| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៤. ទលិទ្ទសុត្តវណ្ណនា
4. Daliddasuttavaṇṇanā
២៦០. ចតុត្ថេ មនុស្សទលិទ្ទោតិ មនុស្សអធនោ។ មនុស្សកបណោតិ មនុស្សការុញ្ញតំ បត្តោ។ មនុស្សវរាកោតិ មនុស្សលាមកោ។ តត្រាតិ តស្មិំ ឋានេ, តស្មិំ វា អតិរោចនេ។ ឧជ្ឈាយន្តីតិ អវជ្ឈាយន្តិ លាមកតោ ចិន្តេន្តិ។ ខិយន្តីតិ កថេន្តិ បកាសេន្តិ។ វិបាចេន្តីតិ តត្ថ តត្ថ កថេន្តិ វិត្ថារេន្តិ។ ឯសោ ខោ មារិសាតិ ឯត្ថ អយមនុបុព្ពិកថា – សោ កិរ អនុប្បន្នេ ពុទ្ធេ កាសិរដ្ឋេ ពារាណសិរាជា ហុត្វា សមុស្សិតទ្ធជបដាកនានាលង្ការេន សុដ្ឋុ អលង្កតំ នគរំ បទក្ខិណំ អកាសិ អត្តនោ សិរិសម្បត្តិយា សមាកឌ្ឍិតនេត្តេន ជនកាយេន សមុល្លោកិយមានោ។ តស្មិញ្ច សមយេ ឯកោ បច្ចេកពុទ្ធោ គន្ធមាទនបព្ពតា អាគម្ម តស្មិំ នគរេ បិណ្ឌាយ ចរតិ, សន្តិន្ទ្រិយោ សន្តមានសោ ឧត្តមទមថសមន្នាគតោ។ មហាជនោបិ រាជគតំ ចិត្តីការំ បហាយ បច្ចេកពុទ្ធមេវ ឱលោកេសិ។ រាជា – ‘‘ឥទានិ ឥមស្មិំ ជនកាយេ ឯកោបិ មំ ន ឱលោកេតិ។ កិំ នុ ខោ ឯត’’ន្តិ? ឱលោកេន្តោ បច្ចេកពុទ្ធំ អទ្ទស។ សោបិ បច្ចេកពុទ្ធោ មហល្លកោ ហោតិ បច្ឆិមវយេ ឋិតោ។ ចីវរានិបិស្ស ជិណ្ណានិ, តតោ តតោ សុត្តានិ គឡន្តិ។ រញ្ញោ សតសហស្សាធិកានិ ទ្វេ អសង្ខ្យេយ្យានិ បូរិតបារមិំ បច្ចេកពុទ្ធំ ទិស្វា ចិត្តបសាទមត្តំ វា ហត្ថំ បសារេត្វា វន្ទនមត្តំ វា នាហោសិ។ សោ រាជា ‘‘បព្ពជិតោ មញ្ញេ ឯស ឧសូយាយ មំ ន ឱលោកេតី’’តិ កុជ្ឈិត្វា ‘‘ក្វាយំ កុដ្ឋិចីវរានិ បារុតោ’’តិ និដ្ឋុភិត្វា បក្កាមិ។ តស្ស កម្មស្ស វិបាកេន មហានិរយេ និព្ពត្តិត្វា វិបាកាវសេសេន មនុស្សលោកំ អាគច្ឆន្តោ រាជគហេ បរមកបណាយ ឥត្ថិយា កុច្ឆិម្ហិ បដិសន្ធិំ គណ្ហិ។ គហិតកាលតោ បដ្ឋាយ សា ឥត្ថី កញ្ជិកមត្តម្បិ ឧទរបូរំ នាលត្ថ។ តស្ស កុច្ឆិគតស្សេវ កណ្ណនាសា វិលីនា, សង្ខបលិតកុដ្ឋី ហុត្វា មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខន្តោ។ មាតាបិតរោ នាម ទុក្ករការិកា ហោន្តិ, តេនស្ស មាតា យាវ កបាលំ គហេត្វា ចរិតុំ ន សក្កោតិ, តាវស្ស កញ្ជិកម្បិ ឧទកម្បិ អាហរិត្វា អទាសិ។ ភិក្ខាយ ចរិតុំ សមត្ថកាលេ បនស្ស កបាលំ ហត្ថេ ទត្វា ‘‘បញ្ញាយិស្សសិ សកេន កម្មេនា’’តិ បក្កាមិ។
260. Catutthe manussadaliddoti manussaadhano. Manussakapaṇoti manussakāruññataṃ patto. Manussavarākoti manussalāmako. Tatrāti tasmiṃ ṭhāne, tasmiṃ vā atirocane. Ujjhāyantīti avajjhāyanti lāmakato cintenti. Khiyantīti kathenti pakāsenti. Vipācentīti tattha tattha kathenti vitthārenti. Eso kho mārisāti ettha ayamanupubbikathā – so kira anuppanne buddhe kāsiraṭṭhe bārāṇasirājā hutvā samussitaddhajapaṭākanānālaṅkārena suṭṭhu alaṅkataṃ nagaraṃ padakkhiṇaṃ akāsi attano sirisampattiyā samākaḍḍhitanettena janakāyena samullokiyamāno. Tasmiñca samaye eko paccekabuddho gandhamādanapabbatā āgamma tasmiṃ nagare piṇḍāya carati, santindriyo santamānaso uttamadamathasamannāgato. Mahājanopi rājagataṃ cittīkāraṃ pahāya paccekabuddhameva olokesi. Rājā – ‘‘idāni imasmiṃ janakāye ekopi maṃ na oloketi. Kiṃ nu kho eta’’nti? Olokento paccekabuddhaṃ addasa. Sopi paccekabuddho mahallako hoti pacchimavaye ṭhito. Cīvarānipissa jiṇṇāni, tato tato suttāni gaḷanti. Rañño satasahassādhikāni dve asaṅkhyeyyāni pūritapāramiṃ paccekabuddhaṃ disvā cittapasādamattaṃ vā hatthaṃ pasāretvā vandanamattaṃ vā nāhosi. So rājā ‘‘pabbajito maññe esa usūyāya maṃ na oloketī’’ti kujjhitvā ‘‘kvāyaṃ kuṭṭhicīvarāni pāruto’’ti niṭṭhubhitvā pakkāmi. Tassa kammassa vipākena mahāniraye nibbattitvā vipākāvasesena manussalokaṃ āgacchanto rājagahe paramakapaṇāya itthiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Gahitakālato paṭṭhāya sā itthī kañjikamattampi udarapūraṃ nālattha. Tassa kucchigatasseva kaṇṇanāsā vilīnā, saṅkhapalitakuṭṭhī hutvā mātukucchito nikkhanto. Mātāpitaro nāma dukkarakārikā honti, tenassa mātā yāva kapālaṃ gahetvā carituṃ na sakkoti, tāvassa kañjikampi udakampi āharitvā adāsi. Bhikkhāya carituṃ samatthakāle panassa kapālaṃ hatthe datvā ‘‘paññāyissasi sakena kammenā’’ti pakkāmi.
អថស្ស តតោ បដ្ឋាយ សកលសរីរតោ មំសានិ ឆិជ្ជិត្វា ឆិជ្ជិត្វា បតន្តិ, យូសំ បគ្ឃរតិ, មហាវេទនា វត្តន្តិ។ យំ យំ រច្ឆំ និស្សាយ សយតិ, សព្ពរត្តិំ មហារវេន រវតិ។ តស្ស ការុញ្ញបរិទេវិតសទ្ទេន សកលវីថិយំ មនុស្សា សព្ពរត្តិំ និទ្ទំ ន លភន្តិ។ តស្ស តតោ បដ្ឋាយ សុខសយិតេ បពោធេតីតិ សុប្បពុទ្ធោត្វេវ នាមំ ឧទបាទិ។ អថាបរេន សមយេន ភគវតិ រាជគហំ សម្បត្តេ នាគរា សត្ថារំ និមន្តេត្វា នគរមជ្ឈេ មហាមណ្ឌបំ កត្វា ទានំ អទំសុ។ សុប្បពុទ្ធោបិ កុដ្ឋី គន្ត្វា ទានគ្គមណ្ឌបស្ស អវិទូរេ និសីទិ។ នាគរា ពុទ្ធប្បមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ បណីតេន ខាទនីយេន ភោជនីយេន បរិវិសន្តា តស្សាបិ យាគុភត្តំ អទំសុ។ តស្ស បណីតភោជនំ ភុត្តស្ស ចិត្តំ ឯកគ្គំ អហោសិ។ សត្ថា ភត្តកិច្ចាវសានេ អនុមោទនំ កត្វា សច្ចានិ ទីបេសិ, សុប្បពុទ្ធោ និសិន្នដ្ឋានេ និសិន្នោវ ទេសនានុសារេន ញាណំ បេសេត្វា សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋិតោ។ សត្ថា ឧដ្ឋាយ វិហារំ គតោ។ សោបិ ចុម្ពដំ អារុយ្ហ កបាលមាទាយ ទណ្ឌមោលុព្ភ អត្តនោ វសនដ្ឋានំ គច្ឆន្តោ វិព្ភន្តាយ គាវិយា ជីវិតា វោរោបិតោ មត្តិកបាតិំ ភិន្ទិត្វា សុវណ្ណបាតិំ បដិលភន្តោ វិយ ទុតិយចិត្តវារេ ទេវលោកេ និព្ពត្តោ អត្តនោ បុញ្ញំ និស្សាយ អញ្ញេ ទេវេ អតិក្កម្ម វិរោចិត្ថ។ តំ ការណំ ទស្សេន្តោ សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ឯសោ ខោ មារិសាតិអាទិមាហ។
Athassa tato paṭṭhāya sakalasarīrato maṃsāni chijjitvā chijjitvā patanti, yūsaṃ paggharati, mahāvedanā vattanti. Yaṃ yaṃ racchaṃ nissāya sayati, sabbarattiṃ mahāravena ravati. Tassa kāruññaparidevitasaddena sakalavīthiyaṃ manussā sabbarattiṃ niddaṃ na labhanti. Tassa tato paṭṭhāya sukhasayite pabodhetīti suppabuddhotveva nāmaṃ udapādi. Athāparena samayena bhagavati rājagahaṃ sampatte nāgarā satthāraṃ nimantetvā nagaramajjhe mahāmaṇḍapaṃ katvā dānaṃ adaṃsu. Suppabuddhopi kuṭṭhī gantvā dānaggamaṇḍapassa avidūre nisīdi. Nāgarā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena parivisantā tassāpi yāgubhattaṃ adaṃsu. Tassa paṇītabhojanaṃ bhuttassa cittaṃ ekaggaṃ ahosi. Satthā bhattakiccāvasāne anumodanaṃ katvā saccāni dīpesi, suppabuddho nisinnaṭṭhāne nisinnova desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā sotāpattiphale patiṭṭhito. Satthā uṭṭhāya vihāraṃ gato. Sopi cumbaṭaṃ āruyha kapālamādāya daṇḍamolubbha attano vasanaṭṭhānaṃ gacchanto vibbhantāya gāviyā jīvitā voropito mattikapātiṃ bhinditvā suvaṇṇapātiṃ paṭilabhanto viya dutiyacittavāre devaloke nibbatto attano puññaṃ nissāya aññe deve atikkamma virocittha. Taṃ kāraṇaṃ dassento sakko devānamindo eso kho mārisātiādimāha.
សទ្ធាតិ មគ្គេនាគតសទ្ធា។ សីលញ្ច យស្ស កល្យាណន្តិ កល្យាណសីលំ នាម អរិយសាវកស្ស អរិយកន្តសីលំ វុច្ចតិ។ តត្ថ កិញ្ចាបិ អរិយសាវកស្ស ឯកសីលម្បិ អកន្តំ នាម នត្ថិ, ឥមស្មិំ បនត្ថេ ភវន្តរេបិ អប្បហីនំ បញ្ចសីលំ អធិប្បេតំ។ ចតុត្ថំ។
Saddhāti maggenāgatasaddhā. Sīlañca yassa kalyāṇanti kalyāṇasīlaṃ nāma ariyasāvakassa ariyakantasīlaṃ vuccati. Tattha kiñcāpi ariyasāvakassa ekasīlampi akantaṃ nāma natthi, imasmiṃ panatthe bhavantarepi appahīnaṃ pañcasīlaṃ adhippetaṃ. Catutthaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. ទលិទ្ទសុត្តំ • 4. Daliddasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៤. ទលិទ្ទសុត្តវណ្ណនា • 4. Daliddasuttavaṇṇanā
