Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൩. കോസലസംയുത്തം
3. Kosalasaṃyuttaṃ
൧. പഠമവഗ്ഗോ
1. Paṭhamavaggo
൧. ദഹരസുത്തം
1. Daharasuttaṃ
൧൧൨. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ രാജാ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഭവമ്പി നോ ഗോതമോ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി പടിജാനാതീ’’തി? ‘‘യഞ്ഹി തം, മഹാരാജ, സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ ‘അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോ’തി, മമേവ 1 തം സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യ. അഹഞ്ഹി, മഹാരാജ, അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോ’’തി.
112. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhavampi no gotamo anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paṭijānātī’’ti? ‘‘Yañhi taṃ, mahārāja, sammā vadamāno vadeyya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti, mameva 2 taṃ sammā vadamāno vadeyya. Ahañhi, mahārāja, anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’ti.
‘‘യേപി തേ, ഭോ ഗോതമ, സമണബ്രാഹ്മണാ സങ്ഘിനോ ഗണിനോ ഗണാചരിയാ ഞാതാ യസസ്സിനോ തിത്ഥകരാ സാധുസമ്മതാ ബഹുജനസ്സ, സേയ്യഥിദം – പൂരണോ കസ്സപോ, മക്ഖലി ഗോസാലോ, നിഗണ്ഠോ നാടപുത്തോ, സഞ്ചയോ ബേലട്ഠപുത്തോ, പകുധോ കച്ചായനോ, അജിതോ കേസകമ്ബലോ; തേപി മയാ ‘അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി പടിജാനാഥാ’തി പുട്ഠാ സമാനാ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി ന പടിജാനന്തി. കിം പന ഭവം ഗോതമോ ദഹരോ ചേവ ജാതിയാ നവോ ച പബ്ബജ്ജായാ’’തി?
‘‘Yepi te, bho gotama, samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa, seyyathidaṃ – pūraṇo kassapo, makkhali gosālo, nigaṇṭho nāṭaputto, sañcayo belaṭṭhaputto, pakudho kaccāyano, ajito kesakambalo; tepi mayā ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paṭijānāthā’ti puṭṭhā samānā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti na paṭijānanti. Kiṃ pana bhavaṃ gotamo daharo ceva jātiyā navo ca pabbajjāyā’’ti?
‘‘ചത്താരോ ഖോ മേ, മഹാരാജ, ദഹരാതി ന ഉഞ്ഞാതബ്ബാ, ദഹരാതി ന പരിഭോതബ്ബാ. കതമേ ചത്താരോ? ഖത്തിയോ ഖോ, മഹാരാജ, ദഹരോതി ന ഉഞ്ഞാതബ്ബോ, ദഹരോതി ന പരിഭോതബ്ബോ. ഉരഗോ ഖോ, മഹാരാജ, ദഹരോതി ന ഉഞ്ഞാതബ്ബോ, ദഹരോതി ന പരിഭോതബ്ബോ. അഗ്ഗി ഖോ, മഹാരാജ, ദഹരോതി ന ഉഞ്ഞാതബ്ബോ, ദഹരോതി ന പരിഭോതബ്ബോ. ഭിക്ഖു, ഖോ, മഹാരാജ, ദഹരോതി ന ഉഞ്ഞാതബ്ബോ, ദഹരോതി ന പരിഭോതബ്ബോ. ഇമേ ഖോ, മഹാരാജ, ചത്താരോ ദഹരാതി ന ഉഞ്ഞാതബ്ബാ, ദഹരാതി ന പരിഭോതബ്ബാ’’തി.
‘‘Cattāro kho me, mahārāja, daharāti na uññātabbā, daharāti na paribhotabbā. Katame cattāro? Khattiyo kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Urago kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Aggi kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Bhikkhu, kho, mahārāja, daharoti na uññātabbo, daharoti na paribhotabbo. Ime kho, mahārāja, cattāro daharāti na uññātabbā, daharāti na paribhotabbā’’ti.
ഇദമവോച ഭഗവാ. ഇദം വത്വാന സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ഖത്തിയം ജാതിസമ്പന്നം, അഭിജാതം യസസ്സിനം;
‘‘Khattiyaṃ jātisampannaṃ, abhijātaṃ yasassinaṃ;
ദഹരോതി നാവജാനേയ്യ, ന നം പരിഭവേ നരോ.
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
‘‘ഠാനഞ്ഹി സോ മനുജിന്ദോ, രജ്ജം ലദ്ധാന ഖത്തിയോ;
‘‘Ṭhānañhi so manujindo, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
സോ കുദ്ധോ രാജദണ്ഡേന, തസ്മിം പക്കമതേ ഭുസം;
So kuddho rājadaṇḍena, tasmiṃ pakkamate bhusaṃ;
തസ്മാ തം പരിവജ്ജേയ്യ, രക്ഖം ജീവിതമത്തനോ.
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
‘‘ഗാമേ വാ യദി വാ രഞ്ഞേ, യത്ഥ പസ്സേ ഭുജങ്ഗമം;
‘‘Gāme vā yadi vā raññe, yattha passe bhujaṅgamaṃ;
ദഹരോതി നാവജാനേയ്യ, ന നം പരിഭവേ നരോ.
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
സോ ആസജ്ജ ഡംസേ ബാലം, നരം നാരിഞ്ച ഏകദാ;
So āsajja ḍaṃse bālaṃ, naraṃ nāriñca ekadā;
തസ്മാ തം പരിവജ്ജേയ്യ, രക്ഖം ജീവിതമത്തനോ.
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
‘‘പഹൂതഭക്ഖം ജാലിനം, പാവകം കണ്ഹവത്തനിം;
‘‘Pahūtabhakkhaṃ jālinaṃ, pāvakaṃ kaṇhavattaniṃ;
ദഹരോതി നാവജാനേയ്യ, ന നം പരിഭവേ നരോ.
Daharoti nāvajāneyya, na naṃ paribhave naro.
‘‘ലദ്ധാ ഹി സോ ഉപാദാനം, മഹാ ഹുത്വാന പാവകോ;
‘‘Laddhā hi so upādānaṃ, mahā hutvāna pāvako;
തസ്മാ തം പരിവജ്ജേയ്യ, രക്ഖം ജീവിതമത്തനോ.
Tasmā taṃ parivajjeyya, rakkhaṃ jīvitamattano.
ജായന്തി തത്ഥ പാരോഹാ, അഹോരത്താനമച്ചയേ.
Jāyanti tattha pārohā, ahorattānamaccaye.
‘‘യഞ്ച ഖോ സീലസമ്പന്നോ, ഭിക്ഖു ഡഹതി തേജസാ;
‘‘Yañca kho sīlasampanno, bhikkhu ḍahati tejasā;
ന തസ്സ പുത്താ പസവോ, ദായാദാ വിന്ദരേ ധനം;
Na tassa puttā pasavo, dāyādā vindare dhanaṃ;
അനപച്ചാ അദായാദാ, താലാവത്ഥൂ ഭവന്തി തേ.
Anapaccā adāyādā, tālāvatthū bhavanti te.
‘‘തസ്മാ ഹി പണ്ഡിതോ പോസോ, സമ്പസ്സം അത്ഥമത്തനോ;
‘‘Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano;
ഭുജങ്ഗമം പാവകഞ്ച, ഖത്തിയഞ്ച യസസ്സിനം;
Bhujaṅgamaṃ pāvakañca, khattiyañca yasassinaṃ;
ഭിക്ഖുഞ്ച സീലസമ്പന്നം, സമ്മദേവ സമാചരേ’’തി.
Bhikkhuñca sīlasampannaṃ, sammadeva samācare’’ti.
ഏവം വുത്തേ, രാജാ പസേനദി കോസലോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ! സേയ്യഥാപി ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം 9 വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ , പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ , അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’തി; ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം, ഭന്തേ, ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി.
Evaṃ vutte, rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi bhante, nikkujjitaṃ 10 vā ukkujjeyya , paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya , andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൧. ദഹരസുത്തവണ്ണനാ • 1. Daharasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൧. ദഹരസുത്തവണ്ണനാ • 1. Daharasuttavaṇṇanā