Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā |
౪. దబ్బమల్లపుత్తత్థేరఅపదానవణ్ణనా
4. Dabbamallaputtattheraapadānavaṇṇanā
చతుత్థాపదానే పదుముత్తరో నామ జినోతిఆదికం ఆయస్మతో దబ్బమల్లపుత్తత్థేరస్స అపదానం. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయాని పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే సేట్ఠిపుత్తో హుత్వా జాతో విభవసమ్పన్నో అహోసి, సత్థరి పసన్నో సత్థు ధమ్మదేసనం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం సేనాసనపఞ్ఞాపకానం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా పసన్నమానసో బుద్ధప్పముఖం భిక్ఖుసఙ్ఘం నిమన్తేత్వా సత్తాహం మహాదానం దత్వా సత్తాహచ్చయేన భగవతో పాదమూలే నిపతిత్వా తం ఠానం పత్థేసి. భగవాపిస్స సమిజ్ఝనభావం ఞత్వా బ్యాకాసి. సో యావజీవం కుసలం కత్వా తతో చుతో తుసితాదీసు దేవేసు దిబ్బసమ్పత్తిం అనుభవిత్వా తతో చుతో విపస్సిస్స భగవతో కాలే ఏకస్మిం కులే నిబ్బత్తో అసప్పురిససంసగ్గేన తస్స సావకం భిక్ఖుం అరహాతి జానన్తోపి అబ్భూతేన అబ్భాచిక్ఖి. తస్సేవ సావకానం ఖీరసలాకభత్తం అదాసి. సో యావతాయుకం పుఞ్ఞాని కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఉభయసమ్పత్తియో అనుభవిత్వా కస్సపదసబలస్స కాలే కులగేహే నిబ్బత్తో ఓసానకాలే సాసనే పబ్బజితో పరినిబ్బుతే భగవతి సకలలోకే కోలాహలే జాతే సత్త భిక్ఖవో పబ్బజితో పచ్చన్తజనపదే వనమజ్ఝే ఏకం పబ్బతం అభిరుహిత్వా ‘‘జీవితాసా ఓరోహన్తు నిరాలయా నిసీదన్తూ’’తి నిస్సేణిం పాతేసుం. తేసం ఓవాదదాయకో జేట్ఠకత్థేరో సత్థాహబ్భన్తరే అరహా అహోసి. తదనన్తరత్థేరో అనాగామీ, ఇతరే పఞ్చ పరిసుద్ధసీలా తతో చుతా దేవలోకే నిబ్బత్తా. తత్థ ఏకం బుద్ధన్తరం దిబ్బసుఖం అనుభవిత్వా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే పుక్కుసాతి (మ॰ ని॰ ౩.౩౪౨), సభియో (సు॰ ని॰ సభియసుత్త), బాహియో (ఉదా॰ ౧౦), కుమారకస్సపోతి (మ॰ ని॰ ౧.౨౪౯) ఇమే చత్తారో తత్థ తత్థ నిబ్బత్తింసు. అయం పన మల్లరట్ఠే అనుపియనగరే నిబ్బత్తి. తస్మిం మాతుకుచ్ఛితో అనిక్ఖన్తేయేవ మాతా కాలమకాసి, అథేకో తస్సా సరీరం ఝాపనత్థాయ చితకస్మిం ఆరోపేత్వా కుమారం దబ్బన్తరే పతితం గహేత్వా జగ్గాపేసి. దబ్బే పతితత్తా దబ్బో మల్లపుత్తోతి పాకటో అహోసి. అపరభాగే పుబ్బసమ్భారవసేన పబ్బజి, సో కమ్మట్ఠానమనుయుత్తో నచిరస్సేవ సహ పటిసమ్భిదాహి అరహత్తం పాపుణి.
Catutthāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato dabbamallaputtattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare seṭṭhiputto hutvā jāto vibhavasampanno ahosi, satthari pasanno satthu dhammadesanaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ senāsanapaññāpakānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā pasannamānaso buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā sattāhaṃ mahādānaṃ datvā sattāhaccayena bhagavato pādamūle nipatitvā taṃ ṭhānaṃ patthesi. Bhagavāpissa samijjhanabhāvaṃ ñatvā byākāsi. So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā tato cuto tusitādīsu devesu dibbasampattiṃ anubhavitvā tato cuto vipassissa bhagavato kāle ekasmiṃ kule nibbatto asappurisasaṃsaggena tassa sāvakaṃ bhikkhuṃ arahāti jānantopi abbhūtena abbhācikkhi. Tasseva sāvakānaṃ khīrasalākabhattaṃ adāsi. So yāvatāyukaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto ubhayasampattiyo anubhavitvā kassapadasabalassa kāle kulagehe nibbatto osānakāle sāsane pabbajito parinibbute bhagavati sakalaloke kolāhale jāte satta bhikkhavo pabbajito paccantajanapade vanamajjhe ekaṃ pabbataṃ abhiruhitvā ‘‘jīvitāsā orohantu nirālayā nisīdantū’’ti nisseṇiṃ pātesuṃ. Tesaṃ ovādadāyako jeṭṭhakatthero satthāhabbhantare arahā ahosi. Tadanantaratthero anāgāmī, itare pañca parisuddhasīlā tato cutā devaloke nibbattā. Tattha ekaṃ buddhantaraṃ dibbasukhaṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde pukkusāti (ma. ni. 3.342), sabhiyo (su. ni. sabhiyasutta), bāhiyo (udā. 10), kumārakassapoti (ma. ni. 1.249) ime cattāro tattha tattha nibbattiṃsu. Ayaṃ pana mallaraṭṭhe anupiyanagare nibbatti. Tasmiṃ mātukucchito anikkhanteyeva mātā kālamakāsi, atheko tassā sarīraṃ jhāpanatthāya citakasmiṃ āropetvā kumāraṃ dabbantare patitaṃ gahetvā jaggāpesi. Dabbe patitattā dabbo mallaputtoti pākaṭo ahosi. Aparabhāge pubbasambhāravasena pabbaji, so kammaṭṭhānamanuyutto nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
అథ నం సత్థా మజ్ఝత్తభావేన ఆనుభావసమ్పన్నభావేన చ భిక్ఖూనం సేనాసనం పఞ్ఞాపనే భత్తుద్దేసనే చ నియోజేసి. సబ్బో చ భిక్ఖుసఙ్ఘో తం సమన్నేసి. తం వినయఖన్ధకే (చూళవ॰ ౧౮౯-౧౯౦) ఆగతమేవ. అపరభాగే థేరో ఏకస్స వరసలాకదాయకస్స సలాకభత్తం మేత్తియభూమజకానం భిక్ఖూనం ఉద్దిసి. తే హట్ఠతుట్ఠా ‘‘స్వే మయ్హం ముగ్గఘతమధుమిస్సకభత్తం భుఞ్జిస్సామా’’తి ఉస్సాహజాతా అహేసుం. సో పన ఉపాసకో తేసం వారప్పత్తభావం సుత్వా దాసిం ఆణాపేసి – ‘‘యే, జే, భిక్ఖూ స్వే ఇధ ఆగమిస్సన్తి, తే కణాజకేన బిలఙ్గదుతియేన పరివిసాహీ’’తి. సాపి తథేవ తే భిక్ఖూ ఆగతే కోట్ఠకపముఖే నిసీదాపేత్వా భోజేసి. తే భిక్ఖూ అనత్తమనా కోపేన తటతటాయన్తా థేరే ఆఘాతం బన్ధిత్వా ‘‘మధురభత్తదాయకం అమ్హాకం అమధురభత్తం దాపేతుం ఏసోవ నియోజేసీ’’తి దుక్ఖీ దుమ్మనా నిసీదింసు. అథ తే మేత్తియా నామ భిక్ఖునీ ‘‘కిం, భన్తే, దుమ్మనా’’తి పుచ్ఛి. తే, ‘‘భగిని, కిం అమ్హే దబ్బేన మల్లపుత్తేన విహేఠియమానే అజ్ఝుపేక్ఖసీ’’తి ఆహంసు. ‘‘కిం, భన్తే, మయా సక్కా కాతు’’న్తి? ‘‘తస్స దోసం ఆరోపేహీ’’తి. సా తత్థ తత్థ థేరస్స అభూతారోపనం అకాసి. తం సుత్వా భిక్ఖూ భగవతో ఆరోచేసుం. అథ భగవా దబ్బం మల్లపుత్తం పక్కోసాపేత్వా – ‘‘సచ్చం కిర త్వం, దబ్బ, మేత్తియాయ భిక్ఖునియా విప్పకారమకాసీ’’తి పుచ్ఛి. ‘‘యథా మం, భన్తే, భగవా జానాతీ’’తి. ‘‘న ఖో, దబ్బ , దబ్బా ఏవం నిబ్బేఠేన్తి, కారకభావం వా అకారకభావం వా వదేహీ’’తి. ‘‘అకారకో అహం, భన్తే’’తి. భగవా – ‘‘మేత్తియం భిక్ఖునిం నాసేత్వా తే భిక్ఖూ అనుయుఞ్జథా’’తి ఆహ. ఉపాలిత్థేరప్పముఖా భిక్ఖూ తం భిక్ఖునిం ఉప్పబ్బాజేత్వా మేత్తియభూమజకే భిక్ఖూ అనుయుఞ్జిత్వా తేహి ‘‘అమ్హేహి నియోజితా సా భిక్ఖునీ’’తి వుత్తే భగవతో ఏకమత్థం ఆరోచేసుం. భగవా మేత్తియభూమజకానం భిక్ఖూనం అమూలకసఙ్ఘాదిసేసం పఞ్ఞపేసి.
Atha naṃ satthā majjhattabhāvena ānubhāvasampannabhāvena ca bhikkhūnaṃ senāsanaṃ paññāpane bhattuddesane ca niyojesi. Sabbo ca bhikkhusaṅgho taṃ samannesi. Taṃ vinayakhandhake (cūḷava. 189-190) āgatameva. Aparabhāge thero ekassa varasalākadāyakassa salākabhattaṃ mettiyabhūmajakānaṃ bhikkhūnaṃ uddisi. Te haṭṭhatuṭṭhā ‘‘sve mayhaṃ muggaghatamadhumissakabhattaṃ bhuñjissāmā’’ti ussāhajātā ahesuṃ. So pana upāsako tesaṃ vārappattabhāvaṃ sutvā dāsiṃ āṇāpesi – ‘‘ye, je, bhikkhū sve idha āgamissanti, te kaṇājakena bilaṅgadutiyena parivisāhī’’ti. Sāpi tatheva te bhikkhū āgate koṭṭhakapamukhe nisīdāpetvā bhojesi. Te bhikkhū anattamanā kopena taṭataṭāyantā there āghātaṃ bandhitvā ‘‘madhurabhattadāyakaṃ amhākaṃ amadhurabhattaṃ dāpetuṃ esova niyojesī’’ti dukkhī dummanā nisīdiṃsu. Atha te mettiyā nāma bhikkhunī ‘‘kiṃ, bhante, dummanā’’ti pucchi. Te, ‘‘bhagini, kiṃ amhe dabbena mallaputtena viheṭhiyamāne ajjhupekkhasī’’ti āhaṃsu. ‘‘Kiṃ, bhante, mayā sakkā kātu’’nti? ‘‘Tassa dosaṃ āropehī’’ti. Sā tattha tattha therassa abhūtāropanaṃ akāsi. Taṃ sutvā bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. Atha bhagavā dabbaṃ mallaputtaṃ pakkosāpetvā – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, dabba, mettiyāya bhikkhuniyā vippakāramakāsī’’ti pucchi. ‘‘Yathā maṃ, bhante, bhagavā jānātī’’ti. ‘‘Na kho, dabba , dabbā evaṃ nibbeṭhenti, kārakabhāvaṃ vā akārakabhāvaṃ vā vadehī’’ti. ‘‘Akārako ahaṃ, bhante’’ti. Bhagavā – ‘‘mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsetvā te bhikkhū anuyuñjathā’’ti āha. Upālittherappamukhā bhikkhū taṃ bhikkhuniṃ uppabbājetvā mettiyabhūmajake bhikkhū anuyuñjitvā tehi ‘‘amhehi niyojitā sā bhikkhunī’’ti vutte bhagavato ekamatthaṃ ārocesuṃ. Bhagavā mettiyabhūmajakānaṃ bhikkhūnaṃ amūlakasaṅghādisesaṃ paññapesi.
తేన చ సమయేన దబ్బత్థేరో భిక్ఖూనం సేనాసనం పఞ్ఞాపేన్తో వేళువనవిహారస్స సామన్తా అట్ఠారసమహావిహారే సభాగే భిక్ఖూ పేసేన్తో రత్తిభాగే అన్ధకారే అఙ్గులియా పదీపం జాలేత్వా తేనేవాలోకేన అనిద్ధిమన్తే భిక్ఖూ పేసేసి. ఏవం థేరస్స సేనాసనపఞ్ఞాపనభత్తుద్దేసనకిచ్చే పాకటే జాతే సత్థా అరియగణమజ్ఝే దబ్బత్థేరం ఠానన్తరే ఠపేన్తో ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం భిక్ఖూనం సేనాసనపఞ్ఞాపకానం యదిదం దబ్బో మల్లపుత్తో’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౨౦౯, ౨౧౪) ఏతదగ్గే ఠపేసి.
Tena ca samayena dabbatthero bhikkhūnaṃ senāsanaṃ paññāpento veḷuvanavihārassa sāmantā aṭṭhārasamahāvihāre sabhāge bhikkhū pesento rattibhāge andhakāre aṅguliyā padīpaṃ jāletvā tenevālokena aniddhimante bhikkhū pesesi. Evaṃ therassa senāsanapaññāpanabhattuddesanakicce pākaṭe jāte satthā ariyagaṇamajjhe dabbattheraṃ ṭhānantare ṭhapento ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ senāsanapaññāpakānaṃ yadidaṃ dabbo mallaputto’’ti (a. ni. 1.209, 214) etadagge ṭhapesi.
౧౦౮. థేరో అత్తనో పుబ్బకమ్మం సరిత్వా సోమనస్సజాతో పుబ్బచరితాపదానం పకాసేన్తో పదుముత్తరో నామ జినోతిఆదిమాహ. తం సబ్బం హేట్ఠా వుత్తత్థమేవ. ఇతో ఏకనవుతే కప్పే విపస్సీ నామ నాయకో లోకే ఉప్పజ్జీతి సమ్బన్ధో.
108. Thero attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Taṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttatthameva. Ito ekanavute kappe vipassī nāma nāyako loke uppajjīti sambandho.
౧౨౫. దుట్ఠచిత్తోతి దూసితచిత్తో అసాధుసఙ్గమేన అపసన్నచిత్తోతి అత్థో. ఉపవదిం సావకం తస్సాతి తస్స భగవతో ఖీణాసవం సావకం ఉపవదిం, ఉపరి అభూతం వచనం ఆరోపేసిం, అబ్భక్ఖానం అకాసిన్తి అత్థో.
125.Duṭṭhacittoti dūsitacitto asādhusaṅgamena apasannacittoti attho. Upavadiṃ sāvakaṃ tassāti tassa bhagavato khīṇāsavaṃ sāvakaṃ upavadiṃ, upari abhūtaṃ vacanaṃ āropesiṃ, abbhakkhānaṃ akāsinti attho.
౧౩౨. దున్దుభియోతి దున్దుం ఇతి సద్దాయనతో దున్దుభిసఙ్ఖాతా భేరియో. నాదయింసూతి సద్దం కరింసు. సమన్తతో అసనియోతి సబ్బదిసాభాగతో అసనే వినాసనే నియుత్తోతి అసనియో, దేవదణ్డా భయావహా ఫలింసూతి సమ్బన్ధో.
132.Dundubhiyoti dunduṃ iti saddāyanato dundubhisaṅkhātā bheriyo. Nādayiṃsūti saddaṃ kariṃsu. Samantato asaniyoti sabbadisābhāgato asane vināsane niyuttoti asaniyo, devadaṇḍā bhayāvahā phaliṃsūti sambandho.
౧౩౩. ఉక్కా పతింసు నభసాతి ఆకాసతో అగ్గిక్ఖన్ధా చ పతింసూతి అత్థో. ధూమకేతు చ దిస్సతీతి ధూమరాజిసహితో అగ్గిక్ఖన్ధో చ దిస్సతి పఞ్ఞాయతీతి అత్థో. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవాతి.
133.Ukkā patiṃsu nabhasāti ākāsato aggikkhandhā ca patiṃsūti attho. Dhūmaketu ca dissatīti dhūmarājisahito aggikkhandho ca dissati paññāyatīti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
దబ్బమల్లపుత్తత్థేరఅపదానవణ్ణనా సమత్తా.
Dabbamallaputtattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / అపదానపాళి • Apadānapāḷi / ౪. దబ్బమల్లపుత్తత్థేరఅపదానం • 4. Dabbamallaputtattheraapadānaṃ