Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౩౦౪] ౪. దద్దరజాతకవణ్ణనా

    [304] 4. Daddarajātakavaṇṇanā

    ఇమాని మన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఏకం కోధనం భిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు హేట్ఠా కథితమేవ. తదా హి ధమ్మసభాయం తస్స కోధనభావకథాయ సముట్ఠితాయ సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే తం పక్కోసాపేత్వా ‘‘సచ్చం కిర త్వం భిక్ఖు కోధనోసీ’’తి వత్వా ‘‘ఆమ, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘న, భిక్ఖవే , ఇదానేవ, పుబ్బేపేస కోధనోయేవ, కోధనభావేనేవస్స పోరాణకపణ్డితా పరిసుద్ధా నాగరాజభావే ఠితాపి తీణి వస్సాని గూథపూరితాయ ఉక్కారభూమియం వసింసూ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Imāni manti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ kodhanaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu heṭṭhā kathitameva. Tadā hi dhammasabhāyaṃ tassa kodhanabhāvakathāya samuṭṭhitāya satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu kodhanosī’’ti vatvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave , idāneva, pubbepesa kodhanoyeva, kodhanabhāvenevassa porāṇakapaṇḍitā parisuddhā nāgarājabhāve ṭhitāpi tīṇi vassāni gūthapūritāya ukkārabhūmiyaṃ vasiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో హిమవన్తపదేసే దద్దరపబ్బతపాదే దద్దరనాగభవనం నామ అత్థి, తత్థ రజ్జం కారేన్తస్స దద్దరరఞ్ఞో పుత్తో మహాదద్దరో నామ అహోసి, కనిట్ఠభాతా పనస్స చూళదద్దరో నామ. సో కోధనో ఫరుసో నాగమాణవకే అక్కోసన్తో పరిభాసన్తో పహరన్తో విచరతి. నాగరాజా తస్స ఫరుసభావం ఞత్వా నాగభవనతో తం నీహరాపేతుం ఆణాపేసి. మహాదద్దరో పన పితరం ఖమాపేత్వా నివారేసి. దుతియమ్పి రాజా తస్స కుజ్ఝి, దుతియమ్పి ఖమాపేసి. తతియవారే పన ‘‘త్వం మం ఇమం అనాచారం నీహరాపేన్తం నివారేసి, గచ్ఛథ ద్వేపి జనా ఇమమ్హా నాగభవనా నిక్ఖమిత్వా బారాణసియం ఉక్కారభూమియం తీణి వస్సాని వసథా’’తి నాగభవనా నిక్కడ్ఢాపేసి. తే తత్థ గన్త్వా వసింసు. అథ నే ఉక్కారభూమియం ఉదకపరియన్తే గోచరం పరియేసమానే గామదారకా దిస్వా పహరన్తా లేడ్డుదణ్డాదయో ఖిపన్తా ‘‘కే ఇమే పుథులసీసా సూచినఙ్గుట్ఠా ఉదకదేడ్డుభా మణ్డూకభక్ఖా’’తిఆదీని వత్వా అక్కోసన్తి పరిభాసన్తి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese daddarapabbatapāde daddaranāgabhavanaṃ nāma atthi, tattha rajjaṃ kārentassa daddararañño putto mahādaddaro nāma ahosi, kaniṭṭhabhātā panassa cūḷadaddaro nāma. So kodhano pharuso nāgamāṇavake akkosanto paribhāsanto paharanto vicarati. Nāgarājā tassa pharusabhāvaṃ ñatvā nāgabhavanato taṃ nīharāpetuṃ āṇāpesi. Mahādaddaro pana pitaraṃ khamāpetvā nivāresi. Dutiyampi rājā tassa kujjhi, dutiyampi khamāpesi. Tatiyavāre pana ‘‘tvaṃ maṃ imaṃ anācāraṃ nīharāpentaṃ nivāresi, gacchatha dvepi janā imamhā nāgabhavanā nikkhamitvā bārāṇasiyaṃ ukkārabhūmiyaṃ tīṇi vassāni vasathā’’ti nāgabhavanā nikkaḍḍhāpesi. Te tattha gantvā vasiṃsu. Atha ne ukkārabhūmiyaṃ udakapariyante gocaraṃ pariyesamāne gāmadārakā disvā paharantā leḍḍudaṇḍādayo khipantā ‘‘ke ime puthulasīsā sūcinaṅguṭṭhā udakadeḍḍubhā maṇḍūkabhakkhā’’tiādīni vatvā akkosanti paribhāsanti.

    చూళదద్దరో చణ్డఫరుసతాయ తేసం తం అవమానం అసహన్తో ‘‘భాతిక, ఇమే దారకా అమ్హే పరిభవన్తి, ఆసీవిసభావం నో న జానన్తి, అహం తేసం అవమానం సహితుం న సక్కోమి, నాసావాతేన తే నాసేస్సామీ’’తి భాతరా సద్ధిం సల్లపన్తో పఠమం గాథమాహ –

    Cūḷadaddaro caṇḍapharusatāya tesaṃ taṃ avamānaṃ asahanto ‘‘bhātika, ime dārakā amhe paribhavanti, āsīvisabhāvaṃ no na jānanti, ahaṃ tesaṃ avamānaṃ sahituṃ na sakkomi, nāsāvātena te nāsessāmī’’ti bhātarā saddhiṃ sallapanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౧౩.

    13.

    ‘‘ఇమాని మం దద్దర తాపయన్తి, వాచాదురుత్తాని మనుస్సలోకే;

    ‘‘Imāni maṃ daddara tāpayanti, vācāduruttāni manussaloke;

    మణ్డూకభక్ఖా ఉదకన్తసేవీ, ఆసీవిసం మం అవిసా సపన్తీ’’తి.

    Maṇḍūkabhakkhā udakantasevī, āsīvisaṃ maṃ avisā sapantī’’ti.

    తత్థ తాపయన్తీతి దుక్ఖాపేన్తి. మణ్డూకభక్ఖా ఉదకన్తసేవీతి ‘‘మణ్డూకభక్ఖా’’తి చ ‘‘ఉదకన్తసేవీ’’తి చ వదన్తా ఏతే అవిసా గామదారకా మం ఆసీవిసం సమానం సపన్తి అక్కోసన్తీతి.

    Tattha tāpayantīti dukkhāpenti. Maṇḍūkabhakkhā udakantasevīti ‘‘maṇḍūkabhakkhā’’ti ca ‘‘udakantasevī’’ti ca vadantā ete avisā gāmadārakā maṃ āsīvisaṃ samānaṃ sapanti akkosantīti.

    తస్స వచనం సుత్వా మహాదద్దరో సేసగాథా అభాసి –

    Tassa vacanaṃ sutvā mahādaddaro sesagāthā abhāsi –

    ౧౪.

    14.

    ‘‘సకా రట్ఠా పబ్బాజితో, అఞ్ఞం జనపదం గతో;

    ‘‘Sakā raṭṭhā pabbājito, aññaṃ janapadaṃ gato;

    మహన్తం కోట్ఠం కయిరాథ, దురుత్తానం నిధేతవే.

    Mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha, duruttānaṃ nidhetave.

    ౧౫.

    15.

    ‘‘యత్థ పోసం న జానన్తి, జాతియా వినయేన వా;

    ‘‘Yattha posaṃ na jānanti, jātiyā vinayena vā;

    న తత్థ మానం కయిరాథ, వసమఞ్ఞాతకే జనే.

    Na tattha mānaṃ kayirātha, vasamaññātake jane.

    ౧౬.

    16.

    ‘‘విదేసవాసం వసతో, జాతవేదసమేనపి;

    ‘‘Videsavāsaṃ vasato, jātavedasamenapi;

    ఖమితబ్బం సపఞ్ఞేన, అపి దాసస్స తజ్జిత’’న్తి.

    Khamitabbaṃ sapaññena, api dāsassa tajjita’’nti.

    తత్థ దురుత్తానం నిధేతవేతి యథా ధఞ్ఞనిధానత్థాయ మహన్తం కోట్ఠం కత్వా పూరేత్వా కిచ్చే ఉప్పన్నే ధఞ్ఞం వళఞ్జేన్తి, ఏవమేవం విదేసం గతో అన్తోహదయే పణ్డితో పోసో దురుత్తానం నిధానత్థాయ మహన్తం కోట్ఠం కయిరాథ. తత్థ తాని దురుత్తాని నిదహిత్వా పున అత్తనో పహోనకకాలే కాతబ్బం కరిస్సతి. జాతియా వినయేన వాతి ‘‘అయం ఖత్తియో బ్రాహ్మణో’’తి వా ‘‘సీలవా బహుస్సుతో గుణసమ్పన్నో’’తి వా ఏవం యత్థ జాతియా వినయేన వా న జానన్తీతి అత్థో. మానన్తి ఏవరూపం మం లామకవోహారేన వోహరన్తి, న సక్కరోన్తి న గరుం కరోన్తీతి మానం న కరేయ్య. వసమఞ్ఞాతకే జనేతి అత్తనో జాతిగోత్తాదీని అజానన్తస్స జనస్స సన్తికే వసన్తో. వసతోతి వసతా, అయమేవ వా పాఠో.

    Tattha duruttānaṃ nidhetaveti yathā dhaññanidhānatthāya mahantaṃ koṭṭhaṃ katvā pūretvā kicce uppanne dhaññaṃ vaḷañjenti, evamevaṃ videsaṃ gato antohadaye paṇḍito poso duruttānaṃ nidhānatthāya mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha. Tattha tāni duruttāni nidahitvā puna attano pahonakakāle kātabbaṃ karissati. Jātiyā vinayena vāti ‘‘ayaṃ khattiyo brāhmaṇo’’ti vā ‘‘sīlavā bahussuto guṇasampanno’’ti vā evaṃ yattha jātiyā vinayena vā na jānantīti attho. Mānanti evarūpaṃ maṃ lāmakavohārena voharanti, na sakkaronti na garuṃ karontīti mānaṃ na kareyya. Vasamaññātake janeti attano jātigottādīni ajānantassa janassa santike vasanto. Vasatoti vasatā, ayameva vā pāṭho.

    ఏవం తే తత్థ తీణి వస్సాని వసింసు. అథ నే పితా పక్కోసాపేసి. తే తతో పట్ఠాయ నిహతమానా జాతా.

    Evaṃ te tattha tīṇi vassāni vasiṃsu. Atha ne pitā pakkosāpesi. Te tato paṭṭhāya nihatamānā jātā.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే కోధనో భిక్ఖు అనాగామిఫలే పతిట్ఠహి. ‘‘తదా చూళదద్దరో కోధనో భిక్ఖు అహోసి, మహాదద్దరో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne kodhano bhikkhu anāgāmiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā cūḷadaddaro kodhano bhikkhu ahosi, mahādaddaro pana ahameva ahosi’’nti.

    దద్దరజాతకవణ్ణనా చతుత్థా.

    Daddarajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౦౪. దద్దరజాతకం • 304. Daddarajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact