| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੫. ਚੁਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Cundasuttavaṇṇanā
੭੫. ਪਞ੍ਚਮੇ ਮਲ੍ਲੇਸੂਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਜਨਪਦੇ। ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾਤਿ ਗੁਣਮਹਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤੇਹਿ ਮਹਤਾ। ਸੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣવਿਸੇਸਯੋਗੇਨਪਿ ਮਹਾ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਕਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਭਾવਤੋ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਮਹਤ੍ਤੇਨਪਿ ਮਹਾ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਗਣਨਤ੍ਤਾ। ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਆਗਤਾਗਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਸ੍ਸ। ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਸੋ ਕਿਰ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਾਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਭਗવਤੋ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਮ੍ਬવਨੇ ਸਤ੍ਥੁવਸਨਾਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਕੁਟਿਮਣ੍ਡਪਚਙ੍ਕਮਨਾਦਿਕੇ ਚ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਯੁਤ੍ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਪਾવਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬવਨੇ’’ਤਿ।
75. Pañcame mallesūti evaṃnāmake janapade. Mahatā bhikkhusaṅghenāti guṇamahattasaṅkhyāmahattehi mahatā. So hi bhikkhusaṅgho sīlādiguṇavisesayogenapi mahā tattha sabbapacchimakassa sotāpannabhāvato, saṅkhyāmahattenapi mahā aparicchinnagaṇanattā. Āyusaṅkhārossajjanato paṭṭhāya hi āgatāgatā bhikkhū na pakkamiṃsu. Cundassāti evaṃnāmakassa. Kammāraputtassāti suvaṇṇakāraputtassa. So kira aḍḍho mahākuṭumbiko bhagavato paṭhamadassaneneva sotāpanno hutvā attano ambavane satthuvasanānucchavikaṃ gandhakuṭiṃ, bhikkhusaṅghassa ca rattiṭṭhānadivāṭṭhānaupaṭṭhānasālākuṭimaṇḍapacaṅkamanādike ca sampādetvā pākāraparikkhittaṃ dvārakoṭṭhakayuttaṃ vihāraṃ katvā buddhappamukhassa saṅghassa niyyādesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane’’ti.
ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ। ‘‘ਸੂਕਰਮਦ੍ਦવਨ੍ਤਿ ਸੂਕਰਸ੍ਸ ਮੁਦੁਸਿਨਿਦ੍ਧਂ ਪવਤ੍ਤਮਂਸ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸੂਕਰਮਦ੍ਦવਨ੍ਤਿ ਨ ਸੂਕਰਮਂਸਂ, ਸੂਕਰੇਹਿ ਮਦ੍ਦਿਤવਂਸਕਲ਼ੀਰੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ‘‘ਸੂਕਰੇਹਿ ਮਦ੍ਦਿਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਜਾਤਂ ਅਹਿਛਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਸੂਕਰਮਦ੍ਦવਂ ਨਾਮ ਏਕਂ ਰਸਾਯਨ’’ਨ੍ਤਿ ਭਣਿਂਸੁ । ਤਞ੍ਹਿ ਚੁਨ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਗવਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਚਿਰਤਰਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਚਿਰਜੀવਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਅਦਾਸੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Paṭiyādāpetvāti sampādetvā. ‘‘Sūkaramaddavanti sūkarassa mudusiniddhaṃ pavattamaṃsa’’nti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Keci pana ‘‘sūkaramaddavanti na sūkaramaṃsaṃ, sūkarehi madditavaṃsakaḷīro’’ti vadanti. Aññe ‘‘sūkarehi madditappadese jātaṃ ahichattaka’’nti. Apare pana ‘‘sūkaramaddavaṃ nāma ekaṃ rasāyana’’nti bhaṇiṃsu . Tañhi cundo kammāraputto ‘‘ajja bhagavā parinibbāyissatī’’ti sutvā ‘‘appeva nāma naṃ paribhuñjitvā cirataraṃ tiṭṭheyyā’’ti satthu cirajīvitukamyatāya adāsīti vadanti.
ਤੇਨ ਮਂ ਪਰਿવਿਸਾਤਿ ਤੇਨ ਮਮਂ ਭੋਜੇਹਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ? ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ। ਤਞ੍ਚ ਕਾਰਣਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਤੇਨ ਅਭਿਹਟਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰੇਸਂ ਅਪਰਿਭੋਗਾਰਹਤੋ ਚ ਤਥਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸੂਕਰਮਦ੍ਦવੇ ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਦੀਪਪਰਿવਾਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਮਹਾਦੀਪੇਸੁ ਦੇવਤਾ ਓਜਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਸਮ੍ਮਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਪਰੂਪવਾਦਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨਾਹਂ ਤਂ, ਚੁਨ੍ਦ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿ। ਯੇ ਹਿ ਪਰੇ ਉਪવਦੇਯ੍ਯੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਂ ਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਦਾਸਿ, ਆવਾਟੇ ਨਿਖਣਾਪੇਤ੍વਾ વਿਨਾਸੇਸੀ’’ਤਿ, ‘‘ਤੇਸਂ વਚਨੋਕਾਸੋ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰੂਪવਾਦਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿ।
Tena maṃ parivisāti tena mamaṃ bhojehi. Kasmā bhagavā evamāha? Parānuddayatāya. Tañca kāraṇaṃ pāḷiyaṃ vuttameva. Tena abhihaṭabhikkhāya paresaṃ aparibhogārahato ca tathā vattuṃ vaṭṭatīti dassitaṃ hoti. Tasmiṃ kira sūkaramaddave dvisahassadīpaparivāresu catūsu mahādīpesu devatā ojaṃ pakkhipiṃsu. Tasmā taṃ añño koci sammā jīrāpetuṃ na sakkoti, tamatthaṃ pakāsento satthā parūpavādamocanatthaṃ ‘‘nāhaṃ taṃ, cunda, passāmī’’tiādinā sīhanādaṃ nadi. Ye hi pare upavadeyyuṃ ‘‘attanā paribhuttāvasesaṃ neva bhikkhūnaṃ, na aññesaṃ manussānaṃ adāsi, āvāṭe nikhaṇāpetvā vināsesī’’ti, ‘‘tesaṃ vacanokāso mā hotū’’ti parūpavādamocanatthaṃ sīhanādaṃ nadi.
ਤਤ੍ਥ ਸਦੇવਕੇਤਿਆਦੀਸੁ ਸਹ ਦੇવੇਹੀਤਿ ਸਦੇવਕੋ, ਸਹ ਮਾਰੇਨਾਤਿ ਸਮਾਰਕੋ, ਸਹ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ, ਸਹ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹੀਤਿ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਪਜਾਤਤ੍ਤਾ ਪਜਾ, ਸਹ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਹੀਤਿ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ। ਤਤ੍ਥ ਸਦੇવਕવਚਨੇਨ ਪਞ੍ਚਕਾਮਾવਚਰਦੇવਗ੍ਗਹਣਂ, ਸਮਾਰਕવਚਨੇਨ ਛਟ੍ਠਕਾਮਾવਚਰਦੇવਗ੍ਗਹਣਂ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕવਚਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ, ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀવਚਨੇਨ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ ਸਮਿਤਪਾਪਬਾਹਿਤਪਾਪਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ, ਪਜਾવਚਨੇਨ ਸਤ੍ਤਲੋਕਗ੍ਗਹਣਂ, ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸવਚਨੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਦੇવਅવਸੇਸਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣਂ। ਏવਮੇਤ੍ਥ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਓਕਾਸਲੋਕવਸੇਨ, ਦ੍વੀਹਿ ਪਜਾવਸੇਨ ਸਤ੍ਤਲੋਕੋ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਦੇવਕવਚਨੇਨ ਅਰੂਪਾવਚਰਲੋਕੋ ਗਹਿਤੋ, ਸਮਾਰਕવਚਨੇਨ ਛਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕੋ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕવਚਨੇਨ ਰੂਪੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ, ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਚਨੇਨ ਚਤੁਪਰਿਸવਸੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਦੇવੇਹਿ ਸਹ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋ, ਅવਸੇਸਸਤ੍ਤਲੋਕੋ વਾ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Tattha sadevaketiādīsu saha devehīti sadevako, saha mārenāti samārako, saha brahmunāti sabrahmako, saha samaṇabrāhmaṇehīti sassamaṇabrāhmaṇī, pajātattā pajā, saha devamanussehīti sadevamanussā. Tasmiṃ sadevake loke…pe… sadevamanussāya. Tattha sadevakavacanena pañcakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, samārakavacanena chaṭṭhakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, sabrahmakavacanena brahmakāyikādibrahmaggahaṇaṃ, sassamaṇabrāhmaṇīvacanena sāsanassa paccatthikapaccāmittasamaṇabrāhmaṇaggahaṇaṃ samitapāpabāhitapāpasamaṇabrāhmaṇaggahaṇañca, pajāvacanena sattalokaggahaṇaṃ, sadevamanussavacanena sammutidevaavasesamanussaggahaṇaṃ. Evamettha tīhi padehi okāsalokavasena, dvīhi pajāvasena sattaloko gahitoti veditabbo. Aparo nayo – sadevakavacanena arūpāvacaraloko gahito, samārakavacanena chakāmāvacaradevaloko, sabrahmakavacanena rūpī brahmaloko, sassamaṇabrāhmaṇavacanena catuparisavasena sammutidevehi saha manussaloko, avasesasattaloko vā gahitoti veditabbo.
ਭੁਤ੍ਤਾવਿਸ੍ਸਾਤਿ ਭੁਤ੍ਤવਤੋ। ਖਰੋਤਿ ਫਰੁਸੋ। ਆਬਾਧੋਤਿ વਿਸਭਾਗਰੋਗੋ। ਪਬਾਲ਼੍ਹਾਤਿ ਬਲવਤਿਯੋ। ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਮਰਣਨ੍ਤਾ ਮਰਣਸਮੀਪਪਾਪਨਸਮਤ੍ਥਾ। ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਅਧਿવਾਸੇਸੀਤਿ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਅવਿਹਞ੍ਞਮਾਨੋਤਿ વੇਦਨਾਨੁવਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਧਮ੍ਮੋ વਿਯ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋ ਅਦੁਕ੍ਖਿਯਮਾਨੋ વਿਯ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਭਗવਤੋ ਹਿ વੇਲ਼ੁવਗਾਮਕੇਯੇવ ਤਾ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਲੇਨ ਪਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਯਾવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿવਸਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਪਟਿਪਣਾਮਨਤੋ। ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤਾਨਂ વਜਿਰਸਙ੍ਘਾਤਸਮਾਨਕਾਯਾਨਂ ਅਪਰਿਮਿਤਕਾਲਂ ਉਪਚਿਤਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਭવੇ ਸਤਿ ਏવਰੂਪਾ વੇਦਨਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂવੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ, ਤੇਨ વੇਦਨਾ ਖਰਾ વਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਆਯਾਮਾਤਿ ਏਹਿ ਯਾਮ।
Bhuttāvissāti bhuttavato. Kharoti pharuso. Ābādhoti visabhāgarogo. Pabāḷhāti balavatiyo. Māraṇantikāti maraṇantā maraṇasamīpapāpanasamatthā. Sato sampajāno adhivāsesīti satiṃ upaṭṭhitaṃ katvā ñāṇena paricchinditvā adhivāsesi. Avihaññamānoti vedanānuvattanavasena asallakkhitadhammo viya aparāparaṃ parivattanaṃ akaronto apīḷiyamāno adukkhiyamāno viya adhivāsesi. Bhagavato hi veḷuvagāmakeyeva tā vedanā uppannā, samāpattibalena pana vikkhambhitā yāva parinibbānadivasā na uppajjiṃsu divase divase samāpattīhi paṭipaṇāmanato. Taṃ divasaṃ pana parinibbāyitukāmo ‘‘koṭisahassahatthīnaṃ balaṃ dhārentānaṃ vajirasaṅghātasamānakāyānaṃ aparimitakālaṃ upacitapuññasambhārānampi bhave sati evarūpā vedanā pavattanti, kimaṅgaṃ pana aññesa’’nti sattānaṃ saṃvegajananatthaṃ samāpattiṃ na samāpajji, tena vedanā kharā vattiṃsu. Āyāmāti ehi yāma.
ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿਆਦਿਕਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਠਪਿਤਾ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸੂਕਰਮਦ੍ਦવੇਨਾਤਿ ਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਪਾਦਿ, ਨ ਪਨ ਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ। ਯਦਿ ਹਿ ਅਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾ, ਅਤਿਖਰੋ ਅਭવਿਸ੍ਸਾ, ਸਿਨਿਦ੍ਧਭੋਜਨਂ ਪਨ ਭੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਨੁਕਾ વੇਦਨਾ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਨੇવ ਪਦਸਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖਿ। ਏਤੇਨ ਯ੍વਾਯਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸੀਹਨਾਦੋ ਨਦਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਕਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਗਜ੍ਜਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਕਮ੍ਮੇਨ ਪਨ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਯਮਾਨਂ વਿਕਾਰਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਤਾਯ ਉਪਸਮੇਨ੍ਤੋ ਸਰੀਰੇ ਬਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਯੇਨ ਯਥਾ વਕ੍ਖਮਾਨਂ ਤਿવਿਧਂ ਪਯੋਜਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਤਂ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਤਂ, ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਪਨ વੇਦਨਾਨਂ ਅવਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਪਾਕਟਂ ਅਹੋਸੀਤਿ। વਿਰਿਚ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪવਤ੍ਤਲੋਹਿਤવਿਰੇਚਨੋવ ਸਮਾਨੋ। ਅવੋਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ ਏવਮਾਹ।
Cundassa bhattaṃ bhuñjitvātiādikā aparabhāge dhammasaṅgāhakehi ṭhapitā gāthā. Tattha bhuttassa ca sūkaramaddavenāti bhuttassa udapādi, na pana bhuttapaccayā. Yadi hi abhuttassa uppajjissā, atikharo abhavissā, siniddhabhojanaṃ pana bhuttattā tanukā vedanā ahosi, teneva padasā gantuṃ asakkhi. Etena yvāyaṃ ‘‘yassa taṃ paribhuttaṃ sammā pariṇāmaṃ gaccheyya aññatra tathāgatassā’’ti sīhanādo nadito, tassa sātthakatā dassitā. Buddhānañhi aṭṭhāne gajjitaṃ nāma natthi. Yasmā taṃ paribhuttaṃ bhagavato na kiñci vikāraṃ uppādesi, kammena pana laddhokāsena uppādiyamānaṃ vikāraṃ appamattatāya upasamento sarīre balaṃ uppādesi, yena yathā vakkhamānaṃ tividhaṃ payojanaṃ sampādesi, tasmā sammadeva taṃ pariṇāmaṃ gataṃ, māraṇantikattā pana vedanānaṃ aviññātaṃ apākaṭaṃ ahosīti. Viriccamānoti abhiṇhaṃ pavattalohitavirecanova samāno. Avocāti attanā icchitaṭṭhāne parinibbānatthāya evamāha.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਏવਂ ਰੋਗੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਕਿਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤੁਨ੍ਤਿ? ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤੁਂ ਨਾਮ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਏવਂ ਪਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ਮਯਿ ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਗਤੇ ਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੪੧) ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਯ ਯਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਅਨੁਭવਿਤਬ੍ਬਸਦਿਸਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਮਯਾ ਅਨੁਭੂਤਾ, ਤਂ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਣવਾਰੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਹੂ ਜਨਾ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੁਭਦ੍ਦੋਪਿ ਕਤ੍ਥ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਮਯਿ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਸਾવਕੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਧਾਤੁਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਹਾਕਲਹੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਲੋਹਿਤਂ ਨਦੀ વਿਯ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਂ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਦੋਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ વਿવਾਦਂ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ਧਾਤੁਯੋ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਮਹਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ।
Kasmā pana bhagavā evaṃ roge uppanne kusināraṃ agamāsi, kiṃ aññattha na sakkā parinibbāyitunti? Parinibbāyituṃ nāma na katthaci na sakkā, evaṃ pana cintesi – mayi kusināraṃ gate mahāsudassanasuttadesanāya (dī. ni. 2.241) aṭṭhuppatti bhavissati, tāya yā devaloke anubhavitabbasadisā sampatti manussaloke mayā anubhūtā, taṃ dvīhi bhāṇavārehi paṭimaṇḍetvā desessāmi, taṃ sutvā bahū janā kusalaṃ kattabbaṃ maññissanti. Subhaddopi kattha maṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā vissajjanapariyosāne saraṇesu patiṭṭhāya pabbajitvā laddhūpasampado kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā mayi dharanteyeva arahattaṃ patvā pacchimasāvako nāma bhavissati. Aññattha mayi parinibbute dhātunimittaṃ mahākalaho bhavissati, lohitaṃ nadī viya sandissati. Kusinārāyaṃ pana parinibbute doṇabrāhmaṇo taṃ vivādaṃ vūpasametvā dhātuyo vibhajitvā dassatīti imāni tīṇi kāraṇāni passanto bhagavā mahatā ussāhena kusināraṃ agamāsi.
ਇਙ੍ਘਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਕਿਲਨ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਮਿ। ਤੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવੇਦਨਾਨਂ ਬਲવਭਾવਂ ਏવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਭਗવਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਤਦਾ ਪਦਸਾ ਅਗਮਾਸਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਨ ਯਥਾ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਥਾ વੇਦਨਾ ਤਿਖਿਣਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ વਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
Iṅghāti codanatthe nipāto. Kilantosmīti parissanto asmi. Tena yathāvuttavedanānaṃ balavabhāvaṃ eva dasseti. Bhagavā hi attano ānubhāvena tadā padasā agamāsi, aññesaṃ pana yathā paduddhārampi kātuṃ na sakkā, tathā vedanā tikhiṇā kharā kaṭukā vattiṃsu. Tenevāha ‘‘nisīdissāmī’’ti.
ਇਦਾਨੀਤਿ ਅਧੁਨਾ। ਲੁਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਮਦ੍ਦਿਤਂ વਿਯ ਆਕੁਲਂ। ਆવਿਲਨ੍ਤਿ ਆਲੁਲਂ। ਅਚ੍ਛੋਦਕਾਤਿ ਤਨੁਪਸਨ੍ਨਸਲਿਲਾ। ਸਾਤੋਦਕਾਤਿ ਮਧੁਰਤੋਯਾ। ਸੀਤੋਦਕਾਤਿ ਸੀਤਲਜਲਾ। ਸੇਤੋਦਕਾਤਿ ਨਿਕ੍ਕਦ੍ਦਮਾ । ਉਦਕਞ੍ਹਿ ਸਭਾવਤੋ ਸੇਤવਣ੍ਣਂ, ਭੂਮਿવਸੇਨ ਕਦ੍ਦਮਾવਿਲਤਾਯ ਚ ਅਞ੍ਞਾਦਿਸਂ ਹੋਤਿ, ਕਕੁਧਾਪਿ ਨਦੀ વਿਮਲવਾਲਿਕਾ ਸਮੋਕਿਣ੍ਣਾ ਸੇਤવਣ੍ਣਾ ਸਨ੍ਦਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੇਤੋਦਕਾ’’ਤਿ। ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਤਿਤ੍ਥਾ। ਰਮਣੀਯਾਤਿ ਮਨੋਹਰਭੂਮਿਭਾਗਤਾਯ ਰਮਿਤਬ੍ਬਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਉਦਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਮਨੋਰਮਾ।
Idānīti adhunā. Luḷitanti madditaṃ viya ākulaṃ. Āvilanti ālulaṃ. Acchodakāti tanupasannasalilā. Sātodakāti madhuratoyā. Sītodakāti sītalajalā. Setodakāti nikkaddamā . Udakañhi sabhāvato setavaṇṇaṃ, bhūmivasena kaddamāvilatāya ca aññādisaṃ hoti, kakudhāpi nadī vimalavālikā samokiṇṇā setavaṇṇā sandati. Tena vuttaṃ ‘‘setodakā’’ti. Supatitthāti sundaratitthā. Ramaṇīyāti manoharabhūmibhāgatāya ramitabbā yathāvuttaudakasampattiyā ca manoramā.
ਕਿਲਨ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਚੁਨ੍ਦਕ, ਨਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਿ –
Kilantosmi cundaka, nipajjissāmīti tathāgatassa hi –
‘‘ਕਾਲ਼ਾવਕਞ੍ਚ ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯਂ, ਪਣ੍ਡਰਂ ਤਮ੍ਬਪਿਙ੍ਗਲਂ।
‘‘Kāḷāvakañca gaṅgeyyaṃ, paṇḍaraṃ tambapiṅgalaṃ;
ਗਨ੍ਧਮਙ੍ਗਲਹੇਮਞ੍ਚ, ਉਪੋਸਥਛਦ੍ਦਨ੍ਤਿਮੇ ਦਸਾ’’ਤਿ॥ –
Gandhamaṅgalahemañca, uposathachaddantime dasā’’ti. –
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਸਸੁ ਹਤ੍ਥਿਕੁਲੇਸੁ ਕਾਲ਼ਾવਕਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਕਤਿਹਤ੍ਥੀਨਂ ਬਲਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਦਸਗੁਣਿਤਾਯ ਗਣਨਾਯ ਪਕਤਿਹਤ੍ਥੀਨਂ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਬਲਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸਰੀਰਬਲਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਗવਾਰੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਉਦਕਂ વਿਯ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਤਂ। ਪਾવਾਯ ਤਿਗਾવੁਤੇ ਕੁਸਿਨਾਰਾ। ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸੂਰਿਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨવੇਲਾਯ ਭਗવਾ ਕੁਸਿਨਾਰਂ ਪਾਪੁਣੀਤਿ ਏવਂ ‘‘ਰੋਗੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਂવੇਗਕਰਂ વਾਚਂ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਲਨ੍ਤੋਸ੍ਮਿ, ਚੁਨ੍ਦਕ, ਨਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ।
Evaṃ vuttesu dasasu hatthikulesu kāḷāvakasaṅkhātānaṃ yaṃ dasannaṃ pakatihatthīnaṃ balaṃ, taṃ ekassa gaṅgeyyassāti evaṃ dasaguṇitāya gaṇanāya pakatihatthīnaṃ koṭisahassabalappamāṇaṃ sarīrabalaṃ. Taṃ sabbampi tasmiṃ divase pacchābhattato paṭṭhāya caṅgavāre pakkhittaudakaṃ viya parikkhayaṃ gataṃ. Pāvāya tigāvute kusinārā. Etasmiṃ antare pañcavīsatiyā ṭhānesu nisīditvā mahantaṃ ussāhaṃ katvā āgacchanto sūriyatthaṅgamanavelāya bhagavā kusināraṃ pāpuṇīti evaṃ ‘‘rogo nāma sabbaṃ ārogyaṃ maddanto āgacchatī’’ti imamatthaṃ dassento sadevakassa lokassa saṃvegakaraṃ vācaṃ bhāsanto ‘‘kilantosmi, cundaka, nipajjissāmī’’ti āha.
ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਭੋਗੀਸੇਯ੍ਯਾ ਪੇਤਸੇਯ੍ਯਾ ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸੇਯ੍ਯਾ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਮਭੋਗੀ વਾਮੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੪੬) ਅਯਂ ਕਾਮਭੋਗੀਸੇਯ੍ਯਾ। ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੇਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਾ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੪੬) ਅਯਂ ਪੇਤਸੇਯ੍ਯਾ। ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾ। ‘‘ਸੀਹੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਗਰਾਜਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੪੬) ਅਯਂ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਇਰਿਯਾਪਥਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸੀ’’ਤਿ। ਪਾਦੇ ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ વਾਮਪਾਦਂ। ਅਚ੍ਚਾਧਾਯਾਤਿ ਅਤਿਆਧਾਯ, ਗੋਪ੍ਫਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਗੋਪ੍ਫਕੇਨ ਹਿ ਗੋਪ੍ਫਕੇ, ਜਾਣੁਨਾ ਜਾਣੁਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਿਯਮਾਨੇ ਅਭਿਣ੍ਹਂ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ , ਸੇਯ੍ਯਾ ਫਾਸੁਕਾ ਨ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਏવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਪਿਤੇ વੇਦਨਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਫਾਸੁਕਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
Sīhaseyyanti ettha kāmabhogīseyyā petaseyyā tathāgataseyyā sīhaseyyāti catasso seyyā. Tattha ‘‘yebhuyyena, bhikkhave, kāmabhogī vāmena passena seyyaṃ kappentī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ kāmabhogīseyyā. ‘‘Yebhuyyena , bhikkhave, petā uttānā sentī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ petaseyyā. Catutthajjhānaṃ tathāgataseyyā. ‘‘Sīho, bhikkhave, migarājā dakkhiṇena passena seyyaṃ kappetī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ sīhaseyyā. Ayañhi tejussadairiyāpathattā uttamaseyyā nāma. Tena vuttaṃ – ‘‘dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesī’’ti. Pāde pādanti dakkhiṇapāde vāmapādaṃ. Accādhāyāti atiādhāya, gopphakaṃ atikkamma ṭhapetvā. Gopphakena hi gopphake, jāṇunā jāṇumhi saṅghaṭṭiyamāne abhiṇhaṃ vedanā uppajjanti , seyyā phāsukā na hoti. Yathā pana na saṅghaṭṭeti, evaṃ atikkamma ṭhapite vedanā nuppajjanti, seyyā phāsukā hoti. Tasmā evaṃ nipajji.
ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਠਪਿਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਨਦਿਕਨ੍ਤਿ ਨਦਿਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਮੋਧ ਲੋਕੇਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਮੋ ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ। ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਚ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਚੁਦਤਾਰੀਤਿ ਗਤ੍ਤਾਨਂ ਸੀਤਿਕਰਣવਸੇਨ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਚ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਚ ਨਦਿਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਭਗવਤਿ ਨ੍ਹਾਯਨ੍ਤੇ ਅਨ੍ਤੋਨਦਿਯਂ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾ, ਉਦਕਂ, ਉਭੋਸੁ ਤੀਰੇਸੁ વਨਸਣ੍ਡੋ, ਸਬ੍ਬੋ ਚ ਸੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਰਕ੍ਖਤੋਤਿ ਗੁਣવਿਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਗਰੁਭਾવਤੋ ਸਦੇવਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਪੂਜਾਸਮ੍ਮਾਨવਸੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਗਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ। ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ વੇਦਨਾਨਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਆਸਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਸਾਸਨਤੋ ਸਤ੍ਥਾ। ਪવਤ੍ਤਾ ਭਗવਾ ਇਧ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਭਾਗ੍ਯવਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਭਗવਾ ਇਧ ਸੀਲਾਦਿਸਾਸਨਧਮ੍ਮੇ ਪવਤ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮੇ વਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤੇਤਾ। ਅਮ੍ਬવਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏવ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਅਮ੍ਬવਨਂ। ਆਮਨ੍ਤਯਿ ਚੁਨ੍ਦਕਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਖਣੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਉਦਕਸਾਟਿਕਂ ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਓਹੀਯਿ, ਚੁਨ੍ਦਕਤ੍ਥੇਰੋ ਸਮੀਪੇ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਭਗવਾ ਆਮਨ੍ਤਯਿ। ਪਮੁਖੇ ਨਿਸੀਦੀਤਿ વਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਪੁਰਤੋ ਨਿਸੀਦਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਆਣਾਪੇਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਏવਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ।
Gantvāna buddhoti imā gāthā aparabhāge dhammasaṅgāhakehi ṭhapitā. Tattha nadikanti nadiṃ. Appaṭimodha loketi appaṭimo idha imasmiṃ sadevake loke. Nhatvā ca pivitvā cudatārīti gattānaṃ sītikaraṇavasena nhatvā ca pānīyaṃ pivitvā ca nadito uttari. Tadā kira bhagavati nhāyante antonadiyaṃ macchakacchapā, udakaṃ, ubhosu tīresu vanasaṇḍo, sabbo ca so bhūmibhāgoti sabbaṃ suvaṇṇavaṇṇameva ahosi. Purakkhatoti guṇavisiṭṭhasattuttamagarubhāvato sadevakena lokena pūjāsammānavasena purakkhato. Bhikkhugaṇassa majjheti bhikkhusaṅghassa majjhe. Tadā bhikkhū bhagavato vedanānaṃ adhimattabhāvaṃ viditvā āsannā hutvā samantato parivāretvāva gacchanti. Satthāti diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi sattānaṃ anusāsanato satthā. Pavattā bhagavā idhadhammeti bhāgyavantatādīhi bhagavā idha sīlādisāsanadhamme pavattā, dhamme vā caturāsītidhammakkhandhasahassāni pavattā pavattetā. Ambavananti tassā eva nadiyā tīre ambavanaṃ. Āmantayi cundakanti tasmiṃ kira khaṇe āyasmā ānando udakasāṭikaṃ pīḷento ohīyi, cundakatthero samīpe ahosi. Tasmā taṃ bhagavā āmantayi. Pamukhe nisīdīti vattasīsena satthu purato nisīdi ‘‘kiṃ nu kho satthā āṇāpetī’’ti. Ettāvatā dhammabhaṇḍāgāriko anuppatto. Evaṃ anuppattaṃ atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi.
ਉਪਦਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕੋ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਸਿਯਾ ਅਪਿ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅਲਾਭਾਤਿ ਯੇ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤਾਨਂ ਦਾਨਾਨਿਸਂਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਲਾਭਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਲਾਭਾ। ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞવਿਸੇਸੇਨ ਲਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਂ। ਯਸ੍ਸ ਤੇਤਿ ਯਸ੍ਸ ਤવ। ਉਤ੍ਤਣ੍ਡੁਲਂ વਾ ਅਤਿਕਿਲਿਨ੍ਨਂ વਾ ਕੋ ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੀਦਿਸਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਦ੍ਧਾ ਤੇਨ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਲਾਭਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਦਾਨਾਨਿਸਂਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਲਾਭਾ। ਸੁਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਸੁਲਦ੍ਧਂ। ਸਮ੍ਮੁਖਾਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਤੋ, ਨ ਅਨੁਸ੍ਸવੇਨ ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਮੇ ਏਤਂ ਮਯਾ ਏਤਂ। ਦ੍વੇਮੇਤਿ ਦ੍વੇ ਇਮੇ। ਸਮਸਮਫਲਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਮਾਨਫਲਾ।
Upadaheyyāti uppādeyya, vippaṭisārassa uppādako koci puriso siyā api bhaveyya. Alābhāti ye aññesaṃ dānaṃ dadantānaṃ dānānisaṃsasaṅkhātā lābhā honti, te alābhā. Dulladdhanti puññavisesena laddhampi manussattaṃ dulladdhaṃ. Yassa teti yassa tava. Uttaṇḍulaṃ vā atikilinnaṃ vā ko taṃ jānāti, kīdisampi pacchimaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā tathāgato parinibbuto, addhā tena yaṃ vā taṃ vā dinnaṃ bhavissatīti. Lābhāti diṭṭhadhammikasamparāyikā dānānisaṃsasaṅkhātā lābhā. Suladdhanti tuyhaṃ manussattaṃ suladdhaṃ. Sammukhāti sammukhato, na anussavena na paramparāyāti attho. Metanti me etaṃ mayā etaṃ. Dvemeti dve ime. Samasamaphalāti sabbākārena samānaphalā.
ਨਨੁ ਚ ਯਂ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਾਲੇ ਦਾਨਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਖੀਣਾਸવਕਾਲੇ, ਕਸ੍ਮਾ ਏਤਾਨਿ ਸਮਫਲਾਨੀਤਿ? ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਤਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਤਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸਮਤਾਯ ਚ। ਭਗવਾ ਹਿ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਚੁਨ੍ਦੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਤਾਯਪਿ ਸਮਫਲਾਨਿ। ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਦਿવਸੇ ਚ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਚਤੁવੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿવਸੇਪਿ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਏવਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਤਾਯਪਿ ਸਮਫਲਾਨਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –
Nanu ca yaṃ sujātāya dinnaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā tathāgato abhisambuddho, taṃ kilesānaṃ appahīnakāle dānaṃ, idaṃ pana cundassa dānaṃ khīṇāsavakāle, kasmā etāni samaphalānīti? Parinibbānasamatāya samāpattisamatāya anussaraṇasamatāya ca. Bhagavā hi sujātāya dinnaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā saupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto, cundena dinnaṃ bhuñjitvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutoti evaṃ parinibbānasamatāyapi samaphalāni. Abhisambujjhanadivase ca aggamaggassa hetubhūtā catuvīsatikoṭisatasahassasaṅkhā samāpattiyo samāpajji, parinibbānadivasepi sabbā tā samāpajji. Evaṃ samāpattisamatāyapi samaphalāni. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ਯਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਕੁਸਲਾਭਿਸਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦਿ। –
‘‘Yassa cetaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā anuttaraṃ appamāṇaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati, appamāṇo tassa puññābhisando kusalābhisando’’tiādi. –
ਸੁਜਾਤਾ ਚ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਸ੍ਸੋਸਿ ‘‘ਨ ਕਿਰ ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਿਰੇਸ, ਤਂ ਕਿਰ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਤੇਨ ਯਾਪਨਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਲਾਭਾ વਤ ਮੇ’’ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿਯਾ ਬਲવਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸਪਿ ਅਪਰਭਾਗੇ ‘‘ਅવਸਾਨਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਕਿਰ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਧਮ੍ਮਸੀਸਂ ਕਿਰ ਮਯਾ ਗਹਿਤਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਰ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚਿਰਕਾਲਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਲਾਭਾ વਤ ਮੇ’’ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੋ ਬਲવਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਏવਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸਮਤਾਯਪਿ ਸਮਫਲਾਨਿ ਦ੍વੇਪਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਦਾਨਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
Sujātā ca aparabhāge assosi ‘‘na kira sā rukkhadevatā, bodhisatto kiresa, taṃ kira piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, sattasattāhaṃ kirassa tena yāpanā ahosī’’ti. Tassā idaṃ sutvā ‘‘lābhā vata me’’ti anussarantiyā balavapītisomanassaṃ udapādi. Cundassapi aparabhāge ‘‘avasānapiṇḍapāto kira mayā dinno, dhammasīsaṃ kira mayā gahitaṃ, mayhaṃ kira piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā satthā attanā cirakālābhipatthitāya anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto’’ti sutvā ‘‘lābhā vata me’’ti anussarato balavapītisomanassaṃ udapādi. Evaṃ anussaraṇasamatāyapi samaphalāni dvepi piṇḍapātadānānīti veditabbāni.
ਆਯੁਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਨ੍ਤਿ ਦੀਘਾਯੁਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ। ਉਪਚਿਤਨ੍ਤਿ ਪਸੁਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ। ਯਸਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਾਰਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ। ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ।
Āyusaṃvattanikanti dīghāyukasaṃvattanikaṃ. Upacitanti pasutaṃ uppāditaṃ. Yasasaṃvattanikanti parivārasaṃvattanikaṃ. Ādhipateyyasaṃvattanikanti seṭṭhabhāvasaṃvattanikaṃ.
ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਦਾਨਸ੍ਸ ਮਹਪ੍ਫਲਤਞ੍ਚੇવ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾવਂ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ dānassa mahapphalatañceva sīlādiguṇehi attano ca anuttaradakkhiṇeyyabhāvaṃ anupādāparinibbānañcāti tividhampi atthaṃ sabbākārato viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਤ੍ਥ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚੀਯਤਿ, ਮਹਪ੍ਫਲਤਰਞ੍ਚ ਮਹਾਨਿਸਂਸਤਰਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਚੇਤਨਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਭਾવੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਾਦਿવਸੇਨ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਭਿવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਂਯਮਤੋਤਿ ਸੀਲਸਂਯਮੇਨ ਸਂਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧવੇਰਂ ਨ ਪવਡ੍ਢਤਿ, ਅਦੋਸਪਧਾਨਤ੍ਤਾ વਾ ਅਧਿਸੀਲਸ੍ਸ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਯਂਮਨ੍ਤੋ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਖਨ੍ਤਿਬਹੁਲਤਾਯ ਕੇਨਚਿ વੇਰਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਕੁਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਯੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਸਂਯਮਤੋ ਸਂਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਂਯਮਹੇਤੁ વਾ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲੋ ਪਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦਂ ਝਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਂ ਲਾਮਕਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਅਕੁਸਲਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਜਹਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ। ਸੋ ਤਮੇવ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਖਯવਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨવਸੇਸਂ ਪਾਪਕਂ ਲਾਮਕਂ ਅਕੁਸਲਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਜਹਾਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਸੋ ਏવਂ ਪਾਪਕਂ ਪਜਹਿਤ੍વਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯਾ ਅਨવਸੇਸਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਖਨ੍ਧਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਚ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਭਗવਾ ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਦਕ੍ਖਿਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੀਤਿવੇਗવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Tattha dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti dānaṃ dentassa cittasampattiyā ca dakkhiṇeyyasampattiyā ca dānamayaṃ puññaṃ upacīyati, mahapphalatarañca mahānisaṃsatarañca hotīti attho. Atha vā dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti deyyadhammaṃ pariccajanto pariccāgacetanāya bahulīkatāya anukkamena sabbattha anāpattibahulo suvisuddhasīlaṃ rakkhitvā samathavipassanañca bhāvetuṃ sakkotīti tassa dānādivasena tividhampi puññaṃ abhivaḍḍhatīti evamettha attho veditabbo. Saṃyamatoti sīlasaṃyamena saṃyamantassa, saṃvare ṭhitassāti attho. Veraṃ na cīyatīti pañcavidhaveraṃ na pavaḍḍhati, adosapadhānattā vā adhisīlassa kāyavācācittehi sayaṃmanto suvisuddhasīlo khantibahulatāya kenaci veraṃ na karoti, kuto tassa upacayo. Tasmā tassa saṃyamato saṃyamantassa, saṃyamahetu vā veraṃ na cīyati. Kusalo ca jahāti pāpakanti kusalo pana ñāṇasampanno suvisuddhasīle patiṭṭhito aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu attano anurūpaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā upacārappanābhedaṃ jhānaṃ sampādento pāpakaṃ lāmakaṃ kāmacchandādiakusalaṃ vikkhambhanavasena jahāti pariccajati. So tameva jhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāresu khayavayaṃ paṭṭhapetvā vipassanāya kammaṃ karonto vipassanaṃ ussukkāpetvā ariyamaggena anavasesaṃ pāpakaṃ lāmakaṃ akusalaṃ samucchedavasena jahāti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti so evaṃ pāpakaṃ pajahitvā rāgādīnaṃ khayā anavasesakilesanibbānena, tato paraṃ khandhanibbānena ca nibbuto hotīti evaṃ bhagavā cundassa ca dakkhiṇasampattiṃ, attano ca dakkhiṇeyyasampattiṃ nissāya pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānesi.
ਪਞ੍ਚਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੫. ਚੁਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Cundasuttaṃ
