| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
९. दानमहप्फलसुत्तवण्णना
9. Dānamahapphalasuttavaṇṇanā
५२. नवमे ‘‘साहु दान’’न्ति दानं देतीति ‘‘दानं नाम साधु सुन्दर’’न्ति दानं देतीति अत्थो। दानञ्हि दत्वा तं पच्चवेक्खन्तस्स पामोज्जपीतिसोमनस्सादयो उप्पज्जन्ति, लोभदोसइस्सामच्छेरादयो विदूरीभवन्ति। इदानि दानं अनुकूलधम्मपरिब्रूहनेन पच्चनीकधम्मविदूरीकरणेन च भावनाचित्तस्स उपसोभनाय च परिक्खाराय च होतीति ‘‘अलङ्कारभूतञ्चेव परिवारभूतञ्च देती’’ति वुत्तं। झानानागामी नाम होति झानं निब्बत्तेत्वा ब्रह्मलोकूपपन्नानं अरियानं हेट्ठा अनुप्पज्जनतो। इमं पेच्च परिभुञ्जिस्सामीति सापेक्खस्स दानं परलोकफलासाय सातिसयाय च पुब्बाचारवसेन उप्पज्जमानाय अनुभवत्ता तण्हुत्तरं नाम होतीति आह ‘‘पठमं तण्हुत्तरियदान’’न्ति। दानं नाम बुद्धादीहि पसत्थन्ति गरुं चित्तीकारं उपट्ठपेत्वा दातब्बत्ता ‘‘दुतियं चित्तीकारदान’’न्ति वुत्तं। पुब्बकेहि पितुपितामहेहि दिन्नपुब्बं कतपुब्बं जहापेतुं नाम नानुच्छविकन्ति अत्तभावसभागवसेन हिरोत्तप्पं पच्चुपट्ठपेत्वा दातब्बतो ‘‘ततियं हिरोत्तप्पदान’’न्ति वुत्तं। ‘‘अहं पचामि, न इमे पचन्ति, नारहामि पचन्तो अपचन्तानं दानं अदातु’’न्ति एवंसञ्ञी हुत्वा देन्तो निरवसेसं कत्वा देतीति आह ‘‘चतुत्थं निरवसेसदान’’न्ति। ‘‘यथा तेसं पुब्बकानं इसीनं तानि महायञ्ञकानि अहेसुं, एवं मे अयं दानपरिभोगो भविस्सती’’ति एवंसञ्ञिनो दानं दक्खिणं अरहेसु दातब्बतो ‘‘पञ्चमं दक्खिणेय्यदान’’न्ति वुत्तं। ‘‘इमं मे दानं ददतो चित्तं पसीदती’’तिआदिना पीतिसोमनस्सं उप्पादेत्वा देन्तस्स दानं सोमनस्सबाहुल्लप्पत्तिया सोमनस्सुपचारं नाम होतीति आह ‘‘छट्ठं सोमनस्सुपविचारदान’’न्ति वुत्तं।
52. Navame ‘‘sāhu dāna’’nti dānaṃ detīti ‘‘dānaṃ nāma sādhu sundara’’nti dānaṃ detīti attho. Dānañhi datvā taṃ paccavekkhantassa pāmojjapītisomanassādayo uppajjanti, lobhadosaissāmaccherādayo vidūrībhavanti. Idāni dānaṃ anukūladhammaparibrūhanena paccanīkadhammavidūrīkaraṇena ca bhāvanācittassa upasobhanāya ca parikkhārāya ca hotīti ‘‘alaṅkārabhūtañceva parivārabhūtañca detī’’ti vuttaṃ. Jhānānāgāmī nāma hoti jhānaṃ nibbattetvā brahmalokūpapannānaṃ ariyānaṃ heṭṭhā anuppajjanato. Imaṃ pecca paribhuñjissāmīti sāpekkhassa dānaṃ paralokaphalāsāya sātisayāya ca pubbācāravasena uppajjamānāya anubhavattā taṇhuttaraṃ nāma hotīti āha ‘‘paṭhamaṃ taṇhuttariyadāna’’nti. Dānaṃ nāma buddhādīhi pasatthanti garuṃ cittīkāraṃ upaṭṭhapetvā dātabbattā ‘‘dutiyaṃ cittīkāradāna’’nti vuttaṃ. Pubbakehi pitupitāmahehi dinnapubbaṃ katapubbaṃ jahāpetuṃ nāma nānucchavikanti attabhāvasabhāgavasena hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā dātabbato ‘‘tatiyaṃ hirottappadāna’’nti vuttaṃ. ‘‘Ahaṃ pacāmi, na ime pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātu’’nti evaṃsaññī hutvā dento niravasesaṃ katvā detīti āha ‘‘catutthaṃ niravasesadāna’’nti. ‘‘Yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññakāni ahesuṃ, evaṃ me ayaṃ dānaparibhogo bhavissatī’’ti evaṃsaññino dānaṃ dakkhiṇaṃ arahesu dātabbato ‘‘pañcamaṃ dakkhiṇeyyadāna’’nti vuttaṃ. ‘‘Imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdatī’’tiādinā pītisomanassaṃ uppādetvā dentassa dānaṃ somanassabāhullappattiyā somanassupacāraṃ nāma hotīti āha ‘‘chaṭṭhaṃ somanassupavicāradāna’’nti vuttaṃ.
दानमहप्फलसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Dānamahapphalasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ९. दानमहप्फलसुत्तं • 9. Dānamahapphalasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ९. दानमहप्फलसुत्तवण्णना • 9. Dānamahapphalasuttavaṇṇanā
