| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๑๐. จุนฺทเตฺถรอปทานวณฺณนา
10. Cundattheraapadānavaṇṇanā
สิทฺธตฺถสฺส ภควโตติอาทิกํ อายสฺมโต จุนฺทเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตปุญฺญสมฺภาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล วิภวสมฺปเนฺน กุเล นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปตฺวา สตฺถริ ปสีทิตฺวา สตฺตรตนมยํ สุวณฺณคฺฆิยํ กาเรตฺวา สุมนปุเปฺผหิ ฉาเทตฺวา ภควนฺตํ ปูเชสิฯ ตานิ ปุปฺผานิ อากาสํ สมุคฺคนฺตฺวา วิตานากาเรน อฎฺฐํสุฯ อถ นํ ภควา ‘‘อนาคเต โคตมสฺส นาม ภควโต สาสเน จุโนฺท นาม สาวโก ภวิสฺสตี’’ติ พฺยากาสิฯ โส เตน ปุญฺญกเมฺมน ตโต จุโต เทวโลเก อุปปโนฺน กเมน ฉสุ กามาวจรเทเวสุ สุขํ อนุภวิตฺวา มนุเสฺสสุ จกฺกวตฺติอาทิสมฺปตฺติโย จ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท พฺราหฺมณกุเล รูปสาริยา ปุโตฺต สาริปุตฺตเตฺถรสฺส กนิโฎฺฐ หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ ตสฺส วิญฺญุตํ ปตฺตสฺส อาโรหปริณาหรูปวยานํ สุนฺทรตาย สการสฺส จการํ กตฺวา จุโนฺทติ นามํ กริํสุฯ โส วยปฺปโตฺต ฆราวาเส อาทีนวํ ปพฺพชฺชาย จ อานิสํสํ ทิสฺวา ภาตุเตฺถรสฺส สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา นจิรเสฺสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ
Siddhatthassabhagavatotiādikaṃ āyasmato cundattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katapuññasambhāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle vibhavasampanne kule nibbatto viññutaṃ patvā satthari pasīditvā sattaratanamayaṃ suvaṇṇagghiyaṃ kāretvā sumanapupphehi chādetvā bhagavantaṃ pūjesi. Tāni pupphāni ākāsaṃ samuggantvā vitānākārena aṭṭhaṃsu. Atha naṃ bhagavā ‘‘anāgate gotamassa nāma bhagavato sāsane cundo nāma sāvako bhavissatī’’ti byākāsi. So tena puññakammena tato cuto devaloke upapanno kamena chasu kāmāvacaradevesu sukhaṃ anubhavitvā manussesu cakkavattiādisampattiyo ca anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde brāhmaṇakule rūpasāriyā putto sāriputtattherassa kaniṭṭho hutvā nibbatti. Tassa viññutaṃ pattassa ārohapariṇāharūpavayānaṃ sundaratāya sakārassa cakāraṃ katvā cundoti nāmaṃ kariṃsu. So vayappatto gharāvāse ādīnavaṃ pabbajjāya ca ānisaṃsaṃ disvā bhātuttherassa santike pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
๑๒๕. โส ปตฺตอรหตฺตผโล เอกทิวสํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต สิทฺธตฺถสฺส ภควโตติอาทิมาหฯ ตํ เหฎฺฐา วุตฺตตฺถเมวฯ อคฺฆิยนฺติอาทโยปิ อุตฺตานตฺถาเยวฯ
125. So pattaarahattaphalo ekadivasaṃ attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento siddhatthassa bhagavatotiādimāha. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva. Agghiyantiādayopi uttānatthāyeva.
๑๒๘. วิติณฺณกโงฺข สมฺพุโทฺธติ วิเสเสน มคฺคาธิคเมน วิจิกิจฺฉาย เขปิตตฺตา วิติณฺณกโงฺข อสํสโย สมฺพุโทฺธฯ ติโณฺณเฆหิ ปุรกฺขโตติ กาโมฆาทีนํ จตุนฺนํ โอฆานํ ติณฺณตฺตา อติกฺกนฺตตฺตา โอฆติเณฺณหิ ขีณาสเวหิ ปุรกฺขโต ปริวาริโตติ อโตฺถฯ พฺยากรณคาถา อุตฺตานตฺถาเยวฯ
128.Vitiṇṇakaṅkho sambuddhoti visesena maggādhigamena vicikicchāya khepitattā vitiṇṇakaṅkho asaṃsayo sambuddho. Tiṇṇoghehi purakkhatoti kāmoghādīnaṃ catunnaṃ oghānaṃ tiṇṇattā atikkantattā oghatiṇṇehi khīṇāsavehi purakkhato parivāritoti attho. Byākaraṇagāthā uttānatthāyeva.
๑๓๙. อุปฎฺฐหิํ มหาวีรนฺติ อุตฺตมตฺถสฺส นิพฺพานสฺส ปตฺติยา ปาปุณนตฺถาย กปฺปสตสหสฺสาธิเกสุ จตุราสเงฺขฺยเยฺยสุ กเปฺปสุ ปารมิโย ปูเรเนฺตน กตวีริยตฺตา มหาวีรํ พุทฺธํ อุปฎฺฐหิํ อุปฎฺฐานํ อกาสินฺติ อโตฺถฯ อเญฺญ จ เปสเล พหูติ น เกวลเมว พุทฺธํ อุปฎฺฐหิํ, เปสเล ปิยสีเล สีลวเนฺต อเญฺญ จ พหุอคฺคปฺปเตฺต สาวเก, เม มยฺหํ ภาตรํ สาริปุตฺตเตฺถรญฺจ อุปฎฺฐหินฺติ สมฺพโนฺธฯ
139.Upaṭṭhahiṃ mahāvīranti uttamatthassa nibbānassa pattiyā pāpuṇanatthāya kappasatasahassādhikesu caturāsaṅkhyeyyesu kappesu pāramiyo pūrentena katavīriyattā mahāvīraṃ buddhaṃ upaṭṭhahiṃ upaṭṭhānaṃ akāsinti attho. Aññe ca pesale bahūti na kevalameva buddhaṃ upaṭṭhahiṃ, pesale piyasīle sīlavante aññe ca bahuaggappatte sāvake, me mayhaṃ bhātaraṃ sāriputtattherañca upaṭṭhahinti sambandho.
๑๔๐. ภาตรํ เม อุปฎฺฐหิตฺวาติ มยฺหํ ภาตรํ อุปฎฺฐหิตฺวา วตฺตปฎิวตฺตํ กตฺวา ตสฺส ปรินิพฺพุตกาเล ภควโต ปฐมํ ปรินิพฺพุตตฺตา ตสฺส ธาตุโย คเหตฺวา ปตฺตมฺหิ โอกิริตฺวา โลกเชฎฺฐสฺส นรานํ อาสภสฺส พุทฺธสฺส อุปนาเมสิํ อทาสินฺติ อโตฺถฯ
140.Bhātaraṃme upaṭṭhahitvāti mayhaṃ bhātaraṃ upaṭṭhahitvā vattapaṭivattaṃ katvā tassa parinibbutakāle bhagavato paṭhamaṃ parinibbutattā tassa dhātuyo gahetvā pattamhi okiritvā lokajeṭṭhassa narānaṃ āsabhassa buddhassa upanāmesiṃ adāsinti attho.
๑๔๑. อุโภ หเตฺถหิ ปคฺคยฺหาติ ตํ มหา ทินฺนํ ธาตุํ โส ภควา อตฺตโน อุโภหิ หเตฺถหิ ปกาเรน คเหตฺวา ตํ ธาตุํ สํสุฎฺฐุ ทสฺสยโนฺต อคฺคสาวกํ สาริปุตฺตเตฺถรํ กิตฺตยิ ปกาเสสีติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
141.Ubho hatthehi paggayhāti taṃ mahā dinnaṃ dhātuṃ so bhagavā attano ubhohi hatthehi pakārena gahetvā taṃ dhātuṃ saṃsuṭṭhu dassayanto aggasāvakaṃ sāriputtattheraṃ kittayi pakāsesīti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
จุนฺทเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Cundattheraapadānavaṇṇanā samattā.
ปญฺจมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Pañcamavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๑๐. จุนฺทเตฺถรอปทานํ • 10. Cundattheraapadānaṃ
