| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. ទលិទ្ទសុត្តវណ្ណនា
4. Daliddasuttavaṇṇanā
២៦០. មនុស្សទលិទ្ទោតិ មនុស្សេសុ ទុគ្គតោ។ មនុស្សការុញ្ញតន្តិ មនុស្សេសុ បរមនិហីនតំ។ មនុស្សកបណោតិ មនុស្សេសុ វា បរមនិហីនោ។ តស្មិំ ឋានេតិ តស្ស ទេវបុត្តស្ស តស្មិំ ឧប្បជ្ជនដ្ឋានេ។ លាមកតោ ចិន្តេន្តីតិ តស្ស បុរិមវត្ថុំ និស្សាយ ហីនតោ ចិន្តេន្តិ។ កថេន្តីតិ តមេវ បរេសំ កថេន្តិ។ វិត្ថារេន្តីតិ វុត្តមត្ថំ វិត្ថារិកំ ករោន្តិ។ សព្ពទា បរិច្ឆិជ្ជ បរិវារសម្បន្នោ ហុត្វា អឌ្ឍដ្ឋរតនេ ហត្ថិក្ខន្ធេ មហច្ចរាជានុភាវេន និសិន្នត្តា ជនកាយេន សមុល្លោកិយមានោ។ អវលម្ពន្តីតិ ឱលម្ពន្តិ។ វន្ទនមត្តំ វា នាហោសិ, អញ្ញទត្ថុ បច្ចេកពុទ្ធតោ អត្តនោ សមានាទរកិរិយំ បច្ចាសីសតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘សោ’’តិអាទិ។ ក្វាយន្តិ កោ អយន្តិ ព្យាបន្នវសេន វទតិ។ កាឡរត្តេហិ សុត្តេហិ សិព្ពិតត្តា វណ្ណវិការំ ទិស្វា ‘‘កុដ្ឋិចីវរានិ បារុតោ’’តិ អាហ។ មហានិរយេ និព្ពត្តិត្វា មហាទុក្ខំ បច្ចនុភោតិ។ តទនុរូបបាបកម្មស្ស វិបាកាវសេសេន លទ្ធោកាសេន រាជគហេ…បេ.… បដិសន្ធិំ គណ្ហិ។ កាមញ្ច ឯត្ថ បដិសន្ធិគ្គហណំ កុសលកម្មេនេវ, តស្ស បន អកុសលកម្មស្ស វិបាកិនោ ពលវភាវតោ វុត្តំ ‘‘វិបាកាវសេសេនា’’តិ។ តេនាហ ‘‘គហិតកាលតោ…បេ.… និក្ខន្តោ’’តិ។ ភិក្ខាយ ចរិតុំ សមត្ថកាលតោ បដ្ឋាយ រោគស្ស ពលវតាយ មំសានិ…បេ.… បតន្តិ។ ញាណំ បេសេត្វាតិ វិបស្សនាបដិបាដិយា ភាវនាញាណំ និព្ពានំ បដិបេសេត្វា បវត្តេត្វា។ ឥន្ទ្រិយានំ បរិបក្កត្តា សត្ថុ ទេសនាវិលាសេន សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋិតោ។ ចុម្ពដន្តិ បាទចុម្ពដំ។ កុដ្ឋិនោ ហិ សកលបាទតលំ មា រុជីតិ ចុម្ពដំ កត្វា តំ បាទតលេ ពន្ធិត្វា គច្ឆន្តិ, មត្តិកបាតិំ ភិន្ទិត្វា វិយ តថា និហីនមនុស្សត្តភាវតោ ចវិត្វា សុវណ្ណបាតិំ បដិលភន្តោ វិយ ទេវត្តភាវំ គណ្ហន្តោ ចុតិចិត្តតោ ទុតិយចិត្តវារេ អាទានចិត្តក្ខណេ ទេវលោកេ និព្ពត្តោ។
260.Manussadaliddoti manussesu duggato. Manussakāruññatanti manussesu paramanihīnataṃ. Manussakapaṇoti manussesu vā paramanihīno. Tasmiṃ ṭhāneti tassa devaputtassa tasmiṃ uppajjanaṭṭhāne. Lāmakato cintentīti tassa purimavatthuṃ nissāya hīnato cintenti. Kathentīti tameva paresaṃ kathenti. Vitthārentīti vuttamatthaṃ vitthārikaṃ karonti. Sabbadā paricchijja parivārasampanno hutvā aḍḍhaṭṭharatane hatthikkhandhe mahaccarājānubhāvena nisinnattā janakāyena samullokiyamāno. Avalambantīti olambanti. Vandanamattaṃ vā nāhosi, aññadatthu paccekabuddhato attano samānādarakiriyaṃ paccāsīsati. Tena vuttaṃ ‘‘so’’tiādi. Kvāyanti ko ayanti byāpannavasena vadati. Kāḷarattehi suttehi sibbitattā vaṇṇavikāraṃ disvā ‘‘kuṭṭhicīvarāni pāruto’’ti āha. Mahāniraye nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhoti. Tadanurūpapāpakammassa vipākāvasesena laddhokāsena rājagahe…pe… paṭisandhiṃ gaṇhi. Kāmañca ettha paṭisandhiggahaṇaṃ kusalakammeneva, tassa pana akusalakammassa vipākino balavabhāvato vuttaṃ ‘‘vipākāvasesenā’’ti. Tenāha ‘‘gahitakālato…pe… nikkhanto’’ti. Bhikkhāya carituṃ samatthakālato paṭṭhāya rogassa balavatāya maṃsāni…pe… patanti. Ñāṇaṃ pesetvāti vipassanāpaṭipāṭiyā bhāvanāñāṇaṃ nibbānaṃ paṭipesetvā pavattetvā. Indriyānaṃ paripakkattā satthu desanāvilāsena sotāpattiphale patiṭṭhito. Cumbaṭanti pādacumbaṭaṃ. Kuṭṭhino hi sakalapādatalaṃ mā rujīti cumbaṭaṃ katvā taṃ pādatale bandhitvā gacchanti, mattikapātiṃ bhinditvā viya tathā nihīnamanussattabhāvato cavitvā suvaṇṇapātiṃ paṭilabhanto viya devattabhāvaṃ gaṇhanto cuticittato dutiyacittavāre ādānacittakkhaṇe devaloke nibbatto.
មគ្គេនាគតាតិ មគ្គាធិគមនេន អាគតា ឧប្បន្នា។ អរិយកន្តសីលន្តិ អរិយានំ កន្តំ មនាបំ មនោរមំ សីលធម្មំ។ អរិយានំ អធិចិត្តអធិបញ្ញាសិក្ខា វិយ អធិសីលសិក្ខាបិ សព្ពា អតិវិយ កន្តា ឯវាតិ អាហ ‘‘កិញ្ចាបី’’តិអាទិ។ ឥមស្មិំ បនត្ថេតិ ឥមស្មិំ សោតាបន្នស្ស ភវសង្ខាតេ អត្ថេ និទ្ធារេត្វា វុច្ចមានេ។ បញ្ចសីលម្បិ យស្មា ទិដ្ឋិ វិយ ភវន្តរេបិ អប្បហីនំ។
Maggenāgatāti maggādhigamanena āgatā uppannā. Ariyakantasīlanti ariyānaṃ kantaṃ manāpaṃ manoramaṃ sīladhammaṃ. Ariyānaṃ adhicittaadhipaññāsikkhā viya adhisīlasikkhāpi sabbā ativiya kantā evāti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Imasmiṃ panattheti imasmiṃ sotāpannassa bhavasaṅkhāte atthe niddhāretvā vuccamāne. Pañcasīlampi yasmā diṭṭhi viya bhavantarepi appahīnaṃ.
ទលិទ្ទសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Daliddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. ទលិទ្ទសុត្តំ • 4. Daliddasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. ទលិទ្ទសុត្តវណ្ណនា • 4. Daliddasuttavaṇṇanā
