| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
१०. चुन्दत्थेरअपदानवण्णना
10. Cundattheraapadānavaṇṇanā
सिद्धत्थस्स भगवतोतिआदिकं आयस्मतो चुन्दत्थेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कतपुञ्ञसम्भारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो सिद्धत्थस्स भगवतो काले विभवसम्पन्ने कुले निब्बत्तो विञ्ञुतं पत्वा सत्थरि पसीदित्वा सत्तरतनमयं सुवण्णग्घियं कारेत्वा सुमनपुप्फेहि छादेत्वा भगवन्तं पूजेसि। तानि पुप्फानि आकासं समुग्गन्त्वा वितानाकारेन अट्ठंसु। अथ नं भगवा ‘‘अनागते गोतमस्स नाम भगवतो सासने चुन्दो नाम सावको भविस्सती’’ति ब्याकासि। सो तेन पुञ्ञकम्मेन ततो चुतो देवलोके उपपन्नो कमेन छसु कामावचरदेवेसु सुखं अनुभवित्वा मनुस्सेसु चक्कवत्तिआदिसम्पत्तियो च अनुभवित्वा इमस्मिं बुद्धुप्पादे ब्राह्मणकुले रूपसारिया पुत्तो सारिपुत्तत्थेरस्स कनिट्ठो हुत्वा निब्बत्ति। तस्स विञ्ञुतं पत्तस्स आरोहपरिणाहरूपवयानं सुन्दरताय सकारस्स चकारं कत्वा चुन्दोति नामं करिंसु। सो वयप्पत्तो घरावासे आदीनवं पब्बज्जाय च आनिसंसं दिस्वा भातुत्थेरस्स सन्तिके पब्बजित्वा विपस्सनं वड्ढेत्वा नचिरस्सेव अरहत्तं पापुणि।
Siddhatthassabhagavatotiādikaṃ āyasmato cundattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katapuññasambhāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle vibhavasampanne kule nibbatto viññutaṃ patvā satthari pasīditvā sattaratanamayaṃ suvaṇṇagghiyaṃ kāretvā sumanapupphehi chādetvā bhagavantaṃ pūjesi. Tāni pupphāni ākāsaṃ samuggantvā vitānākārena aṭṭhaṃsu. Atha naṃ bhagavā ‘‘anāgate gotamassa nāma bhagavato sāsane cundo nāma sāvako bhavissatī’’ti byākāsi. So tena puññakammena tato cuto devaloke upapanno kamena chasu kāmāvacaradevesu sukhaṃ anubhavitvā manussesu cakkavattiādisampattiyo ca anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde brāhmaṇakule rūpasāriyā putto sāriputtattherassa kaniṭṭho hutvā nibbatti. Tassa viññutaṃ pattassa ārohapariṇāharūpavayānaṃ sundaratāya sakārassa cakāraṃ katvā cundoti nāmaṃ kariṃsu. So vayappatto gharāvāse ādīnavaṃ pabbajjāya ca ānisaṃsaṃ disvā bhātuttherassa santike pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
१२५. सो पत्तअरहत्तफलो एकदिवसं अत्तनो पुब्बकम्मं सरित्वा सोमनस्सजातो पुब्बचरितापदानं पकासेन्तो सिद्धत्थस्स भगवतोतिआदिमाह। तं हेट्ठा वुत्तत्थमेव। अग्घियन्तिआदयोपि उत्तानत्थायेव।
125. So pattaarahattaphalo ekadivasaṃ attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento siddhatthassa bhagavatotiādimāha. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva. Agghiyantiādayopi uttānatthāyeva.
१२८. वितिण्णकङ्खो सम्बुद्धोति विसेसेन मग्गाधिगमेन विचिकिच्छाय खेपितत्ता वितिण्णकङ्खो असंसयो सम्बुद्धो। तिण्णोघेहि पुरक्खतोति कामोघादीनं चतुन्नं ओघानं तिण्णत्ता अतिक्कन्तत्ता ओघतिण्णेहि खीणासवेहि पुरक्खतो परिवारितोति अत्थो। ब्याकरणगाथा उत्तानत्थायेव।
128.Vitiṇṇakaṅkho sambuddhoti visesena maggādhigamena vicikicchāya khepitattā vitiṇṇakaṅkho asaṃsayo sambuddho. Tiṇṇoghehi purakkhatoti kāmoghādīnaṃ catunnaṃ oghānaṃ tiṇṇattā atikkantattā oghatiṇṇehi khīṇāsavehi purakkhato parivāritoti attho. Byākaraṇagāthā uttānatthāyeva.
१३९. उपट्ठहिं महावीरन्ति उत्तमत्थस्स निब्बानस्स पत्तिया पापुणनत्थाय कप्पसतसहस्साधिकेसु चतुरासङ्ख्येय्येसु कप्पेसु पारमियो पूरेन्तेन कतवीरियत्ता महावीरं बुद्धं उपट्ठहिं उपट्ठानं अकासिन्ति अत्थो। अञ्ञे च पेसले बहूति न केवलमेव बुद्धं उपट्ठहिं, पेसले पियसीले सीलवन्ते अञ्ञे च बहुअग्गप्पत्ते सावके, मे मय्हं भातरं सारिपुत्तत्थेरञ्च उपट्ठहिन्ति सम्बन्धो।
139.Upaṭṭhahiṃ mahāvīranti uttamatthassa nibbānassa pattiyā pāpuṇanatthāya kappasatasahassādhikesu caturāsaṅkhyeyyesu kappesu pāramiyo pūrentena katavīriyattā mahāvīraṃ buddhaṃ upaṭṭhahiṃ upaṭṭhānaṃ akāsinti attho. Aññe ca pesale bahūti na kevalameva buddhaṃ upaṭṭhahiṃ, pesale piyasīle sīlavante aññe ca bahuaggappatte sāvake, me mayhaṃ bhātaraṃ sāriputtattherañca upaṭṭhahinti sambandho.
१४०. भातरं मे उपट्ठहित्वाति मय्हं भातरं उपट्ठहित्वा वत्तपटिवत्तं कत्वा तस्स परिनिब्बुतकाले भगवतो पठमं परिनिब्बुतत्ता तस्स धातुयो गहेत्वा पत्तम्हि ओकिरित्वा लोकजेट्ठस्स नरानं आसभस्स बुद्धस्स उपनामेसिं अदासिन्ति अत्थो।
140.Bhātaraṃme upaṭṭhahitvāti mayhaṃ bhātaraṃ upaṭṭhahitvā vattapaṭivattaṃ katvā tassa parinibbutakāle bhagavato paṭhamaṃ parinibbutattā tassa dhātuyo gahetvā pattamhi okiritvā lokajeṭṭhassa narānaṃ āsabhassa buddhassa upanāmesiṃ adāsinti attho.
१४१. उभो हत्थेहि पग्गय्हाति तं महा दिन्नं धातुं सो भगवा अत्तनो उभोहि हत्थेहि पकारेन गहेत्वा तं धातुं संसुट्ठु दस्सयन्तो अग्गसावकं सारिपुत्तत्थेरं कित्तयि पकासेसीति अत्थो। सेसं उत्तानत्थमेवाति।
141.Ubho hatthehi paggayhāti taṃ mahā dinnaṃ dhātuṃ so bhagavā attano ubhohi hatthehi pakārena gahetvā taṃ dhātuṃ saṃsuṭṭhu dassayanto aggasāvakaṃ sāriputtattheraṃ kittayi pakāsesīti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
चुन्दत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Cundattheraapadānavaṇṇanā samattā.
पञ्चमवग्गवण्णना समत्ता।
Pañcamavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / १०. चुन्दत्थेरअपदानं • 10. Cundattheraapadānaṃ
