| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya |
๑๒. ทกฺขิณาวิภงฺคสุตฺตํ
12. Dakkhiṇāvibhaṅgasuttaṃ
๓๗๖. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สเกฺกสุ วิหรติ กปิลวตฺถุสฺมิํ นิโคฺรธาราเมฯ อถ โข มหาปชาปติ 1 โคตมี นวํ ทุสฺสยุคํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข มหาปชาปติ โคตมี ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิทํ เม, ภเนฺต, นวํ ทุสฺสยุคํ ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส สามํ กนฺตํ สามํ วายิตํฯ ตํ เม, ภเนฺต, ภควา ปฎิคฺคณฺหาตุ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติฯ เอวํ วุเตฺต, ภควา มหาปชาปติํ โคตมิํ เอตทโวจ – ‘‘สเงฺฆ, โคตมิ, เทหิฯ สเงฺฆ เต ทิเนฺน อหเญฺจว ปูชิโต ภวิสฺสามิ สโงฺฆ จา’’ติฯ ทุติยมฺปิ โข มหาปชาปติ โคตมี ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิทํ เม, ภเนฺต, นวํ ทุสฺสยุคํ ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส สามํ กนฺตํ สามํ วายิตํฯ ตํ เม, ภเนฺต, ภควา ปฎิคฺคณฺหาตุ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติฯ ทุติยมฺปิ โข ภควา มหาปชาปติํ โคตมิํ เอตทโวจ – ‘‘สเงฺฆ, โคตมิ, เทหิฯ สเงฺฆ เต ทิเนฺน อหเญฺจว ปูชิโต ภวิสฺสามิ สโงฺฆ จา’’ติฯ ตติยมฺปิ โข มหาปชาปติ โคตมี ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิทํ เม, ภเนฺต, นวํ ทุสฺสยุคํ ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส สามํ กนฺตํ สามํ วายิตํฯ ตํ เม, ภเนฺต, ภควา ปฎิคฺคณฺหาตุ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติฯ ตติยมฺปิ โข ภควา มหาปชาปติํ โคตมิํ เอตทโวจ – ‘‘สเงฺฆ, โคตมิ, เทหิ ฯ สเงฺฆ เต ทิเนฺน อหเญฺจว ปูชิโต ภวิสฺสามิ สโงฺฆ จา’’ติฯ
376. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho mahāpajāpati 2 gotamī navaṃ dussayugaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ me, bhante, navaṃ dussayugaṃ bhagavantaṃ uddissa sāmaṃ kantaṃ sāmaṃ vāyitaṃ. Taṃ me, bhante, bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā mahāpajāpatiṃ gotamiṃ etadavoca – ‘‘saṅghe, gotami, dehi. Saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’’ti. Dutiyampi kho mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ me, bhante, navaṃ dussayugaṃ bhagavantaṃ uddissa sāmaṃ kantaṃ sāmaṃ vāyitaṃ. Taṃ me, bhante, bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā mahāpajāpatiṃ gotamiṃ etadavoca – ‘‘saṅghe, gotami, dehi. Saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’’ti. Tatiyampi kho mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ me, bhante, navaṃ dussayugaṃ bhagavantaṃ uddissa sāmaṃ kantaṃ sāmaṃ vāyitaṃ. Taṃ me, bhante, bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyā’’ti. Tatiyampi kho bhagavā mahāpajāpatiṃ gotamiṃ etadavoca – ‘‘saṅghe, gotami, dehi . Saṅghe te dinne ahañceva pūjito bhavissāmi saṅgho cā’’ti.
๓๗๗. เอวํ วุเตฺต, อายสฺมา อานโนฺท ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฎิคฺคณฺหาตุ, ภเนฺต, ภควา มหาปชาปติยา โคตมิยา นวํ ทุสฺสยุคํฯ พหูปการา 3, ภเนฺต, มหาปชาปติ โคตมี ภควโต มาตุจฺฉา อาปาทิกา โปสิกา ขีรสฺส ทายิกา; ภควนฺตํ ชเนตฺติยา กาลงฺกตาย ถญฺญํ ปาเยสิฯ ภควาปิ, ภเนฺต, พหูปกาโร มหาปชาปติยา โคตมิยาฯ ภควนฺตํ, ภเนฺต, อาคมฺม มหาปชาปติ โคตมี พุทฺธํ สรณํ คตา, ธมฺมํ สรณํ คตา, สงฺฆํ สรณํ คตาฯ ภควนฺตํ, ภเนฺต, อาคมฺม มหาปชาปติ โคตมี ปาณาติปาตา ปฎิวิรตา อทินฺนาทานา ปฎิวิรตา กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฎิวิรตา มุสาวาทา ปฎิวิรตา สุราเมรยมชฺชปมาทฎฺฐานา ปฎิวิรตาฯ ภควนฺตํ, ภเนฺต, อาคมฺม มหาปชาปติ โคตมี พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา , ธเมฺม อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา, สเงฺฆ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา อริยกเนฺตหิ สีเลหิ สมนฺนาคตาฯ ภควนฺตํ, ภเนฺต, อาคมฺม มหาปชาปติ โคตมี ทุเกฺข นิกฺกงฺขา, ทุกฺขสมุทเย นิกฺกงฺขา, ทุกฺขนิโรเธ นิกฺกงฺขา, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย นิกฺกงฺขาฯ ภควาปิ, ภเนฺต, พหูปกาโร มหาปชาปติยา โคตมิยา’’ติฯ
377. Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭiggaṇhātu, bhante, bhagavā mahāpajāpatiyā gotamiyā navaṃ dussayugaṃ. Bahūpakārā 4, bhante, mahāpajāpati gotamī bhagavato mātucchā āpādikā posikā khīrassa dāyikā; bhagavantaṃ janettiyā kālaṅkatāya thaññaṃ pāyesi. Bhagavāpi, bhante, bahūpakāro mahāpajāpatiyā gotamiyā. Bhagavantaṃ, bhante, āgamma mahāpajāpati gotamī buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā. Bhagavantaṃ, bhante, āgamma mahāpajāpati gotamī pāṇātipātā paṭiviratā adinnādānā paṭiviratā kāmesumicchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā. Bhagavantaṃ, bhante, āgamma mahāpajāpati gotamī buddhe aveccappasādena samannāgatā , dhamme aveccappasādena samannāgatā, saṅghe aveccappasādena samannāgatā ariyakantehi sīlehi samannāgatā. Bhagavantaṃ, bhante, āgamma mahāpajāpati gotamī dukkhe nikkaṅkhā, dukkhasamudaye nikkaṅkhā, dukkhanirodhe nikkaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya nikkaṅkhā. Bhagavāpi, bhante, bahūpakāro mahāpajāpatiyā gotamiyā’’ti.
๓๗๘. ‘‘เอวเมตํ , อานนฺทฯ ยํ หานนฺท, ปุคฺคโล ปุคฺคลํ อาคมฺม พุทฺธํ สรณํ คโต โหติ, ธมฺมํ สรณํ คโต โหติ, สงฺฆํ สรณํ คโต โหติ, อิมสฺสานนฺท, ปุคฺคลสฺส อิมินา ปุคฺคเลน น สุปฺปติการํ วทามิ, ยทิทํ – อภิวาทน-ปจฺจุฎฺฐาน-อญฺชลิกมฺม สามีจิกมฺมจีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลา- นปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานุปฺปทาเนนฯ
378. ‘‘Evametaṃ , ānanda. Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gato hoti, dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti, saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti, imassānanda, puggalassa iminā puggalena na suppatikāraṃ vadāmi, yadidaṃ – abhivādana-paccuṭṭhāna-añjalikamma sāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilā- nappaccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.
‘‘ยํ หานนฺท, ปุคฺคโล ปุคฺคลํ อาคมฺม ปาณาติปาตา ปฎิวิรโต โหติ, อทินฺนาทานา ปฎิวิรโต โหติ, กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฎิวิรโต โหติ, มุสาวาทา ปฎิวิรโต โหติ, สุราเมรยมชฺชปมาทฎฺฐานา ปฎิวิรโต โหติ, อิมสฺสานนฺท, ปุคฺคลสฺส อิมินา ปุคฺคเลน น สุปฺปติการํ วทามิ, ยทิทํ – อภิวาทน-ปจฺจุฎฺฐาน-อญฺชลิกมฺม-สามีจิกมฺมจีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลา- นปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานุปฺปทาเนนฯ
‘‘Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti, imassānanda, puggalassa iminā puggalena na suppatikāraṃ vadāmi, yadidaṃ – abhivādana-paccuṭṭhāna-añjalikamma-sāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilā- nappaccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.
‘‘ยํ หานนฺท, ปุคฺคโล ปุคฺคลํ อาคมฺม พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ, ธเมฺม… สเงฺฆ… อริยกเนฺตหิ สีเลหิ สมนฺนาคโต โหติ, อิมสฺสานนฺท, ปุคฺคลสฺส อิมินา ปุคฺคเลน น สุปฺปติการํ วทามิ, ยทิทํ – อภิวาทน-ปจฺจุฎฺฐาน-อญฺชลิกมฺม-สามีจิกมฺมจีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลา- นปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานุปฺปทาเนนฯ
‘‘Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma buddhe aveccappasādena samannāgato hoti, dhamme… saṅghe… ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti, imassānanda, puggalassa iminā puggalena na suppatikāraṃ vadāmi, yadidaṃ – abhivādana-paccuṭṭhāna-añjalikamma-sāmīcikammacīvarapiṇḍapātasenāsanagilā- nappaccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.
‘‘ยํ หานนฺท, ปุคฺคโล ปุคฺคลํ อาคมฺม ทุเกฺข นิกฺกโงฺข โหติ, ทุกฺขสมุทเย นิกฺกโงฺข โหติ, ทุกฺขนิโรเธ นิกฺกโงฺข โหติ, ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฎิปทาย นิกฺกโงฺข โหติ, อิมสฺสานนฺท, ปุคฺคลสฺส อิมินา ปุคฺคเลน น สุปฺปติการํ วทามิ, ยทิทํ – อภิวาทน-ปจฺจุฎฺฐานอญฺชลิกมฺม-สามีจิกมฺม-จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลา- นปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานุปฺปทาเนนฯ
‘‘Yaṃ hānanda, puggalo puggalaṃ āgamma dukkhe nikkaṅkho hoti, dukkhasamudaye nikkaṅkho hoti, dukkhanirodhe nikkaṅkho hoti, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya nikkaṅkho hoti, imassānanda, puggalassa iminā puggalena na suppatikāraṃ vadāmi, yadidaṃ – abhivādana-paccuṭṭhānaañjalikamma-sāmīcikamma-cīvarapiṇḍapātasenāsanagilā- nappaccayabhesajjaparikkhārānuppadānena.
๓๗๙. ‘‘จุทฺทส โข ปนิมานนฺท, ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ กตมา จุทฺทส? ตถาคเต อรหเนฺต สมฺมาสมฺพุเทฺธ ทานํ เทติ – อยํ ปฐมา ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ ปเจฺจกสมฺพุเทฺธ 5 ทานํ เทติ – อยํ ทุติยา ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ ตถาคตสาวเก อรหเนฺต ทานํ เทติ – อยํ ตติยา ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน ทานํ เทติ – อยํ จตุตฺถี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ อนาคามิสฺส ทานํ เทติ – อยํ ปญฺจมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน ทานํ เทติ – อยํ ฉฎฺฐี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ สกทาคามิสฺส ทานํ เทติ – อยํ สตฺตมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน ทานํ เทติ – อยํ อฎฺฐมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ โสตาปเนฺน ทานํ เทติ – อยํ นวมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน ทานํ เทติ – อยํ ทสมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ พาหิรเก กาเมสุ วีตราเค ทานํ เทติ – อยํ เอกาทสมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ ปุถุชฺชนสีลวเนฺต ทานํ เทติ – อยํ ทฺวาทสมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ ปุถุชฺชนทุสฺสีเล ทานํ เทติ – อยํ เตรสมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาฯ ติรจฺฉานคเต ทานํ เทติ – อยํ จุทฺทสมี ปาฎิปุคฺคลิกา ทกฺขิณาติฯ
379. ‘‘Cuddasa kho panimānanda, pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Katamā cuddasa? Tathāgate arahante sammāsambuddhe dānaṃ deti – ayaṃ paṭhamā pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Paccekasambuddhe 6 dānaṃ deti – ayaṃ dutiyā pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Tathāgatasāvake arahante dānaṃ deti – ayaṃ tatiyā pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ deti – ayaṃ catutthī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Anāgāmissa dānaṃ deti – ayaṃ pañcamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ deti – ayaṃ chaṭṭhī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sakadāgāmissa dānaṃ deti – ayaṃ sattamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ deti – ayaṃ aṭṭhamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sotāpanne dānaṃ deti – ayaṃ navamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ deti – ayaṃ dasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Bāhirake kāmesu vītarāge dānaṃ deti – ayaṃ ekādasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Puthujjanasīlavante dānaṃ deti – ayaṃ dvādasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Puthujjanadussīle dānaṃ deti – ayaṃ terasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇā. Tiracchānagate dānaṃ deti – ayaṃ cuddasamī pāṭipuggalikā dakkhiṇāti.
‘‘ตตฺรานนฺท, ติรจฺฉานคเต ทานํ ทตฺวา สตคุณา ทกฺขิณา ปาฎิกงฺขิตพฺพา, ปุถุชฺชนทุสฺสีเล ทานํ ทตฺวา สหสฺสคุณา ทกฺขิณา ปาฎิกงฺขิตพฺพา, ปุถุชฺชนสีลวเนฺต ทานํ ทตฺวา สตสหสฺสคุณา ทกฺขิณา ปาฎิกงฺขิตพฺพา, พาหิรเก กาเมสุ วีตราเค ทานํ ทตฺวา โกฎิสตสหสฺสคุณา ทกฺขิณา ปาฎิกงฺขิตพฺพา, โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน ทานํ ทตฺวา อสเงฺขยฺยา อปฺปเมยฺยา ทกฺขิณา ปาฎิกงฺขิตพฺพา, โก ปน วาโท โสตาปเนฺน, โก ปน วาโท สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน, โก ปน วาโท สกทาคามิสฺส, โก ปน วาโท อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน, โก ปน วาโท อนาคามิสฺส, โก ปน วาโท อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยาย ปฎิปเนฺน, โก ปน วาโท อรหเนฺต, โก ปน วาโท ปเจฺจกสมฺพุเทฺธ, โก ปน วาโท ตถาคเต อรหเนฺต สมฺมาสมฺพุเทฺธ!
‘‘Tatrānanda, tiracchānagate dānaṃ datvā sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā, puthujjanadussīle dānaṃ datvā sahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā, puthujjanasīlavante dānaṃ datvā satasahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā, bāhirake kāmesu vītarāge dānaṃ datvā koṭisatasahassaguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanne dānaṃ datvā asaṅkheyyā appameyyā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā, ko pana vādo sotāpanne, ko pana vādo sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanne, ko pana vādo sakadāgāmissa, ko pana vādo anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanne, ko pana vādo anāgāmissa, ko pana vādo arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanne, ko pana vādo arahante, ko pana vādo paccekasambuddhe, ko pana vādo tathāgate arahante sammāsambuddhe!
๓๘๐. ‘‘สตฺต โข ปนิมานนฺท, สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ กตมา สตฺต? พุทฺธปฺปมุเข อุภโตสเงฺฆ ทานํ เทติ – อยํ ปฐมา สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ ตถาคเต ปรินิพฺพุเต อุภโตสเงฺฆ ทานํ เทติ – อยํ ทุติยา สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ ภิกฺขุสเงฺฆ ทานํ เทติ – อยํ ตติยา สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ ภิกฺขุนิสเงฺฆ ทานํ เทติ – อยํ จตุตฺถี สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ ‘เอตฺตกา เม ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ สงฺฆโต อุทฺทิสฺสถา’ติ ทานํ เทติ – อยํ ปญฺจมี สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ ‘เอตฺตกา เม ภิกฺขู สงฺฆโต อุทฺทิสฺสถา’ติ ทานํ เทติ – อยํ ฉฎฺฐี สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ ‘เอตฺตกา เม ภิกฺขุนิโย สงฺฆโต อุทฺทิสฺสถา’ติ ทานํ เทติ – อยํ สตฺตมี สงฺฆคตา ทกฺขิณาฯ
380. ‘‘Satta kho panimānanda, saṅghagatā dakkhiṇā. Katamā satta? Buddhappamukhe ubhatosaṅghe dānaṃ deti – ayaṃ paṭhamā saṅghagatā dakkhiṇā. Tathāgate parinibbute ubhatosaṅghe dānaṃ deti – ayaṃ dutiyā saṅghagatā dakkhiṇā. Bhikkhusaṅghe dānaṃ deti – ayaṃ tatiyā saṅghagatā dakkhiṇā. Bhikkhunisaṅghe dānaṃ deti – ayaṃ catutthī saṅghagatā dakkhiṇā. ‘Ettakā me bhikkhū ca bhikkhuniyo ca saṅghato uddissathā’ti dānaṃ deti – ayaṃ pañcamī saṅghagatā dakkhiṇā. ‘Ettakā me bhikkhū saṅghato uddissathā’ti dānaṃ deti – ayaṃ chaṭṭhī saṅghagatā dakkhiṇā. ‘Ettakā me bhikkhuniyo saṅghato uddissathā’ti dānaṃ deti – ayaṃ sattamī saṅghagatā dakkhiṇā.
‘‘ภวิสฺสนฺติ โข ปนานนฺท, อนาคตมทฺธานํ โคตฺรภุโน กาสาวกณฺฐา ทุสฺสีลา ปาปธมฺมาฯ เตสุ ทุสฺสีเลสุ สงฺฆํ อุทฺทิสฺส ทานํ ทสฺสนฺติฯ ตทาปาหํ, อานนฺท, สงฺฆคตํ ทกฺขิณํ อสเงฺขยฺยํ อปฺปเมยฺยํ วทามิฯ น เตฺววาหํ, อานนฺท, เกนจิ ปริยาเยน สงฺฆคตาย ทกฺขิณาย ปาฎิปุคฺคลิกํ ทานํ มหปฺผลตรํ วทามิฯ
‘‘Bhavissanti kho panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā. Tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti. Tadāpāhaṃ, ānanda, saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkheyyaṃ appameyyaṃ vadāmi. Na tvevāhaṃ, ānanda, kenaci pariyāyena saṅghagatāya dakkhiṇāya pāṭipuggalikaṃ dānaṃ mahapphalataraṃ vadāmi.
๓๘๑. ‘‘จตโสฺส โข อิมา, อานนฺท, ทกฺขิณา วิสุทฺธิโยฯ กตมา จตโสฺส? อตฺถานนฺท, ทกฺขิณา ทายกโต วิสุชฺฌติ โน ปฎิคฺคาหกโตฯ อตฺถานนฺท, ทกฺขิณา ปฎิคฺคาหกโต วิสุชฺฌติ โน ทายกโตฯ อตฺถานนฺท, ทกฺขิณา เนว ทายกโต วิสุชฺฌติ โน ปฎิคฺคาหกโตฯ อตฺถานนฺท, ทกฺขิณา ทายกโต เจว วิสุชฺฌติ ปฎิคฺคาหกโต จฯ
381. ‘‘Catasso kho imā, ānanda, dakkhiṇā visuddhiyo. Katamā catasso? Atthānanda, dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthānanda, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato. Atthānanda, dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthānanda, dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca.
‘‘กถญฺจานนฺท, ทกฺขิณา ทายกโต วิสุชฺฌติ โน ปฎิคฺคาหกโต? อิธานนฺท, ทายโก โหติ สีลวา กลฺยาณธโมฺม, ปฎิคฺคาหกา โหนฺติ ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา – เอวํ โข, อานนฺท, ทกฺขิณา ทายกโต วิสุชฺฌติ โน ปฎิคฺคาหกโตฯ
‘‘Kathañcānanda, dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato? Idhānanda, dāyako hoti sīlavā kalyāṇadhammo, paṭiggāhakā honti dussīlā pāpadhammā – evaṃ kho, ānanda, dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato.
‘‘กถญฺจานนฺท, ทกฺขิณา ปฎิคฺคาหกโต วิสุชฺฌติ โน ทายกโต? อิธานนฺท, ทายโก โหติ ทุสฺสีโล ปาปธโมฺม, ปฎิคฺคาหกา โหนฺติ สีลวโนฺต 7 กลฺยาณธมฺมา – เอวํ โข, อานนฺท, ทกฺขิณา ปฎิคฺคาหกโต วิสุชฺฌติ โน ทายกโตฯ
‘‘Kathañcānanda, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato? Idhānanda, dāyako hoti dussīlo pāpadhammo, paṭiggāhakā honti sīlavanto 8 kalyāṇadhammā – evaṃ kho, ānanda, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato.
‘‘กถญฺจานนฺท, ทกฺขิณา เนว ทายกโต วิสุชฺฌติ โน ปฎิคฺคาหกโต? อิธานนฺท, ทายโก จ โหติ ทุสฺสีโล ปาปธโมฺม, ปฎิคฺคาหกา จ โหนฺติ ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา – เอวํ โข, อานนฺท, ทกฺขิณา เนว ทายกโต วิสุชฺฌติ โน ปฎิคฺคาหกโตฯ
‘‘Kathañcānanda, dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato? Idhānanda, dāyako ca hoti dussīlo pāpadhammo, paṭiggāhakā ca honti dussīlā pāpadhammā – evaṃ kho, ānanda, dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato.
‘‘กถญฺจานนฺท, ทกฺขิณา ทายกโต เจว วิสุชฺฌติ ปฎิคฺคาหกโต จ? อิธานนฺท, ทายโก จ โหติ สีลวา กลฺยาณธโมฺม, ปฎิคฺคาหกา จ โหนฺติ สีลวโนฺต กลฺยาณธมฺมา – เอวํ โข, อานนฺท, ทกฺขิณา ทายกโต เจว วิสุชฺฌติ ปฎิคฺคาหกโต จฯ อิมา โข, อานนฺท, จตโสฺส ทกฺขิณา วิสุทฺธิโย’’ติฯ
‘‘Kathañcānanda, dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca? Idhānanda, dāyako ca hoti sīlavā kalyāṇadhammo, paṭiggāhakā ca honti sīlavanto kalyāṇadhammā – evaṃ kho, ānanda, dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca. Imā kho, ānanda, catasso dakkhiṇā visuddhiyo’’ti.
อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
๓๘๒.
382.
‘‘โย สีลวา ทุสฺสีเลสุ ททาติ ทานํ,
‘‘Yo sīlavā dussīlesu dadāti dānaṃ,
อภิสทฺทหํ กมฺมผลํ อุฬารํ,
Abhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ,
สา ทกฺขิณา ทายกโต วิสุชฺฌติฯ
Sā dakkhiṇā dāyakato visujjhati.
‘‘โย ทุสฺสีโล สีลวเนฺตสุ ททาติ ทานํ,
‘‘Yo dussīlo sīlavantesu dadāti dānaṃ,
อธเมฺมน ลทฺธํ อปฺปสนฺนจิโตฺต;
Adhammena laddhaṃ appasannacitto;
อนภิสทฺทหํ กมฺมผลํ อุฬารํ,
Anabhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ,
สา ทกฺขิณา ปฎิคฺคาหกโต วิสุชฺฌติฯ
Sā dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati.
‘‘โย ทุสฺสีโล ทุสฺสีเลสุ ททาติ ทานํ,
‘‘Yo dussīlo dussīlesu dadāti dānaṃ,
อธเมฺมน ลทฺธํ อปฺปสนฺนจิโตฺต;
Adhammena laddhaṃ appasannacitto;
อนภิสทฺทหํ กมฺมผลํ อุฬารํ,
Anabhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ,
น ตํ ทานํ วิปุลปฺผลนฺติ พฺรูมิฯ
Na taṃ dānaṃ vipulapphalanti brūmi.
‘‘โย สีลวา สีลวเนฺตสุ ททาติ ทานํ,
‘‘Yo sīlavā sīlavantesu dadāti dānaṃ,
ธเมฺมน ลทฺธํ สุปสนฺนจิโตฺต;
Dhammena laddhaṃ supasannacitto;
อภิสทฺทหํ กมฺมผลํ อุฬารํ,
Abhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ,
‘‘โย วีตราโค วีตราเคสุ ททาติ ทานํ,
‘‘Yo vītarāgo vītarāgesu dadāti dānaṃ,
ธเมฺมน ลทฺธํ สุปสนฺนจิโตฺต;
Dhammena laddhaṃ supasannacitto;
อภิสทฺทหํ กมฺมผลํ อุฬารํ,
Abhisaddahaṃ kammaphalaṃ uḷāraṃ,
ทกฺขิณาวิภงฺคสุตฺตํ นิฎฺฐิตํ ทฺวาทสมํฯ
Dakkhiṇāvibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ dvādasamaṃ.
วิภงฺควโคฺค นิฎฺฐิโต จตุโตฺถฯ
Vibhaṅgavaggo niṭṭhito catuttho.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
ภเทฺทกานนฺทกจฺจาน, โลมสกงฺคิยาสุโภ;
Bhaddekānandakaccāna, lomasakaṅgiyāsubho;
มหากมฺมสฬายตนวิภงฺคา, อุเทฺทสอรณา ธาตุ สจฺจํฯ
Mahākammasaḷāyatanavibhaṅgā, uddesaaraṇā dhātu saccaṃ.
ทกฺขิณาวิภงฺคสุตฺตนฺติฯ
Dakkhiṇāvibhaṅgasuttanti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ๑๒. ทกฺขิณาวิภงฺคสุตฺตวณฺณนา • 12. Dakkhiṇāvibhaṅgasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๑๒. ทกฺขิณาวิภงฺคสุตฺตวณฺณนา • 12. Dakkhiṇāvibhaṅgasuttavaṇṇanā
