| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
๔. ทานกถาวณฺณนา
4. Dānakathāvaṇṇanā
๔๗๘. เทยฺยธมฺมวเสน โจเทตุนฺติ ยทิ เจตสิโกว ธโมฺม ทานํ, ‘‘ทิยฺยตีติ ทาน’’นฺติ อิมินาปิ อเตฺถน เจตสิกเสฺสว ทานภาโว อาปชฺชตีติ โจเทตุนฺติ อโตฺถฯ
478. Deyyadhammavasena codetunti yadi cetasikova dhammo dānaṃ, ‘‘diyyatīti dāna’’nti imināpi atthena cetasikasseva dānabhāvo āpajjatīti codetunti attho.
๔๗๙. อนิฎฺฐผลนฺติอาทิ อเจตสิกสฺส ธมฺมสฺส ทานภาวทีปนตฺถํ วุตฺตนฺติ ผลทานภาวทีปนตฺถํ น วุตฺตนฺติ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ อนิฎฺฐผลนฺติอาทินา อเจตสิกสฺส ธมฺมสฺส ผลทานํ วุตฺตํ วิย โหติ, น ทานภาโว, ตนฺนิวารณตฺถเญฺจตมาหาติฯ เอวญฺจ กตฺวา อนนฺตรเมวาห ‘‘น หิ อเจตสิโก อนฺนาทิธโมฺม อายติํ วิปากํ เทตี’’ติฯ อิฎฺฐผลภาวนิยมนตฺถนฺติ เทยฺยธโมฺม วิย เกนจิ ปริยาเยน อนิฎฺฐผลตา ทานสฺส นตฺถิ, เอกนฺตํ ปน อิฎฺฐผลเมวาติ นิยมนตฺถนฺติ อโตฺถฯ
479. Aniṭṭhaphalantiādi acetasikassa dhammassa dānabhāvadīpanatthaṃ vuttanti phaladānabhāvadīpanatthaṃ na vuttanti attho daṭṭhabbo. Aniṭṭhaphalantiādinā acetasikassa dhammassa phaladānaṃ vuttaṃ viya hoti, na dānabhāvo, tannivāraṇatthañcetamāhāti. Evañca katvā anantaramevāha ‘‘na hi acetasiko annādidhammo āyatiṃ vipākaṃ detī’’ti. Iṭṭhaphalabhāvaniyamanatthanti deyyadhammo viya kenaci pariyāyena aniṭṭhaphalatā dānassa natthi, ekantaṃ pana iṭṭhaphalamevāti niyamanatthanti attho.
อิตเรนาติ ‘‘ทิยฺยตีติ ทาน’’นฺติ อิมินา ปริยาเยนฯ น ปน เอเกนเตฺถนาติ ‘‘เทยฺยธโมฺมว ทาน’’นฺติ อิมํ สกวาทีวาทํ นิวเตฺตตุํ ‘‘สทฺธา หิริย’’นฺติอาทิกํ สุตฺตสาธนํ ปรวาทีวาเท ยุชฺชติ, ‘‘อิเธกโจฺจ อนฺนํ เทตี’’ติอาทิกญฺจ, ‘‘เจตสิโกว ธโมฺม ทาน’’นฺติ อิมํ นิวเตฺตตุํ ‘‘เจตสิโก ธโมฺม ทาน’’นฺติ อิมํ ปน สาเธตุํ ‘‘สทฺธา หิริย’’นฺติอาทิกํ สกวาทีวาเท ยุชฺชติ, ‘‘อิเธกโจฺจ อนฺนํ เทตี’’ติอาทิกํ วา ‘‘เทยฺยธโมฺม ทาน’’นฺติ สาเธตุนฺติ เอวํ นิวตฺตนสาธนตฺถนานตฺตํ สนฺธาย ‘‘น ปน เอเกนเตฺถนา’’ติ วุตฺตนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ ตตฺถ ยถา ปรวาทีวาเท จ สุตฺตสาธนตฺถํ ‘‘น วตฺตพฺพํ เจตสิโก ธโมฺม ทาน’’นฺติ ปุจฺฉายํ เจตสิโกวาติ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพ, ตถา ‘‘น วตฺตพฺพํ เทยฺยธโมฺม ทาน’’นฺติ ปุจฺฉาย จ เทยฺยธโมฺมวาติ ฯ เทยฺยธโมฺม อิฎฺฐผโลติ อิฎฺฐผลาภาวมตฺตเมว ปฎิกฺขิตฺตนฺติ เอตฺถ ‘‘อิฎฺฐผลภาวมตฺตเมว ปฎิกฺขิตฺต’’นฺติ ปาเฐน ภวิตพฺพนฺติ ฯ ‘‘อิฎฺฐผลาภาวมตฺตเมว ทิสฺวา ปฎิกฺขิตฺต’’นฺติ วา วตฺตพฺพํฯ สงฺกรภาวโมจนตฺถนฺติ เจตสิกสฺส ทาตพฺพเฎฺฐน เทยฺยธมฺมสฺส จ อิฎฺฐผลเฎฺฐน ทานภาวโมจนตฺถนฺติ วุตฺตํ โหติฯ
Itarenāti ‘‘diyyatīti dāna’’nti iminā pariyāyena. Na pana ekenatthenāti ‘‘deyyadhammova dāna’’nti imaṃ sakavādīvādaṃ nivattetuṃ ‘‘saddhā hiriya’’ntiādikaṃ suttasādhanaṃ paravādīvāde yujjati, ‘‘idhekacco annaṃ detī’’tiādikañca, ‘‘cetasikova dhammo dāna’’nti imaṃ nivattetuṃ ‘‘cetasiko dhammo dāna’’nti imaṃ pana sādhetuṃ ‘‘saddhā hiriya’’ntiādikaṃ sakavādīvāde yujjati, ‘‘idhekacco annaṃ detī’’tiādikaṃ vā ‘‘deyyadhammo dāna’’nti sādhetunti evaṃ nivattanasādhanatthanānattaṃ sandhāya ‘‘na pana ekenatthenā’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tattha yathā paravādīvāde ca suttasādhanatthaṃ ‘‘na vattabbaṃ cetasiko dhammo dāna’’nti pucchāyaṃ cetasikovāti attho daṭṭhabbo, tathā ‘‘na vattabbaṃ deyyadhammo dāna’’nti pucchāya ca deyyadhammovāti . Deyyadhammo iṭṭhaphaloti iṭṭhaphalābhāvamattameva paṭikkhittanti ettha ‘‘iṭṭhaphalabhāvamattameva paṭikkhitta’’nti pāṭhena bhavitabbanti . ‘‘Iṭṭhaphalābhāvamattameva disvā paṭikkhitta’’nti vā vattabbaṃ. Saṅkarabhāvamocanatthanti cetasikassa dātabbaṭṭhena deyyadhammassa ca iṭṭhaphalaṭṭhena dānabhāvamocanatthanti vuttaṃ hoti.
ทานกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๖๖) ๔. ทานกถา • (66) 4. Dānakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๔. ทานกถาวณฺณนา • 4. Dānakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๔. ทานกถาวณฺณนา • 4. Dānakathāvaṇṇanā
