Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൧൦. ചുന്ദസുത്തം
10. Cundasuttaṃ
൧൭൬. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ പാവായം 1 വിഹരതി ചുന്ദസ്സ കമ്മാരപുത്തസ്സ അമ്ബവനേ. അഥ ഖോ ചുന്ദോ കമ്മാരപുത്തോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ ചുന്ദം കമ്മാരപുത്തം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘കസ്സ നോ ത്വം, ചുന്ദ, സോചേയ്യാനി രോചേസീ’’തി? ‘‘ബ്രാഹ്മണാ, ഭന്തേ, പച്ഛാഭൂമകാ കമണ്ഡലുകാ സേവാലമാലികാ 2 അഗ്ഗിപരിചാരികാ ഉദകോരോഹകാ സോചേയ്യാനി പഞ്ഞപേന്തി; തേസാഹം സോചേയ്യാനി രോചേമീ’’തി.
176. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā pāvāyaṃ 3 viharati cundassa kammāraputtassa ambavane. Atha kho cundo kammāraputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cundaṃ kammāraputtaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kassa no tvaṃ, cunda, soceyyāni rocesī’’ti? ‘‘Brāhmaṇā, bhante, pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā 4 aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapenti; tesāhaṃ soceyyāni rocemī’’ti.
‘‘യഥാ കഥം പന, ചുന്ദ, ബ്രാഹ്മണാ പച്ഛാഭൂമകാ കമണ്ഡലുകാ സേവാലമാലികാ അഗ്ഗിപരിചാരികാ ഉദകോരോഹകാ സോചേയ്യാനി പഞ്ഞപേന്തീ’’തി? ‘‘ഇധ, ഭന്തേ, ബ്രാഹ്മണാ പച്ഛാഭൂമകാ കമണ്ഡലുകാ സേവാലമാലികാ അഗ്ഗിപരിചാരികാ ഉദകോരോഹകാ. തേ സാവകം 5 ഏവം സമാദപേന്തി – ‘ഏഹി ത്വം, അമ്ഭോ പുരിസ, കാലസ്സേവ 6 ഉട്ഠഹന്തോവ 7 സയനമ്ഹാ പഥവിം ആമസേയ്യാസി; നോ ചേ പഥവിം ആമസേയ്യാസി, അല്ലാനി ഗോമയാനി ആമസേയ്യാസി; നോ ചേ അല്ലാനി ഗോമയാനി ആമസേയ്യാസി, ഹരിതാനി തിണാനി ആമസേയ്യാസി; നോ ചേ ഹരിതാനി തിണാനി ആമസേയ്യാസി, അഗ്ഗിം പരിചരേയ്യാസി; നോ ചേ അഗ്ഗിം പരിചരേയ്യാസി, പഞ്ജലികോ ആദിച്ചം നമസ്സേയ്യാസി; നോ ചേ പഞ്ജലികോ ആദിച്ചം നമസ്സേയ്യാസി, സായതതിയകം ഉദകം ഓരോഹേയ്യാസീ’തി. ഏവം ഖോ, ഭന്തേ, ബ്രാഹ്മണാ പച്ഛാഭൂമകാ കമണ്ഡലുകാ സേവാലമാലികാ അഗ്ഗിപരിചാരികാ ഉദകോരോഹകാ സോചേയ്യാനി പഞ്ഞപേന്തി; തേസാഹം സോചേയ്യാനി രോചേമീ’’തി.
‘‘Yathā kathaṃ pana, cunda, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapentī’’ti? ‘‘Idha, bhante, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā. Te sāvakaṃ 8 evaṃ samādapenti – ‘ehi tvaṃ, ambho purisa, kālasseva 9 uṭṭhahantova 10 sayanamhā pathaviṃ āmaseyyāsi; no ce pathaviṃ āmaseyyāsi, allāni gomayāni āmaseyyāsi; no ce allāni gomayāni āmaseyyāsi, haritāni tiṇāni āmaseyyāsi; no ce haritāni tiṇāni āmaseyyāsi, aggiṃ paricareyyāsi; no ce aggiṃ paricareyyāsi, pañjaliko ādiccaṃ namasseyyāsi; no ce pañjaliko ādiccaṃ namasseyyāsi, sāyatatiyakaṃ udakaṃ oroheyyāsī’ti. Evaṃ kho, bhante, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapenti; tesāhaṃ soceyyāni rocemī’’ti.
‘‘അഞ്ഞഥാ ഖോ, ചുന്ദ, ബ്രാഹ്മണാ പച്ഛാഭൂമകാ കമണ്ഡലുകാ സേവാലമാലികാ അഗ്ഗിപരിചാരികാ ഉദകോരോഹകാ സോചേയ്യാനി പഞ്ഞപേന്തി, അഞ്ഞഥാ ച പന അരിയസ്സ വിനയേ സോചേയ്യം ഹോതീ’’തി. ‘‘യഥാ കഥം പന, ഭന്തേ, അരിയസ്സ വിനയേ സോചേയ്യം ഹോതി? സാധു മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ തഥാ ധമ്മം ദേസേതു യഥാ അരിയസ്സ വിനയേ സോചേയ്യം ഹോതീ’’തി.
‘‘Aññathā kho, cunda, brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālikā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññapenti, aññathā ca pana ariyassa vinaye soceyyaṃ hotī’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, ariyassa vinaye soceyyaṃ hoti? Sādhu me, bhante, bhagavā tathā dhammaṃ desetu yathā ariyassa vinaye soceyyaṃ hotī’’ti.
‘‘തേന ഹി, ചുന്ദ, സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി; ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ചുന്ദോ കമ്മാരപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –
‘‘Tena hi, cunda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho cundo kammāraputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘തിവിധം ഖോ, ചുന്ദ, കായേന അസോചേയ്യം ഹോതി; ചതുബ്ബിധം വാചായ അസോചേയ്യം ഹോതി; തിവിധം മനസാ അസോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Tividhaṃ kho, cunda, kāyena asoceyyaṃ hoti; catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti; tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ചുന്ദ, തിവിധം കായേന അസോചേയ്യം ഹോതി? ‘‘ഇധ, ചുന്ദ, ഏകച്ചോ പാണാതിപാതീ ഹോതി ലുദ്ദോ ലോഹിതപാണി ഹതപഹതേ നിവിട്ഠോ അദയാപന്നോ സബ്ബപാണഭൂതേസു 11.
‘‘Kathañca, cunda, tividhaṃ kāyena asoceyyaṃ hoti? ‘‘Idha, cunda, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno sabbapāṇabhūtesu 12.
‘‘അദിന്നാദായീ ഹോതി. യം തം പരസ്സ പരവിത്തൂപകരണം ഗാമഗതം വാ അരഞ്ഞഗതം വാ തം അദിന്നം ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദാതാ ഹോതി.
‘‘Adinnādāyī hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.
‘‘കഥഞ്ച , ചുന്ദ, ചതുബ്ബിധം വാചായ അസോചേയ്യം ഹോതി? ഇധ, ചുന്ദ, ഏകച്ചോ മുസാവാദീ ഹോതി. സഭഗ്ഗതോ വാ പരിസഗ്ഗതോ വാ ഞാതിമജ്ഝഗതോ വാ പൂഗമജ്ഝഗതോ വാ രാജകുലമജ്ഝഗതോ വാ അഭിനീതോ സക്ഖിപുട്ഠോ – ‘ഏഹമ്ഭോ പുരിസ, യം ജാനാസി തം വദേഹീ’തി 17, സോ അജാനം വാ ആഹ ‘ജാനാമീ’തി, ജാനം വാ ആഹ ‘ന ജാനാമീ’തി; അപസ്സം വാ ആഹ ‘പസ്സാമീ’തി, പസ്സം വാ ആഹ ‘ന പസ്സാമീ’തി 18. ഇതി അത്തഹേതു വാ പരഹേതു വാ ആമിസകിഞ്ചിക്ഖഹേതു വാ സമ്പജാനമുസാ ഭാസിതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca , cunda, catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco musāvādī hoti. Sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti 19, so ajānaṃ vā āha ‘jānāmī’ti, jānaṃ vā āha ‘na jānāmī’ti; apassaṃ vā āha ‘passāmī’ti, passaṃ vā āha ‘na passāmī’ti 20. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti.
‘‘പിസുണവാചോ ഹോതി. ഇതോ സുത്വാ അമുത്ര അക്ഖാതാ ഇമേസം ഭേദായ, അമുത്ര വാ സുത്വാ ഇമേസം അക്ഖാതാ അമൂസം ഭേദായ. ഇതി സമഗ്ഗാനം വാ ഭേത്താ 21, ഭിന്നാനം വാ അനുപ്പദാതാ, വഗ്ഗാരാമോ വഗ്ഗരതോ വഗ്ഗനന്ദീ വഗ്ഗകരണിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി.
‘‘Pisuṇavāco hoti. Ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā 22, bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘ഫരുസവാചോ ഹോതി. യാ സാ വാചാ അണ്ഡകാ കക്കസാ പരകടുകാ പരാഭിസജ്ജനീ കോധസാമന്താ അസമാധിസംവത്തനികാ, തഥാരൂപിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി.
‘‘Pharusavāco hoti. Yā sā vācā aṇḍakā kakkasā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘സമ്ഫപ്പലാപീ ഹോതി അകാലവാദീ അഭൂതവാദീ അനത്ഥവാദീ അധമ്മവാദീ അവിനയവാദീ; അനിധാനവതിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി അകാലേന അനപദേസം അപരിയന്തവതിം അനത്ഥസംഹിതം. ഏവം ഖോ, ചുന്ദ, ചതുബ്ബിധം വാചായ അസോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Samphappalāpī hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī; anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti akālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasaṃhitaṃ. Evaṃ kho, cunda, catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ചുന്ദ, തിവിധം മനസാ അസോചേയ്യം ഹോതി? ഇധ, ചുന്ദ, ഏകച്ചോ അഭിജ്ഝാലു ഹോതി. യം തം പരസ്സ പരവിത്തൂപകരണം തം അഭിജ്ഝാതാ 23 ഹോതി – ‘അഹോ വത യം പരസ്സ തം മമസ്സാ’തി.
‘‘Kathañca, cunda, tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco abhijjhālu hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ abhijjhātā 24 hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti.
‘‘ബ്യാപന്നചിത്തോ ഹോതി പദുട്ഠമനസങ്കപ്പോ – ‘ഇമേ സത്താ ഹഞ്ഞന്തു വാ ബജ്ഝന്തു വാ ഉച്ഛിജ്ജന്തു വാ വിനസ്സന്തു വാ മാ വാ അഹേസു’ന്തി 25.
‘‘Byāpannacitto hoti paduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā haññantu vā bajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesu’nti 26.
‘‘മിച്ഛാദിട്ഠികോ ഹോതി വിപരീതദസ്സനോ – ‘നത്ഥി ദിന്നം, നത്ഥി യിട്ഠം, നത്ഥി ഹുതം, നത്ഥി സുകടദുക്കടാനം 27 കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ, നത്ഥി അയം ലോകോ, നത്ഥി പരോ ലോകോ, നത്ഥി മാതാ, നത്ഥി പിതാ, നത്ഥി സത്താ ഓപപാതികാ, നത്ഥി ലോകേ സമണബ്രാഹ്മണാ സമ്മഗ്ഗതാ സമ്മാപടിപന്നാ യേ ഇമഞ്ച ലോകം പരഞ്ച ലോകം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേന്തീ’തി. ഏവം ഖോ, ചുന്ദ, മനസാ തിവിധം അസോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Micchādiṭṭhiko hoti viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ 28 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Evaṃ kho, cunda, manasā tividhaṃ asoceyyaṃ hoti.
‘‘ഇമേ ഖോ, ചുന്ദ, ദസ അകുസലകമ്മപഥാ 29. ഇമേഹി ഖോ, ചുന്ദ, ദസഹി അകുസലേഹി കമ്മപഥേഹി സമന്നാഗതോ കാലസ്സേവ ഉട്ഠഹന്തോവ സയനമ്ഹാ പഥവിം ചേപി ആമസതി, അസുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി പഥവിം ആമസതി, അസുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Ime kho, cunda, dasa akusalakammapathā 30. Imehi kho, cunda, dasahi akusalehi kammapathehi samannāgato kālasseva uṭṭhahantova sayanamhā pathaviṃ cepi āmasati, asuciyeva hoti; no cepi pathaviṃ āmasati, asuciyeva hoti.
‘‘അല്ലാനി ചേപി ഗോമയാനി ആമസതി, അസുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി അല്ലാനി ഗോമയാനി ആമസതി, അസുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Allāni cepi gomayāni āmasati, asuciyeva hoti; no cepi allāni gomayāni āmasati, asuciyeva hoti.
‘‘ഹരിതാനി ചേപി തിണാനി ആമസതി, അസുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി ഹരിതാനി തിണാനി ആമസതി, അസുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Haritāni cepi tiṇāni āmasati, asuciyeva hoti; no cepi haritāni tiṇāni āmasati, asuciyeva hoti.
‘‘അഗ്ഗിം ചേപി പരിചരതി, അസുചിയേവ ഹോതി, നോ ചേപി അഗ്ഗിം പരിചരതി, അസുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Aggiṃ cepi paricarati, asuciyeva hoti, no cepi aggiṃ paricarati, asuciyeva hoti.
‘‘പഞ്ജലികോ ചേപി ആദിച്ചം നമസ്സതി, അസുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി പഞ്ജലികോ ആദിച്ചം നമസ്സതി, അസുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Pañjaliko cepi ādiccaṃ namassati, asuciyeva hoti; no cepi pañjaliko ādiccaṃ namassati, asuciyeva hoti.
‘‘സായതതിയകം ചേപി ഉദകം ഓരോഹതി, അസുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി സായതതിയകം ഉദകം ഓരോഹതി, അസുചിയേവ ഹോതി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഇമേ, ചുന്ദ, ദസ അകുസലകമ്മപഥാ അസുചീയേവ 31 ഹോന്തി അസുചികരണാ ച.
‘‘Sāyatatiyakaṃ cepi udakaṃ orohati, asuciyeva hoti; no cepi sāyatatiyakaṃ udakaṃ orohati, asuciyeva hoti. Taṃ kissa hetu? Ime, cunda, dasa akusalakammapathā asucīyeva 32 honti asucikaraṇā ca.
‘‘തിവിധം ഖോ, ചുന്ദ, കായേന സോചേയ്യം ഹോതി; ചതുബ്ബിധം വാചായ സോചേയ്യം ഹോതി; തിവിധം മനസാ സോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Tividhaṃ kho, cunda, kāyena soceyyaṃ hoti; catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti; tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti.
‘‘കഥം , ചുന്ദ, തിവിധം കായേന സോചേയ്യം ഹോതി? ഇധ, ചുന്ദ, ഏകച്ചോ പാണാതിപാതം പഹായ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി നിഹിതദണ്ഡോ നിഹിതസത്ഥോ, ലജ്ജീ ദയാപന്നോ, സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പീ വിഹരതി.
‘‘Kathaṃ , cunda, tividhaṃ kāyena soceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.
‘‘അദിന്നാദാനം പഹായ, അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി. യം തം പരസ്സ പരവിത്തൂപകരണം ഗാമഗതം വാ അരഞ്ഞഗതം വാ, ന തം അദിന്നം 37 ഥേയ്യസങ്ഖാതം ആദാതാ ഹോതി.
‘‘Adinnādānaṃ pahāya, adinnādānā paṭivirato hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā, na taṃ adinnaṃ 38 theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.
‘‘കാമേസുമിച്ഛാചാരം പഹായ, കാമേസുമിച്ഛാചാരാ പടിവിരതോ ഹോതി യാ താ മാതുരക്ഖിതാ പിതുരക്ഖിതാ മാതാപിതുരക്ഖിതാ ഭാതുരക്ഖിതാ ഭഗിനിരക്ഖിതാ ഞാതിരക്ഖിതാ ഗോത്തരക്ഖിതാ ധമ്മരക്ഖിതാ സസാമികാ സപരിദണ്ഡാ അന്തമസോ മാലാഗുളപരിക്ഖിത്താപി, തഥാരൂപാസു ന ചാരിത്തം ആപജ്ജിതാ ഹോതി. ഏവം ഖോ, ചുന്ദ, തിവിധം കായേന സോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Kāmesumicchācāraṃ pahāya, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi, tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti. Evaṃ kho, cunda, tividhaṃ kāyena soceyyaṃ hoti.
‘‘കഥഞ്ച, ചുന്ദ, ചതുബ്ബിധം വാചായ സോചേയ്യം ഹോതി? ഇധ, ചുന്ദ, ഏകച്ചോ മുസാവാദം പഹായ മുസാവാദാ പടിവിരതോ ഹോതി. സഭഗ്ഗതോ വാ പരിസഗ്ഗതോ വാ ഞാതിമജ്ഝഗതോ വാ പൂഗമജ്ഝഗതോ വാ രാജകുലമജ്ഝഗതോ വാ അഭിനീതോ സക്ഖിപുട്ഠോ – ‘ഏഹമ്ഭോ പുരിസ, യം ജാനാസി തം വദേഹീ’തി, സോ അജാനം വാ ആഹ ‘ന ജാനാമീ’തി, ജാനം വാ ആഹ ‘ജാനാമീ’തി, അപസ്സം വാ ആഹ ‘ന പസ്സാമീ’തി, പസ്സം വാ ആഹ ‘പസ്സാമീ’തി. ഇതി അത്തഹേതു വാ പരഹേതു വാ ആമിസകിഞ്ചിക്ഖഹേതു വാ ന സമ്പജാനമുസാ ഭാസിതാ ഹോതി.
‘‘Kathañca, cunda, catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti. Sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti, so ajānaṃ vā āha ‘na jānāmī’ti, jānaṃ vā āha ‘jānāmī’ti, apassaṃ vā āha ‘na passāmī’ti, passaṃ vā āha ‘passāmī’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti.
‘‘പിസുണം വാചം പഹായ, പിസുണായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി – ന ഇതോ സുത്വാ അമുത്ര അക്ഖാതാ ഇമേസം ഭേദായ, ന അമുത്ര വാ സുത്വാ ഇമേസം അക്ഖാതാ അമൂസം ഭേദായ. ഇതി ഭിന്നാനം വാ സന്ധാതാ സഹിതാനം വാ അനുപ്പദാതാ സമഗ്ഗാരാമോ സമഗ്ഗരതോ സമഗ്ഗനന്ദീ സമഗ്ഗകരണിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി.
‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti – na ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, na amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘ഫരുസം വാചം പഹായ, ഫരുസായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി. യാ സാ വാചാ നേലാ കണ്ണസുഖാ പേമനീയാ ഹദയങ്ഗമാ പോരീ ബഹുജനകന്താ ബഹുജനമനാപാ, തഥാരൂപിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി.
‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya, pharusāya vācāya paṭivirato hoti. Yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
‘‘സമ്ഫപ്പലാപം പഹായ, സമ്ഫപ്പലാപാ പടിവിരതോ ഹോതി കാലവാദീ ഭൂതവാദീ അത്ഥവാദീ ധമ്മവാദീ വിനയവാദീ; നിധാനവതിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി കാലേന സാപദേസം പരിയന്തവതിം അത്ഥസംഹിതം. ഏവം ഖോ, ചുന്ദ , ചതുബ്ബിധം വാചായ സോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Samphappalāpaṃ pahāya, samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī; nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Evaṃ kho, cunda , catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti.
‘‘കഥഞ്ച , ചുന്ദ, തിവിധം മനസാ സോചേയ്യം ഹോതി? ഇധ, ചുന്ദ, ഏകച്ചോ അനഭിജ്ഝാലു ഹോതി. യം തം പരസ്സ പരവിത്തൂപകരണം തം അനഭിജ്ഝിതാ ഹോതി – ‘അഹോ വത യം പരസ്സ തം മമസ്സാ’തി.
‘‘Kathañca , cunda, tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti? Idha, cunda, ekacco anabhijjhālu hoti. Yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ anabhijjhitā hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti.
‘‘അബ്യാപന്നചിത്തോ ഹോതി അപ്പദുട്ഠമനസങ്കപ്പോ – ‘ഇമേ സത്താ അവേരാ ഹോന്തു 39 അബ്യാപജ്ജാ, അനീഘാ സുഖീ അത്താനം പരിഹരന്തൂ’തി.
‘‘Abyāpannacitto hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā averā hontu 40 abyāpajjā, anīghā sukhī attānaṃ pariharantū’ti.
‘‘സമ്മാദിട്ഠികോ ഹോതി അവിപരീതദസ്സനോ – ‘അത്ഥി ദിന്നം, അത്ഥി യിട്ഠം, അത്ഥി ഹുതം, അത്ഥി സുകടദുക്കടാനം കമ്മാനം ഫലം വിപാകോ, അത്ഥി അയം ലോകോ, അത്ഥി പരോ ലോകോ, അത്ഥി മാതാ, അത്ഥി പിതാ, അത്ഥി സത്താ ഓപപാതികാ, അത്ഥി ലോകേ സമണബ്രാഹ്മണാ സമ്മഗ്ഗതാ സമ്മാപടിപന്നാ യേ ഇമഞ്ച ലോകം പരഞ്ച ലോകം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേന്തീ’തി. ഏവം ഖോ, ചുന്ദ, തിവിധം മനസാ സോചേയ്യം ഹോതി.
‘‘Sammādiṭṭhiko hoti aviparītadassano – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Evaṃ kho, cunda, tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti.
‘‘ഇമേ ഖോ, ചുന്ദ, ദസ കുസലകമ്മപഥാ. ഇമേഹി ഖോ, ചുന്ദ, ദസഹി കുസലേഹി കമ്മപഥേഹി സമന്നാഗതോ കാലസ്സേവ ഉട്ഠഹന്തോവ സയനമ്ഹാ പഥവിം ചേപി ആമസതി, സുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി പഥവിം ആമസതി, സുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Ime kho, cunda, dasa kusalakammapathā. Imehi kho, cunda, dasahi kusalehi kammapathehi samannāgato kālasseva uṭṭhahantova sayanamhā pathaviṃ cepi āmasati, suciyeva hoti; no cepi pathaviṃ āmasati, suciyeva hoti.
‘‘അല്ലാനി ചേപി ഗോമയാനി ആമസതി, സുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി അല്ലാനി ഗോമയാനി ആമസതി, സുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Allāni cepi gomayāni āmasati, suciyeva hoti; no cepi allāni gomayāni āmasati, suciyeva hoti.
‘‘ഹരിതാനി ചേപി തിണാനി ആമസതി, സുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി ഹരിതാനി തിണാനി ആമസതി, സുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Haritāni cepi tiṇāni āmasati, suciyeva hoti; no cepi haritāni tiṇāni āmasati, suciyeva hoti.
‘‘അഗ്ഗിം ചേപി പരിചരതി, സുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി അഗ്ഗിം പരിചരതി, സുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Aggiṃ cepi paricarati, suciyeva hoti; no cepi aggiṃ paricarati, suciyeva hoti.
‘‘പഞ്ജലികോ ചേപി ആദിച്ചം നമസ്സതി, സുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി പഞ്ജലികോ ആദിച്ചം നമസ്സതി , സുചിയേവ ഹോതി.
‘‘Pañjaliko cepi ādiccaṃ namassati, suciyeva hoti; no cepi pañjaliko ādiccaṃ namassati , suciyeva hoti.
‘‘സായതതിയകം ചേപി ഉദകം ഓരോഹതി, സുചിയേവ ഹോതി; നോ ചേപി സായതതിയകം ഉദകം ഓരോഹതി, സുചിയേവ ഹോതി. തം കിസ്സ ഹേതു? ഇമേ, ചുന്ദ, ദസ കുസലകമ്മപഥാ സുചീയേവ ഹോന്തി സുചികരണാ ച.
‘‘Sāyatatiyakaṃ cepi udakaṃ orohati, suciyeva hoti; no cepi sāyatatiyakaṃ udakaṃ orohati, suciyeva hoti. Taṃ kissa hetu? Ime, cunda, dasa kusalakammapathā sucīyeva honti sucikaraṇā ca.
‘‘ഇമേസം പന, ചുന്ദ, ദസന്നം കുസലാനം കമ്മപഥാനം സമന്നാഗമനഹേതു ദേവാ പഞ്ഞായന്തി, മനുസ്സാ പഞ്ഞായന്തി, യാ വാ പനഞ്ഞാപി കാചി സുഗതിയോ’’തി 41.
‘‘Imesaṃ pana, cunda, dasannaṃ kusalānaṃ kammapathānaṃ samannāgamanahetu devā paññāyanti, manussā paññāyanti, yā vā panaññāpi kāci sugatiyo’’ti 42.
ഏവം വുത്തേ ചുന്ദോ കമ്മാരപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ…പേ॰… ഉപാസകം മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി. ദസമം.
Evaṃ vutte cundo kammāraputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. ചുന്ദസുത്തവണ്ണനാ • 10. Cundasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧-൪൪. ബ്രാഹ്മണപച്ചോരോഹണീസുത്താദിവണ്ണനാ • 1-44. Brāhmaṇapaccorohaṇīsuttādivaṇṇanā