| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੪. ਦਲਿਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Daliddasuttavaṇṇanā
੨੬੦. ਮਨੁਸ੍ਸਦਲਿਦ੍ਦੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਦੁਗ੍ਗਤੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਕਾਰੁਞ੍ਞਤਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਪਰਮਨਿਹੀਨਤਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਕਪਣੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ વਾ ਪਰਮਨਿਹੀਨੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ। ਲਾਮਕਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮવਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹੀਨਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਕਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਮੇવ ਪਰੇਸਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਦਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਰਤਨੇ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਮਹਚ੍ਚਰਾਜਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਜਨਕਾਯੇਨ ਸਮੁਲ੍ਲੋਕਿਯਮਾਨੋ। ਅવਲਮ੍ਬਨ੍ਤੀਤਿ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। વਨ੍ਦਨਮਤ੍ਤਂ વਾ ਨਾਹੋਸਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਨਾਦਰਕਿਰਿਯਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਕ੍વਾਯਨ੍ਤਿ ਕੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨવਸੇਨ વਦਤਿ। ਕਾਲ਼ਰਤ੍ਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤਤ੍ਤਾ વਣ੍ਣવਿਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੁਟ੍ਠਿਚੀવਰਾਨਿ ਪਾਰੁਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਾਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ। ਤਦਨੁਰੂਪਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕਾવਸੇਸੇਨ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸੇਨ ਰਾਜਗਹੇ…ਪੇ॰… ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਕਾਮਞ੍ਚ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮੇਨੇવ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕਿਨੋ ਬਲવਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਪਾਕਾવਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗਹਿਤਕਾਲਤੋ…ਪੇ॰… ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰੋਗਸ੍ਸ ਬਲવਤਾਯ ਮਂਸਾਨਿ…ਪੇ॰… ਪਤਨ੍ਤਿ। ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਾવਨਾਞਾਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਟਿਪੇਸੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੇਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਚੁਮ੍ਬਟਨ੍ਤਿ ਪਾਦਚੁਮ੍ਬਟਂ। ਕੁਟ੍ਠਿਨੋ ਹਿ ਸਕਲਪਾਦਤਲਂ ਮਾ ਰੁਜੀਤਿ ਚੁਮ੍ਬਟਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਪਾਦਤਲੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਤ੍ਤਿਕਪਾਤਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਿਯ ਤਥਾ ਨਿਹੀਨਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤੋ વਿਯ ਦੇવਤ੍ਤਭਾવਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤવਾਰੇ ਆਦਾਨਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ।
260.Manussadaliddoti manussesu duggato. Manussakāruññatanti manussesu paramanihīnataṃ. Manussakapaṇoti manussesu vā paramanihīno. Tasmiṃ ṭhāneti tassa devaputtassa tasmiṃ uppajjanaṭṭhāne. Lāmakato cintentīti tassa purimavatthuṃ nissāya hīnato cintenti. Kathentīti tameva paresaṃ kathenti. Vitthārentīti vuttamatthaṃ vitthārikaṃ karonti. Sabbadā paricchijja parivārasampanno hutvā aḍḍhaṭṭharatane hatthikkhandhe mahaccarājānubhāvena nisinnattā janakāyena samullokiyamāno. Avalambantīti olambanti. Vandanamattaṃ vā nāhosi, aññadatthu paccekabuddhato attano samānādarakiriyaṃ paccāsīsati. Tena vuttaṃ ‘‘so’’tiādi. Kvāyanti ko ayanti byāpannavasena vadati. Kāḷarattehi suttehi sibbitattā vaṇṇavikāraṃ disvā ‘‘kuṭṭhicīvarāni pāruto’’ti āha. Mahāniraye nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhoti. Tadanurūpapāpakammassa vipākāvasesena laddhokāsena rājagahe…pe… paṭisandhiṃ gaṇhi. Kāmañca ettha paṭisandhiggahaṇaṃ kusalakammeneva, tassa pana akusalakammassa vipākino balavabhāvato vuttaṃ ‘‘vipākāvasesenā’’ti. Tenāha ‘‘gahitakālato…pe… nikkhanto’’ti. Bhikkhāya carituṃ samatthakālato paṭṭhāya rogassa balavatāya maṃsāni…pe… patanti. Ñāṇaṃ pesetvāti vipassanāpaṭipāṭiyā bhāvanāñāṇaṃ nibbānaṃ paṭipesetvā pavattetvā. Indriyānaṃ paripakkattā satthu desanāvilāsena sotāpattiphale patiṭṭhito. Cumbaṭanti pādacumbaṭaṃ. Kuṭṭhino hi sakalapādatalaṃ mā rujīti cumbaṭaṃ katvā taṃ pādatale bandhitvā gacchanti, mattikapātiṃ bhinditvā viya tathā nihīnamanussattabhāvato cavitvā suvaṇṇapātiṃ paṭilabhanto viya devattabhāvaṃ gaṇhanto cuticittato dutiyacittavāre ādānacittakkhaṇe devaloke nibbatto.
ਮਗ੍ਗੇਨਾਗਤਾਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਨੇਨ ਆਗਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਸੀਲਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪਂ ਮਨੋਰਮਂ ਸੀਲਧਮ੍ਮਂ। ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ વਿਯ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਪਿ ਸਬ੍ਬਾ ਅਤਿવਿਯ ਕਨ੍ਤਾ ਏવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭવਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ। ਪਞ੍ਚਸੀਲਮ੍ਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿ વਿਯ ਭવਨ੍ਤਰੇਪਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ।
Maggenāgatāti maggādhigamanena āgatā uppannā. Ariyakantasīlanti ariyānaṃ kantaṃ manāpaṃ manoramaṃ sīladhammaṃ. Ariyānaṃ adhicittaadhipaññāsikkhā viya adhisīlasikkhāpi sabbā ativiya kantā evāti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Imasmiṃ panattheti imasmiṃ sotāpannassa bhavasaṅkhāte atthe niddhāretvā vuccamāne. Pañcasīlampi yasmā diṭṭhi viya bhavantarepi appahīnaṃ.
ਦਲਿਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Daliddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੪. ਦਲਿਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Daliddasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਦਲਿਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Daliddasuttavaṇṇanā
