Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వినయాలఙ్కార-టీకా • Vinayālaṅkāra-ṭīkā

    ౧౩. దానలక్ఖణాదివినిచ్ఛయకథా

    13. Dānalakkhaṇādivinicchayakathā

    ౬౯. ఏవం రూపియాదిపటిగ్గహణవినిచ్ఛయం కథేత్వా ఇదాని దానవిస్సాసగ్గాహలాభపరిణామనవినిచ్ఛయం కథేతుం ‘‘దానవిస్సాసగ్గాహేహీ’’తిఆదిమాహ. తత్థ దీయతే దానం, చీవరాదివత్థుం ఆరమ్మణం కత్వా పవత్తో అలోభప్పధానో కామావచరకుసలకిరియచిత్తుప్పాదో. ససనం సాసో, ససు హింసాయన్తి ధాతు, హింసనన్తి అత్థో, విగతో సాసో ఏతస్మా గాహాతి విస్సాసో. గహణం గాహో, విస్సాసేన గాహో విస్సాసగ్గాహో. విసేసనే చేత్థ కరణవచనం, విస్సాసవసేన గాహో, న థేయ్యచిత్తవసేనాతి అత్థో. లచ్ఛతేతి లాభో, చీవరాదివత్థు, తస్స లాభస్స. పరిణమియతే పరిణామనం, అఞ్ఞేసం అత్థాయ పరిణతస్స అత్తనో, అఞ్ఞస్స వా పరిణామనం, దాపనన్తి అత్థో. దానవిస్సాసగ్గాహేహి లాభస్స పరిణామనన్తి ఏత్థ ఉద్దేసే సమభినివిట్ఠస్స ‘‘దాన’’న్తి పదస్స అత్థవినిచ్ఛయో తావ పఠమం ఏవం వేదితబ్బోతి యోజనా. అత్తనో సన్తకస్స చీవరాదిపరిక్ఖారస్స దానన్తి సమ్బన్ధో. యస్స కస్సచీతి సమ్పదాననిద్దేసో, యస్స కస్సచి పటిగ్గాహకస్సాతి అత్థో.

    69. Evaṃ rūpiyādipaṭiggahaṇavinicchayaṃ kathetvā idāni dānavissāsaggāhalābhapariṇāmanavinicchayaṃ kathetuṃ ‘‘dānavissāsaggāhehī’’tiādimāha. Tattha dīyate dānaṃ, cīvarādivatthuṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto alobhappadhāno kāmāvacarakusalakiriyacittuppādo. Sasanaṃ sāso, sasu hiṃsāyanti dhātu, hiṃsananti attho, vigato sāso etasmā gāhāti vissāso. Gahaṇaṃ gāho, vissāsena gāho vissāsaggāho. Visesane cettha karaṇavacanaṃ, vissāsavasena gāho, na theyyacittavasenāti attho. Lacchateti lābho, cīvarādivatthu, tassa lābhassa. Pariṇamiyate pariṇāmanaṃ, aññesaṃ atthāya pariṇatassa attano, aññassa vā pariṇāmanaṃ, dāpananti attho. Dānavissāsaggāhehi lābhassa pariṇāmananti ettha uddese samabhiniviṭṭhassa ‘‘dāna’’nti padassa atthavinicchayo tāva paṭhamaṃ evaṃ veditabboti yojanā. Attano santakassa cīvarādiparikkhārassa dānanti sambandho. Yassa kassacīti sampadānaniddeso, yassa kassaci paṭiggāhakassāti attho.

    యదిదం ‘‘దాన’’న్తి వుత్తం, తత్థ కిం లక్ఖణన్తి ఆహ ‘‘తత్రిదం దానలక్ఖణ’’న్తి. ‘‘ఇదం తుయ్హం దేమీ’’తి వదతీతి ఇదం తివఙ్గసమ్పన్నం దానలక్ఖణం హోతీతి యోజనా. తత్థ ఇదన్తి దేయ్యధమ్మనిదస్సనం. తుయ్హన్తి పటిగ్గాహకనిదస్సనం. దేమీతి దాయకనిదస్సనం. దదామీతిఆదీని పన పరియాయవచనాని. వుత్తఞ్హి ‘‘దేయ్యదాయకపటిగ్గాహకా వియ దానస్సా’’తి, ‘‘తిణ్ణం సమ్ముఖీభావా కుసలం హోతీ’’తి చ. ‘‘వత్థుపరిచ్చాగలక్ఖణత్తా దానస్సా’’తి ఇదం పన ఏకదేసలక్ఖణకథనమేవ, కిం ఏవం దీయమానం సమ్ముఖాయేవ దిన్నం హోతి, ఉదాహు పరమ్ముఖాపీతి ఆహ ‘‘సమ్ముఖాపి పరమ్ముఖాపి దిన్నంయేవ హోతీ’’తి. తుయ్హం గణ్హాహీతిఆదీసు అయమత్థో – ‘‘గణ్హాహీ’’తి వుత్తే ‘‘దేమీ’’తి వుత్తసదిసం హోతి, తస్మా ముఖ్యతో దిన్నత్తా సుదిన్నం హోతి, ‘‘గణ్హామీ’’తి చ వుత్తే ముఖ్యతో గహణం హోతి, తస్మా సుగ్గహితం హోతి. ‘‘తుయ్హం మయ్హ’’న్తి ఇమాని పన పటిగ్గాహకపటిబన్ధతాకరణే వచనాని. తవ సన్తకం కరోహీతిఆదీని పన పరియాయతో దానగ్గహణాని, తస్మా దుదిన్నం దుగ్గహితఞ్చ హోతి. లోకే హి అపరిచ్చజితుకామాపి పున గణ్హితుకామాపి ‘‘తవ సన్తకం హోతూ’’తి నియ్యాతేన్తి యథా తం కుసరఞ్ఞో మాతు రజ్జనియ్యాతనం. తేనాహ ‘‘నేవ దాతా దాతుం జానాతి, న ఇతరో గహేతు’’న్తి. సచే పనాతిఆదీసు పన దాయకేన పఞ్ఞత్తియం అకోవిదతాయ పరియాయవచనే వుత్తేపి పటిగ్గాహకో అత్తనో పఞ్ఞత్తియం కోవిదతాయ ముఖ్యవచనేన గణ్హాతి, తస్మా ‘‘సుగ్గహిత’’న్తి వుత్తం.

    Yadidaṃ ‘‘dāna’’nti vuttaṃ, tattha kiṃ lakkhaṇanti āha ‘‘tatridaṃ dānalakkhaṇa’’nti. ‘‘Idaṃ tuyhaṃ demī’’ti vadatīti idaṃ tivaṅgasampannaṃ dānalakkhaṇaṃ hotīti yojanā. Tattha idanti deyyadhammanidassanaṃ. Tuyhanti paṭiggāhakanidassanaṃ. Demīti dāyakanidassanaṃ. Dadāmītiādīni pana pariyāyavacanāni. Vuttañhi ‘‘deyyadāyakapaṭiggāhakā viya dānassā’’ti, ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā kusalaṃ hotī’’ti ca. ‘‘Vatthupariccāgalakkhaṇattā dānassā’’ti idaṃ pana ekadesalakkhaṇakathanameva, kiṃ evaṃ dīyamānaṃ sammukhāyeva dinnaṃ hoti, udāhu parammukhāpīti āha ‘‘sammukhāpi parammukhāpi dinnaṃyeva hotī’’ti. Tuyhaṃ gaṇhāhītiādīsu ayamattho – ‘‘gaṇhāhī’’ti vutte ‘‘demī’’ti vuttasadisaṃ hoti, tasmā mukhyato dinnattā sudinnaṃ hoti, ‘‘gaṇhāmī’’ti ca vutte mukhyato gahaṇaṃ hoti, tasmā suggahitaṃ hoti. ‘‘Tuyhaṃ mayha’’nti imāni pana paṭiggāhakapaṭibandhatākaraṇe vacanāni. Tava santakaṃ karohītiādīni pana pariyāyato dānaggahaṇāni, tasmā dudinnaṃ duggahitañca hoti. Loke hi apariccajitukāmāpi puna gaṇhitukāmāpi ‘‘tava santakaṃ hotū’’ti niyyātenti yathā taṃ kusarañño mātu rajjaniyyātanaṃ. Tenāha ‘‘neva dātā dātuṃ jānāti, na itaro gahetu’’nti. Sace panātiādīsu pana dāyakena paññattiyaṃ akovidatāya pariyāyavacane vuttepi paṭiggāhako attano paññattiyaṃ kovidatāya mukhyavacanena gaṇhāti, tasmā ‘‘suggahita’’nti vuttaṃ.

    సచే పన ఏకోతిఆదీసు పన దాయకో ముఖ్యవచనేన దేతి, పటిగ్గాహకోపి ముఖ్యవచనేన పటిక్ఖిపతి, తస్మా దాయకస్స పుబ్బే అధిట్ఠితమ్పి చీవరం దానవసేన అధిట్ఠానం విజహతి, పరిచ్చత్తత్తా అత్తనో అసన్తకత్తా అతిరేకచీవరమ్పి న హోతి, తస్మా దసాహాతిక్కమేపి ఆపత్తి న హోతి. పటిగ్గాహకస్సపి న పటిక్ఖిపితత్తా అత్తనో సన్తకం న హోతి, తస్మా అతిరేకచీవరం న హోతీతి దసాహాతిక్కమేపి ఆపత్తి నత్థి. యస్స పన రుచ్చతీతి ఏత్థ పన ఇమస్స చీవరస్స అస్సామికత్తా పంసుకూలట్ఠానే ఠితత్తా యస్స రుచ్చతి, తేన పంసుకూలభావేన గహేత్వా పరిభుఞ్జితబ్బం, పరిభుఞ్జన్తేన పన దాయకేన పుబ్బఅధిట్ఠితమ్పి దానవసేన అధిట్ఠానస్స విజహితత్తా పున అధిట్ఠహిత్వా పరిభుఞ్జితబ్బం ఇతరేన పుబ్బే అనధిట్ఠితత్తాతి దట్ఠబ్బం.

    Sace pana ekotiādīsu pana dāyako mukhyavacanena deti, paṭiggāhakopi mukhyavacanena paṭikkhipati, tasmā dāyakassa pubbe adhiṭṭhitampi cīvaraṃ dānavasena adhiṭṭhānaṃ vijahati, pariccattattā attano asantakattā atirekacīvarampi na hoti, tasmā dasāhātikkamepi āpatti na hoti. Paṭiggāhakassapi na paṭikkhipitattā attano santakaṃ na hoti, tasmā atirekacīvaraṃ na hotīti dasāhātikkamepi āpatti natthi. Yassa pana ruccatīti ettha pana imassa cīvarassa assāmikattā paṃsukūlaṭṭhāne ṭhitattā yassa ruccati, tena paṃsukūlabhāvena gahetvā paribhuñjitabbaṃ, paribhuñjantena pana dāyakena pubbaadhiṭṭhitampi dānavasena adhiṭṭhānassa vijahitattā puna adhiṭṭhahitvā paribhuñjitabbaṃ itarena pubbe anadhiṭṭhitattāti daṭṭhabbaṃ.

    ఇత్థన్నామస్స దేహీతిఆదీసు పన ఆణత్యత్థే పవత్తాయ పఞ్చమీవిభత్తియా వుత్తత్తా ఆణత్తేన పటిగ్గాహకస్స దిన్నకాలేయేవ పటిగ్గాహకస్స సన్తకం హోతి, న తతో పుబ్బే, పుబ్బే పన ఆణాపకస్సేవ, తస్మా ‘‘యో పహిణతి, తస్సేవ సన్తక’’న్తి వుత్తం. ఇత్థన్నామస్స దమ్మీతి పన పచ్చుప్పన్నత్థే పవత్తాయ వత్తమానవిభత్తియా వుత్తత్తా తతో పట్ఠాయ పటిగ్గాహకస్సేవ సన్తకం హోతి, తస్మా ‘‘యస్స పహీయతి, తస్స సన్తక’’న్తి వుత్తం. తస్మాతి ఇమినా ఆయస్మతా రేవతత్థేరేన ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స చీవరపేసనవత్థుస్మిం భగవతా దేసితేసు అధిట్ఠానేసు ఇధ వుత్తలక్ఖణేన అసమ్మోహతో జానితబ్బన్తి దస్సేతి.

    Itthannāmassa dehītiādīsu pana āṇatyatthe pavattāya pañcamīvibhattiyā vuttattā āṇattena paṭiggāhakassa dinnakāleyeva paṭiggāhakassa santakaṃ hoti, na tato pubbe, pubbe pana āṇāpakasseva, tasmā ‘‘yo pahiṇati, tasseva santaka’’nti vuttaṃ. Itthannāmassa dammīti pana paccuppannatthe pavattāya vattamānavibhattiyā vuttattā tato paṭṭhāya paṭiggāhakasseva santakaṃ hoti, tasmā ‘‘yassa pahīyati, tassa santaka’’nti vuttaṃ. Tasmāti iminā āyasmatā revatattherena āyasmato sāriputtassa cīvarapesanavatthusmiṃ bhagavatā desitesu adhiṭṭhānesu idha vuttalakkhaṇena asammohato jānitabbanti dasseti.

    తత్థ ద్వాధిట్ఠితం, స్వాధిట్ఠితన్తి చ న తిచీవరాధిట్ఠానం సన్ధాయ వుత్తం, అథ ఖో సామికే జీవన్తే విస్సాసగ్గాహచీవరభావేన చ సామికే మతే మతకచీవరభావేన చ గహణం సన్ధాయ వుత్తం, తతో పన దసాహే అనతిక్కన్తేయేవ తిచీవరాధిట్ఠానం వా పరిక్ఖారచోళాధిట్ఠానం వా వికప్పనం వా కాతబ్బం. యో పహిణతీతి దాయకం సన్ధాయాహ, యస్స పహీయతీతి పటిగ్గాహకం.

    Tattha dvādhiṭṭhitaṃ, svādhiṭṭhitanti ca na ticīvarādhiṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, atha kho sāmike jīvante vissāsaggāhacīvarabhāvena ca sāmike mate matakacīvarabhāvena ca gahaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, tato pana dasāhe anatikkanteyeva ticīvarādhiṭṭhānaṃ vā parikkhāracoḷādhiṭṭhānaṃ vā vikappanaṃ vā kātabbaṃ. Yo pahiṇatīti dāyakaṃ sandhāyāha, yassa pahīyatīti paṭiggāhakaṃ.

    పరిచ్చజిత్వా…పే॰… న లభతి, ఆహరాపేన్తో భణ్డగ్ఘేన కారేతబ్బోతి అత్థో. అత్తనా…పే॰… నిస్సగ్గియన్తి ఇమినా పరసన్తకభూతత్తం జానన్తో థేయ్యపసయ్హవసేన అచ్ఛిన్దన్తో పారాజికో హోతీతి దస్సేతి. పోరాణటీకాయం పన ‘‘సకసఞ్ఞాయ వినా గణ్హన్తో భణ్డం అగ్ఘాపేత్వా ఆపత్తియా కారేతబ్బో’’తి వుత్తం. సకసఞ్ఞాయ వినాపి తావకాలికపంసుకూలసఞ్ఞాదివసేన గణ్హన్తో ఆపత్తియా న కారేతబ్బో. అట్ఠకథాయం పన పసయ్హాకారం సన్ధాయ వదతి. తేనాహ ‘‘అచ్ఛిన్దతో నిస్సగ్గియ’’న్తి. సచే పన…పే॰… వట్టతీతి తుట్ఠదానం ఆహ, అథ పనాతిఆదినా కుపితదానం. ఉభయథాపి సయం దిన్నత్తా వట్టతి, గహణే ఆపత్తి నత్థీతి అత్థో.

    Pariccajitvā…pe… na labhati, āharāpento bhaṇḍagghena kāretabboti attho. Attanā…pe… nissaggiyanti iminā parasantakabhūtattaṃ jānanto theyyapasayhavasena acchindanto pārājiko hotīti dasseti. Porāṇaṭīkāyaṃ pana ‘‘sakasaññāya vinā gaṇhanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā āpattiyā kāretabbo’’ti vuttaṃ. Sakasaññāya vināpi tāvakālikapaṃsukūlasaññādivasena gaṇhanto āpattiyā na kāretabbo. Aṭṭhakathāyaṃ pana pasayhākāraṃ sandhāya vadati. Tenāha ‘‘acchindato nissaggiya’’nti. Sace pana…pe… vaṭṭatīti tuṭṭhadānaṃ āha, atha panātiādinā kupitadānaṃ. Ubhayathāpi sayaṃ dinnattā vaṭṭati, gahaṇe āpatti natthīti attho.

    మమ సన్తికే…పే॰… ఏవం పన దాతుం న వట్టతీతి వత్థుపరిచ్చాగలక్ఖణత్తా దానస్స ఏవం దదన్తో అపరిచ్చజిత్వా దిన్నత్తా దానం న హోతీతి న వట్టతి, తతో ఏవ దుక్కటం హోతి. ఆహరాపేతుం పన వట్టతీతి పుబ్బే ‘‘అకరోన్తస్స న దేమీ’’తి వుత్తత్తా యథావుత్తఉపజ్ఝాయగ్గహణాదీని అకరోన్తే ఆచరియస్సేవ సన్తకం హోతీతి కత్వా వుత్తం. కరోన్తే పన అన్తేవాసికస్స సన్తకం భవేయ్య సబ్బసో అపరిచ్చజిత్వా దిన్నత్తా. సకసఞ్ఞాయ విజ్జమానత్తా ‘‘ఆహరాపేతుం వట్టతీ’’తి వుత్తం సియా. టీకాయం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౬౩౫) పన ‘‘ఏవం దిన్నం భతిసదిసత్తా ఆహరాపేతుం వట్టతీ’’తి వుత్తం. భతిసదిసే సతిపి కమ్మే కతే భతి లద్ధబ్బా హోతి, తస్మా ఆరోపేతుం న వట్టేయ్య. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౬౩౫) పన ‘‘ఆహరాపేతుం వట్టతీతి కమ్మే అకతే భతిసదిసత్తా వుత్త’’న్తి వుత్తం, తేన కమ్మే కతే ఆహరాపేతుం న వట్టతీతి సిద్ధం. ఉపజ్ఝం గణ్హిస్సతీతి సామణేరస్స దానం దీపేతి, తేన చ సామణేరకాలే దత్వా ఉపసమ్పన్నకాలే అచ్ఛిన్దతోపి పాచిత్తియం దీపేతి. అయం తావ దానే వినిచ్ఛయోతి ఇమినా దానవినిచ్ఛయాదీనం తిణ్ణం వినిచ్ఛయానం ఏకపరిచ్ఛేదకతభావం దీపేతి.

    Mama santike…pe… evaṃ pana dātuṃ na vaṭṭatīti vatthupariccāgalakkhaṇattā dānassa evaṃ dadanto apariccajitvā dinnattā dānaṃ na hotīti na vaṭṭati, tato eva dukkaṭaṃ hoti. Āharāpetuṃ pana vaṭṭatīti pubbe ‘‘akarontassa na demī’’ti vuttattā yathāvuttaupajjhāyaggahaṇādīni akaronte ācariyasseva santakaṃ hotīti katvā vuttaṃ. Karonte pana antevāsikassa santakaṃ bhaveyya sabbaso apariccajitvā dinnattā. Sakasaññāya vijjamānattā ‘‘āharāpetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ siyā. Ṭīkāyaṃ (sārattha. ṭī. 2.635) pana ‘‘evaṃ dinnaṃ bhatisadisattā āharāpetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Bhatisadise satipi kamme kate bhati laddhabbā hoti, tasmā āropetuṃ na vaṭṭeyya. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.635) pana ‘‘āharāpetuṃ vaṭṭatīti kamme akate bhatisadisattā vutta’’nti vuttaṃ, tena kamme kate āharāpetuṃ na vaṭṭatīti siddhaṃ. Upajjhaṃ gaṇhissatīti sāmaṇerassa dānaṃ dīpeti, tena ca sāmaṇerakāle datvā upasampannakāle acchindatopi pācittiyaṃ dīpeti. Ayaṃ tāva dāne vinicchayoti iminā dānavinicchayādīnaṃ tiṇṇaṃ vinicchayānaṃ ekaparicchedakatabhāvaṃ dīpeti.

    విస్సాసగ్గాహలక్ఖణవినిచ్ఛయకథా

    Vissāsaggāhalakkhaṇavinicchayakathā

    ౭౦. అనుట్ఠానసేయ్యా నామ యాయ సేయ్యాయ సయితో యావ జీవితిన్ద్రియుపచ్ఛేదం న పాపుణాతి, తావ వుచ్చతి. దదమానేన చ మతకధనం తావ యే తస్స ధనే ఇస్సరా గహట్ఠా వా పబ్బజితా వా, తేసం దాతబ్బన్తి ఏత్థ కే గహట్ఠా కే పబ్బజితా కేన కారణేన తస్స ధనే ఇస్సరాతి? గహట్ఠా తావ గిలానుపట్ఠాకభూతా తేన కారణేన గిలానుపట్ఠాకభాగభూతే తస్స ధనే ఇస్సరా, యేసఞ్చ వాణిజానం హత్థతో కప్పియకారకేన పత్తాదిపరిక్ఖారో గాహాపితో, తేసం యం దాతబ్బమూలం, తే చ తస్స ధనే ఇస్సరా, యేసఞ్చ మాతాపితూనం అత్థాయ పరిచ్ఛిన్దిత్వా వత్థాని ఠపితాని, తేపి తస్స ధనస్స ఇస్సరా. ఏవమాదినా యేన యేన కారణేన యం యం పరిక్ఖారధనం యేహి యేహి గహట్ఠేహి లభితబ్బం హోతి, తేన తేన కారణేన తే తే గహట్ఠా తస్స తస్స ధనస్స ఇస్సరా.

    70.Anuṭṭhānaseyyā nāma yāya seyyāya sayito yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti, tāva vuccati. Dadamānena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbanti ettha ke gahaṭṭhā ke pabbajitā kena kāraṇena tassa dhane issarāti? Gahaṭṭhā tāva gilānupaṭṭhākabhūtā tena kāraṇena gilānupaṭṭhākabhāgabhūte tassa dhane issarā, yesañca vāṇijānaṃ hatthato kappiyakārakena pattādiparikkhāro gāhāpito, tesaṃ yaṃ dātabbamūlaṃ, te ca tassa dhane issarā, yesañca mātāpitūnaṃ atthāya paricchinditvā vatthāni ṭhapitāni, tepi tassa dhanassa issarā. Evamādinā yena yena kāraṇena yaṃ yaṃ parikkhāradhanaṃ yehi yehi gahaṭṭhehi labhitabbaṃ hoti, tena tena kāraṇena te te gahaṭṭhā tassa tassa dhanassa issarā.

    పబ్బజితా పన బాహిరకా తథేవ సతి కారణే ఇస్సరా. పఞ్చసు పన సహధమ్మికేసు భిక్ఖూ సామణేరా చ మతానం భిక్ఖుసామణేరానం ధనం వినాపి కారణేన దాయాదభావేన లభన్తి, న ఇతరా. భిక్ఖునీసిక్ఖమానసామణేరీనమ్పి ధనం తాయేవ లభన్తి, న ఇతరే. తం పన మతకధనభాజనం చతుపచ్చయభాజనవినిచ్ఛయే ఆవి భవిస్సతి, బహూ పన వినయధరత్థేరా ‘‘యే తస్స ధనస్స ఇస్సరా గహట్ఠా వా పబ్బజితా వా’’తి పాఠం నిస్సాయ ‘‘మతభిక్ఖుస్స ధనం గహట్ఠభూతా ఞాతకా లభన్తీ’’తి వినిచ్ఛినన్తి, తమ్పి వినిచ్ఛయం తస్స చ యుత్తాయుత్తభావం తత్థేవ వక్ఖామ.

    Pabbajitā pana bāhirakā tatheva sati kāraṇe issarā. Pañcasu pana sahadhammikesu bhikkhū sāmaṇerā ca matānaṃ bhikkhusāmaṇerānaṃ dhanaṃ vināpi kāraṇena dāyādabhāvena labhanti, na itarā. Bhikkhunīsikkhamānasāmaṇerīnampi dhanaṃ tāyeva labhanti, na itare. Taṃ pana matakadhanabhājanaṃ catupaccayabhājanavinicchaye āvi bhavissati, bahū pana vinayadharattherā ‘‘ye tassa dhanassa issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā’’ti pāṭhaṃ nissāya ‘‘matabhikkhussa dhanaṃ gahaṭṭhabhūtā ñātakā labhantī’’ti vinicchinanti, tampi vinicchayaṃ tassa ca yuttāyuttabhāvaṃ tattheva vakkhāma.

    అనత్తమనస్స సన్తకన్తి ‘‘దుట్ఠు కతం తయా మయా అదిన్నం మమ సన్తకం గణ్హన్తేనా’’తి వచీభేదేన వా చిత్తుప్పాదమత్తేన వా దోమనస్సప్పత్తస్స సన్తకం. యో పన పఠమంయేవ ‘‘సుట్ఠు కతం తయా మమ సన్తకం గణ్హన్తేనా’’తి వచీభేదేన వా చిత్తుప్పాదమత్తేన వా అనుమోదిత్వా పచ్ఛా కేనచి కారణేన కుపితో, పచ్చాహరాపేతుం న లభతి. యోపి అదాతుకామో, చిత్తేన పన అధివాసేతి, న కిఞ్చి వదతీతి ఏత్థ తు పోరాణటీకాయం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౧౩౧) ‘‘చిత్తేన పన అధివాసేతీతి వుత్తమేవత్థం విభావేతుం ‘న కిఞ్చి వదతీ’తి వుత్త’’న్తి వుత్తం. ఏవం సతి ‘‘చిత్తేనా’’తి ఇదం అధివాసనకిరియాయ కరణం హోతి. అదాతుకామోతి ఏత్థాపి తమేవ కరణం సియా, తతో ‘‘చిత్తేన అదాతుకామో, చిత్తేన అధివాసేతీ’’తివచనం ఓచిత్యసమ్పోసకం న భవేయ్య. తం ఠపేత్వా ‘‘అదాతుకామో’’తి ఏత్థ కాయేనాతి వా వాచాయాతి వా అఞ్ఞం కరణమ్పి న సమ్భవతి, తదసమ్భవే సతి విసేసత్థవాచకో పన-సద్దోపి నిరత్థకో. న కిఞ్చి వదతీతి ఏత్థ తు వదనకిరియాయ కరణం ‘‘వాచాయా’’తి పదం ఇచ్ఛితబ్బం, తథా చ సతి అఞ్ఞం అధివాసనకిరియాయ కరణం, అఞ్ఞం వదనకిరియాయ కరణం, అఞ్ఞా అధివాసనకిరియా, అఞ్ఞా వదనకిరియా, తస్మా ‘‘వుత్తమేవత్థం విభావేతు’’న్తి వత్తుం న అరహతి, తస్మా యోపి చిత్తేన అదాతుకామో హోతి, పన తథాపి వాచాయ అధివాసేతి, న కిఞ్చి వదతీతి యోజనం కత్వా పన ‘‘అధివాసేతీతి వుత్తమేవత్థం పకాసేతుం న కిఞ్చి వదతీతి వుత్త’’న్తి వత్తుమరహతి. ఏత్థ తు పన-సద్దో అరుచిలక్ఖణసూచనత్థో. ‘‘చిత్తేనా’’తి ఇదం అదాతుకామకిరియాయ కరణం, ‘‘వాచాయా’’తి అధివాసనకిరియాయ అవదనకిరియాయ చ కరణం. అధివాసనకిరియా చ అవదనకిరియాయేవ . ‘‘అధివాసేతీ’’తి వుత్తే అవదనకిరియాయ అపాకటభావతో తం పకాసేతుం ‘‘న కిఞ్చి వదతీ’’తి వుత్తం, ఏవం గయ్హమానే పుబ్బాపరవచనత్థో ఓచిత్యసమ్పోసకో సియా, తస్మా ఏత్తకవివరేహి విచారేత్వా గహేతబ్బోతి.

    Anattamanassa santakanti ‘‘duṭṭhu kataṃ tayā mayā adinnaṃ mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā domanassappattassa santakaṃ. Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito, paccāharāpetuṃ na labhati. Yopi adātukāmo, cittena pana adhivāseti, na kiñci vadatīti ettha tu porāṇaṭīkāyaṃ (sārattha. ṭī. 2.131) ‘‘cittena pana adhivāsetīti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘na kiñci vadatī’ti vutta’’nti vuttaṃ. Evaṃ sati ‘‘cittenā’’ti idaṃ adhivāsanakiriyāya karaṇaṃ hoti. Adātukāmoti etthāpi tameva karaṇaṃ siyā, tato ‘‘cittena adātukāmo, cittena adhivāsetī’’tivacanaṃ ocityasamposakaṃ na bhaveyya. Taṃ ṭhapetvā ‘‘adātukāmo’’ti ettha kāyenāti vā vācāyāti vā aññaṃ karaṇampi na sambhavati, tadasambhave sati visesatthavācako pana-saddopi niratthako. Na kiñci vadatīti ettha tu vadanakiriyāya karaṇaṃ ‘‘vācāyā’’ti padaṃ icchitabbaṃ, tathā ca sati aññaṃ adhivāsanakiriyāya karaṇaṃ, aññaṃ vadanakiriyāya karaṇaṃ, aññā adhivāsanakiriyā, aññā vadanakiriyā, tasmā ‘‘vuttamevatthaṃ vibhāvetu’’nti vattuṃ na arahati, tasmā yopi cittena adātukāmo hoti, pana tathāpi vācāya adhivāseti, na kiñci vadatīti yojanaṃ katvā pana ‘‘adhivāsetīti vuttamevatthaṃ pakāsetuṃ na kiñci vadatīti vutta’’nti vattumarahati. Ettha tu pana-saddo arucilakkhaṇasūcanattho. ‘‘Cittenā’’ti idaṃ adātukāmakiriyāya karaṇaṃ, ‘‘vācāyā’’ti adhivāsanakiriyāya avadanakiriyāya ca karaṇaṃ. Adhivāsanakiriyā ca avadanakiriyāyeva . ‘‘Adhivāsetī’’ti vutte avadanakiriyāya apākaṭabhāvato taṃ pakāsetuṃ ‘‘na kiñci vadatī’’ti vuttaṃ, evaṃ gayhamāne pubbāparavacanattho ocityasamposako siyā, tasmā ettakavivarehi vicāretvā gahetabboti.

    లాభపరిణామనవినిచ్ఛయకథా

    Lābhapariṇāmanavinicchayakathā

    ౭౧. లాభపరిణామనవినిచ్ఛయే తుమ్హాకం సప్పిఆదీని ఆభతానీతి తుమ్హాకం అత్థాయ ఆభతాని సప్పిఆదీని. పరిణతభావం జానిత్వాపి వుత్తవిధినా విఞ్ఞాపేన్తేన తేసం సన్తకమేవ విఞ్ఞాపితం నామ హోతీతి ఆహ ‘‘మయ్హమ్పి దేథాతి వదతి, వట్టతీ’’తి.

    71. Lābhapariṇāmanavinicchaye tumhākaṃ sappiādīni ābhatānīti tumhākaṃ atthāya ābhatāni sappiādīni. Pariṇatabhāvaṃ jānitvāpi vuttavidhinā viññāpentena tesaṃ santakameva viññāpitaṃ nāma hotīti āha ‘‘mayhampi dethāti vadati, vaṭṭatī’’ti.

    ‘‘పుప్ఫమ్పి ఆరోపేతుం న వట్టతీతి ఇదం పరిణతం సన్ధాయ వుత్తం, సచే పన ఏకస్మిం చేతియే పూజితం పుప్ఫం గహేత్వా అఞ్ఞస్మిం చేతియే పూజేతి, వట్టతీ’’తి సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౬౬౦) వుత్తం. అట్ఠకథాయం (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౬౬౦) పన నియమేత్వా ‘‘అఞ్ఞస్స చేతియస్స అత్థాయ రోపితమాలావచ్ఛతో’’తి వుత్తత్తా న కేవలం పరిణతభావోయేవ కథితో, అథ ఖో నియమేత్వా రోపితభావోపి. పుప్ఫమ్పీతి పి-సద్దేన కుతో మాలావచ్ఛన్తి దస్సేతి. విమతివినోదనియం (వి॰ వి॰ టీ॰ ౧.౬౬౦) పన ‘‘రోపితమాలావచ్ఛతోతి కేనచి నియమేత్వా రోపితం సన్ధాయ వుత్తం, అనోచితం మిలాయమానం ఓచినిత్వా యత్థ కత్థచి పూజేతుం వట్టతీ’’తి వుత్తం. ఠితం దిస్వాతి సేసకం గహేత్వా ఠితం దిస్వా. ఇమస్స సునఖస్స మా దేహి, ఏతస్స దేహీతి ఇదం పరిణతేయేవ, తిరచ్ఛానగతస్స పరిచ్చజిత్వా దిన్నే పన తం పలాపేత్వా అఞ్ఞం భుఞ్జాపేతుం వట్టతి, తస్మా ‘‘కత్థ దేమాతిఆదినా ఏకేనాకారేన అనాపత్తి దస్సితా. ఏవం పన అపుచ్ఛితేపి ‘అపరిణతం ఇద’న్తి జానన్తేన అత్తనో రుచియా యత్థ ఇచ్ఛతి, తత్థ దాపేతుం వట్టతీ’’తి తీసుపి గణ్ఠిపదేసు వుత్తం. యత్థ ఇచ్ఛథ, తత్థ దేథాతి ఏత్థాపి ‘‘తుమ్హాకం రుచియా’’తి వుత్తత్తా యత్థ ఇచ్ఛతి, తత్థ దాపేతుం లభతి.

    ‘‘Pupphampi āropetuṃ na vaṭṭatīti idaṃ pariṇataṃ sandhāya vuttaṃ, sace pana ekasmiṃ cetiye pūjitaṃ pupphaṃ gahetvā aññasmiṃ cetiye pūjeti, vaṭṭatī’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.660) vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.660) pana niyametvā ‘‘aññassa cetiyassa atthāya ropitamālāvacchato’’ti vuttattā na kevalaṃ pariṇatabhāvoyeva kathito, atha kho niyametvā ropitabhāvopi. Pupphampīti pi-saddena kuto mālāvacchanti dasseti. Vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.660) pana ‘‘ropitamālāvacchatoti kenaci niyametvā ropitaṃ sandhāya vuttaṃ, anocitaṃ milāyamānaṃ ocinitvā yattha katthaci pūjetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Ṭhitaṃ disvāti sesakaṃ gahetvā ṭhitaṃ disvā. Imassa sunakhassa mā dehi, etassa dehīti idaṃ pariṇateyeva, tiracchānagatassa pariccajitvā dinne pana taṃ palāpetvā aññaṃ bhuñjāpetuṃ vaṭṭati, tasmā ‘‘kattha demātiādinā ekenākārena anāpatti dassitā. Evaṃ pana apucchitepi ‘apariṇataṃ ida’nti jānantena attano ruciyā yattha icchati, tattha dāpetuṃ vaṭṭatī’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Yattha icchatha, tattha dethāti etthāpi ‘‘tumhākaṃ ruciyā’’ti vuttattā yattha icchati, tattha dāpetuṃ labhati.

    పరివారే (పరి॰ అట్ఠ॰ ౩౨౯) పన నవ అధమ్మికాని దానానీతి సఙ్ఘస్స పరిణతం అఞ్ఞసఙ్ఘస్స వా చేతియస్స వా పుగ్గలస్స వా పరిణామేతి, చేతియస్స పరిణతం అఞ్ఞచేతియస్స వా సఙ్ఘస్స వా పుగ్గలస్స వా పరిణామేతి, పుగ్గలస్స పరిణతం అఞ్ఞపుగ్గలస్స వా సఙ్ఘస్స వా చేతియస్స వా పరిణామేతీతి ఏవం వుత్తాని. నవ పటిగ్గహా పరిభోగా చాతి ఏతేసంయేవ దానానం పటిగ్గహా చ పరిభోగా చ. తీణి ధమ్మికాని దానానీతి సఙ్ఘస్స నిన్నం సఙ్ఘస్సేవ దేతి, చేతియస్స నిన్నం చేతియస్సేవ దేతి, పుగ్గలస్స నిన్నం పుగ్గలస్సేవ దేతీతి ఇమాని తీణి. పటిగ్గహపటిభోగాపి తేసంయేవ పటిగ్గహా చ పరిభోగా చాతి ఆగతం.

    Parivāre (pari. aṭṭha. 329) pana nava adhammikāni dānānīti saṅghassa pariṇataṃ aññasaṅghassa vā cetiyassa vā puggalassa vā pariṇāmeti, cetiyassa pariṇataṃ aññacetiyassa vā saṅghassa vā puggalassa vā pariṇāmeti, puggalassa pariṇataṃ aññapuggalassa vā saṅghassa vā cetiyassa vā pariṇāmetīti evaṃ vuttāni. Nava paṭiggahā paribhogāti etesaṃyeva dānānaṃ paṭiggahā ca paribhogā ca. Tīṇi dhammikāni dānānīti saṅghassa ninnaṃ saṅghasseva deti, cetiyassa ninnaṃ cetiyasseva deti, puggalassa ninnaṃ puggalasseva detīti imāni tīṇi. Paṭiggahapaṭibhogāpi tesaṃyeva paṭiggahā ca paribhogā cāti āgataṃ.

    ఇతి వినయసఙ్గహసంవణ్ణనాభూతే వినయాలఙ్కారే

    Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre

    దానలక్ఖణాదివినిచ్ఛయకథాలఙ్కారో నామ

    Dānalakkhaṇādivinicchayakathālaṅkāro nāma

    తేరసమో పరిచ్ఛేదో.

    Terasamo paricchedo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact