚೇತಿತೋ ಕಪ್ಪಿತೋ ಪಕಪ್ಪಿತೋ ಆಯೂಹಿತೋ ಕತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೇನ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬೋ। ತೀಹಿ ಚ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಖನ್ಧೇಹಿ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗೋ ಸಪ್ಪದೇಸೋ, ತಯೋ ಖನ್ಧಾ ನಿಪ್ಪದೇಸಾ, ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಸಪ್ಪದೇಸತ್ತಾ ನಗರಂ ವಿಯ ರಜ್ಜೇನ ನಿಪ್ಪದೇಸೇಹಿ ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾದಯೋ ತಯೋ ಸೀಲಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಸಜಾತಿತೋ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ಪಾಳಿಯಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇತಿ ಭುಮ್ಮೇನ ವಿಯ ನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋ, ಅತ್ಥೋ ಪನ ಕರಣವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಾದೀಸು ಪನ ತೀಸು ಸಮಾಧಿ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇ ಏಕಗ್ಗಭಾವೇನ ಅಪ್ಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ವೀರಿಯೇ ಪನ ಪಗ್ಗಹಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತೇ ಸತಿಯಾ ಚ ಅಪಿಲಾಪನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತಿಯಾ ಲದ್ಧೂಪಕಾರೋ ಹುತ್ವಾ ಸಕ್ಕೋತಿ।
462.Katamo panāyye, ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti ayaṃ pañho theriyā paṭipucchitvā vissajjetabbo bhaveyya – ‘‘upāsaka, tayā heṭṭhā maggo pucchito, idha kasmā maggameva pucchasī’’ti. Sā pana attano byattatāya paṇḍiccena tassa adhippāyaṃ sallakkhesi – ‘‘iminā upāsakena heṭṭhā paṭipattivasena maggo pucchito bhavissati, idha pana taṃ saṅkhatāsaṅkhatalokiyalokuttarasaṅgahitāsaṅgahitavasena pucchitukāmo bhavissatī’’ti. Tasmā appaṭipucchitvāva yaṃ yaṃ pucchi, taṃ taṃ vissajjesi. Tattha saṅkhatoti cetito kappito pakappito āyūhito kato nibbattito samāpajjantena samāpajjitabbo. Tīhi ca kho, āvuso visākha, khandhehi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅgahitoti ettha yasmā maggo sappadeso, tayo khandhā nippadesā, tasmā ayaṃ sappadesattā nagaraṃ viya rajjena nippadesehi tīhi khandhehi saṅgahito. Tattha sammāvācādayo tayo sīlameva, tasmā te sajātito sīlakkhandhena saṅgahitāti. Kiñcāpi hi pāḷiyaṃ sīlakkhandheti bhummena viya niddeso kato, attho pana karaṇavasena veditabbo. Sammāvāyāmādīsu pana tīsu samādhi attano dhammatāya ārammaṇe ekaggabhāvena appetuṃ na sakkoti. Vīriye pana paggahakiccaṃ sādhente satiyā ca apilāpanakiccaṃ sādhentiyā laddhūpakāro hutvā sakkoti.
ತತ್ರಾಯಂ ಉಪಮಾ – ಯಥಾ ಹಿ ‘‘ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಉಯ್ಯಾನಂ ಪವಿಟ್ಠೇಸು ತೀಸು ಸಹಾಯೇಸು ಏಕೋ ಸುಪುಪ್ಫಿತಂ ಚಮ್ಪಕರುಕ್ಖಂ ದಿಸ್ವಾ ಹತ್ಥಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾಪಿ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ। ಅಥಸ್ಸ ದುತಿಯೋ ಓನಮಿತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಂ ದದೇಯ್ಯ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಠತ್ವಾಪಿ ಕಮ್ಪಮಾನೋ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ । ಅಥಸ್ಸ ಇತರೋ ಅಂಸಕೂಟಂ ಉಪನಾಮೇಯ್ಯ, ಸೋ ಏಕಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಠತ್ವಾ ಏಕಸ್ಸ ಅಂಸಕೂಟಂ ಓಲುಬ್ಭ ಯಥಾರುಚಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತ್ವಾ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳೇಯ್ಯ। ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏಕತೋ ಉಯ್ಯಾನಂ ಪವಿಟ್ಠಾ ತಯೋ ಸಹಾಯಕಾ ವಿಯ ಹಿ ಏಕತೋ ಜಾತಾ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಾದಯೋ ತಯೋ ಧಮ್ಮಾ। ಸುಪುಪ್ಫಿತಚಮ್ಪಕೋ ವಿಯ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಹತ್ಥಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾಪಿ ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ವಿಯ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇ ಏಕಗ್ಗಭಾವೇನ ಅಪ್ಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಸಮಾಧಿ। ಪಿಟ್ಠಿಂ ದತ್ವಾ ಓನತಸಹಾಯೋ ವಿಯ ವಾಯಾಮೋ। ಅಂಸಕೂಟಂ ದತ್ವಾ ಠಿತಸಹಾಯೋ ವಿಯ ಸತಿ। ಯಥಾ ತೇಸು ಏಕಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಠತ್ವಾ ಏಕಸ್ಸ ಅಂಸಕೂಟಂ ಓಲುಬ್ಭ ಇತರೋ ಯಥಾರುಚಿ ಪುಪ್ಫಂ ಗಹೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಏವಮೇವಂ ವೀರಿಯೇ ಪಗ್ಗಹಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತೇ, ಸತಿಯಾ ಚ ಅಪಿಲಾಪನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತಿಯಾ ಲದ್ಧುಪಕಾರೋ ಸಮಾಧಿ ಸಕ್ಕೋತಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ಏಕಗ್ಗಭಾವೇನ ಅಪ್ಪೇತುಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಮಾಧಿಯೇವೇತ್ಥ ಸಜಾತಿತೋ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ವಾಯಾಮಸತಿಯೋ ಪನ ಕಿರಿಯತೋ ಸಙ್ಗಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ।
Tatrāyaṃ upamā – yathā hi ‘‘nakkhattaṃ kīḷissāmā’’ti uyyānaṃ paviṭṭhesu tīsu sahāyesu eko supupphitaṃ campakarukkhaṃ disvā hatthaṃ ukkhipitvāpi gahetuṃ na sakkuṇeyya. Athassa dutiyo onamitvā piṭṭhiṃ dadeyya, so tassa piṭṭhiyaṃ ṭhatvāpi kampamāno gahetuṃ na sakkuṇeyya . Athassa itaro aṃsakūṭaṃ upanāmeyya, so ekassa piṭṭhiyaṃ ṭhatvā ekassa aṃsakūṭaṃ olubbha yathāruci pupphāni ocinitvā piḷandhitvā nakkhattaṃ kīḷeyya. Evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ. Ekato uyyānaṃ paviṭṭhā tayo sahāyakā viya hi ekato jātā sammāvāyāmādayo tayo dhammā. Supupphitacampako viya ārammaṇaṃ. Hatthaṃ ukkhipitvāpi gahetuṃ asakkonto viya attano dhammatāya ārammaṇe ekaggabhāvena appetuṃ asakkonto samādhi. Piṭṭhiṃ datvā onatasahāyo viya vāyāmo. Aṃsakūṭaṃ datvā ṭhitasahāyo viya sati. Yathā tesu ekassa piṭṭhiyaṃ ṭhatvā ekassa aṃsakūṭaṃ olubbha itaro yathāruci pupphaṃ gahetuṃ sakkoti, evamevaṃ vīriye paggahakiccaṃ sādhente, satiyā ca apilāpanakiccaṃ sādhentiyā laddhupakāro samādhi sakkoti ārammaṇe ekaggabhāvena appetuṃ. Tasmā samādhiyevettha sajātito samādhikkhandhena saṅgahito. Vāyāmasatiyo pana kiriyato saṅgahitā honti.
ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೇಸುಪಿ ಪಞ್ಞಾ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಚ್ಛೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ವಿತಕ್ಕೇ ಪನ ಆಕೋಟೇತ್ವಾ ಆಕೋಟೇತ್ವಾ ದೇನ್ತೇ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಕಥಂ? ಯಥಾ ಹಿ ಹೇರಞ್ಞಿಕೋ ಕಹಾಪಣಂ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಭಾಗೇಸು ಓಲೋಕೇತುಕಾಮೋ ಸಮಾನೋಪಿ ನ ಚಕ್ಖುದಲೇನೇವ ಪರಿವತ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಙ್ಗುಲಿಪಬ್ಬೇಹಿ ಪನ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಓಲೋಕೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಏವಮೇವ ನ ಪಞ್ಞಾ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಅನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಚ್ಛೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಭಿನಿರೋಪನಲಕ್ಖಣೇನ ಪನ ಆಹನನಪರಿಯಾಹನನರಸೇನ ವಿತಕ್ಕೇನ ಆಕೋಟೇನ್ತೇನ ವಿಯ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೇನ ವಿಯ ಚ ಆದಾಯಾ ದಿನ್ನಮೇವ ವಿನಿಚ್ಛೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಇಧಾಪಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯೇವ ಸಜಾತಿತೋ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪನ ಕಿರಿಯತೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹಿ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೀಹಿ ಚ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಖನ್ಧೇಹಿ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋ’’ತಿ।
Sammādiṭṭhisammāsaṅkappesupi paññā attano dhammatāya aniccaṃ dukkhaṃ anattāti ārammaṇaṃ nicchetuṃ na sakkoti, vitakke pana ākoṭetvā ākoṭetvā dente sakkoti. Kathaṃ? Yathā hi heraññiko kahāpaṇaṃ hatthe ṭhapetvā sabbabhāgesu oloketukāmo samānopi na cakkhudaleneva parivattetuṃ sakkoti, aṅgulipabbehi pana parivattetvā ito cito ca oloketuṃ sakkoti. Evameva na paññā attano dhammatāya aniccādivasena ārammaṇaṃ nicchetuṃ sakkoti, abhiniropanalakkhaṇena pana āhananapariyāhananarasena vitakkena ākoṭentena viya parivattentena viya ca ādāyā dinnameva vinicchetuṃ sakkoti. Tasmā idhāpi sammādiṭṭhiyeva sajātito paññākkhandhena saṅgahitā. Sammāsaṅkappo pana kiriyato saṅgahito hoti. Iti imehi tīhi khandhehi maggo saṅgahaṃ gacchati. Tena vuttaṃ – ‘‘tīhi ca kho, āvuso visākha, khandhehi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅgahito’’ti.
ಇದಾನಿ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಂ ಮಗ್ಗಸಮಾಧಿಂ ಸನಿಮಿತ್ತಂ ಸಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ, ಕತಮೋ ಪನಾಯ್ಯೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಚತುಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಸತಿ, ಸಾ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯತ್ಥೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ। ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಚತುಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನೇವ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವೀರಿಯಂ, ತಂ ಪರಿವಾರಟ್ಠೇನ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಹೋತಿ। ತೇಸಂಯೇವ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ। ಆಸೇವನಾತಿಆದೀಸು ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಾಯೇವ ಆಸೇವನಾದಯೋ ವುತ್ತಾತಿ।
Idāni ekacittakkhaṇikaṃ maggasamādhiṃ sanimittaṃ saparikkhāraṃ pucchanto, katamo panāyyetiādimāha. Tassa vissajjane cattāro satipaṭṭhānā maggakkhaṇe catukiccasādhanavasena uppannā sati, sā samādhissa paccayatthena nimittaṃ. Cattāro sammappadhānā catukiccasādhanavaseneva uppannaṃ vīriyaṃ, taṃ parivāraṭṭhena parikkhāro hoti. Tesaṃyeva dhammānanti tesaṃ maggasampayuttadhammānaṃ. Āsevanātiādīsu ekacittakkhaṇikāyeva āsevanādayo vuttāti.
ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಪನ, ‘‘ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋ ನಾಮ ಮಗ್ಗೋ ನತ್ಥಿ, ‘ಏವಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನೀ’ತಿ ಹಿ ವಚನತೋ ಸತ್ತಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ಕಿಲೇಸಾ ಪನ ಲಹು ಛಿಜ್ಜನ್ತಾ ಸತ್ತಹಿ ಞಾಣೇಹಿ ಛಿಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ವದತಿ। ಸೋ ‘‘ಸುತ್ತಂ ಆಹರಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಅದ್ಧಾ ಅಞ್ಞಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ, ‘‘ಯಾ ತೇಸಂಯೇವ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆಸೇವನಾ ಭಾವನಾ ಬಹುಲೀಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಇದಮೇವ ಸುತ್ತಂ ಆಹರಿತ್ವಾ, ‘‘ಅಞ್ಞೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಆಸೇವತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಭಾವೇತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಬಹುಲೀಕರೋತೀ’’ತಿ ವಕ್ಖತಿ। ತತೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಕಿಂ ಪನಿದಂ, ಸುತ್ತಂ ನೇಯ್ಯತ್ಥಂ ನೀತತ್ಥ’’ನ್ತಿ। ತತೋ ವಕ್ಖತಿ – ‘‘ನೀತತ್ಥಂ ಯಥಾ ಸುತ್ತಂ ತಥೇವ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಇದಂ ಉತ್ತರಂ – ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಏಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಆಸೇವಮಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಆಸೇವಮಾನಂ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಆಸೇವಮಾನನ್ತಿ ಏವಂ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಆಸೇವನಾವ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕುತೋ ಭಾವನಾ, ಕುತೋ ಬಹುಲೀಕಮ್ಮಂ? ಏಕಂ ವಾ ಭಾವಯಮಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅಪರಮ್ಪಿ ಭಾವಯಮಾನಂ ಅಪರಮ್ಪಿ ಭಾವಯಮಾನನ್ತಿ ಏವಂ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಭಾವನಾವ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕುತೋ ಆಸೇವನಾ ಕುತೋ ಬಹುಲೀಕಮ್ಮಂ? ಏಕಂ ವಾ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತಂ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತನ್ತಿ ಏವಂ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಬಹುಲೀಕಮ್ಮಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕುತೋ ಆಸೇವನಾ, ಕುತೋ ಭಾವನಾತಿ।
Vitaṇḍavādī pana, ‘‘ekacittakkhaṇiko nāma maggo natthi, ‘evaṃ bhāveyya satta vassānī’ti hi vacanato sattapi vassāni maggabhāvanā hoti, kilesā pana lahu chijjantā sattahi ñāṇehi chijjantī’’ti vadati. So ‘‘suttaṃ āharā’’ti vattabbo. Addhā aññaṃ apassanto, ‘‘yā tesaṃyeva dhammānaṃ āsevanā bhāvanā bahulīkamma’’nti idameva suttaṃ āharitvā, ‘‘aññena cittena āsevati, aññena bhāveti, aññena bahulīkarotī’’ti vakkhati. Tato vattabbo – ‘‘kiṃ panidaṃ, suttaṃ neyyatthaṃ nītattha’’nti. Tato vakkhati – ‘‘nītatthaṃ yathā suttaṃ tatheva attho’’ti. Tassa idaṃ uttaraṃ – evaṃ sante ekaṃ cittaṃ āsevamānaṃ uppannaṃ, aparampi āsevamānaṃ, aparampi āsevamānanti evaṃ divasampi āsevanāva bhavissati, kuto bhāvanā, kuto bahulīkammaṃ? Ekaṃ vā bhāvayamānaṃ uppannaṃ aparampi bhāvayamānaṃ aparampi bhāvayamānanti evaṃ divasampi bhāvanāva bhavissati, kuto āsevanā kuto bahulīkammaṃ? Ekaṃ vā bahulīkarontaṃ uppannaṃ, aparampi bahulīkarontaṃ, aparampi bahulīkarontanti evaṃ divasampi bahulīkammameva bhavissati kuto āsevanā, kuto bhāvanāti.
ಅಥ ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘‘ಏಕೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಆಸೇವತಿ, ದ್ವೀಹಿ ಭಾವೇತಿ, ತೀಹಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ। ದ್ವೀಹಿ ವಾ ಆಸೇವತಿ, ತೀಹಿ ಭಾವೇತಿ, ಏಕೇನ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ । ತೀಹಿ ವಾ ಆಸೇವತಿ, ಏಕೇನ ಭಾವೇತಿ, ದ್ವೀಹಿ ಬಹುಲೀಕರೋತೀ’’ತಿ। ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಮಾ ಸುತ್ತಂ ಮೇ ಲದ್ಧನ್ತಿ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ಅವಚ। ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೇನ ನಾಮ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಅತ್ಥರಸಂ ವಿದಿತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಾವ ಅಯಂ ಆಸೇವನಾ, ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಾ ಭಾವನಾ, ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಂ ಬಹುಲೀಕಮ್ಮಂ। ಖಯಗಾಮಿಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋ ಬಹುಲಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ‘ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕೋಯೇವಾ’ತಿ ಸಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ಸಞ್ಜಾನಾತು, ನೋ ಚೇ ಸಞ್ಜಾನಾತಿ, ಗಚ್ಛ ಪಾತೋವ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ಪಿವಾಹೀ’’ತಿ ಉಯ್ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
Atha vā evaṃ vadeyya – ‘‘ekena cittena āsevati, dvīhi bhāveti, tīhi bahulīkaroti. Dvīhi vā āsevati, tīhi bhāveti, ekena bahulīkaroti . Tīhi vā āsevati, ekena bhāveti, dvīhi bahulīkarotī’’ti. So vattabbo – ‘‘mā suttaṃ me laddhanti yaṃ vā taṃ vā avaca. Pañhaṃ vissajjentena nāma ācariyassa santike vasitvā buddhavacanaṃ uggaṇhitvā attharasaṃ viditvā vattabbaṃ hoti. Ekacittakkhaṇikāva ayaṃ āsevanā, ekacittakkhaṇikā bhāvanā, ekacittakkhaṇikaṃ bahulīkammaṃ. Khayagāmilokuttaramaggo bahulacittakkhaṇiko nāma natthi, ‘ekacittakkhaṇikoyevā’ti saññāpetabbo. Sace sañjānāti, sañjānātu, no ce sañjānāti, gaccha pātova vihāraṃ pavisitvā yāguṃ pivāhī’’ti uyyojetabbo.
೪೬೩. ಕತಿ ಪನಾಯ್ಯೇ ಸಙ್ಖಾರಾತಿ ಇಧ ಕಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ? ಯೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ನಿರೋಧೇತ್ವಾ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತೇ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತೇನೇವಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಞತ್ವಾ ಥೇರೀ, ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾದೀಸು ಅನೇಕೇಸು ಸಙ್ಖಾರೇಸು ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸುಪಿ, ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾದಯೋವ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀ, ತಯೋಮೇ , ಆವುಸೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಕಾಯೇನ ಸಙ್ಖರೀಯತಿ ಕರೀಯತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೀಯತೀತಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ। ವಾಚಂ ಸಙ್ಖರೋತಿ ಕರೋತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ। ಚಿತ್ತಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಚಿತ್ತೇನ ಸಙ್ಖರೀಯತಿ ಕರೀಯತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೀಯತೀತಿ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ। ಕತಮೋ ಪನಾಯ್ಯೇತಿ ಇಧ ಕಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ? ಇಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮಿಸ್ಸಾ ಆಲುಳಿತಾ ಅವಿಭೂತಾ ದುದ್ದೀಪನಾ। ತಥಾ ಹಿ, ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಆದಾನಗಹಣಮುಞ್ಚನಚೋಪನಾನಿ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಅಟ್ಠ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚೇತನಾ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಚೇತನಾತಿ ಏವಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ವೀಸತಿ ಚೇತನಾಪಿ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾಪಿ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾತ್ವೇವ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ವಚೀದ್ವಾರೇ ಹನುಸಂಚೋಪನಂ ವಚೀಭೇದಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾವ ವೀಸತಿ ಚೇತನಾಪಿ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾಪಿ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋತ್ವೇವ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಕಾಯವಚೀದ್ವಾರೇಸು ಚೋಪನಂ ಅಪತ್ತಾ ರಹೋ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಚಿನ್ತಯತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಏಕೂನತಿಂಸ ಚೇತನಾಪಿ ಸಞ್ಞಾ ಚ ವೇದನಾ ಚಾತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋತ್ವೇವ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಏವಂ ಇಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮಿಸ್ಸಾ ಆಲುಳಿತಾ ಅವಿಭೂತಾ ದುದ್ದೀಪನಾ। ತೇ ಪಾಕಟೇ ವಿಭೂತೇ ಕತ್ವಾ ಕಥಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
463.Kati panāyye saṅkhārāti idha kiṃ pucchati? Ye saṅkhāre nirodhetvā nirodhaṃ samāpajjati, te pucchissāmīti pucchati. Tenevassa adhippāyaṃ ñatvā therī, puññābhisaṅkhārādīsu anekesu saṅkhāresu vijjamānesupi, kāyasaṅkhārādayova ācikkhantī, tayome, āvusotiādimāha. Tattha kāyapaṭibaddhattā kāyena saṅkharīyati karīyati nibbattīyatīti kāyasaṅkhāro. Vācaṃ saṅkharoti karoti nibbattetīti vacīsaṅkhāro. Cittapaṭibaddhattā cittena saṅkharīyati karīyati nibbattīyatīti cittasaṅkhāro. Katamo panāyyeti idha kiṃ pucchati? Ime saṅkhārā aññamaññamissā āluḷitā avibhūtā duddīpanā. Tathā hi, kāyadvāre ādānagahaṇamuñcanacopanāni pāpetvā uppannā aṭṭha kāmāvacarakusalacetanā dvādasa akusalacetanāti evaṃ kusalākusalā vīsati cetanāpi assāsapassāsāpi kāyasaṅkhārātveva vuccanti. Vacīdvāre hanusaṃcopanaṃ vacībhedaṃ pāpetvā uppannā vuttappakārāva vīsati cetanāpi vitakkavicārāpi vacīsaṅkhārotveva vuccanti. Kāyavacīdvāresu copanaṃ apattā raho nisinnassa cintayato uppannā kusalākusalā ekūnatiṃsa cetanāpi saññā ca vedanā cāti ime dve dhammāpi cittasaṅkhārotveva vuccanti. Evaṃ ime saṅkhārā aññamaññamissā āluḷitā avibhūtā duddīpanā. Te pākaṭe vibhūte katvā kathāpessāmīti pucchati.
ಕಸ್ಮಾ ಪನಾಯ್ಯೇತಿ ಇಧ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರಾದಿನಾಮಸ್ಸ ಪದತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಕಾಯಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಾತಿ ಕಾಯನಿಸ್ಸಿತಾ, ಕಾಯೇ ಸತಿ ಹೋನ್ತಿ, ಅಸತಿ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಚಿತ್ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಾತಿ ಚಿತ್ತನಿಸ್ಸಿತಾ, ಚಿತ್ತೇ ಸತಿ ಹೋನ್ತಿ, ಅಸತಿ ನ ಹೋನ್ತಿ।
Kasmā panāyyeti idha kāyasaṅkhārādināmassa padatthaṃ pucchati. Tassa vissajjane kāyappaṭibaddhāti kāyanissitā, kāye sati honti, asati na honti. Cittappaṭibaddhāti cittanissitā, citte sati honti, asati na honti.
೪೬೪. ಇದಾನಿ ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏಸಾ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ವಲಞ್ಜೇತಿ, ನ ವಲಞ್ಜೇತಿ। ಚಿಣ್ಣವಸೀ ವಾ ತತ್ಥ ನೋ ಚಿಣ್ಣವಸೀತಿ ಜಾನನತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ, ಕಥಂ ಪನಾಯ್ಯೇ, ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಾಮೀತಿ ವಾ ಪದದ್ವಯೇನ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ। ಸಮಾಪನ್ನೋತಿ ಪದೇನ ಅನ್ತೋನಿರೋಧೋ। ತಥಾ ಪುರಿಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಚಿತ್ತಕಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ, ಪಚ್ಛಿಮೇನ ಅಚಿತ್ತಕಕಾಲೋ। ಪುಬ್ಬೇವ ತಥಾ ಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತಂ ಹೋತೀತಿ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದಕಾಲೇಯೇವ, ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಚಿತ್ತಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪನೇತೀತಿ ಯಂ ಏವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ತಥತ್ತಾಯ ಅಚಿತ್ತಕಭಾವಾಯ ಉಪನೇತಿ।
464. Idāni kiṃ nu kho esā saññāvedayitanirodhaṃ valañjeti, na valañjeti. Ciṇṇavasī vā tattha no ciṇṇavasīti jānanatthaṃ pucchanto, kathaṃ panāyye, saññāvedayitanirodhasamāpatti hotītiādimāha. Tassa vissajjane samāpajjissanti vā samāpajjāmīti vā padadvayena nevasaññānāsaññāyatanasamāpattikālo kathito. Samāpannoti padena antonirodho. Tathā purimehi dvīhi padehi sacittakakālo kathito, pacchimena acittakakālo. Pubbeva tathā cittaṃ bhāvitaṃ hotīti nirodhasamāpattito pubbe addhānaparicchedakāleyeva, ettakaṃ kālaṃ acittako bhavissāmīti addhānaparicchedacittaṃ bhāvitaṃ hoti. Yaṃ taṃ tathattāya upanetīti yaṃ evaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, taṃ puggalaṃ tathattāya acittakabhāvāya upaneti.
ಪಠಮಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋತಿ ಸೇಸಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಪಠಮಂ ದುತಿಯಜ್ಝಾನೇಯೇವ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತತೋ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋತಿ ತತೋ ಪರಂ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನೇ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತತೋ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋತಿ ತತೋ ಪರಂ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ ಅನ್ತೋನಿರೋಧೇ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಾ ವುಟ್ಠಹಾಮೀತಿ ವಾ ಪದದ್ವಯೇನ ಅನ್ತೋನಿರೋಧಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ। ವುಟ್ಠಿತೋತಿ ಪದೇನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಕಾಲೋ। ತಥಾ ಪುರಿಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಅಚಿತ್ತಕಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ, ಪಚ್ಛಿಮೇನ ಸಚಿತ್ತಕಕಾಲೋ। ಪುಬ್ಬೇವ ತಥಾ ಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತಂ ಹೋತೀತಿ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದಕಾಲೇಯೇವ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಚಿತ್ತಕೋ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ಸಚಿತ್ತಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅದ್ಧಾನಪರಿಚ್ಛೇದಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ತಂ ತಥತ್ತಾಯ ಉಪನೇತೀತಿ ಯಂ ಏವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ತಥತ್ತಾಯ ಸಚಿತ್ತಕಭಾವಾಯ ಉಪನೇತಿ। ಇತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪಜ್ಜನಕಾಲೋ ಗಹಿತೋ, ಇಧ ನಿರೋಧತೋ ವುಟ್ಠಾನಕಾಲೋ।
Paṭhamaṃ nirujjhati vacīsaṅkhāroti sesasaṅkhārehi paṭhamaṃ dutiyajjhāneyeva nirujjhati. Tato kāyasaṅkhāroti tato paraṃ kāyasaṅkhāro catutthajjhāne nirujjhati. Tato cittasaṅkhāroti tato paraṃ cittasaṅkhāro antonirodhe nirujjhati. Vuṭṭhahissanti vā vuṭṭhahāmīti vā padadvayena antonirodhakālo kathito. Vuṭṭhitoti padena phalasamāpattikālo. Tathā purimehi dvīhi padehi acittakakālo kathito, pacchimena sacittakakālo. Pubbeva tathā cittaṃ bhāvitaṃ hotīti nirodhasamāpattito pubbe addhānaparicchedakāleyeva ettakaṃ kālaṃ acittako hutvā tato paraṃ sacittako bhavissāmīti addhānaparicchedacittaṃ bhāvitaṃ hoti. Yaṃ taṃ tathattāya upanetīti yaṃ evaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, taṃ puggalaṃ tathattāya sacittakabhāvāya upaneti. Iti heṭṭhā nirodhasamāpajjanakālo gahito, idha nirodhato vuṭṭhānakālo.
ಇದಾನಿ ನಿರೋಧಕಥಂ ಕಥೇತುಂ ವಾರೋತಿ ನಿರೋಧಕಥಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ ಸಿಯಾ, ಸಾ ಪನೇಸಾ, ‘‘ದ್ವೀಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ತಯೋ ಚ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಸೋಳಸಹಿ ಞಾಣಚರಿಯಾಹಿ ನವಹಿ ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾಹಿ ವಸೀಭಾವತಾಪಞ್ಞಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಮಾತಿಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಕಥಿತಾ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಕಥಿತನಯೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಾ । ಕೋ ಪನಾಯಂ ನಿರೋಧೋ ನಾಮ? ಚತುನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ। ಅಥ ಕಿಮತ್ಥಮೇತಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ। ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪವತ್ತೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಅಚಿತ್ತಕಾ ಹುತ್ವಾ ಸುಖಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮೇತಂ, ಯದಿದಂ ನಿರೋಧೋತಿ ಏತದತ್ಥಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಿ।
Idāni nirodhakathaṃ kathetuṃ vāroti nirodhakathā kathetabbā siyā, sā panesā, ‘‘dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasībhāvatāpaññā nirodhasamāpattiyā ñāṇa’’nti mātikaṃ ṭhapetvā sabbākārena visuddhimagge kathitā. Tasmā tattha kathitanayeneva gahetabbā . Ko panāyaṃ nirodho nāma? Catunnaṃ khandhānaṃ paṭisaṅkhā appavatti. Atha kimatthametaṃ samāpajjantīti. Saṅkhārānaṃ pavatte ukkaṇṭhitā sattāhaṃ acittakā hutvā sukhaṃ viharissāma, diṭṭhadhammanibbānaṃ nāmetaṃ, yadidaṃ nirodhoti etadatthaṃ samāpajjanti.
ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋತಿ ನಿರೋಧಾ ವುಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಚಿತ್ತಂ ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಸಞ್ಞಞ್ಚ ವೇದನಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ, ‘‘ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರೋ’’ತಿ ಆಹ। ತತೋ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋತಿ ತತೋ ಪರಂ ಭವಙ್ಗಸಮಯೇ ಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸೇ ನ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ? ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ, ಸಾ ನ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಕಿಂ ವಾ ಏತೇನ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಿಕಾ ವಾ ಹೋತು, ದುತಿಯತತಿಯಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಾ ವಾ, ಸನ್ತಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಭಾವೋ ಸಞ್ಜೀವತ್ಥೇರವತ್ಥುನಾ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಞ್ಜೀವತ್ಥೇರಸ್ಸ ಹಿ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಕಿಂಸುಕಪುಪ್ಫಸದಿಸೇ ವೀತಚ್ಚಿತಙ್ಗಾರೇ ಮದ್ದಮಾನಸ್ಸ ಗಚ್ಛತೋ ಚೀವರೇ ಅಂಸುಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಝಾಯಿ, ಉಸುಮಾಕಾರಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಾಹೋಸಿ, ಸಮಾಪತ್ತಿಫಲಂ ನಾಮೇತನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಏವಮೇವಂ ಸನ್ತಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಭವಙ್ಗಸಮಯೇನೇವೇತಂ ಕಥಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Paṭhamaṃ uppajjati cittasaṅkhāroti nirodhā vuṭṭhahantassa hi phalasamāpatticittaṃ paṭhamaṃ uppajjati. Taṃsampayuttaṃ saññañca vedanañca sandhāya, ‘‘paṭhamaṃ uppajjati cittasaṅkhāro’’ti āha. Tato kāyasaṅkhāroti tato paraṃ bhavaṅgasamaye kāyasaṅkhāro uppajjati. Kiṃ pana phalasamāpatti assāsapassāse na samuṭṭhāpetīti? Samuṭṭhāpeti. Imassa pana catutthajjhānikā phalasamāpatti, sā na samuṭṭhāpeti. Kiṃ vā etena phalasamāpatti paṭhamajjhānikā vā hotu, dutiyatatiyacatutthajjhānikā vā, santāya samāpattiyā vuṭṭhitassa bhikkhuno assāsapassāsā abbohārikā honti. Tesaṃ abbohārikabhāvo sañjīvattheravatthunā veditabbo. Sañjīvattherassa hi samāpattito vuṭṭhāya kiṃsukapupphasadise vītaccitaṅgāre maddamānassa gacchato cīvare aṃsumattampi na jhāyi, usumākāramattampi nāhosi, samāpattiphalaṃ nāmetanti vadanti. Evamevaṃ santāya samāpattiyā vuṭṭhitassa bhikkhuno assāsapassāsā abbohārikā hontīti bhavaṅgasamayenevetaṃ kathitanti veditabbaṃ.
ತತೋ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋತಿ ತತೋ ಪರಂ ಕಿರಿಯಮಯಪವತ್ತವಳಞ್ಜನಕಾಲೇ ವಚೀಸಙ್ಖಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಿಂ ಭವಙ್ಗಂ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರೇ ನ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ? ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ತಂಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಪನ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾ ವಾಚಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀತಿ ಕಿರಿಯಮಯಪವತ್ತವಳಞ್ಜನಕಾಲೇನೇವತಂ ಕಥಿತಂ। ಸುಞ್ಞತೋ ಫಸ್ಸೋತಿಆದಯೋ ಸಗುಣೇನಾಪಿ ಆರಮ್ಮಣೇನಾಪಿ ಕಥೇತಬ್ಬಾ। ಸಗುಣೇನ ತಾವ ಸುಞ್ಞತಾ ನಾಮ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ, ತಾಯ ಸಹಜಾತಂ ಫಸ್ಸಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸುಞ್ಞತೋ ಫಸ್ಸೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಅನಿಮಿತ್ತಾಪಣಿಹಿತೇಸುಪಿಏಸೇವ ನಯೋ। ಆರಮ್ಮಣೇನ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ರಾಗಾದೀಹಿ ಸುಞ್ಞತ್ತಾ ಸುಞ್ಞಂ ನಾಮ, ರಾಗನಿಮಿತ್ತಾದೀನಂ ಅಭಾವಾ ಅನಿಮಿತ್ತಂ, ರಾಗದೋಸಮೋಹಪ್ಪಣಿಧೀನಂ ಅಭಾವಾ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಂ। ಸುಞ್ಞತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಫಸ್ಸೋ ಸುಞ್ಞತೋ ನಾಮ। ಅನಿಮಿತ್ತಾಪಣಿಹಿತೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Tato vacīsaṅkhāroti tato paraṃ kiriyamayapavattavaḷañjanakāle vacīsaṅkhāro uppajjati. Kiṃ bhavaṅgaṃ vitakkavicāre na samuṭṭhāpetīti? Samuṭṭhāpeti. Taṃsamuṭṭhānā pana vitakkavicārā vācaṃ abhisaṅkhātuṃ na sakkontīti kiriyamayapavattavaḷañjanakālenevataṃ kathitaṃ. Suññato phassotiādayo saguṇenāpi ārammaṇenāpi kathetabbā. Saguṇena tāva suññatā nāma phalasamāpatti, tāya sahajātaṃ phassaṃ sandhāya suññato phassoti vuttaṃ. Animittāpaṇihitesupieseva nayo. Ārammaṇena pana nibbānaṃ rāgādīhi suññattā suññaṃ nāma, rāganimittādīnaṃ abhāvā animittaṃ, rāgadosamohappaṇidhīnaṃ abhāvā appaṇihitaṃ. Suññataṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā uppannaphalasamāpattiyaṃ phasso suññato nāma. Animittāpaṇihitesupi eseva nayo.
ಅಪರಾ ಆಗಮನಿಯಕಥಾ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಸುಞ್ಞತಾ, ಅನಿಮಿತ್ತಾ, ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಾತಿ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಖಾರೇ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದಿಸ್ವಾ ಅನಿಚ್ಚತೋ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಸ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿವಿಪಸ್ಸನಾ ಅನಿಮಿತ್ತಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯೋ ದುಕ್ಖತೋ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ದುಕ್ಖತೋ ದಿಸ್ವಾ ದುಕ್ಖತೋ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಾ ನಾಮ। ಯೋ ಅನತ್ತತೋ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅನತ್ತತೋ ದಿಸ್ವಾ ಅನತ್ತತೋ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಸ ಸುಞ್ಞತಾ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಮಗ್ಗೋ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ನಾಮ, ಅನಿಮಿತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ಫಲಂ ಅನಿಮಿತ್ತಂ ನಾಮ। ಅನಿಮಿತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸಹಜಾತೇ ಫಸ್ಸೇ ಫುಸನ್ತೇ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಫಸ್ಸೋ ಫುಸತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಸುಞ್ಞತೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಆಗಮನಿಯೇನ ಕಥಿತೇ ಪನ ಸುಞ್ಞತೋ ವಾ ಫಸ್ಸೋ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ವಾ ಫಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೋ ವಾ ಫಸ್ಸೋತಿ ವಿಕಪ್ಪೋ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ಸಗುಣೇನ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣೇನ ಚ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಏವಞ್ಹಿ ತಯೋ ಫಸ್ಸಾ ಫುಸನ್ತೀತಿ ಸಮೇತಿ।
Aparā āgamaniyakathā nāma hoti, suññatā, animittā, appaṇihitāti hi vipassanāpi vuccati. Tattha yo bhikkhu saṅkhāre aniccato pariggahetvā aniccato disvā aniccato vuṭṭhāti, tassa vuṭṭhānagāminivipassanā animittā nāma hoti. Yo dukkhato pariggahetvā dukkhato disvā dukkhato vuṭṭhāti, tassa appaṇihitā nāma. Yo anattato pariggahetvā anattato disvā anattato vuṭṭhāti, tassa suññatā nāma. Tattha animittavipassanāya maggo animitto nāma, animittamaggassa phalaṃ animittaṃ nāma. Animittaphalasamāpattisahajāte phasse phusante animitto phasso phusatīti vuccati. Appaṇihitasuññatesupi eseva nayo. Āgamaniyena kathite pana suññato vā phasso animitto vā phasso appaṇihito vā phassoti vikappo āpajjeyya, tasmā saguṇena ceva ārammaṇena ca kathetabbaṃ. Evañhi tayo phassā phusantīti sameti.
ವಿವೇಕನಿನ್ನನ್ತಿಆದೀಸು ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿವೇಕೋ ನಾಮ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿವೇಕೇ ನಿನ್ನಂ ಓನತನ್ತಿ ವಿವೇಕನಿನ್ನಂ। ಅಞ್ಞತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಯೇನ ವಿವೇಕೋ, ತೇನ ವಙ್ಕಂ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಠಿತನ್ತಿ ವಿವೇಕಪೋಣಂ। ಯೇನ ವಿವೇಕೋ, ತೇನ ಪತಮಾನಂ ವಿಯ ಠಿತನ್ತಿ ವಿವೇಕಪಬ್ಭಾರಂ।
Vivekaninnantiādīsu nibbānaṃ viveko nāma, tasmiṃ viveke ninnaṃ onatanti vivekaninnaṃ. Aññato āgantvā yena viveko, tena vaṅkaṃ viya hutvā ṭhitanti vivekapoṇaṃ. Yena viveko, tena patamānaṃ viya ṭhitanti vivekapabbhāraṃ.
೪೬೫. ಇದಾನಿ ಯಾ ವೇದನಾ ನಿರೋಧೇತ್ವಾ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಕತಿ ಪನಾಯ್ಯೇ, ವೇದನಾತಿ ಆಹ। ಕಾಯಿಕಂ ವಾತಿಆದೀಸು ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕಂ ಸುಖಂ ಕಾಯಿಕಂ ನಾಮ, ಮನೋದ್ವಾರಿಕಂ ಚೇತಸಿಕಂ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಸುಖನ್ತಿ ಸಭಾವನಿದ್ದೇಸೋ। ಸಾತನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ಮಧುರಭಾವದೀಪಕಂ ವೇವಚನಂ। ವೇದಯಿತನ್ತಿ ವೇದಯಿತಭಾವದೀಪಕಂ, ಸಬ್ಬವೇದನಾನಂ ಸಾಧಾರಣವಚನಂ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಠಿತಿಸುಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖಾತಿಆದೀಸು ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಿಭಾವೋ ಸುಖಂ, ನತ್ಥಿಭಾವೋ ದುಕ್ಖಂ। ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಿಭಾವೋ ದುಕ್ಖಂ, ನತ್ಥಿಭಾವೋ ಸುಖಂ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಜಾನನಭಾವೋ ಸುಖಂ, ಅಜಾನನಭಾವೋ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
465. Idāni yā vedanā nirodhetvā nirodhasamāpattiṃ samāpajjati, tā pucchissāmīti pucchanto kati panāyye, vedanāti āha. Kāyikaṃ vātiādīsu pañcadvārikaṃ sukhaṃ kāyikaṃ nāma, manodvārikaṃ cetasikaṃ nāmāti veditabbaṃ. Tattha sukhanti sabhāvaniddeso. Sātanti tasseva madhurabhāvadīpakaṃ vevacanaṃ. Vedayitanti vedayitabhāvadīpakaṃ, sabbavedanānaṃ sādhāraṇavacanaṃ. Sesapadesupi eseva nayo. Ṭhitisukhā vipariṇāmadukkhātiādīsu sukhāya vedanāya atthibhāvo sukhaṃ, natthibhāvo dukkhaṃ. Dukkhāya vedanāya atthibhāvo dukkhaṃ, natthibhāvo sukhaṃ. Adukkhamasukhāya vedanāya jānanabhāvo sukhaṃ, ajānanabhāvo dukkhanti attho.
ಕಿಂ ಅನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀತಿ ಕತಮೋ ಅನುಸಯೋ ಅನುಸೇತಿ। ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೇನ ಸಯಿತೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಅನುಸಯಪುಚ್ಛಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ ವಿಸಾಖ, ಸಬ್ಬಾಯ ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ರಾಗಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀತಿ ನ ಸಬ್ಬಾಯ ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ರಾಗಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತಿ। ನ ಸಬ್ಬಾಯ ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಸೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ, ನ ಸಬ್ಬಂ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ಆರಬ್ಭ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಕಿಂ ಪಹಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಯಂ ಪಹಾನಪುಚ್ಛಾ ನಾಮ।
Kiṃ anusayo anusetīti katamo anusayo anuseti. Appahīnaṭṭhena sayito viya hotīti anusayapucchaṃ pucchati. Na kho, āvuso visākha, sabbāya sukhāya vedanāya rāgānusayo anusetīti na sabbāya sukhāya vedanāya rāgānusayo anuseti. Na sabbāya sukhāya vedanāya so appahīno, na sabbaṃ sukhaṃ vedanaṃ ārabbha uppajjatīti attho. Esa nayo sabbattha. Kiṃ pahātabbanti ayaṃ pahānapucchā nāma.
ರಾಗಂ ತೇನ ಪಜಹತೀತಿ ಏತ್ಥ ಏಕೇನೇವ ಬ್ಯಾಕರಣೇನ ದ್ವೇ ಪುಚ್ಛಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ರಾಗಾನುಸಯಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಝಾನವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಂ ರಾಗಾನುಸಯಂ ತಥಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಮೇವ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ। ಸೋ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನೋಪಿ ತಥಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತತ್ತಾವ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇ ನಾನುಸೇತಿ ನಾಮ। ತೇನಾಹ – ‘‘ನ ತತ್ಥ ರಾಗಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀ’’ತಿ। ತದಾಯತನನ್ತಿ ತಂ ಆಯತನಂ, ಪರಮಸ್ಸಾಸಭಾವೇನ ಪತಿಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಅರಹತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿ ಅನುತ್ತರೇಸೂತಿ ಏವಂ ಅನುತ್ತರಾ ವಿಮೋಕ್ಖಾತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇ ಅರಹತ್ತೇ। ಪಿಹಂ ಉಪಟ್ಠಾಪಯತೋತಿ ಪತ್ಥನಂ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತಸ್ಸ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪಿಹಾಪಚ್ಚಯಾ ದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ ಪತ್ಥನಾಯ ಪಟ್ಠಪನಮೂಲಕಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ಪನೇತಂ ನ ಪತ್ಥನಾಯ ಪಟ್ಠಪನಮೂಲಕಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪತ್ಥೇತ್ವಾ ಅಲಭನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಅಲಾಭಮೂಲಕಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ, ‘‘ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪಿಹಾಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ನಾಮ ಏಕನ್ತೇನ ಅಕುಸಲಂ, ಇದಂ ಪನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಯೋಗಿನೋ ಹಿ ತೇಮಾಸಿಕಂ ಛಮಾಸಿಕಂ ವಾ ನವಮಾಸಿಕಂ ವಾ ಪಟಿಪದಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತೇಸು ಯೋ ತಂ ತಂ ಪಟಿಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದೇಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲೇನ ಪಾಪುಣಿತುಂ, ತಸ್ಸ ಬಲವದೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಆಳಿನ್ದಿಕವಾಸಿಮಹಾಫುಸ್ಸದೇವತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಿಯ ಅಸ್ಸುಧಾರಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಥೇರೋ ಕಿರ ಏಕೂನವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ ಗತಪಚ್ಚಾಗತವತ್ತಂ ಪೂರೇಸಿ। ತಸ್ಸ, ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ಅರಹತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ವಿಸುದ್ಧಿಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಾನಸಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸೇವ ಏಕೂನವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾನಿ। ಪವಾರಣಾದಿವಸೇ ಆಗತೇ ಥೇರಸ್ಸ ಅಸ್ಸುಪಾತೇನ ಮುತ್ತದಿವಸೋ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ। ವೀಸತಿಮೇ ಪನ ವಸ್ಸೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಣುಣಿ।
Rāgaṃ tena pajahatīti ettha ekeneva byākaraṇena dve pucchā vissajjesi. Idha bhikkhu rāgānusayaṃ vikkhambhetvā paṭhamajjhānaṃ samāpajjati, jhānavikkhambhitaṃ rāgānusayaṃ tathā vikkhambhitameva katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmimaggena samugghāteti. So anāgāmimaggena pahīnopi tathā vikkhambhitattāva paṭhamajjhāne nānuseti nāma. Tenāha – ‘‘na tattha rāgānusayo anusetī’’ti. Tadāyatananti taṃ āyatanaṃ, paramassāsabhāvena patiṭṭhānabhūtaṃ arahattanti attho. Iti anuttaresūti evaṃ anuttarā vimokkhāti laddhanāme arahatte. Pihaṃ upaṭṭhāpayatoti patthanaṃ paṭṭhapentassa. Uppajjati pihāpaccayā domanassanti patthanāya paṭṭhapanamūlakaṃ domanassaṃ uppajjati. Taṃ panetaṃ na patthanāya paṭṭhapanamūlakaṃ uppajjati, patthetvā alabhantassa pana alābhamūlakaṃ uppajjamānaṃ, ‘‘uppajjati pihāpaccayā’’ti vuttaṃ. Tattha kiñcāpi domanassaṃ nāma ekantena akusalaṃ, idaṃ pana sevitabbaṃ domanassaṃ vaṭṭatīti vadanti. Yogino hi temāsikaṃ chamāsikaṃ vā navamāsikaṃ vā paṭipadaṃ gaṇhanti. Tesu yo taṃ taṃ paṭipadaṃ gahetvā antokālaparicchedeyeva arahattaṃ pāpuṇissāmīti ghaṭento vāyamanto na sakkoti yathāparicchinnakālena pāpuṇituṃ, tassa balavadomanassaṃ uppajjati, āḷindikavāsimahāphussadevattherassa viya assudhārā pavattanti. Thero kira ekūnavīsativassāni gatapaccāgatavattaṃ pūresi. Tassa, ‘‘imasmiṃ vāre arahattaṃ gaṇhissāmi, imasmiṃ vāre visuddhipavāraṇaṃ pavāressāmī’’ti mānasaṃ bandhitvā samaṇadhammaṃ karontasseva ekūnavīsativassāni atikkantāni. Pavāraṇādivase āgate therassa assupātena muttadivaso nāma nāhosi. Vīsatime pana vasse arahattaṃ pāṇuṇi.
ಪಟಿಘಂ ತೇನ ಪಜಹತೀತಿ ಏತ್ಥ ದೋಮನಸ್ಸೇನೇವ ಪಟಿಘಂ ಪಜಹತಿ। ನ ಹಿ ಪಟಿಘೇನೇವ ಪಟಿಘಪ್ಪಹಾನಂ, ದೋಮನಸ್ಸೇನ ವಾ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪಹಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ಅಯಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ತೇಮಾಸಿಕಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಪಟಿಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘‘ಪಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖು, ಕಿಂ ತುಯ್ಹಂ ಸೀಲೇನ ಹೀನಟ್ಠಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ಉದಾಹು ವೀರಿಯೇನ, ಉದಾಹು ಪಞ್ಞಾಯ, ನನು ತೇ ಸೀಲಂ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಂ ವೀರಿಯಂ ಸುಪಗ್ಗಹಿತಂ ಪಞ್ಞಾ ಸೂರಾ ಹುತ್ವಾ ವಹತೀ’’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ, ‘‘ನ ದಾನಿ ಪುನ ಇಮಸ್ಸ ದೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವೀರಿಯಂ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಅನ್ತೋತೇಮಾಸೇ ವಾ ಅನ್ತೋಛಮಾಸೇ ವಾ ಅನ್ತೋನವಮಾಸೇ ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ತಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ। ಇಮಿನಾ ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಟಿಘೇನೇವ ಪಟಿಘಂ, ದೋಮನಸ್ಸೇನೇವ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಜಹತಿ ನಾಮ।
Paṭighaṃtena pajahatīti ettha domanasseneva paṭighaṃ pajahati. Na hi paṭigheneva paṭighappahānaṃ, domanassena vā domanassappahānaṃ nāma atthi. Ayaṃ pana bhikkhu temāsikādīsu aññataraṃ paṭipadaṃ gahetvā iti paṭisañcikkhati – ‘‘passa bhikkhu, kiṃ tuyhaṃ sīlena hīnaṭṭhānaṃ atthi, udāhu vīriyena, udāhu paññāya, nanu te sīlaṃ suparisuddhaṃ vīriyaṃ supaggahitaṃ paññā sūrā hutvā vahatī’’ti. So evaṃ paṭisañcikkhitvā, ‘‘na dāni puna imassa domanassassa uppajjituṃ dassāmī’’ti vīriyaṃ daḷhaṃ katvā antotemāse vā antochamāse vā antonavamāse vā anāgāmimaggena taṃ samugghāteti. Iminā pariyāyena paṭigheneva paṭighaṃ, domanasseneva domanassaṃ pajahati nāma.
ನ ತತ್ಥ ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀತಿ ತತ್ಥ ಏವರೂಪೇ ದೋಮನಸ್ಸೇ ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ ನಾನುಸೇತಿ। ನ ತಂ ಆರಬ್ಭ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಹೀನೋವ ತತ್ಥ ಪಟಿಘಾನುಸಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅವಿಜ್ಜಂ ತೇನ ಪಜಹತೀತಿ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಝಾನವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಂ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಂ ತಥಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಮೇವ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ। ಸೋ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನೋಪಿ ತಥಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತತ್ತಾವ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನೇ ನಾನುಸೇತಿ ನಾಮ। ತೇನಾಹ – ‘‘ನ ತತ್ಥ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀ’’ತಿ।
Na tattha paṭighānusayo anusetīti tattha evarūpe domanasse paṭighānusayo nānuseti. Na taṃ ārabbha uppajjati, pahīnova tattha paṭighānusayoti attho. Avijjaṃ tena pajahatīti idha bhikkhu avijjānusayaṃ vikkhambhetvā catutthajjhānaṃ samāpajjati, jhānavikkhambhitaṃ avijjānusayaṃ tathā vikkhambhitameva katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattamaggena samugghāteti. So arahattamaggena pahīnopi tathā vikkhambhitattāva catutthajjhāne nānuseti nāma. Tenāha – ‘‘na tattha avijjānusayo anusetī’’ti.
೪೬೬. ಇದಾನಿ ಪಟಿಭಾಗಪುಚ್ಛಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಸುಖಾಯ ಪನಾಯ್ಯೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಯಸ್ಮಾ ಸುಖಸ್ಸ ದುಕ್ಖಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಸುಖಂ ಪಚ್ಚನೀಕಂ, ತಸ್ಮಾ ದ್ವೀಸು ವೇದನಾಸು ವಿಸಭಾಗಪಟಿಭಾಗೋ ಕಥಿತೋ। ಉಪೇಕ್ಖಾ ಪನ ಅನ್ಧಕಾರಾ ಅವಿಭೂತಾ ದುದ್ದೀಪನಾ, ಅವಿಜ್ಜಾಪಿ ತಾದಿಸಾವಾತಿ ತೇನೇತ್ಥ ಸಭಾಗಪಟಿಭಾಗೋ ಕಥಿತೋ। ಯತ್ತಕೇಸು ಪನ ಠಾನೇಸು ಅವಿಜ್ಜಾ ತಮಂ ಕರೋತಿ, ತತ್ತಕೇಸು ವಿಜ್ಜಾ ತಮಂ ವಿನೋದೇತೀತಿ ವಿಸಭಾಗಪಟಿಭಾಗೋ ಕಥಿತೋ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಖೋ, ಆವುಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಉಭೋಪೇತೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನಾಸವಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಸಭಾಗಪಟಿಭಾಗೋವ ಕಥಿತೋ। ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಖೋ, ಆವುಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಅನಾಸವಟ್ಠೇನ ಲೋಕುತ್ತರಟ್ಠೇನ ಅಬ್ಯಾಕತಟ್ಠೇನ ಚ ಸಭಾಗಪಟಿಭಾಗೋವ ಕಥಿತೋ। ಅಚ್ಚಯಾಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಹಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗತೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಾಸಕ್ಖಿ ಪಞ್ಹಾನಂ ಪರಿಯನ್ತಂ ಗಹೇತುನ್ತಿ ಪಞ್ಹಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದಪಮಾಣಂ ಗಹೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಟಿಭಾಗಂ ಪುಚ್ಛಿ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮೇತಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ , ನ ಸಕ್ಕಾ ನೀಲಂ ವಾ ಪೀತಕಂ ವಾತಿ ಕೇನಚಿ ಧಮ್ಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿಭಾಗಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ। ತಞ್ಚ ತ್ವಂ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪುಚ್ಛಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
466. Idāni paṭibhāgapucchaṃ pucchanto sukhāya panāyyetiādimāha. Tassa vissajjane yasmā sukhassa dukkhaṃ, dukkhassa ca sukhaṃ paccanīkaṃ, tasmā dvīsu vedanāsu visabhāgapaṭibhāgo kathito. Upekkhā pana andhakārā avibhūtā duddīpanā, avijjāpi tādisāvāti tenettha sabhāgapaṭibhāgo kathito. Yattakesu pana ṭhānesu avijjā tamaṃ karoti, tattakesu vijjā tamaṃ vinodetīti visabhāgapaṭibhāgo kathito. Avijjāya kho, āvusoti ettha ubhopete dhammā anāsavā lokuttarāti sabhāgapaṭibhāgova kathito. Vimuttiyā kho, āvusoti ettha anāsavaṭṭhena lokuttaraṭṭhena abyākataṭṭhena ca sabhāgapaṭibhāgova kathito. Accayāsīti ettha pañhaṃ atikkamitvā gatosīti attho. Nāsakkhi pañhānaṃ pariyantaṃ gahetunti pañhānaṃ paricchedapamāṇaṃ gahetuṃ nāsakkhi, appaṭibhāgadhammassa paṭibhāgaṃ pucchi. Nibbānaṃ nāmetaṃ appaṭibhāgaṃ , na sakkā nīlaṃ vā pītakaṃ vāti kenaci dhammena saddhiṃ paṭibhāgaṃ katvā dassetuṃ. Tañca tvaṃ iminā adhippāyena pucchasīti attho.
ಏತ್ತಾವತಾ ಚಾಯಂ ಉಪಾಸಕೋ ಯಥಾ ನಾಮ ಸತ್ತಮೇ ಘರೇ ಸಲಾಕಭತ್ತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಸತ್ತ ಘರಾನಿ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅಟ್ಠಮಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ಠಿತೋ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಸತ್ತ ಗೇಹಾನಿ ವಿರದ್ಧೋವ ನ ಅಞ್ಞಾಸಿ, ಏವಮೇವಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಟಿಭಾಗಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಸಬ್ಬಾಸುಪಿ ಸತ್ತಸು ಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಪುಚ್ಛಾಸು ವಿರದ್ಧೋವ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನಿಬ್ಬಾನೋಗಧನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಬ್ಭನ್ತರಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅನುಪವಿಟ್ಠಂ। ನಿಬ್ಬಾನಪರಾಯನನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಂ ಅಯನಮಸ್ಸ ಪರಾ ಗತಿ, ನ ತತೋ ಪರಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅವಸಾನಂ ಅಸ್ಸಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪರಿಯೋಸಾನಂ।
Ettāvatā cāyaṃ upāsako yathā nāma sattame ghare salākabhattaṃ labhitvā gato bhikkhu satta gharāni atikkamma aṭṭhamassa dvāre ṭhito sabbānipi satta gehāni viraddhova na aññāsi, evamevaṃ appaṭibhāgadhammassa paṭibhāgaṃ pucchanto sabbāsupi sattasu sappaṭibhāgapucchāsu viraddhova hotīti veditabbo. Nibbānogadhanti nibbānabbhantaraṃ nibbānaṃ anupaviṭṭhaṃ. Nibbānaparāyananti nibbānaṃ paraṃ ayanamassa parā gati, na tato paraṃ gacchatīti attho. Nibbānaṃ pariyosānaṃ avasānaṃ assāti nibbānapariyosānaṃ.
೪೬೭. ಪಣ್ಡಿತಾತಿ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ಧಾತುಕುಸಲಾ ಆಯತನಕುಸಲಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಕುಸಲಾ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಕುಸಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಾಪಞ್ಞಾತಿ ಮಹನ್ತೇ ಅತ್ಥೇ ಮಹನ್ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಮಹನ್ತಾ ನಿರುತ್ತಿಯೋ ಮಹನ್ತಾನಿ ಪಟಿಭಾನಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಸಮತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಯಥಾ ತಂ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾಯಾತಿ ಯಥಾ ಧಮ್ಮದಿನ್ನಾಯ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಬ್ಯಾಕತಂ, ಅಹಮ್ಪಿ ತಂ ಏವಮೇವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯನ್ತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಪನ ಅಯಂ ಸುತ್ತನ್ತೋ ಜಿನಭಾಸಿತೋ ನಾಮ ಜಾತೋ, ನ ಸಾವಕಭಾಸಿತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ರಾಜಯುತ್ತೇಹಿ ಲಿಖಿತಂ ಪಣ್ಣಂ ಯಾವ ರಾಜಮುದ್ದಿಕಾಯ ನ ಲಞ್ಛಿತಂ ಹೋತಿ, ನ ತಾವ ರಾಜಪಣ್ಣನ್ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಲಞ್ಛಿತಮತ್ತಂ ಪನ ರಾಜಪಣ್ಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಥಾ, ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ತಂ ಏವಮೇವ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಾಯ ಜಿನವಚನಮುದ್ದಿಕಾಯ ಲಞ್ಛಿತತ್ತಾ ಅಯಂ ಸುತ್ತನ್ತೋ ಆಹಚ್ಚವಚನೇನ ಜಿನಭಾಸಿತೋ ನಾಮ ಜಾತೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
467.Paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā, dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā ṭhānāṭṭhānakusalāti attho. Mahāpaññāti mahante atthe mahante dhamme mahantā niruttiyo mahantāni paṭibhānāni pariggaṇhanasamatthāya paññāya samannāgatā. Yathā taṃ dhammadinnāyāti yathā dhammadinnāya bhikkhuniyā byākataṃ, ahampi taṃ evamevaṃ byākareyyanti. Ettāvatā ca pana ayaṃ suttanto jinabhāsito nāma jāto, na sāvakabhāsito. Yathā hi rājayuttehi likhitaṃ paṇṇaṃ yāva rājamuddikāya na lañchitaṃ hoti, na tāva rājapaṇṇanti saṅkhyaṃ gacchati; lañchitamattaṃ pana rājapaṇṇaṃ nāma hoti, tathā, ‘‘ahampi taṃ evameva byākareyya’’nti imāya jinavacanamuddikāya lañchitattā ayaṃ suttanto āhaccavacanena jinabhāsito nāma jāto. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಚೂಳವೇದಲ್ಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cūḷavedallasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ಚೂಳವೇದಲ್ಲಸುತ್ತಂ • 4. Cūḷavedallasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೪. ಚೂಳವೇದಲ್ಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Cūḷavedallasuttavaṇṇanā
