| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[४०९] ४. दळ्हधम्मजातकवण्णना
[409] 4. Daḷhadhammajātakavaṇṇanā
अहं चे दळ्हधम्मस्साति इदं सत्था कोसम्बिं निस्साय घोसितारामे विहरन्तो उदेनस्स रञ्ञो भद्दवतिकं हत्थिनिं आरब्भ कथेसि। तस्सा पन हत्थिनिया लद्धविधानञ्च उदेनस्स राजवंसो च मातङ्गजातके (जा॰ १.१५.१ आदयो) आवि भविस्सति। एकदिवसं पन सा हत्थिनी नगरा निक्खमन्ती भगवन्तं पातोव अरियगणपरिवुतं अनोमाय बुद्धसिरिया नगरं पिण्डाय पविसन्तं दिस्वा तथागतस्स पादमूले निपज्जित्वा ‘‘भगवा सब्बञ्ञु सब्बलोकनित्थरण उदेनो वंसराजा मं तरुणकाले कम्मं नित्थरितुं समत्थकाले ‘इमं निस्साय मया जीवितञ्च रज्जञ्च देवी च लद्धा’ति पियायित्वा महन्तं परिहारं अदासि, सब्बालङ्कारेहि अलङ्करित्वा ठितट्ठानं गन्धेन परिभण्डं कारेत्वा मत्थके सुवण्णतारकखचितवितानं बन्धापेत्वा समन्ता चित्रसाणिं परिक्खिपापेत्वा गन्धतेलेन दीपं जालापेत्वा धूमतट्टकं ठपापेत्वा करीसछड्डनट्ठाने सुवण्णकटाहं पतिट्ठपापेत्वा मं चित्तत्थरणपिट्ठे ठपेसि, राजारहञ्च मे नानग्गरसभोजनं दापेसि। इदानि पन मे महल्लककाले कम्मं नित्थरितुं असमत्थकाले सब्बं तं परिहारं अच्छिन्दि, अनाथा निप्पच्चया हुत्वा अरञ्ञे केतकानि खादन्ती जीवामि, अञ्ञं मय्हं पटिसरणं नत्थि, उदेनं मम गुणं सल्लक्खापेत्वा पोराणकपरिहारं मे पटिपाकतिकं कारेथ भगवा’’ति परिदेवमाना तथागतं याचि।
Ahaṃ cedaḷhadhammassāti idaṃ satthā kosambiṃ nissāya ghositārāme viharanto udenassa rañño bhaddavatikaṃ hatthiniṃ ārabbha kathesi. Tassā pana hatthiniyā laddhavidhānañca udenassa rājavaṃso ca mātaṅgajātake (jā. 1.15.1 ādayo) āvi bhavissati. Ekadivasaṃ pana sā hatthinī nagarā nikkhamantī bhagavantaṃ pātova ariyagaṇaparivutaṃ anomāya buddhasiriyā nagaraṃ piṇḍāya pavisantaṃ disvā tathāgatassa pādamūle nipajjitvā ‘‘bhagavā sabbaññu sabbalokanittharaṇa udeno vaṃsarājā maṃ taruṇakāle kammaṃ nittharituṃ samatthakāle ‘imaṃ nissāya mayā jīvitañca rajjañca devī ca laddhā’ti piyāyitvā mahantaṃ parihāraṃ adāsi, sabbālaṅkārehi alaṅkaritvā ṭhitaṭṭhānaṃ gandhena paribhaṇḍaṃ kāretvā matthake suvaṇṇatārakakhacitavitānaṃ bandhāpetvā samantā citrasāṇiṃ parikkhipāpetvā gandhatelena dīpaṃ jālāpetvā dhūmataṭṭakaṃ ṭhapāpetvā karīsachaḍḍanaṭṭhāne suvaṇṇakaṭāhaṃ patiṭṭhapāpetvā maṃ cittattharaṇapiṭṭhe ṭhapesi, rājārahañca me nānaggarasabhojanaṃ dāpesi. Idāni pana me mahallakakāle kammaṃ nittharituṃ asamatthakāle sabbaṃ taṃ parihāraṃ acchindi, anāthā nippaccayā hutvā araññe ketakāni khādantī jīvāmi, aññaṃ mayhaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, udenaṃ mama guṇaṃ sallakkhāpetvā porāṇakaparihāraṃ me paṭipākatikaṃ kāretha bhagavā’’ti paridevamānā tathāgataṃ yāci.
सत्था ‘‘गच्छ त्वं, अहं ते रञ्ञो कथेत्वा यसं पटिपाकतिकं कारेस्सामी’’ति वत्वा रञ्ञो निवेसनद्वारं अगमासि। राजा तथागतं अन्तोनिवेसनं पवेसेत्वा बुद्धप्पमुखस्स सङ्घस्स महादानं पवत्तेसि। सत्था भत्तकिच्चपरियोसाने अनुमोदनं करोन्तो ‘‘महाराज, भद्दवतिका कह’’न्ति पुच्छि। ‘‘न जानामि, भन्ते’’ति। ‘‘महाराज, उपकारकानं यसं दत्वा महल्लककाले गहेतुं नाम न वट्टति, कतञ्ञुना कतवेदिना भवितुं वट्टति। भद्दवतिका इदानि महल्लिका जराजिण्णा अनाथा हुत्वा अरञ्ञे केतकानि खादन्ती जीवति, तं जिण्णकाले अनाथं कातुं तुम्हाकं अयुत्त’’न्ति भद्दवतिकाय गुणं कथेत्वा ‘‘सब्बं पोराणकपरिहारं पटिपाकतिकं करोही’’ति वत्वा पक्कामि। राजा तथा अकासि। ‘‘तथागतेन किर भद्दवतिकाय गुणं कथेत्वा पोराणकयसो पटिपाकतिको कारितो’’ति सकलनगरं पत्थरि, भिक्खुसङ्घेपि सा पवत्ति पाकटा जाता। अथ भिक्खू धम्मसभायं कथं समुट्ठापेसुं ‘‘आवुसो, सत्थारा किर भद्दवतिकाय गुणं कथेत्वा पोराणकयसो पटिपाकतिको कारितो’’ति। सत्था आगन्त्वा ‘‘काय नुत्थ, भिक्खवे, एतरहि कथाय सन्निसिन्ना’’ति पुच्छित्वा ‘‘इमाय नामा’’ति वुत्ते ‘‘न, भिक्खवे, इदानेव, पुब्बेपि तथागतो एतिस्सा गुणं कथेत्वा नट्ठयसं पटिपाकतिकं कारेसियेवा’’ति वत्वा अतीतं आहरि।
Satthā ‘‘gaccha tvaṃ, ahaṃ te rañño kathetvā yasaṃ paṭipākatikaṃ kāressāmī’’ti vatvā rañño nivesanadvāraṃ agamāsi. Rājā tathāgataṃ antonivesanaṃ pavesetvā buddhappamukhassa saṅghassa mahādānaṃ pavattesi. Satthā bhattakiccapariyosāne anumodanaṃ karonto ‘‘mahārāja, bhaddavatikā kaha’’nti pucchi. ‘‘Na jānāmi, bhante’’ti. ‘‘Mahārāja, upakārakānaṃ yasaṃ datvā mahallakakāle gahetuṃ nāma na vaṭṭati, kataññunā katavedinā bhavituṃ vaṭṭati. Bhaddavatikā idāni mahallikā jarājiṇṇā anāthā hutvā araññe ketakāni khādantī jīvati, taṃ jiṇṇakāle anāthaṃ kātuṃ tumhākaṃ ayutta’’nti bhaddavatikāya guṇaṃ kathetvā ‘‘sabbaṃ porāṇakaparihāraṃ paṭipākatikaṃ karohī’’ti vatvā pakkāmi. Rājā tathā akāsi. ‘‘Tathāgatena kira bhaddavatikāya guṇaṃ kathetvā porāṇakayaso paṭipākatiko kārito’’ti sakalanagaraṃ patthari, bhikkhusaṅghepi sā pavatti pākaṭā jātā. Atha bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, satthārā kira bhaddavatikāya guṇaṃ kathetvā porāṇakayaso paṭipākatiko kārito’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato etissā guṇaṃ kathetvā naṭṭhayasaṃ paṭipākatikaṃ kāresiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं दळ्हधम्मो नाम राजा रज्जं कारेसि। तदा बोधिसत्तो अमच्चकुले निब्बत्तित्वा वयप्पत्तो तं राजानं उपट्ठहि। सो तस्स सन्तिका महन्तं यसं लभित्वा अमच्चरतनट्ठाने अट्ठासि। तदा तस्स रञ्ञो एका ओट्ठिब्याधि हत्थिनी थामबलसम्पन्ना महब्बला अहोसि। सा एकदिवसं योजनसतं गच्छति, रञ्ञो दूतेय्यहरणकिच्चं करोति, सङ्गामे युद्धं कत्वा सत्तु मद्दनं करोति। राजा ‘‘अयं मे बहूपकारा’’ति तस्सा सब्बालङ्कारं दत्वा उदेनेन भद्दवतिकाय दिन्नसदिसं सब्बं परिहारं दापेसि। अथस्सा जिण्णदुब्बलकाले राजा सब्बं यसं गण्हि। सा ततो पट्ठाय अनाथा हुत्वा अरञ्ञे तिणपण्णानि खादन्ती जीवति। अथेकदिवसं राजकुले भाजनेसु अप्पहोन्तेसु राजा कुम्भकारं पक्कोसापेत्वा ‘‘भाजनानि किर नप्पहोन्ती’’ति आह। ‘‘गोमयाहरणयानके योजेतुं गोणे न लभामि, देवा’’ति। राजा तस्स कथं सुत्वा ‘‘अम्हाकं ओट्ठिब्याधि कह’’न्ति पुच्छि। ‘‘अत्तनो धम्मताय चरति, देवा’’ति। राजा ‘‘इतो पट्ठाय तं योजेत्वा गोमयं आहरा’’ति तं कुम्भकारस्स अदासि। कुम्भकारो ‘‘साधु, देवा’’ति तथा अकासि।
Atīte bārāṇasiyaṃ daḷhadhammo nāma rājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto amaccakule nibbattitvā vayappatto taṃ rājānaṃ upaṭṭhahi. So tassa santikā mahantaṃ yasaṃ labhitvā amaccaratanaṭṭhāne aṭṭhāsi. Tadā tassa rañño ekā oṭṭhibyādhi hatthinī thāmabalasampannā mahabbalā ahosi. Sā ekadivasaṃ yojanasataṃ gacchati, rañño dūteyyaharaṇakiccaṃ karoti, saṅgāme yuddhaṃ katvā sattu maddanaṃ karoti. Rājā ‘‘ayaṃ me bahūpakārā’’ti tassā sabbālaṅkāraṃ datvā udenena bhaddavatikāya dinnasadisaṃ sabbaṃ parihāraṃ dāpesi. Athassā jiṇṇadubbalakāle rājā sabbaṃ yasaṃ gaṇhi. Sā tato paṭṭhāya anāthā hutvā araññe tiṇapaṇṇāni khādantī jīvati. Athekadivasaṃ rājakule bhājanesu appahontesu rājā kumbhakāraṃ pakkosāpetvā ‘‘bhājanāni kira nappahontī’’ti āha. ‘‘Gomayāharaṇayānake yojetuṃ goṇe na labhāmi, devā’’ti. Rājā tassa kathaṃ sutvā ‘‘amhākaṃ oṭṭhibyādhi kaha’’nti pucchi. ‘‘Attano dhammatāya carati, devā’’ti. Rājā ‘‘ito paṭṭhāya taṃ yojetvā gomayaṃ āharā’’ti taṃ kumbhakārassa adāsi. Kumbhakāro ‘‘sādhu, devā’’ti tathā akāsi.
अथेकदिवसं सा नगरा निक्खममाना नगरं पविसन्तं बोधिसत्तं दिस्वा वन्दित्वा तस्स पादमूले निपज्जित्वा परिदेवमाना ‘‘सामि, राजा मं ‘तरुणकाले बहूपकारा’ति सल्लक्खेत्वा महन्तं यसं दत्वा इदानि महल्लककाले सब्बं अच्छिन्दित्वा मयि चित्तम्पि न करोति, अहं पन अनाथा अरञ्ञे तिणपण्णानि खादन्ती जीवामि, एवं दुक्खप्पत्तं मं इदानि यानके योजेतुं कुम्भकारस्स अदासि, ठपेत्वा तुम्हे अञ्ञं मय्हं पटिसरणं नत्थि, मया रञ्ञो कतूपकारं तुम्हे जानाथ, साधु इदानि मे नट्ठं यसं पटिपाकतिकं करोथा’’ति वत्वा तिस्सो गाथा अभासि –
Athekadivasaṃ sā nagarā nikkhamamānā nagaraṃ pavisantaṃ bodhisattaṃ disvā vanditvā tassa pādamūle nipajjitvā paridevamānā ‘‘sāmi, rājā maṃ ‘taruṇakāle bahūpakārā’ti sallakkhetvā mahantaṃ yasaṃ datvā idāni mahallakakāle sabbaṃ acchinditvā mayi cittampi na karoti, ahaṃ pana anāthā araññe tiṇapaṇṇāni khādantī jīvāmi, evaṃ dukkhappattaṃ maṃ idāni yānake yojetuṃ kumbhakārassa adāsi, ṭhapetvā tumhe aññaṃ mayhaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, mayā rañño katūpakāraṃ tumhe jānātha, sādhu idāni me naṭṭhaṃ yasaṃ paṭipākatikaṃ karothā’’ti vatvā tisso gāthā abhāsi –
९८.
98.
‘‘अहं चे दळ्हधम्मस्स, वहन्ती नाभिराधयिं।
‘‘Ahaṃ ce daḷhadhammassa, vahantī nābhirādhayiṃ;
धरन्ती उरसि सल्लं, युद्धे विक्कन्तचारिनी॥
Dharantī urasi sallaṃ, yuddhe vikkantacārinī.
९९.
99.
‘‘नून राजा न जानाति, मम विक्कमपोरिसं।
‘‘Nūna rājā na jānāti, mama vikkamaporisaṃ;
सङ्गामे सुकतन्तानि, दूतविप्पहितानि च॥
Saṅgāme sukatantāni, dūtavippahitāni ca.
१००.
100.
‘‘सा नूनाहं मरिस्सामि, अबन्धु अपरायिनी।
‘‘Sā nūnāhaṃ marissāmi, abandhu aparāyinī;
तदा हि कुम्भकारस्स, दिन्ना छकणहारिका’’ति॥
Tadā hi kumbhakārassa, dinnā chakaṇahārikā’’ti.
तत्थ वहन्तीति दूतेय्यहरणं सङ्गामे बलकोट्ठकभिन्दनं तं तं किच्चं वहन्ती नित्थरन्ती। धरन्ती उरसि सल्लन्ति उरस्मिं बद्धं कण्डं वा असिं वा सत्तिं वा युद्धकाले सत्तूनं उपरि अभिहरन्ती। विक्कन्तचारिनीति विक्कमं परक्कमं कत्वा परबलविजयेन युद्धे विक्कन्तगामिनी। इदं वुत्तं होति – सचे सामि, अहं इमानि किच्चानि करोन्ती रञ्ञो दळ्हधम्मस्स चित्तं नाराधयिं न परितोसेसिं, को दानि अञ्ञो तस्स चित्तं आराधयिस्सतीति।
Tattha vahantīti dūteyyaharaṇaṃ saṅgāme balakoṭṭhakabhindanaṃ taṃ taṃ kiccaṃ vahantī nittharantī. Dharantī urasi sallanti urasmiṃ baddhaṃ kaṇḍaṃ vā asiṃ vā sattiṃ vā yuddhakāle sattūnaṃ upari abhiharantī. Vikkantacārinīti vikkamaṃ parakkamaṃ katvā parabalavijayena yuddhe vikkantagāminī. Idaṃ vuttaṃ hoti – sace sāmi, ahaṃ imāni kiccāni karontī rañño daḷhadhammassa cittaṃ nārādhayiṃ na paritosesiṃ, ko dāni añño tassa cittaṃ ārādhayissatīti.
मम विक्कमपोरिसन्ति मया कतं पुरिसपरक्कमं। सुकतन्तानीति सुकतानि। यथा हि कम्मानेव कम्मन्तानि, वनानेव वनन्तानि, एवमिध सुकतानेव ‘‘सुकतन्तानी’’ति वुत्तानि। दूतविप्पहितानि चाति गले पण्णं बन्धित्वा ‘‘असुकरञ्ञो नाम देही’’ति पहिताय मया एकदिवसेनेव योजनसतं गन्त्वा कतानि दूतपेसनानि च। नून राजा न जानातीति नून तुम्हाकं एस राजा एतानि मया कतानि किच्चानि न जानाति। अपरायिनीति अप्पतिट्ठा अप्पटिसरणा। तदा हीति तथा हि, अयमेव वा पाठो। दिन्नाति अहं रञ्ञा छकणहारिका कत्वा कुम्भकारस्स दिन्नाति।
Mama vikkamaporisanti mayā kataṃ purisaparakkamaṃ. Sukatantānīti sukatāni. Yathā hi kammāneva kammantāni, vanāneva vanantāni, evamidha sukatāneva ‘‘sukatantānī’’ti vuttāni. Dūtavippahitāni cāti gale paṇṇaṃ bandhitvā ‘‘asukarañño nāma dehī’’ti pahitāya mayā ekadivaseneva yojanasataṃ gantvā katāni dūtapesanāni ca. Nūna rājā na jānātīti nūna tumhākaṃ esa rājā etāni mayā katāni kiccāni na jānāti. Aparāyinīti appatiṭṭhā appaṭisaraṇā. Tadā hīti tathā hi, ayameva vā pāṭho. Dinnāti ahaṃ raññā chakaṇahārikā katvā kumbhakārassa dinnāti.
बोधिसत्तो तस्सा कथं सुत्वा ‘‘त्वं मा सोचि, अहं रञ्ञो कथेत्वा तव यसं पटिपाकतिकं करिस्सामी’’ति तं समस्सासेत्वा नगरं पविसित्वा भुत्तपातरासो रञ्ञो सन्तिकं गन्त्वा कथं समुट्ठापेत्वा ‘‘महाराज, ननु तुम्हाकं असुका नाम ओट्ठिब्याधि असुकट्ठाने च असुकट्ठाने च उरे सल्लं बन्धित्वा सङ्गामं नित्थरि, असुकदिवसं नाम गीवाय पण्णं बन्धित्वा पेसिता योजनसतं अगमासि, तुम्हेपिस्सा महन्तं यसं अदत्थ, सा इदानि कह’’न्ति पुच्छि। ‘‘तमहं कुम्भकारस्स गोमयहरणत्थाय अदासि’’न्ति। अथ नं बोधिसत्तो ‘‘अयुत्तं खो, महाराज, तुम्हाकं तं कुम्भकारस्स यानके योजनत्थाय दातु’’न्ति वत्वा रञ्ञो ओवादवसेन चतस्सो गाथा अभासि –
Bodhisatto tassā kathaṃ sutvā ‘‘tvaṃ mā soci, ahaṃ rañño kathetvā tava yasaṃ paṭipākatikaṃ karissāmī’’ti taṃ samassāsetvā nagaraṃ pavisitvā bhuttapātarāso rañño santikaṃ gantvā kathaṃ samuṭṭhāpetvā ‘‘mahārāja, nanu tumhākaṃ asukā nāma oṭṭhibyādhi asukaṭṭhāne ca asukaṭṭhāne ca ure sallaṃ bandhitvā saṅgāmaṃ nitthari, asukadivasaṃ nāma gīvāya paṇṇaṃ bandhitvā pesitā yojanasataṃ agamāsi, tumhepissā mahantaṃ yasaṃ adattha, sā idāni kaha’’nti pucchi. ‘‘Tamahaṃ kumbhakārassa gomayaharaṇatthāya adāsi’’nti. Atha naṃ bodhisatto ‘‘ayuttaṃ kho, mahārāja, tumhākaṃ taṃ kumbhakārassa yānake yojanatthāya dātu’’nti vatvā rañño ovādavasena catasso gāthā abhāsi –
१०१.
101.
‘‘यावतासीसती पोसो, तावदेव पवीणति।
‘‘Yāvatāsīsatī poso, tāvadeva pavīṇati;
अत्थापाये जहन्ति नं, ओट्ठिब्याधिंव खत्तियो॥
Atthāpāye jahanti naṃ, oṭṭhibyādhiṃva khattiyo.
१०२.
102.
‘‘यो पुब्बे कतकल्याणो, कतत्थो नावबुज्झति।
‘‘Yo pubbe katakalyāṇo, katattho nāvabujjhati;
अत्था तस्स पलुज्जन्ति, ये होन्ति अभिपत्थिता॥
Atthā tassa palujjanti, ye honti abhipatthitā.
१०३.
103.
‘‘यो पुब्बे कतकल्याणो, कतत्थो मनुबुज्झति।
‘‘Yo pubbe katakalyāṇo, katattho manubujjhati;
अत्था तस्स पवड्ढन्ति, ये होन्ति अभिपत्थिका॥
Atthā tassa pavaḍḍhanti, ye honti abhipatthikā.
१०४.
104.
‘‘तं वो वदामि भद्दन्ते, यावन्तेत्थ समागता।
‘‘Taṃ vo vadāmi bhaddante, yāvantettha samāgatā;
सब्बे कतञ्ञुनो होथ, चिरं सग्गम्हि ठस्सथा’’ति॥
Sabbe kataññuno hotha, ciraṃ saggamhi ṭhassathā’’ti.
तत्थ पठमगाथाय ताव अत्थो – इधेकच्चो अञ्ञाणजातिको पोसो यावतासीसती, याव ‘‘इदं नाम मे अयं कातुं सक्खिस्सती’’ति पच्चासीसति, तावदेव तं पुरिसं पवीणति भजति सेवति, तस्स पन अत्थापाये वड्ढिया अपगमने परिहीनकाले तं नानाकिच्चेसु पत्थितं पोसं एकच्चे बाला इमं ओट्ठिब्याधिं अयं खत्तियो विय जहन्ति।
Tattha paṭhamagāthāya tāva attho – idhekacco aññāṇajātiko poso yāvatāsīsatī, yāva ‘‘idaṃ nāma me ayaṃ kātuṃ sakkhissatī’’ti paccāsīsati, tāvadeva taṃ purisaṃ pavīṇati bhajati sevati, tassa pana atthāpāye vaḍḍhiyā apagamane parihīnakāle taṃ nānākiccesu patthitaṃ posaṃ ekacce bālā imaṃ oṭṭhibyādhiṃ ayaṃ khattiyo viya jahanti.
कतकल्याणोति परेन अत्तनो कतकल्याणकम्मो। कतत्थोति निप्फादितकिच्चो। नावबुज्झतीति पच्छापि तं परेन कतं उपकारं तस्स जराजिण्णकाले असमत्थकाले न सरति, अत्तना दिन्नम्पि यसं पुन गण्हाति। पलुज्जन्तीति भिज्जन्ति नस्सन्ति। ये होन्ति अभिपत्थिताति ये केचि अत्था इच्छिता नाम होन्ति, सब्बे नस्सन्तीति दीपेति। मित्तदुब्भिपुग्गलस्स हि पत्थितपत्थितं अग्गिम्हि पक्खित्तबीजं विय नस्सति। कतत्थो मनुबुज्झतीति कतत्थो अनुबुज्झति, म-कारो ब्यञ्जनसन्धिवसेन गहितो। तं वो वदामीति तेन कारणेन तुम्हे वदामि। ठस्सथाति कतञ्ञुनो हुत्वा चिरकालं सग्गम्हि दिब्बसम्पत्तिं अनुभवन्ता पतिट्ठहिस्सथ।
Katakalyāṇoti parena attano katakalyāṇakammo. Katatthoti nipphāditakicco. Nāvabujjhatīti pacchāpi taṃ parena kataṃ upakāraṃ tassa jarājiṇṇakāle asamatthakāle na sarati, attanā dinnampi yasaṃ puna gaṇhāti. Palujjantīti bhijjanti nassanti. Ye honti abhipatthitāti ye keci atthā icchitā nāma honti, sabbe nassantīti dīpeti. Mittadubbhipuggalassa hi patthitapatthitaṃ aggimhi pakkhittabījaṃ viya nassati. Katattho manubujjhatīti katattho anubujjhati, ma-kāro byañjanasandhivasena gahito. Taṃ vo vadāmīti tena kāraṇena tumhe vadāmi. Ṭhassathāti kataññuno hutvā cirakālaṃ saggamhi dibbasampattiṃ anubhavantā patiṭṭhahissatha.
एवं महासत्तो राजानं आदिं कत्वा सन्निपतितानं सब्बेसं ओवादं अदासि। तं सुत्वा राजा ओट्ठिब्याधिया यसं पटिपाकतिकं अकासि। बोधिसत्तस्स च ओवादे ठत्वा दानादीनि पुञ्ञानि कत्वा सग्गपरायणो अहोसि।
Evaṃ mahāsatto rājānaṃ ādiṃ katvā sannipatitānaṃ sabbesaṃ ovādaṃ adāsi. Taṃ sutvā rājā oṭṭhibyādhiyā yasaṃ paṭipākatikaṃ akāsi. Bodhisattassa ca ovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā saggaparāyaṇo ahosi.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा ओट्ठिब्याधि भद्दवतिका अहोसि, राजा आनन्दो, अमच्चो पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā oṭṭhibyādhi bhaddavatikā ahosi, rājā ānando, amacco pana ahameva ahosi’’nti.
दळ्हधम्मजातकवण्णना चतुत्था।
Daḷhadhammajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / ४०९. दळ्हधम्मजातकं • 409. Daḷhadhammajātakaṃ
