| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
១០. ចុន្ទសុត្តំ
10. Cundasuttaṃ
១៧៦. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ ភគវា បាវាយំ 1 វិហរតិ ចុន្ទស្ស កម្មារបុត្តស្ស អម្ពវនេ។ អថ ខោ ចុន្ទោ កម្មារបុត្តោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ ចុន្ទំ កម្មារបុត្តំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘កស្ស នោ ត្វំ, ចុន្ទ, សោចេយ្យានិ រោចេសី’’តិ? ‘‘ព្រាហ្មណា, ភន្តេ, បច្ឆាភូមកា កមណ្ឌលុកា សេវាលមាលិកា 2 អគ្គិបរិចារិកា ឧទកោរោហកា សោចេយ្យានិ បញ្ញបេន្តិ; តេសាហំ សោចេយ្យានិ រោចេមី’’តិ។
176. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā pāvāyaṃ 3 viharati cundassa kammāraputtassa ambavane. Atha kho cundo kammāraputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cundaṃ kammāraputtaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kassa no tvaṃ, cunda, soceyyāni rocesī’’ti? ‘‘Brāhmaṇā, bhante, pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā 4 aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapenti; tesāhaṃ soceyyāni rocemī’’ti.
‘‘យថា កថំ បន, ចុន្ទ, ព្រាហ្មណា បច្ឆាភូមកា កមណ្ឌលុកា សេវាលមាលិកា អគ្គិបរិចារិកា ឧទកោរោហកា សោចេយ្យានិ បញ្ញបេន្តី’’តិ? ‘‘ឥធ, ភន្តេ, ព្រាហ្មណា បច្ឆាភូមកា កមណ្ឌលុកា សេវាលមាលិកា អគ្គិបរិចារិកា ឧទកោរោហកា។ តេ សាវកំ 5 ឯវំ សមាទបេន្តិ – ‘ឯហិ ត្វំ, អម្ភោ បុរិស, កាលស្សេវ 6 ឧដ្ឋហន្តោវ 7 សយនម្ហា បថវិំ អាមសេយ្យាសិ; នោ ចេ បថវិំ អាមសេយ្យាសិ, អល្លានិ គោមយានិ អាមសេយ្យាសិ; នោ ចេ អល្លានិ គោមយានិ អាមសេយ្យាសិ, ហរិតានិ តិណានិ អាមសេយ្យាសិ; នោ ចេ ហរិតានិ តិណានិ អាមសេយ្យាសិ, អគ្គិំ បរិចរេយ្យាសិ; នោ ចេ អគ្គិំ បរិចរេយ្យាសិ, បញ្ជលិកោ អាទិច្ចំ នមស្សេយ្យាសិ; នោ ចេ បញ្ជលិកោ អាទិច្ចំ នមស្សេយ្យាសិ, សាយតតិយកំ ឧទកំ ឱរោហេយ្យាសី’តិ។ ឯវំ ខោ, ភន្តេ, ព្រាហ្មណា បច្ឆាភូមកា កមណ្ឌលុកា សេវាលមាលិកា អគ្គិបរិចារិកា ឧទកោរោហកា សោចេយ្យានិ បញ្ញបេន្តិ; តេសាហំ សោចេយ្យានិ រោចេមី’’តិ។
‘‘Yathā kathaṃ pana, cunda, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapentī’’ti? ‘‘Idha, bhante, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā. Te sāvakaṃ 8 evaṃ samādapenti – ‘ehi tvaṃ, ambho purisa, kālasseva 9 uṭṭhahantova 10 sayanamhā pathaviṃ āmaseyyāsi; no ce pathaviṃ āmaseyyāsi, allāni gomayāni āmaseyyāsi; no ce allāni gomayāni āmaseyyāsi, haritāni tiṇāni āmaseyyāsi; no ce haritāni tiṇāni āmaseyyāsi, aggiṃ paricareyyāsi; no ce aggiṃ paricareyyāsi, pañjaliko ādiccaṃ namasseyyāsi; no ce pañjaliko ādiccaṃ namasseyyāsi, sāyatatiyakaṃ udakaṃ oroheyyāsī’ti. Evaṃ kho, bhante, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapenti; tesāhaṃ soceyyāni rocemī’’ti.
‘‘អញ្ញថា ខោ, ចុន្ទ, ព្រាហ្មណា បច្ឆាភូមកា កមណ្ឌលុកា សេវាលមាលិកា អគ្គិបរិចារិកា ឧទកោរោហកា សោចេយ្យានិ បញ្ញបេន្តិ, អញ្ញថា ច បន អរិយស្ស វិនយេ សោចេយ្យំ ហោតី’’តិ។ ‘‘យថា កថំ បន, ភន្តេ, អរិយស្ស វិនយេ សោចេយ្យំ ហោតិ? សាធុ មេ, ភន្តេ, ភគវា តថា ធម្មំ ទេសេតុ យថា អរិយស្ស វិនយេ សោចេយ្យំ ហោតី’’តិ។
‘‘Aññathā kho, cunda, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapenti, aññathā ca pana ariyassa vinaye soceyyaṃ hotī’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, ariyassa vinaye soceyyaṃ hoti? Sādhu me, bhante, bhagavā tathā dhammaṃ desetu yathā ariyassa vinaye soceyyaṃ hotī’’ti.
‘‘តេន ហិ, ចុន្ទ, សុណាហិ, សាធុកំ មនសិ ករោហិ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ ចុន្ទោ កម្មារបុត្តោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។ ភគវា ឯតទវោច –
‘‘Tena hi, cunda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho cundo kammāraputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘តិវិធំ ខោ, ចុន្ទ, កាយេន អសោចេយ្យំ ហោតិ; ចតុព្ពិធំ វាចាយ អសោចេយ្យំ ហោតិ; តិវិធំ មនសា អសោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Tividhaṃ kho, cunda, kāyena asoceyyaṃ hoti; catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti; tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti.
‘‘កថញ្ច, ចុន្ទ, តិវិធំ កាយេន អសោចេយ្យំ ហោតិ? ‘‘ឥធ, ចុន្ទ, ឯកច្ចោ បាណាតិបាតី ហោតិ លុទ្ទោ លោហិតបាណិ ហតបហតេ និវិដ្ឋោ អទយាបន្នោ សព្ពបាណភូតេសុ 11។
‘‘Kathañca, cunda, tividhaṃ kāyena asoceyyaṃ hoti? ‘‘Idha, cunda, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno sabbapāṇabhūtesu 12.
‘‘អទិន្នាទាយី ហោតិ។ យំ តំ បរស្ស បរវិត្តូបករណំ គាមគតំ វា អរញ្ញគតំ វា តំ អទិន្នំ ថេយ្យសង្ខាតំ អាទាតា ហោតិ។
‘‘Adinnādāyī hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.
‘‘កថញ្ច , ចុន្ទ, ចតុព្ពិធំ វាចាយ អសោចេយ្យំ ហោតិ? ឥធ, ចុន្ទ, ឯកច្ចោ មុសាវាទី ហោតិ។ សភគ្គតោ វា បរិសគ្គតោ វា ញាតិមជ្ឈគតោ វា បូគមជ្ឈគតោ វា រាជកុលមជ្ឈគតោ វា អភិនីតោ សក្ខិបុដ្ឋោ – ‘ឯហម្ភោ បុរិស, យំ ជានាសិ តំ វទេហី’តិ 17, សោ អជានំ វា អាហ ‘ជានាមី’តិ, ជានំ វា អាហ ‘ន ជានាមី’តិ; អបស្សំ វា អាហ ‘បស្សាមី’តិ, បស្សំ វា អាហ ‘ន បស្សាមី’តិ 18។ ឥតិ អត្តហេតុ វា បរហេតុ វា អាមិសកិញ្ចិក្ខហេតុ វា សម្បជានមុសា ភាសិតា ហោតិ។
‘‘Kathañca , cunda, catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco musāvādī hoti. Sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti 19, so ajānaṃ vā āha ‘jānāmī’ti, jānaṃ vā āha ‘na jānāmī’ti; apassaṃ vā āha ‘passāmī’ti, passaṃ vā āha ‘na passāmī’ti 20. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti.
‘‘បិសុណវាចោ ហោតិ។ ឥតោ សុត្វា អមុត្រ អក្ខាតា ឥមេសំ ភេទាយ, អមុត្រ វា សុត្វា ឥមេសំ អក្ខាតា អមូសំ ភេទាយ។ ឥតិ សមគ្គានំ វា ភេត្តា 21, ភិន្នានំ វា អនុប្បទាតា, វគ្គារាមោ វគ្គរតោ វគ្គនន្ទី វគ្គករណិំ វាចំ ភាសិតា ហោតិ។
‘‘Pisuṇavāco hoti. Ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā 22, bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘ផរុសវាចោ ហោតិ។ យា សា វាចា អណ្ឌកា កក្កសា បរកដុកា បរាភិសជ្ជនី កោធសាមន្តា អសមាធិសំវត្តនិកា, តថារូបិំ វាចំ ភាសិតា ហោតិ។
‘‘Pharusavāco hoti. Yā sā vācā aṇḍakā kakkasā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘សម្ផប្បលាបី ហោតិ អកាលវាទី អភូតវាទី អនត្ថវាទី អធម្មវាទី អវិនយវាទី; អនិធានវតិំ វាចំ ភាសិតា ហោតិ អកាលេន អនបទេសំ អបរិយន្តវតិំ អនត្ថសំហិតំ។ ឯវំ ខោ, ចុន្ទ, ចតុព្ពិធំ វាចាយ អសោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Samphappalāpī hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī; anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti akālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasaṃhitaṃ. Evaṃ kho, cunda, catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti.
‘‘កថញ្ច, ចុន្ទ, តិវិធំ មនសា អសោចេយ្យំ ហោតិ? ឥធ, ចុន្ទ, ឯកច្ចោ អភិជ្ឈាលុ ហោតិ។ យំ តំ បរស្ស បរវិត្តូបករណំ តំ អភិជ្ឈាតា 23 ហោតិ – ‘អហោ វត យំ បរស្ស តំ មមស្សា’តិ។
‘‘Kathañca, cunda, tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco abhijjhālu hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ abhijjhātā 24 hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti.
‘‘ព្យាបន្នចិត្តោ ហោតិ បទុដ្ឋមនសង្កប្បោ – ‘ឥមេ សត្តា ហញ្ញន្តុ វា ពជ្ឈន្តុ វា ឧច្ឆិជ្ជន្តុ វា វិនស្សន្តុ វា មា វា អហេសុ’ន្តិ 25។
‘‘Byāpannacitto hoti paduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā haññantu vā bajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesu’nti 26.
‘‘មិច្ឆាទិដ្ឋិកោ ហោតិ វិបរីតទស្សនោ – ‘នត្ថិ ទិន្នំ, នត្ថិ យិដ្ឋំ, នត្ថិ ហុតំ, នត្ថិ សុកដទុក្កដានំ 27 កម្មានំ ផលំ វិបាកោ, នត្ថិ អយំ លោកោ, នត្ថិ បរោ លោកោ, នត្ថិ មាតា, នត្ថិ បិតា, នត្ថិ សត្តា ឱបបាតិកា, នត្ថិ លោកេ សមណព្រាហ្មណា សម្មគ្គតា សម្មាបដិបន្នា យេ ឥមញ្ច លោកំ បរញ្ច លោកំ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេន្តី’តិ។ ឯវំ ខោ, ចុន្ទ, មនសា តិវិធំ អសោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Micchādiṭṭhiko hoti viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ 28 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Evaṃ kho, cunda, manasā tividhaṃ asoceyyaṃ hoti.
‘‘ឥមេ ខោ, ចុន្ទ, ទស អកុសលកម្មបថា 29។ ឥមេហិ ខោ, ចុន្ទ, ទសហិ អកុសលេហិ កម្មបថេហិ សមន្នាគតោ កាលស្សេវ ឧដ្ឋហន្តោវ សយនម្ហា បថវិំ ចេបិ អាមសតិ, អសុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ បថវិំ អាមសតិ, អសុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Ime kho, cunda, dasa akusalakammapathā 30. Imehi kho, cunda, dasahi akusalehi kammapathehi samannāgato kālasseva uṭṭhahantova sayanamhā pathaviṃ cepi āmasati, asuciyeva hoti; no cepi pathaviṃ āmasati, asuciyeva hoti.
‘‘អល្លានិ ចេបិ គោមយានិ អាមសតិ, អសុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ អល្លានិ គោមយានិ អាមសតិ, អសុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Allāni cepi gomayāni āmasati, asuciyeva hoti; no cepi allāni gomayāni āmasati, asuciyeva hoti.
‘‘ហរិតានិ ចេបិ តិណានិ អាមសតិ, អសុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ ហរិតានិ តិណានិ អាមសតិ, អសុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Haritāni cepi tiṇāni āmasati, asuciyeva hoti; no cepi haritāni tiṇāni āmasati, asuciyeva hoti.
‘‘អគ្គិំ ចេបិ បរិចរតិ, អសុចិយេវ ហោតិ, នោ ចេបិ អគ្គិំ បរិចរតិ, អសុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Aggiṃ cepi paricarati, asuciyeva hoti, no cepi aggiṃ paricarati, asuciyeva hoti.
‘‘បញ្ជលិកោ ចេបិ អាទិច្ចំ នមស្សតិ, អសុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ បញ្ជលិកោ អាទិច្ចំ នមស្សតិ, អសុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Pañjaliko cepi ādiccaṃ namassati, asuciyeva hoti; no cepi pañjaliko ādiccaṃ namassati, asuciyeva hoti.
‘‘សាយតតិយកំ ចេបិ ឧទកំ ឱរោហតិ, អសុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ សាយតតិយកំ ឧទកំ ឱរោហតិ, អសុចិយេវ ហោតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឥមេ, ចុន្ទ, ទស អកុសលកម្មបថា អសុចីយេវ 31 ហោន្តិ អសុចិករណា ច។
‘‘Sāyatatiyakaṃ cepi udakaṃ orohati, asuciyeva hoti; no cepi sāyatatiyakaṃ udakaṃ orohati, asuciyeva hoti. Taṃ kissa hetu? Ime, cunda, dasa akusalakammapathā asucīyeva 32 honti asucikaraṇā ca.
‘‘តិវិធំ ខោ, ចុន្ទ, កាយេន សោចេយ្យំ ហោតិ; ចតុព្ពិធំ វាចាយ សោចេយ្យំ ហោតិ; តិវិធំ មនសា សោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Tividhaṃ kho, cunda, kāyena soceyyaṃ hoti; catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti; tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti.
‘‘កថំ , ចុន្ទ, តិវិធំ កាយេន សោចេយ្យំ ហោតិ? ឥធ, ចុន្ទ, ឯកច្ចោ បាណាតិបាតំ បហាយ បាណាតិបាតា បដិវិរតោ ហោតិ និហិតទណ្ឌោ និហិតសត្ថោ, លជ្ជី ទយាបន្នោ, សព្ពបាណភូតហិតានុកម្បី វិហរតិ។
‘‘Kathaṃ , cunda, tividhaṃ kāyena soceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.
‘‘អទិន្នាទានំ បហាយ, អទិន្នាទានា បដិវិរតោ ហោតិ។ យំ តំ បរស្ស បរវិត្តូបករណំ គាមគតំ វា អរញ្ញគតំ វា, ន តំ អទិន្នំ 37 ថេយ្យសង្ខាតំ អាទាតា ហោតិ។
‘‘Adinnādānaṃ pahāya, adinnādānā paṭivirato hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā, na taṃ adinnaṃ 38 theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.
‘‘កាមេសុមិច្ឆាចារំ បហាយ, កាមេសុមិច្ឆាចារា បដិវិរតោ ហោតិ យា តា មាតុរក្ខិតា បិតុរក្ខិតា មាតាបិតុរក្ខិតា ភាតុរក្ខិតា ភគិនិរក្ខិតា ញាតិរក្ខិតា គោត្តរក្ខិតា ធម្មរក្ខិតា សសាមិកា សបរិទណ្ឌា អន្តមសោ មាលាគុឡបរិក្ខិត្តាបិ, តថារូបាសុ ន ចារិត្តំ អាបជ្ជិតា ហោតិ។ ឯវំ ខោ, ចុន្ទ, តិវិធំ កាយេន សោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Kāmesumicchācāraṃ pahāya, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi, tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti. Evaṃ kho, cunda, tividhaṃ kāyena soceyyaṃ hoti.
‘‘កថញ្ច, ចុន្ទ, ចតុព្ពិធំ វាចាយ សោចេយ្យំ ហោតិ? ឥធ, ចុន្ទ, ឯកច្ចោ មុសាវាទំ បហាយ មុសាវាទា បដិវិរតោ ហោតិ។ សភគ្គតោ វា បរិសគ្គតោ វា ញាតិមជ្ឈគតោ វា បូគមជ្ឈគតោ វា រាជកុលមជ្ឈគតោ វា អភិនីតោ សក្ខិបុដ្ឋោ – ‘ឯហម្ភោ បុរិស, យំ ជានាសិ តំ វទេហី’តិ, សោ អជានំ វា អាហ ‘ន ជានាមី’តិ, ជានំ វា អាហ ‘ជានាមី’តិ, អបស្សំ វា អាហ ‘ន បស្សាមី’តិ, បស្សំ វា អាហ ‘បស្សាមី’តិ។ ឥតិ អត្តហេតុ វា បរហេតុ វា អាមិសកិញ្ចិក្ខហេតុ វា ន សម្បជានមុសា ភាសិតា ហោតិ។
‘‘Kathañca, cunda, catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti. Sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti, so ajānaṃ vā āha ‘na jānāmī’ti, jānaṃ vā āha ‘jānāmī’ti, apassaṃ vā āha ‘na passāmī’ti, passaṃ vā āha ‘passāmī’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti.
‘‘បិសុណំ វាចំ បហាយ, បិសុណាយ វាចាយ បដិវិរតោ ហោតិ – ន ឥតោ សុត្វា អមុត្រ អក្ខាតា ឥមេសំ ភេទាយ, ន អមុត្រ វា សុត្វា ឥមេសំ អក្ខាតា អមូសំ ភេទាយ។ ឥតិ ភិន្នានំ វា សន្ធាតា សហិតានំ វា អនុប្បទាតា សមគ្គារាមោ សមគ្គរតោ សមគ្គនន្ទី សមគ្គករណិំ វាចំ ភាសិតា ហោតិ។
‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti – na ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, na amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘ផរុសំ វាចំ បហាយ, ផរុសាយ វាចាយ បដិវិរតោ ហោតិ។ យា សា វាចា នេលា កណ្ណសុខា បេមនីយា ហទយង្គមា បោរី ពហុជនកន្តា ពហុជនមនាបា, តថារូបិំ វាចំ ភាសិតា ហោតិ។
‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya, pharusāya vācāya paṭivirato hoti. Yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘សម្ផប្បលាបំ បហាយ, សម្ផប្បលាបា បដិវិរតោ ហោតិ កាលវាទី ភូតវាទី អត្ថវាទី ធម្មវាទី វិនយវាទី; និធានវតិំ វាចំ ភាសិតា ហោតិ កាលេន សាបទេសំ បរិយន្តវតិំ អត្ថសំហិតំ។ ឯវំ ខោ, ចុន្ទ , ចតុព្ពិធំ វាចាយ សោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Samphappalāpaṃ pahāya, samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī; nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Evaṃ kho, cunda , catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti.
‘‘កថញ្ច , ចុន្ទ, តិវិធំ មនសា សោចេយ្យំ ហោតិ? ឥធ, ចុន្ទ, ឯកច្ចោ អនភិជ្ឈាលុ ហោតិ។ យំ តំ បរស្ស បរវិត្តូបករណំ តំ អនភិជ្ឈិតា ហោតិ – ‘អហោ វត យំ បរស្ស តំ មមស្សា’តិ។
‘‘Kathañca , cunda, tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco anabhijjhālu hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ anabhijjhitā hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti.
‘‘អព្យាបន្នចិត្តោ ហោតិ អប្បទុដ្ឋមនសង្កប្បោ – ‘ឥមេ សត្តា អវេរា ហោន្តុ 39 អព្យាបជ្ជា, អនីឃា សុខី អត្តានំ បរិហរន្តូ’តិ។
‘‘Abyāpannacitto hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā averā hontu 40 abyāpajjā, anīghā sukhī attānaṃ pariharantū’ti.
‘‘សម្មាទិដ្ឋិកោ ហោតិ អវិបរីតទស្សនោ – ‘អត្ថិ ទិន្នំ, អត្ថិ យិដ្ឋំ, អត្ថិ ហុតំ, អត្ថិ សុកដទុក្កដានំ កម្មានំ ផលំ វិបាកោ, អត្ថិ អយំ លោកោ, អត្ថិ បរោ លោកោ, អត្ថិ មាតា, អត្ថិ បិតា, អត្ថិ សត្តា ឱបបាតិកា, អត្ថិ លោកេ សមណព្រាហ្មណា សម្មគ្គតា សម្មាបដិបន្នា យេ ឥមញ្ច លោកំ បរញ្ច លោកំ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេន្តី’តិ។ ឯវំ ខោ, ចុន្ទ, តិវិធំ មនសា សោចេយ្យំ ហោតិ។
‘‘Sammādiṭṭhiko hoti aviparītadassano – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Evaṃ kho, cunda, tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti.
‘‘ឥមេ ខោ, ចុន្ទ, ទស កុសលកម្មបថា។ ឥមេហិ ខោ, ចុន្ទ, ទសហិ កុសលេហិ កម្មបថេហិ សមន្នាគតោ កាលស្សេវ ឧដ្ឋហន្តោវ សយនម្ហា បថវិំ ចេបិ អាមសតិ, សុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ បថវិំ អាមសតិ, សុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Ime kho, cunda, dasa kusalakammapathā. Imehi kho, cunda, dasahi kusalehi kammapathehi samannāgato kālasseva uṭṭhahantova sayanamhā pathaviṃ cepi āmasati, suciyeva hoti; no cepi pathaviṃ āmasati, suciyeva hoti.
‘‘អល្លានិ ចេបិ គោមយានិ អាមសតិ, សុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ អល្លានិ គោមយានិ អាមសតិ, សុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Allāni cepi gomayāni āmasati, suciyeva hoti; no cepi allāni gomayāni āmasati, suciyeva hoti.
‘‘ហរិតានិ ចេបិ តិណានិ អាមសតិ, សុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ ហរិតានិ តិណានិ អាមសតិ, សុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Haritāni cepi tiṇāni āmasati, suciyeva hoti; no cepi haritāni tiṇāni āmasati, suciyeva hoti.
‘‘អគ្គិំ ចេបិ បរិចរតិ, សុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ អគ្គិំ បរិចរតិ, សុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Aggiṃ cepi paricarati, suciyeva hoti; no cepi aggiṃ paricarati, suciyeva hoti.
‘‘បញ្ជលិកោ ចេបិ អាទិច្ចំ នមស្សតិ, សុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ បញ្ជលិកោ អាទិច្ចំ នមស្សតិ , សុចិយេវ ហោតិ។
‘‘Pañjaliko cepi ādiccaṃ namassati, suciyeva hoti; no cepi pañjaliko ādiccaṃ namassati , suciyeva hoti.
‘‘សាយតតិយកំ ចេបិ ឧទកំ ឱរោហតិ, សុចិយេវ ហោតិ; នោ ចេបិ សាយតតិយកំ ឧទកំ ឱរោហតិ, សុចិយេវ ហោតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឥមេ, ចុន្ទ, ទស កុសលកម្មបថា សុចីយេវ ហោន្តិ សុចិករណា ច។
‘‘Sāyatatiyakaṃ cepi udakaṃ orohati, suciyeva hoti; no cepi sāyatatiyakaṃ udakaṃ orohati, suciyeva hoti. Taṃ kissa hetu? Ime, cunda, dasa kusalakammapathā sucīyeva honti sucikaraṇā ca.
‘‘ឥមេសំ បន, ចុន្ទ, ទសន្នំ កុសលានំ កម្មបថានំ សមន្នាគមនហេតុ ទេវា បញ្ញាយន្តិ, មនុស្សា បញ្ញាយន្តិ, យា វា បនញ្ញាបិ កាចិ សុគតិយោ’’តិ 41។
‘‘Imesaṃ pana, cunda, dasannaṃ kusalānaṃ kammapathānaṃ samannāgamanahetu devā paññāyanti, manussā paññāyanti, yā vā panaññāpi kāci sugatiyo’’ti 42.
ឯវំ វុត្តេ ចុន្ទោ កម្មារបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘អភិក្កន្តំ, ភន្តេ…បេ.… ឧបាសកំ មំ, ភន្តេ, ភគវា ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតំ សរណំ គត’’ន្តិ។ ទសមំ។
Evaṃ vutte cundo kammāraputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ចុន្ទសុត្តវណ្ណនា • 10. Cundasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១-៤៤. ព្រាហ្មណបច្ចោរោហណីសុត្តាទិវណ្ណនា • 1-44. Brāhmaṇapaccorohaṇīsuttādivaṇṇanā
