Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya |
೩. ಕೋಸಲಸಂಯುತ್ತಂ
3. Kosalasaṃyuttaṃ
೧. ಪಠಮವಗ್ಗೋ
1. Paṭhamavaggo
೧. ದಹರಸುತ್ತಂ
1. Daharasuttaṃ
೧೧೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಭವಮ್ಪಿ ನೋ ಗೋತಮೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಪಟಿಜಾನಾತೀ’’ತಿ? ‘‘ಯಞ್ಹಿ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’ತಿ, ಮಮೇವ 1 ತಂ ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯ। ಅಹಞ್ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ।
112. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhavampi no gotamo anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paṭijānātī’’ti? ‘‘Yañhi taṃ, mahārāja, sammā vadamāno vadeyya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti, mameva 2 taṃ sammā vadamāno vadeyya. Ahañhi, mahārāja, anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’ti.
‘‘ಯೇಪಿ ತೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಙ್ಘಿನೋ ಗಣಿನೋ ಗಣಾಚರಿಯಾ ಞಾತಾ ಯಸಸ್ಸಿನೋ ತಿತ್ಥಕರಾ ಸಾಧುಸಮ್ಮತಾ ಬಹುಜನಸ್ಸ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲೋ, ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ, ಸಞ್ಚಯೋ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ, ಪಕುಧೋ ಕಚ್ಚಾಯನೋ, ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ; ತೇಪಿ ಮಯಾ ‘ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಪಟಿಜಾನಾಥಾ’ತಿ ಪುಟ್ಠಾ ಸಮಾನಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ನ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ದಹರೋ ಚೇವ ಜಾತಿಯಾ ನವೋ ಚ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ?
‘‘Yepi te, bho gotama, samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa, seyyathidaṃ – pūraṇo kassapo, makkhali gosālo, nigaṇṭho nāṭaputto, sañcayo belaṭṭhaputto, pakudho kaccāyano, ajito kesakambalo; tepi mayā ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paṭijānāthā’ti puṭṭhā samānā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti na paṭijānanti. Kiṃ pana bhavaṃ gotamo daharo ceva jātiyā navo ca pabbajjāyā’’ti?
‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಖೋ ಮೇ, ಮಹಾರಾಜ, ದಹರಾತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬಾ, ದಹರಾತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಖತ್ತಿಯೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಉರಗೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಅಗ್ಗಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಭಿಕ್ಖು, ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ದಹರೋತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ, ದಹರೋತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಚತ್ತಾರೋ ದಹರಾತಿ ನ ಉಞ್ಞಾತಬ್ಬಾ, ದಹರಾತಿ ನ ಪರಿಭೋತಬ್ಬಾ’’ತಿ।
‘‘Cattāro kho me, mahārāja, daharāti na uññātabbā, daharāti na paribhotabbā. Katame cattāro? Khattiyo kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Urago kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Aggi kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Bhikkhu, kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Ime kho, mahārāja, cattāro daharāti na uññātabbā, daharāti na paribhotabbā’’ti.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ಖತ್ತಿಯಂ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಅಭಿಜಾತಂ ಯಸಸ್ಸಿನಂ।
‘‘Khattiyaṃ jātisampannaṃ, abhijātaṃ yasassinaṃ;
ದಹರೋತಿ ನಾವಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ನಂ ಪರಿಭವೇ ನರೋ॥
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
‘‘ಠಾನಞ್ಹಿ ಸೋ ಮನುಜಿನ್ದೋ, ರಜ್ಜಂ ಲದ್ಧಾನ ಖತ್ತಿಯೋ।
‘‘Ṭhānañhi so manujindo, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
ಸೋ ಕುದ್ಧೋ ರಾಜದಣ್ಡೇನ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಕಮತೇ ಭುಸಂ।
So kuddho rājadaṇḍena, tasmiṃ pakkamate bhusaṃ;
ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ರಕ್ಖಂ ಜೀವಿತಮತ್ತನೋ॥
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
‘‘ಗಾಮೇ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಞ್ಞೇ, ಯತ್ಥ ಪಸ್ಸೇ ಭುಜಙ್ಗಮಂ।
‘‘Gāme vā yadi vā raññe, yattha passe bhujaṅgamaṃ;
ದಹರೋತಿ ನಾವಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ನಂ ಪರಿಭವೇ ನರೋ॥
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
ಸೋ ಆಸಜ್ಜ ಡಂಸೇ ಬಾಲಂ, ನರಂ ನಾರಿಞ್ಚ ಏಕದಾ।
So āsajja ḍaṃse bālaṃ, naraṃ nāriñca ekadā;
ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ರಕ್ಖಂ ಜೀವಿತಮತ್ತನೋ॥
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
‘‘ಪಹೂತಭಕ್ಖಂ ಜಾಲಿನಂ, ಪಾವಕಂ ಕಣ್ಹವತ್ತನಿಂ।
‘‘Pahūtabhakkhaṃ jālinaṃ, pāvakaṃ kaṇhavattaniṃ;
ದಹರೋತಿ ನಾವಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ನಂ ಪರಿಭವೇ ನರೋ॥
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
‘‘ಲದ್ಧಾ ಹಿ ಸೋ ಉಪಾದಾನಂ, ಮಹಾ ಹುತ್ವಾನ ಪಾವಕೋ।
‘‘Laddhā hi so upādānaṃ, mahā hutvāna pāvako;
ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ರಕ್ಖಂ ಜೀವಿತಮತ್ತನೋ॥
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
ಜಾಯನ್ತಿ ತತ್ಥ ಪಾರೋಹಾ, ಅಹೋರತ್ತಾನಮಚ್ಚಯೇ॥
Jāyanti tattha pārohā, ahorattānamaccaye.
‘‘ಯಞ್ಚ ಖೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಭಿಕ್ಖು ಡಹತಿ ತೇಜಸಾ।
‘‘Yañca kho sīlasampanno, bhikkhu ḍahati tejasā;
ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ದಾಯಾದಾ ವಿನ್ದರೇ ಧನಂ।
Na tassa puttā pasavo, dāyādā vindare dhanaṃ;
ಅನಪಚ್ಚಾ ಅದಾಯಾದಾ, ತಾಲಾವತ್ಥೂ ಭವನ್ತಿ ತೇ॥
Anapaccā adāyādā, tālāvatthū bhavanti te.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ।
‘‘Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano;
ಭುಜಙ್ಗಮಂ ಪಾವಕಞ್ಚ, ಖತ್ತಿಯಞ್ಚ ಯಸಸ್ಸಿನಂ।
Bhujaṅgamaṃ pāvakañca, khattiyañca yasassinaṃ;
ಭಿಕ್ಖುಞ್ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸಮ್ಮದೇವ ಸಮಾಚರೇ’’ತಿ॥
Bhikkhuñca sīlasampannaṃ, sammadeva samācare’’ti.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ 9 ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ , ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ , ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ; ಏವಮೇವಂ ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
Evaṃ vutte, rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi bhante, nikkujjitaṃ 10 vā ukkujjeyya , paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya , andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ದಹರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Daharasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೧. ದಹರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Daharasuttavaṇṇanā