Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
3. කොසලසංයුත්තං
3. Kosalasaṃyuttaṃ
1. පඨමවග්ගො
1. Paṭhamavaggo
1. දහරසුත්තං
1. Daharasuttaṃ
112. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භවම්පි නො ගොතමො අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධොති පටිජානාතී’’ති? ‘‘යඤ්හි තං, මහාරාජ, සම්මා වදමානො වදෙය්ය ‘අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධො’ති, මමෙව 1 තං සම්මා වදමානො වදෙය්ය. අහඤ්හි, මහාරාජ, අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධො’’ති.
112. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhavampi no gotamo anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paṭijānātī’’ti? ‘‘Yañhi taṃ, mahārāja, sammā vadamāno vadeyya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti, mameva 2 taṃ sammā vadamāno vadeyya. Ahañhi, mahārāja, anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’ti.
‘‘යෙපි තෙ, භො ගොතම, සමණබ්රාහ්මණා සඞ්ඝිනො ගණිනො ගණාචරියා ඤාතා යසස්සිනො තිත්ථකරා සාධුසම්මතා බහුජනස්ස, සෙය්යථිදං – පූරණො කස්සපො, මක්ඛලි ගොසාලො, නිගණ්ඨො නාටපුත්තො, සඤ්චයො බෙලට්ඨපුත්තො, පකුධො කච්චායනො, අජිතො කෙසකම්බලො; තෙපි මයා ‘අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධොති පටිජානාථා’ති පුට්ඨා සමානා අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධොති න පටිජානන්ති. කිං පන භවං ගොතමො දහරො චෙව ජාතියා නවො ච පබ්බජ්ජායා’’ති?
‘‘Yepi te, bho gotama, samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa, seyyathidaṃ – pūraṇo kassapo, makkhali gosālo, nigaṇṭho nāṭaputto, sañcayo belaṭṭhaputto, pakudho kaccāyano, ajito kesakambalo; tepi mayā ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paṭijānāthā’ti puṭṭhā samānā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti na paṭijānanti. Kiṃ pana bhavaṃ gotamo daharo ceva jātiyā navo ca pabbajjāyā’’ti?
‘‘චත්තාරො ඛො මෙ, මහාරාජ, දහරාති න උඤ්ඤාතබ්බා, දහරාති න පරිභොතබ්බා. කතමෙ චත්තාරො? ඛත්තියො ඛො, මහාරාජ, දහරොති න උඤ්ඤාතබ්බො, දහරොති න පරිභොතබ්බො. උරගො ඛො, මහාරාජ, දහරොති න උඤ්ඤාතබ්බො, දහරොති න පරිභොතබ්බො. අග්ගි ඛො, මහාරාජ, දහරොති න උඤ්ඤාතබ්බො, දහරොති න පරිභොතබ්බො. භික්ඛු, ඛො, මහාරාජ, දහරොති න උඤ්ඤාතබ්බො, දහරොති න පරිභොතබ්බො. ඉමෙ ඛො, මහාරාජ, චත්තාරො දහරාති න උඤ්ඤාතබ්බා, දහරාති න පරිභොතබ්බා’’ති.
‘‘Cattāro kho me, mahārāja, daharāti na uññātabbā, daharāti na paribhotabbā. Katame cattāro? Khattiyo kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Urago kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Aggi kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Bhikkhu, kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Ime kho, mahārāja, cattāro daharāti na uññātabbā, daharāti na paribhotabbā’’ti.
ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ඛත්තියං ජාතිසම්පන්නං, අභිජාතං යසස්සිනං;
‘‘Khattiyaṃ jātisampannaṃ, abhijātaṃ yasassinaṃ;
දහරොති නාවජානෙය්ය, න නං පරිභවෙ නරො.
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
‘‘ඨානඤ්හි සො මනුජින්දො, රජ්ජං ලද්ධාන ඛත්තියො;
‘‘Ṭhānañhi so manujindo, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
සො කුද්ධො රාජදණ්ඩෙන, තස්මිං පක්කමතෙ භුසං;
So kuddho rājadaṇḍena, tasmiṃ pakkamate bhusaṃ;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, රක්ඛං ජීවිතමත්තනො.
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
‘‘ගාමෙ වා යදි වා රඤ්ඤෙ, යත්ථ පස්සෙ භුජඞ්ගමං;
‘‘Gāme vā yadi vā raññe, yattha passe bhujaṅgamaṃ;
දහරොති නාවජානෙය්ය, න නං පරිභවෙ නරො.
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
සො ආසජ්ජ ඩංසෙ බාලං, නරං නාරිඤ්ච එකදා;
So āsajja ḍaṃse bālaṃ, naraṃ nāriñca ekadā;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, රක්ඛං ජීවිතමත්තනො.
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
‘‘පහූතභක්ඛං ජාලිනං, පාවකං කණ්හවත්තනිං;
‘‘Pahūtabhakkhaṃ jālinaṃ, pāvakaṃ kaṇhavattaniṃ;
දහරොති නාවජානෙය්ය, න නං පරිභවෙ නරො.
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
‘‘ලද්ධා හි සො උපාදානං, මහා හුත්වාන පාවකො;
‘‘Laddhā hi so upādānaṃ, mahā hutvāna pāvako;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, රක්ඛං ජීවිතමත්තනො.
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
ජායන්ති තත්ථ පාරොහා, අහොරත්තානමච්චයෙ.
Jāyanti tattha pārohā, ahorattānamaccaye.
‘‘යඤ්ච ඛො සීලසම්පන්නො, භික්ඛු ඩහති තෙජසා;
‘‘Yañca kho sīlasampanno, bhikkhu ḍahati tejasā;
න තස්ස පුත්තා පසවො, දායාදා වින්දරෙ ධනං;
Na tassa puttā pasavo, dāyādā vindare dhanaṃ;
අනපච්චා අදායාදා, තාලාවත්ථූ භවන්ති තෙ.
Anapaccā adāyādā, tālāvatthū bhavanti te.
‘‘තස්මා හි පණ්ඩිතො පොසො, සම්පස්සං අත්ථමත්තනො;
‘‘Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano;
භුජඞ්ගමං පාවකඤ්ච, ඛත්තියඤ්ච යසස්සිනං;
Bhujaṅgamaṃ pāvakañca, khattiyañca yasassinaṃ;
භික්ඛුඤ්ච සීලසම්පන්නං, සම්මදෙව සමාචරෙ’’ති.
Bhikkhuñca sīlasampannaṃ, sammadeva samācare’’ti.
එවං වුත්තෙ, රාජා පසෙනදි කොසලො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තං, භන්තෙ, අභික්කන්තං, භන්තෙ! සෙය්යථාපි භන්තෙ, නික්කුජ්ජිතං 9 වා උක්කුජ්ජෙය්ය , පටිච්ඡන්නං වා විවරෙය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛෙය්ය , අන්ධකාරෙ වා තෙලපජ්ජොතං ධාරෙය්ය – ‘චක්ඛුමන්තො රූපානි දක්ඛන්තී’ති; එවමෙවං භගවතා අනෙකපරියායෙන ධම්මො පකාසිතො. එසාහං, භන්තෙ, භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං, භන්තෙ, භගවා ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති.
Evaṃ vutte, rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi bhante, nikkujjitaṃ 10 vā ukkujjeyya , paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya , andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 1. දහරසුත්තවණ්ණනා • 1. Daharasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 1. දහරසුත්තවණ්ණනා • 1. Daharasuttavaṇṇanā