| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៤. ទានកថាវណ្ណនា
4. Dānakathāvaṇṇanā
៤៧៨. ឥទានិ ទានកថា នាម ហោតិ។ តត្ថ ទានំ នាម តិវិធំ – ចាគចេតនាបិ, វិរតិបិ, ទេយ្យធម្មោបិ។ ‘‘សទ្ធា ហិរិយំ កុសលញ្ច ទាន’’ន្តិ (អ. និ. ៨.៣០) អាគតដ្ឋានេ ចាគចេតនា ទានំ។ ‘‘អភយំ ទេតី’’តិ (អ. និ. ៨.៣៩) អាគតដ្ឋានេ វិរតិ។ ‘‘ទានំ ទេតិ អន្នំ បាន’’ន្តិ អាគតដ្ឋានេ ទេយ្យធម្មោ។ តត្ថ ចាគចេតនា ‘‘ទេតិ វា ទេយ្យធម្មំ, ទេន្តិ វា ឯតាយ ទេយ្យធម្ម’’ន្តិ ទានំ។ វិរតិ អវខណ្ឌនដ្ឋេន លវនដ្ឋេន វា ទានំ។ សា ហិ ឧប្បជ្ជមានា ភយភេរវាទិសង្ខាតំ ទុស្សីល្យចេតនំ ទាតិ ខណ្ឌេតិ លុនាតិ វាតិ ទានំ។ ទេយ្យធម្មោ ទិយ្យតីតិ ទានំ។ ឯវមេតំ តិវិធម្បិ អត្ថតោ ចេតសិកោ ចេវ ធម្មោ ទេយ្យធម្មោ ចាតិ ទុវិធំ ហោតិ។ តត្ថ យេសំ ‘‘ចេតសិកោវ ធម្មោ ទានំ, ន ទេយ្យធម្មោ’’តិ លទ្ធិ, សេយ្យថាបិ រាជគិរិកសិទ្ធត្ថិកានំ; តេ សន្ធាយ ចេតសិកោតិ បុច្ឆា សកវាទិស្ស, បដិញ្ញា ឥតរស្ស។ អថ នំ ទេយ្យធម្មវសេន ចោទេតុំ លព្ភាតិ បុច្ឆា សកវាទិស្ស, អន្នាទីនិ វិយ សោ ន សក្កា ទាតុន្តិ បដិក្ខេបោ ឥតរស្ស។ បុន ទឡ្ហំ កត្វា បុដ្ឋេ ‘‘អភយំ ទេតី’’តិ សុត្តវសេន បដិញ្ញា តស្សេវ។ ផស្សបញ្ហាទីសុ បន ផស្សំ ទេតីតិអាទិវោហារំ អបស្សន្តោ បដិក្ខិបតេវ។
478. Idāni dānakathā nāma hoti. Tattha dānaṃ nāma tividhaṃ – cāgacetanāpi, viratipi, deyyadhammopi. ‘‘Saddhā hiriyaṃ kusalañca dāna’’nti (a. ni. 8.30) āgataṭṭhāne cāgacetanā dānaṃ. ‘‘Abhayaṃ detī’’ti (a. ni. 8.39) āgataṭṭhāne virati. ‘‘Dānaṃ deti annaṃ pāna’’nti āgataṭṭhāne deyyadhammo. Tattha cāgacetanā ‘‘deti vā deyyadhammaṃ, denti vā etāya deyyadhamma’’nti dānaṃ. Virati avakhaṇḍanaṭṭhena lavanaṭṭhena vā dānaṃ. Sā hi uppajjamānā bhayabheravādisaṅkhātaṃ dussīlyacetanaṃ dāti khaṇḍeti lunāti vāti dānaṃ. Deyyadhammo diyyatīti dānaṃ. Evametaṃ tividhampi atthato cetasiko ceva dhammo deyyadhammo cāti duvidhaṃ hoti. Tattha yesaṃ ‘‘cetasikova dhammo dānaṃ, na deyyadhammo’’ti laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikānaṃ; te sandhāya cetasikoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ deyyadhammavasena codetuṃ labbhāti pucchā sakavādissa, annādīni viya so na sakkā dātunti paṭikkhepo itarassa. Puna daḷhaṃ katvā puṭṭhe ‘‘abhayaṃ detī’’ti suttavasena paṭiññā tasseva. Phassapañhādīsu pana phassaṃ detītiādivohāraṃ apassanto paṭikkhipateva.
៤៧៩. អនិដ្ឋផលន្តិអាទិ អចេតសិកស្ស ធម្មស្ស ទានភាវទីបនត្ថំ វុត្តំ។ ន ហិ អចេតសិកោ អន្នាទិធម្មោ អាយតិំ វិបាកំ ទេតិ, ឥដ្ឋផលភាវនិយមនត្ថំ បនេតំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ អយម្បិ ហេត្ថ អធិប្បាយោ – យទិ អចេតសិកោ អន្នាទិធម្មោ ទានំ ភវេយ្យ, ហិតចិត្តេន អនិដ្ឋំ អកន្តំ ភេសជ្ជំ ទេន្តស្ស និម្ពពីជាទីហិ វិយ និម្ពាទយោ អនិដ្ឋមេវ ផលំ និព្ពត្តេយ្យ។ យស្មា បនេត្ថ ហិតផរណចាគចេតនា ទានំ, តស្មា អនិដ្ឋេបិ ទេយ្យធម្មេ ទានំ ឥដ្ឋផលមេវ ហោតីតិ។
479. Aniṭṭhaphalantiādi acetasikassa dhammassa dānabhāvadīpanatthaṃ vuttaṃ. Na hi acetasiko annādidhammo āyatiṃ vipākaṃ deti, iṭṭhaphalabhāvaniyamanatthaṃ panetaṃ vuttanti veditabbaṃ. Ayampi hettha adhippāyo – yadi acetasiko annādidhammo dānaṃ bhaveyya, hitacittena aniṭṭhaṃ akantaṃ bhesajjaṃ dentassa nimbabījādīhi viya nimbādayo aniṭṭhameva phalaṃ nibbatteyya. Yasmā panettha hitapharaṇacāgacetanā dānaṃ, tasmā aniṭṭhepi deyyadhamme dānaṃ iṭṭhaphalameva hotīti.
ឯវំ បរវាទិនា ចេតសិកធម្មស្ស ទានភាវេ បតិដ្ឋាបិតេ សកវាទី ឥតរេន បរិយាយេន ទេយ្យធម្មស្ស ទានភាវំ សាធេតុំ ទានំ ឥដ្ឋផលំ វុត្តំ ភគវតាតិអាទិមាហ។ បរវាទី បន ចីវរាទីនំ ឥដ្ឋវិបាកតំ អបស្សន្តោ បដិក្ខិបតិ។ សុត្តសាធនំ បរវាទីវាទេបិ យុជ្ជតិ សកវាទីវាទេបិ, ន បន ឯកេនត្ថេន។ ទេយ្យធម្មោ ឥដ្ឋផលោតិ ឥដ្ឋផលភាវមត្តមេវ បដិក្ខិត្តំ។ តស្មា តេន ហិ ន វត្តព្ពន្តិ ឥដ្ឋផលភាវេនេវ ន វត្តព្ពតា យុជ្ជតិ ។ ទាតព្ពដ្ឋេន បន ទេយ្យធម្មោ ទានមេវ។ ទិន្នញ្ហិ ទានានំ សង្ករភាវមោចនត្ថមេវ អយំ កថាតិ។
Evaṃ paravādinā cetasikadhammassa dānabhāve patiṭṭhāpite sakavādī itarena pariyāyena deyyadhammassa dānabhāvaṃ sādhetuṃ dānaṃ iṭṭhaphalaṃ vuttaṃ bhagavatātiādimāha. Paravādī pana cīvarādīnaṃ iṭṭhavipākataṃ apassanto paṭikkhipati. Suttasādhanaṃ paravādīvādepi yujjati sakavādīvādepi, na pana ekenatthena. Deyyadhammo iṭṭhaphaloti iṭṭhaphalabhāvamattameva paṭikkhittaṃ. Tasmā tena hi na vattabbanti iṭṭhaphalabhāveneva na vattabbatā yujjati . Dātabbaṭṭhena pana deyyadhammo dānameva. Dinnañhi dānānaṃ saṅkarabhāvamocanatthameva ayaṃ kathāti.
ទានកថាវណ្ណនា។
Dānakathāvaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (៦៦) ៤. ទានកថា • (66) 4. Dānakathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៤. ទានកថាវណ្ណនា • 4. Dānakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៤. ទានកថាវណ្ណនា • 4. Dānakathāvaṇṇanā
