| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
4. දලිද්‌දසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Daliddasuttavaṇṇanā
260. මනුස්‌සදලිද්‌දොති මනුස්‌සෙසු දුග්‌ගතො. මනුස්‌සකාරුඤ්‌ඤතන්‌ති මනුස්‌සෙසු පරමනිහීනතං. මනුස්‌සකපණොති මනුස්‌සෙසු වා පරමනිහීනො. තස්‌මිං ඨානෙති තස්‌ස දෙවපුත්‌තස්‌ස තස්‌මිං උප්‌පජ්‌ජනට්‌ඨානෙ. ලාමකතො චින්‌තෙන්‌තීති තස්‌ස පුරිමවත්‌ථුං නිස්‌සාය හීනතො චින්‌තෙන්‌ති. කථෙන්‌තීති තමෙව පරෙසං කථෙන්‌ති. විත්‌ථාරෙන්‌තීති වුත්‌තමත්‌ථං විත්‌ථාරිකං කරොන්‌ති. සබ්‌බදා පරිච්‌ඡිජ්‌ජ පරිවාරසම්‌පන්‌නො හුත්‌වා අඩ්‌ඪට්‌ඨරතනෙ හත්‌ථික්‌ඛන්‌ධෙ මහච්‌චරාජානුභාවෙන නිසින්‌නත්‌තා ජනකායෙන සමුල්‌ලොකියමානො. අවලම්‌බන්‌තීති ඔලම්‌බන්‌ති. වන්‌දනමත්‌තං වා නාහොසි, අඤ්‌ඤදත්‌ථු පච්‌චෙකබුද්‌ධතො අත්‌තනො සමානාදරකිරියං පච්‌චාසීසති. තෙන වුත්‌තං ‘‘සො’’තිආදි. ක්‌වායන්‌ති කො අයන්‌ති බ්‍යාපන්‌නවසෙන වදති. කාළරත්‌තෙහි සුත්‌තෙහි සිබ්‌බිතත්‌තා වණ්‌ණවිකාරං දිස්‌වා ‘‘කුට්‌ඨිචීවරානි පාරුතො’’ති ආහ. මහානිරයෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා මහාදුක්‌ඛං පච්‌චනුභොති. තදනුරූපපාපකම්‌මස්‌ස විපාකාවසෙසෙන ලද්‌ධොකාසෙන රාජගහෙ…පෙ.… පටිසන්‌ධිං ගණ්‌හි. කාමඤ්‌ච එත්‌ථ පටිසන්‌ධිග්‌ගහණං කුසලකම්‌මෙනෙව, තස්‌ස පන අකුසලකම්‌මස්‌ස විපාකිනො බලවභාවතො වුත්‌තං ‘‘විපාකාවසෙසෙනා’’ති. තෙනාහ ‘‘ගහිතකාලතො…පෙ.… නික්‌ඛන්‌තො’’ති. භික්‌ඛාය චරිතුං සමත්‌ථකාලතො පට්‌ඨාය රොගස්‌ස බලවතාය මංසානි…පෙ.… පතන්‌ති. ඤාණං පෙසෙත්‌වාති විපස්‌සනාපටිපාටියා භාවනාඤාණං නිබ්‌බානං පටිපෙසෙත්‌වා පවත්‌තෙත්‌වා. ඉන්‌ද්‍රියානං පරිපක්‌කත්‌තා සත්‌ථු දෙසනාවිලාසෙන සොතාපත්‌තිඵලෙ පතිට්‌ඨිතො. චුම්‌බටන්‌ති පාදචුම්‌බටං. කුට්‌ඨිනො හි සකලපාදතලං මා රුජීති චුම්‌බටං කත්‌වා තං පාදතලෙ බන්‌ධිත්‌වා ගච්‌ඡන්‌ති, මත්‌තිකපාතිං භින්‌දිත්‌වා විය තථා නිහීනමනුස්‌සත්‌තභාවතො චවිත්‌වා සුවණ්‌ණපාතිං පටිලභන්‌තො විය දෙවත්‌තභාවං ගණ්‌හන්‌තො චුතිචිත්‌තතො දුතියචිත්‌තවාරෙ ආදානචිත්‌තක්‌ඛණෙ දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තො.
260.Manussadaliddoti manussesu duggato. Manussakāruññatanti manussesu paramanihīnataṃ. Manussakapaṇoti manussesu vā paramanihīno. Tasmiṃ ṭhāneti tassa devaputtassa tasmiṃ uppajjanaṭṭhāne. Lāmakato cintentīti tassa purimavatthuṃ nissāya hīnato cintenti. Kathentīti tameva paresaṃ kathenti. Vitthārentīti vuttamatthaṃ vitthārikaṃ karonti. Sabbadā paricchijja parivārasampanno hutvā aḍḍhaṭṭharatane hatthikkhandhe mahaccarājānubhāvena nisinnattā janakāyena samullokiyamāno. Avalambantīti olambanti. Vandanamattaṃ vā nāhosi, aññadatthu paccekabuddhato attano samānādarakiriyaṃ paccāsīsati. Tena vuttaṃ ‘‘so’’tiādi. Kvāyanti ko ayanti byāpannavasena vadati. Kāḷarattehi suttehi sibbitattā vaṇṇavikāraṃ disvā ‘‘kuṭṭhicīvarāni pāruto’’ti āha. Mahāniraye nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhoti. Tadanurūpapāpakammassa vipākāvasesena laddhokāsena rājagahe…pe… paṭisandhiṃ gaṇhi. Kāmañca ettha paṭisandhiggahaṇaṃ kusalakammeneva, tassa pana akusalakammassa vipākino balavabhāvato vuttaṃ ‘‘vipākāvasesenā’’ti. Tenāha ‘‘gahitakālato…pe… nikkhanto’’ti. Bhikkhāya carituṃ samatthakālato paṭṭhāya rogassa balavatāya maṃsāni…pe… patanti. Ñāṇaṃ pesetvāti vipassanāpaṭipāṭiyā bhāvanāñāṇaṃ nibbānaṃ paṭipesetvā pavattetvā. Indriyānaṃ paripakkattā satthu desanāvilāsena sotāpattiphale patiṭṭhito. Cumbaṭanti pādacumbaṭaṃ. Kuṭṭhino hi sakalapādatalaṃ mā rujīti cumbaṭaṃ katvā taṃ pādatale bandhitvā gacchanti, mattikapātiṃ bhinditvā viya tathā nihīnamanussattabhāvato cavitvā suvaṇṇapātiṃ paṭilabhanto viya devattabhāvaṃ gaṇhanto cuticittato dutiyacittavāre ādānacittakkhaṇe devaloke nibbatto.
මග්‌ගෙනාගතාති මග්‌ගාධිගමනෙන ආගතා උප්‌පන්‌නා. අරියකන්‌තසීලන්‌ති අරියානං කන්‌තං මනාපං මනොරමං සීලධම්‌මං. අරියානං අධිචිත්‌තඅධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛා විය අධිසීලසික්‌ඛාපි සබ්‌බා අතිවිය කන්‌තා එවාති ආහ ‘‘කිඤ්‌චාපී’’තිආදි. ඉමස්‌මිං පනත්‌ථෙති ඉමස්‌මිං සොතාපන්‌නස්‌ස භවසඞ්‌ඛාතෙ අත්‌ථෙ නිද්‌ධාරෙත්‌වා වුච්‌චමානෙ. පඤ්‌චසීලම්‌පි යස්‌මා දිට්‌ඨි විය භවන්‌තරෙපි අප්‌පහීනං.
Maggenāgatāti maggādhigamanena āgatā uppannā. Ariyakantasīlanti ariyānaṃ kantaṃ manāpaṃ manoramaṃ sīladhammaṃ. Ariyānaṃ adhicittaadhipaññāsikkhā viya adhisīlasikkhāpi sabbā ativiya kantā evāti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Imasmiṃ panattheti imasmiṃ sotāpannassa bhavasaṅkhāte atthe niddhāretvā vuccamāne. Pañcasīlampi yasmā diṭṭhi viya bhavantarepi appahīnaṃ.
දලිද්‌දසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Daliddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 4. දලිද්‌දසුත්‌තං • 4. Daliddasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 4. දලිද්‌දසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Daliddasuttavaṇṇanā
